شیطان
اِبلیس نام جن یا فرشته‌ای که در بهشت بر آدم سجده نکرد و از آنجا رانده شد. بیشتر مفسران او را از جنیان دانسته و اندکی نیز او را فرشته می‌دانند.
شیطان چگونه علیرغم رانده شده بودن، وارد بهشت شد و آدم را فریب داد؟
مطابق آیات قرآن حضرت آدم و حوا (علیهما السلام) بعد از خلقت در جنّت ساکن شدند: (وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَ کُلا مِنْها رَغَداً حَیْثُ شِئْتُما؛[بقره/38] و گفتیم: ای آدم، تو و همسرت در این باغ ساکن شوید و از (میوه و نعمت‌های) آن به فراوانی از هر جای آن که خواهید بخورید.) و نکته ای که باید به آن توجه کرد، معنای جنّت است: ( جنّت از ریشه جَنَّ به معنای پوشیدن و مستور کردن است. علی هذا بقلب جنان گویند که در میان بدن پوشیده است، به سپر مجنّ و مجنّة گویند که صاحب سپر را میپوشاند، بباغ و مزرعه و چمن جنّت و جنّات گویند که روی زمین را میپوشانند بچّه را از آن جنین گویند که شکم مادر او را پوشانده است و مجنون کسی است که عقلش پوشانده شده باشد جنّ در عرف قرآن موجودی است با شعور و اراده که باقتضای طبیعتش از حواسّ بشر پوشیده شده است.[1] بنابراین از لغت جنّت تنها می توانیم دریابیم که آن دو در باغی پوشیده ساکن شده بودند. و بنا بر دلایلی این باغ از باغ های بهشت آخرتی نبوده است. چون 1- کسی که در آن بهشت ساکن می شود، هرگز از آن بیرون نمی شود. 2- آن بهشت در مقابل اعمال انسان و مزد است و برای کسی که هیچ عملی انجام نداده نیست. 3- در آن بهشت ممنوعیت وجود ندارد و انسان را از نعمت های دم دستش منع نمی کنند، در حالی که آدم و حوا منع شده بودند. 4- در آن بهشت تکلیف وجود ندارد و ... بنابراین قطعا شیطان وارد بهشت آخرتی نشده است تا ورود او به آن بهشت که نشانه رضایت خدای متعال است، با رانده شدن شیطان منافاتی داشته باشد. اما جزئیات اینکه باغ آدم و حوا کجا بوده و شیطان چگونه وارد آن شده است، مساله ای است که آن را به طور کامل نمی دانیم بلکه از روایات تنها بعضی از ابعاد آن مشخص شده است: ( مراد به اینکه گفتیم از بهشت‌های دنیا بوده، این است که از بهشت‌های برزخی بوده، که در مقابل بهشت خلد است و در بعضی از قسمتهای این روایات اشاره باین معنا هست، ... علاوه بر اینکه عده ای از روایات از اهل بیت ع دلالت دارد بر اینکه بهشت آدم در آسمان بوده، و او با همسرش از آسمان نازل شدند)[2] ( اینکه ابلیس چه جور خود را بادم و همسرش رسانید؟ و برای اینکار از چه وسیله‌ای‌استفاده کرد؟ در روایات صحیح و معتبر، چیزی در آن باره نیامده. ولی در بعضی اخبار آمده: که مار و طاووس دو تا از یاوران ابلیسند، چون ابلیس را در اغواء آدم و همسرش کمک کردند، و چون این روایات معتبر نبودند، از ذکر آنها صرفنظر کردیم، و خیال می‌کنم از روایات جعلی باشد.)[3] (بهشت آدم کدام بهشت بود؟ در پاسخ این پرسش باید به این نکته توجه داشت که گرچه بعضی آن را بهشت موعود نیکان و پاکان می‌دانند، ولی ظاهر این است که آن بهشت نبود. بلکه یکی از باغهای پر نعمت و روح‌افزای یکی از مناطق سر سبز زمین بوده است. زیرا اولا بهشت موعود قیامت، نعمت جاودانی است که در آیات بسیاری از قرآن به این جاودانگی بودنش اشاره شده، و بیرون رفتن از آن ممکن نیست و ثانیا ابلیس آلوده و بی‌ایمان را در آن بهشت راهی نخواهد بود، نه وسوسه‌های شیطانی است و نه نافرمانی خدا.[4] [1]. ر. ک قاموس قرآن، ج2، ص: 61. [2]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 212. [3]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 213. [4]. تفسیر نمونه، ج1، ص: 187.
مطابق آیات قرآن حضرت آدم و حوا (علیهما السلام) بعد از خلقت در جنّت ساکن شدند: (وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَ کُلا مِنْها رَغَداً حَیْثُ شِئْتُما؛[بقره/38] و گفتیم: ای آدم، تو و همسرت در این باغ ساکن شوید و از (میوه و نعمت‌های) آن به فراوانی از هر جای آن که خواهید بخورید.) و نکته ای که باید به آن توجه کرد، معنای جنّت است: ( جنّت از ریشه جَنَّ به معنای پوشیدن و مستور کردن است. علی هذا بقلب جنان گویند که در میان بدن پوشیده است، به سپر مجنّ و مجنّة گویند که صاحب سپر را میپوشاند، بباغ و مزرعه و چمن جنّت و جنّات گویند که روی زمین را میپوشانند بچّه را از آن جنین گویند که شکم مادر او را پوشانده است و مجنون کسی است که عقلش پوشانده شده باشد جنّ در عرف قرآن موجودی است با شعور و اراده که باقتضای طبیعتش از حواسّ بشر پوشیده شده است.[1] بنابراین از لغت جنّت تنها می توانیم دریابیم که آن دو در باغی پوشیده ساکن شده بودند. و بنا بر دلایلی این باغ از باغ های بهشت آخرتی نبوده است. چون 1- کسی که در آن بهشت ساکن می شود، هرگز از آن بیرون نمی شود. 2- آن بهشت در مقابل اعمال انسان و مزد است و برای کسی که هیچ عملی انجام نداده نیست. 3- در آن بهشت ممنوعیت وجود ندارد و انسان را از نعمت های دم دستش منع نمی کنند، در حالی که آدم و حوا منع شده بودند. 4- در آن بهشت تکلیف وجود ندارد و ... بنابراین قطعا شیطان وارد بهشت آخرتی نشده است تا ورود او به آن بهشت که نشانه رضایت خدای متعال است، با رانده شدن شیطان منافاتی داشته باشد. اما جزئیات اینکه باغ آدم و حوا کجا بوده و شیطان چگونه وارد آن شده است، مساله ای است که آن را به طور کامل نمی دانیم بلکه از روایات تنها بعضی از ابعاد آن مشخص شده است: ( مراد به اینکه گفتیم از بهشت‌های دنیا بوده، این است که از بهشت‌های برزخی بوده، که در مقابل بهشت خلد است و در بعضی از قسمتهای این روایات اشاره باین معنا هست، ... علاوه بر اینکه عده ای از روایات از اهل بیت ع دلالت دارد بر اینکه بهشت آدم در آسمان بوده، و او با همسرش از آسمان نازل شدند)[2] ( اینکه ابلیس چه جور خود را بادم و همسرش رسانید؟ و برای اینکار از چه وسیله‌ای‌استفاده کرد؟ در روایات صحیح و معتبر، چیزی در آن باره نیامده. ولی در بعضی اخبار آمده: که مار و طاووس دو تا از یاوران ابلیسند، چون ابلیس را در اغواء آدم و همسرش کمک کردند، و چون این روایات معتبر نبودند، از ذکر آنها صرفنظر کردیم، و خیال می‌کنم از روایات جعلی باشد.)[3] (بهشت آدم کدام بهشت بود؟ در پاسخ این پرسش باید به این نکته توجه داشت که گرچه بعضی آن را بهشت موعود نیکان و پاکان می‌دانند، ولی ظاهر این است که آن بهشت نبود. بلکه یکی از باغهای پر نعمت و روح‌افزای یکی از مناطق سر سبز زمین بوده است. زیرا اولا بهشت موعود قیامت، نعمت جاودانی است که در آیات بسیاری از قرآن به این جاودانگی بودنش اشاره شده، و بیرون رفتن از آن ممکن نیست و ثانیا ابلیس آلوده و بی‌ایمان را در آن بهشت راهی نخواهد بود، نه وسوسه‌های شیطانی است و نه نافرمانی خدا.[4] [1]. ر. ک قاموس قرآن، ج2، ص: 61. [2]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 212. [3]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 213. [4]. تفسیر نمونه، ج1، ص: 187.
پاسخ:
مطابق آیات قرآن حضرت آدم و حوا (علیهما السلام) بعد از خلقت در جنّت ساکن شدند:
(وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ وَ کُلا مِنْها رَغَداً حَیْثُ شِئْتُما؛[بقره/38] و گفتیم: ای آدم، تو و همسرت در این باغ ساکن شوید و از (میوه و نعمت‌های) آن به فراوانی از هر جای آن که خواهید بخورید.)
و نکته ای که باید به آن توجه کرد، معنای جنّت است: ( جنّت از ریشه جَنَّ به معنای پوشیدن و مستور کردن است. علی هذا بقلب جنان گویند که در میان بدن پوشیده است، به سپر مجنّ و مجنّة گویند که صاحب سپر را میپوشاند، بباغ و مزرعه و چمن جنّت و جنّات گویند که روی زمین را میپوشانند بچّه را از آن جنین گویند که شکم مادر او را پوشانده است و مجنون کسی است که عقلش پوشانده شده باشد جنّ در عرف قرآن موجودی است با شعور و اراده که باقتضای طبیعتش از حواسّ بشر پوشیده شده است.[1]
بنابراین از لغت جنّت تنها می توانیم دریابیم که آن دو در باغی پوشیده ساکن شده بودند. و بنا بر دلایلی این باغ از باغ های بهشت آخرتی نبوده است. چون 1- کسی که در آن بهشت ساکن می شود، هرگز از آن بیرون نمی شود. 2- آن بهشت در مقابل اعمال انسان و مزد است و برای کسی که هیچ عملی انجام نداده نیست. 3- در آن بهشت ممنوعیت وجود ندارد و انسان را از نعمت های دم دستش منع نمی کنند، در حالی که آدم و حوا منع شده بودند. 4- در آن بهشت تکلیف وجود ندارد و ...
بنابراین قطعا شیطان وارد بهشت آخرتی نشده است تا ورود او به آن بهشت که نشانه رضایت خدای متعال است، با رانده شدن شیطان منافاتی داشته باشد.
اما جزئیات اینکه باغ آدم و حوا کجا بوده و شیطان چگونه وارد آن شده است، مساله ای است که آن را به طور کامل نمی دانیم بلکه از روایات تنها بعضی از ابعاد آن مشخص شده است:
( مراد به اینکه گفتیم از بهشت‌های دنیا بوده، این است که از بهشت‌های برزخی بوده، که در مقابل بهشت خلد است و در بعضی از قسمتهای این روایات اشاره باین معنا هست، ... علاوه بر اینکه عده ای از روایات از اهل بیت ع دلالت دارد بر اینکه بهشت آدم در آسمان بوده، و او با همسرش از آسمان نازل شدند)[2]
( اینکه ابلیس چه جور خود را بادم و همسرش رسانید؟ و برای اینکار از چه وسیله‌ای‌استفاده کرد؟ در روایات صحیح و معتبر، چیزی در آن باره نیامده. ولی در بعضی اخبار آمده: که مار و طاووس دو تا از یاوران ابلیسند، چون ابلیس را در اغواء آدم و همسرش کمک کردند، و چون این روایات معتبر نبودند، از ذکر آنها صرفنظر کردیم، و خیال می‌کنم از روایات جعلی باشد.)[3]
(بهشت آدم کدام بهشت بود؟ در پاسخ این پرسش باید به این نکته توجه داشت که گرچه بعضی آن را بهشت موعود نیکان و پاکان می‌دانند، ولی ظاهر این است که آن بهشت نبود. بلکه یکی از باغهای پر نعمت و روح‌افزای یکی از مناطق سر سبز زمین بوده است. زیرا اولا بهشت موعود قیامت، نعمت جاودانی است که در آیات بسیاری از قرآن به این جاودانگی بودنش اشاره شده، و بیرون رفتن از آن ممکن نیست و ثانیا ابلیس آلوده و بی‌ایمان را در آن بهشت راهی نخواهد بود، نه وسوسه‌های شیطانی است و نه نافرمانی خدا.[4]
[1]. ر. ک قاموس قرآن، ج2، ص: 61.
[2]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 212.
[3]. ترجمه المیزان، ج1، ص: 213.
[4]. تفسیر نمونه، ج1، ص: 187.
- [سایر] وقتی شیطان به آدم سجده نکرد، خدا او را از بهشت بیرون کرد. چطور شیطان توانست دوباره وارد بهشت شود و آدم و حوا را گول بزند؟
- [سایر] آیا الان بهشت و جهنم وجود دارد ؟ آیا حضرت آدم از بهشت رانده شد ؟
- [سایر] آیا الان بهشت و جهنم وجود دارد ؟ آیا حضرت آدم از بهشت رانده شد ؟
- [سایر] از اوصاف جنت این است که در آن هیچ لغو و بیهوده و وسوسه ای وجود ندارد . پس چگونه شیطان آدم و حوا را وسوسه کرد و آدم و حوا را فریب داد ؟
- [سایر] آیا بهشتی که حضرت آدم از آن رانده شد، همان بهشت موعود بود؟
- [سایر] حضرت آدم مگر معصوم نبود، پس چرا گناه کرد و از بهشت رانده شد؟
- [سایر] در قرآن همواره آمده است که هر کس وارد بهشت شود هرگز از آن خارج نمی شود , پس چگونه است که هم آدم و حوا و هم ابلیس از آن رانده شدند ؟
- [سایر] چگونه شیطان توانست بعد از اخراج از بهشت دوباره وارد بهشت شود؟
- [سایر] چگونه شیطان توانست بعد از اخراج از بهشت دوباره وارد بهشت شود؟
- [سایر] گفته شده که شیطان از جنس آتش است و همین طور گفته شده او در بارگاه خدا بود و به سبب نا فرمانی خدا از بارگاه خدا رانده شد و به بهشت آمد، تا به فریب انسان بکوشد. اگر آتش عنصری مادی است، چگونه چیزی با خواص مادی در بارگاه خدا بود؟ مگر خدا جا و مکان اشغال می کند؟