چگون می توان بشر را از رنج ها خلاص کرد؟

قبل از هر چیز باید به تفکیک مساله بپردازیم. منظور از رنج، چه نوع رنجی است؟ رنجی که در زندگی مادی با آن مواجه هستیم، یا رنج در زندگی معنوی مد نظر است؟
اگر منظور رنج در زندگی مادی است، باید اطمینان داد که چنین رنجی حذف شدنی نیست آیا سوگندهای موکد خدای تعالی را نمی بینیم؟
(لَا أُقْسِمُ بهِ اذَا الْبَلَدِ* وَ أَنتَ حِلُّ  بهِاذَا الْبَلَدِ* وَ وَالِدٍ وَ مَا وَلَدَ* لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَانَ فیِ کَبَدٍ[بلد، ایات 1 الی 4] قسم به این شهر. و تو در این شهر سکنا گرفته‌‌ای. و قسم به پدر و فرزندانی که پدید آورد، که آدمی را در رنج و محنت بیافریده‌‌ایم.)

آیا زمانی که سازنده این جهان موکدا سوگند خورده که انسان در رنج است، می توانیم راهی برای بیرون رفتن از مشیت او بیابیم؟
(یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا [الرحمن/33] ای گروه جنیان و آدمیان، اگر می‌‌توانید که از کناره‌‌های آسمانها و زمین بیرون روید، بیرون روید.)

پس بهتر است، واقع بین شویم، و به جای تلاش بیهوده، متوجه نوع مناسب برخورد با مشکلات باشیم:
(وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ [بقره/155] قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، و کاهش در مالها و جانها و میوه‌‌ها، آزمایش می‌‌کنیم و بشارت ده به استقامت‌ کنندگان!)

اما مساله رنج معنوی، مساله ای متفاوت است. کسی که دل در گرو خدا بدارد، و ولایت و سرپرستی او را بر زندگی خود بپذیرد، دچار رنج معنوی نخواهد بود:
(یَأَیَّتهُا النَّفْسُ الْمُطْمَئنَّةُ* ارْجِعِی إِلیَ‌ رَبِّکِ رَاضِیَةً مَّرْضِیَّةً[فجر،آیات 27و28] ای روح آرامش یافته، خشنود و پسندیده به سوی پروردگارت باز گرد)

رنج معنوی تنها با اعراض از ذکر خدا به وجود می آید:
(وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً [طه/124] و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت.)
و ذکر خداست که ارامش بخش دلهاست:
(أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ [28 رعد] آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌‌یابد.)

پس می توان تمام مصائب و مشکلات دنیا را پذیرفت و با روحی منبسط و با آرامش در مقابل آن ها ظاهر شد. چنین راهی سعادت دنیا و آخرت انسان را به ارمغان می آورد. اما کسی که راه دیگری را بجوید، هرگز از مصائب دنیا، خلاص نخواهد شد، و تنها به رنج خود خواهد افزود:
(إِنْ تَکُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ کَما تَأْلَمُونَ وَ تَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ ما لا یَرْجُونَ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً [نساء/104] اگر شما درد و رنج می‌‌بینید، کافران نیز همانند شما درد و رنج می‌‌بینند ولی شما امیدی از خدا دارید که آنها ندارند و خداوند، دانا و حکیم است.)