شرایط ازدواج موقت: 1. به عربی صحیح خوانده شود به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست که وکیل بگیرند اما باید لفظی بگویند که معنی "زوجت و قبلت" (زوجیت و قبول آن) را بفهماند. 2. مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را می خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن (زوجتک نفسی) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن (قبلت التزویج) زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را می خوانند، به گفتن (زوجت و قبلت) قصدشان این باشد که مرد و زنی آنان را وکیل کرده اند، زن و شوهر شوند. 3. کسی که صیغه را می خواند بالغ و عاقل باشد، جه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد. 4. اگر وکیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معین کنند مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. 5. زن و مرد به ازدواج راضی باشند. 6. زن اگر دختر باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد. یعنی عقد اگر بدون اذن پدر یا جد پدری خوانده شود باطل است. (مگر برای کسانی که مرجع تقلید آنها، اجازه پدر را حکم تکلیفی می دانند و حکم وضعی به شمار نمی آورند.) 7. مدت زناشویی معین شود. 8. بر مقدار مهریه، زن و مرد به پول یا مال دیگری توافق کنند و در عقد ذکر نمایند. 9. زن ممنوعیتی از ازدواج نداشته باشد. مثل اینکه در ایام عده از عقد نکاح دیگر نباشد. اما دستور خواندن عقد غیر دائم: اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند، چنانچه زن بگوید: "زَوَّجْتُکَ نَفْسی فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلی المَهْرِ المَعْلُوم" بعد بدون فاصله مرد بگوید: "قَبِلْتُ" صحیح است. و اگر دیگری را وکیل کنند و اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید: "مَتَّعْتُ مُوَکِّلَتی مُوَکِّلَکَ فِی الْمدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلی المَهْرِ المَعْلُوم" پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: "قَبِلْتُ لِمُوَکِّلی هکَذا"، صحیح می باشد.[1] ذکر سه نکته لازم است: 1- چنان چه در عقد موقت فرزندی متولد شود، همانند فرزند متولد شده از زن دائمی است.[2] 2- زن می تواند در عقد موقت شرط کند شوهر با او نزدیکی نکند و فقط لذتهای دیگر را ببرد.[3] 3- اگر در عقد موقت زن بالغ و غیر یائسه باشد و نزدیکی انجام گیرد، باید دو حیض عده نگه دارد.[4] [1]. توضیح المسائل امام خمینی(ره)، مسئله 2363،2370، 2369 و 2376؛ تحریر الوسیله، ج2، ص289، مسئله5 و ص290، مسئله9. [2]. تحریر الوسیله، ج 2، ص 291، مسئله 13. [3]. توضیح المسائل امام خمینی(ره)، مسئله 2423. [4]. تحریر الوسیله، ج 2، ص 291، مسئله 16.
شرایط ازدواج موقت:
1. به عربی صحیح خوانده شود به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست که وکیل بگیرند اما باید لفظی بگویند که معنی "زوجت و قبلت" (زوجیت و قبول آن) را بفهماند.
2. مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را می خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن (زوجتک نفسی) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن (قبلت التزویج) زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را می خوانند، به گفتن (زوجت و قبلت) قصدشان این باشد که مرد و زنی آنان را وکیل کرده اند، زن و شوهر شوند.
3. کسی که صیغه را می خواند بالغ و عاقل باشد، جه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد.
4. اگر وکیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معین کنند مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند.
5. زن و مرد به ازدواج راضی باشند.
6. زن اگر دختر باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد. یعنی عقد اگر بدون اذن پدر یا جد پدری خوانده شود باطل است. (مگر برای کسانی که مرجع تقلید آنها، اجازه پدر را حکم تکلیفی می دانند و حکم وضعی به شمار نمی آورند.)
7. مدت زناشویی معین شود.
8. بر مقدار مهریه، زن و مرد به پول یا مال دیگری توافق کنند و در عقد ذکر نمایند.
9. زن ممنوعیتی از ازدواج نداشته باشد. مثل اینکه در ایام عده از عقد نکاح دیگر نباشد.
اما دستور خواندن عقد غیر دائم:
اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند، چنانچه زن بگوید: "زَوَّجْتُکَ نَفْسی فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلی المَهْرِ المَعْلُوم" بعد بدون فاصله مرد بگوید: "قَبِلْتُ" صحیح است. و اگر دیگری را وکیل کنند و اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید: "مَتَّعْتُ مُوَکِّلَتی مُوَکِّلَکَ فِی الْمدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلی المَهْرِ المَعْلُوم" پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: "قَبِلْتُ لِمُوَکِّلی هکَذا"، صحیح می باشد.[1]
ذکر سه نکته لازم است:
1- چنان چه در عقد موقت فرزندی متولد شود، همانند فرزند متولد شده از زن دائمی است.[2]
2- زن می تواند در عقد موقت شرط کند شوهر با او نزدیکی نکند و فقط لذتهای دیگر را ببرد.[3]
3- اگر در عقد موقت زن بالغ و غیر یائسه باشد و نزدیکی انجام گیرد، باید دو حیض عده نگه دارد.[4]
[1]. توضیح المسائل امام خمینی(ره)، مسئله 2363،2370، 2369 و 2376؛ تحریر الوسیله، ج2، ص289، مسئله5 و ص290، مسئله9.
[2]. تحریر الوسیله، ج 2، ص 291، مسئله 13.
[3]. توضیح المسائل امام خمینی(ره)، مسئله 2423.
[4]. تحریر الوسیله، ج 2، ص 291، مسئله 16.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در بین مردم مسلمان رسم است که قبل از جاری شدن صیغه دائم بین زوج و زوجه، صیغه محرمیت جاری میشود. آیا در هنگام جاریشدن صیغه دائم، بخشش مدت باقیمانده صیغه محرمیت و موقت از طرف زوج واجب است یا خیر؟
- [سایر] حدّ استمتاع در صیغه محرمیت برای دوره نامزدی (نامزدی تا عقد دائم) چیست؟ تا چه حدی می توان بهره جنسی از شریک انتخاب شده خود برد؟ آیا عدم استمتاع شامل تمامی موارد لذت جنسی می باشد یا خیر؟ آیا به هنگام جاری کردن صیغه محرمیت باید این شرط توسط دختر و پسر بر زبان جاری شود و یا این محدودیت به طور ذاتی در خود صیغه محرمیت نهفته است؟ آیا اطلاع والدین دختر از این شرط الزامی است؟ آیا عدم استمتاع فقط یک شرط انتخابی است که مازاد بر صیغه محرمیت عنوان می گردد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دانشجویان دختر و پسر جهت جلوگیری از ارتکاب گناه (در رابطه با مسائل تحصیلی و رفت و آمد) می توانند بدون اجازه پدرِ دختر، صیغه محرمیّت بخوانند؟
- [سایر] متن صیغه ی محرمیت را ذکر کنید؟
- [آیت الله سیستانی] برای عقد دائم آیا لازم است صیغه محرمیت خوانده شود ؟
- [سایر] آیا جاری نمودن صیغه نکاح موقت بر زن یا مردی که از ماهیت و احکام متعه آگاه نیست،جایز است و آیا در صحت عقد اشکال وارد می کند؟
- [سایر] سلام، آیا داشتن رابطه جنسی با افراد ترنس (افراد دارای اختلال هویت جنسی) از لحاظ شرعی اشکال دارد. و آیا ازدواج یا خواندن صیغه محرمیت با این افراد امکان پذیر است؟ با تشکر از شما.
- [آیت الله مکارم شیرازی] صیغه محرمیّت بین زن و مرد نامحرم (صیغه برادری و خواهری) چگونه است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا خواندن صیغه محرمیت در موقع خواستگاری لازم است یا اختیاری؟
- [سایر] دختری هستم 20 ساله که مدتی است با پسری نامزد هستم. پدرم تقید شرعی ندارد و خواندن صیغه محرمیت تا پیش از ازدواج رسمی را لازم نمی داند. آیا می توانم بدون اجازه او برای صحبت و رفت و آمد با نامزدم صیغه عقد موقت بخوانم؟
- [آیت الله اردبیلی] قرابتی که بر اثر شیر دادن (رضاع) حاصل میشود، با شرایطی موجب حرمت نکاح میگردد که در احکام محرمیّت به سبب شیر دادن خواهد آمد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر منی مردی را داخل رحم زن اجنبیّه نمودند و معلوم شد بچّه از آن منی است، چنانچه این عمل به نحو شبهه بوده باشد، مثل آن که مرد گمان میکرده زن خود اوست و زن نیز گمان میکرده منی شوهر خود اوست و بعد از عمل معلوم شد که منی از شوهر نیست، بچّه شرعاً از آنِ مرد و زن است و تمام احکام فرزندی را دارد و لکن اگر از روی علم و عمد باشد، محلّ اشکال است لکن اشکالی نیست که اگر این بچّه دختر باشد، پدر نمیتواند او را به زنی بگیرد و اگر پسر باشد مادر نمیتواند با او ازدواج کند و همچنین دختر نمیتواند به کسانی که به فرض صحّت عقد، محارم او محسوب میشوند، شوهر کند و پسر نمیتواند با آن محارم ازدواج نماید و در تمام مسائل دیگر باید احتیاط مراعات شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ازدواج موقّت هر چند برای لذّت بردن هم نباشد صحیح است، همسر موقّت را (متعه) یا (صیغه) نیز میگویند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد بعد بفهمد مال خودش نبوده احکام گمشده که در مسایل قبل گذشت بر ان جاری است
- [آیت الله شبیری زنجانی] نذر نیازمند صیغه است و در صیغه نذر باید نام خداوند به زبان جاری گردد ولی سایر اجزاء صیغه لازم نیست با لفظ باشد، بلکه میتواند با نوشتار یا انجام کاری باشد. همچنین لازم نیست نام خدا به لفظ عربی برده شود، پس اگر مثلاً بگوید چنانچه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است که هزار تومان به فقیر بدهم، نذر او صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی کودکی را با شرایطی که در مسأله (2483) و بعد از آن گفته میشود شیر دهد، شوهر آن زن که شیر از اوست، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند با اولاد - نسبی و رضاعی - پدر آن کودک - هر چند با واسطه باشند - و با اولاد نسبی مادر آن کودک ازدواج نماید، همچنان که در نگاه کردن و دست دادن و سایر احکام محرمیت نمیتواند مانند یکی از محارم رفتار کند؛ ولی ازدواج خویشان شوهر با خواهر و برادر آن بچه مانعی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی کودکی را شیر کامل بدهد، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند با اولاد نسبی و رضاعی پدر آن کودک - اگر چه با واسطه باشند - و با اولاد نسبی مادر آن کودک ازدواج نماید. همچنان که در نگاه کردن و دست دادن و دیگر احکام محرمیت نمیتواند مانند یکی از محارم رفتار نماید؛ ولی ازدواج خویشان آن زن با برادر و خواهر آن بچه مانعی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و مرد تا اطمینان نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، یا به دلیل معتبری همچون گفتار دو شاهد عادل ثابت نشده باشد که صیغه خوانده شده، نمیتوانند به احکام زناشویی عمل کنند، مثلاً به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند و اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام، بنا بر احتیاط واجب تا از گفته وی به خواندن صیغه اطمینان حاصل نشود، گفته وکیل کفایت نمیکند و اگر اطمینان شخصی یا نوعی حاصل شود که وکیل عقد را خوانده و شک داشته باشیم که درست خوانده یا خیر، عقد خوانده شده شرعاً صحیح به شمار میآید.
- [آیت الله وحید خراسانی] زن و مرد تا یقین یا اطمینان پیدا نکنند که وکیل انها صیغه را خوانده است نمی توانند ترتیب اثار و احکام نکاح را بدهند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمی کند و اگر وکیل بگوید صیغه را خوانده در صورتی که ثقه باشد و ظن به خلاف گفته او نباشد یا از قول او اطمینان حاصل شود کافیست و در غیر دو صورت ذکر شده اکتفا به اخبار او محل اشکال است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر با زنی که در عدّه طلاق رجعی است زنا کند، آن زن بر او حرام میشود و اگر با زنی که در عدّه متعه یا طلاق بائن یا عدّه وفات است زنا کند، بعداً میتواند او را عقد نماید اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که با او ازدواج نکند ومعنای طلاق رجعی وطلاق بائن وعدّه متعه وعدّه وفات در احکام طلاق گفته خواهد شد.