ابتدا باید دقت داشت که پوشیدن لباس سیاه به طور مطلق مکروه نیست. آنچه روشن تر است، کراهت آن در نماز است، که نسبت به آن نیز استثناهایی بیان شده است. از جمله اینکه بعضی از لباس ها، هر چند برای نماز استفاده شوند، مشکی بودنشان اشکالی ندارد. از جمله اینکه پیامبر (ص) می فرمایند: با لباس سیاه نماز نخوانید. اما مشکی بودن خفّ (نوعی کفش چرمی نازک) عمامه و کساء، اشکالی ندارد.[1]
همچنین کراهت پوشش مشکی برای مردان است و نسبت به زنان چنین حکمی وجود ندارد. همچنان که صاحب جواهر می فرمایند: طبق تصریح کتاب‌های متعددی از اصحاب امامیه کراهت پوشش سیاه مختص مردان است زیرا شارع مقدّس پوشش غلیظ‌تر و بیشتری برای زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است و رنگ مشکی در مقایسه با رنگ‌های دیگر به نحو بهتری پوشش غلیظ‌تر و بیشتر را تأمین می‌کند.[2]
اما درباره چرایی کراهت رنگ مشکی، در روایات به این مساله اشاره شده است که از لباس دشمنان خدا، دوری کنیم و لباس مشکی را لباس دشمنان خدا معرفی کرده اند:
امام صادق (ع) می فرمایند: خداوند عزّ و جل به پیامبری از پیامبرانش وحی فرمود که به مؤمنین بگو: لباس دشمنان من را مپوشید و طعام دشمنانم را تناول نکنید و راه دشمنان مرا طی نکنید پس شما نیز دشمن من خواهید شد همان طوری که آنها دشمن من هستند.[3]
جبرئیل علیه السّلام بر رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله نازل شد در حالی که قبایی سیاه به تن و کمربندی که در آن خنجری بود به خود بسته بود. رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: یا جبرئیل این چه ترکیبی است؟ جبرئیل عرض کرد: این ترکیب پسر عمّت عبّاس است، یا محمّد وای بر فرزندانت از فرزندان عبّاس (که رنگ مشکی از لوازم بنی العباس بود.)[4]
حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: لباس سیاه مپوشید زیرا آن لباس فرعون می باشد.[5]
البته باید توجه داشت که سیرت باطنی انسان بسیار مهم تر از رنگ لباس است. همان گونه که امام صادق (ع) به این مساله اشاره می فرمایند: شیعه از حضرت ابی عبد اللَّه علیه السّلام راجع به پوشیدن لباس سیاه سؤال می کردند و دیدیم آن جناب را که نشسته بودند در حالی که جبّه‌ای سیاه به تن و عرق چینی سیاه به سر و موزه‌ای سیاه که در داخلش پنبه سیاه بود به پا داشتند، راوی می گوید: سپس حضرت قسمتی از موزه را شکافت و فرمود پنبه‌ای که داخل آن است سیاه می‌باشد و از آن قسمت شکافته شده مقداری پنبه سیاه بیرون آورد (تا نشان دهند که مجبور بوده اند برای این لباس از پارچه سیاه استفاده کنند تا پنبه های درون مشخص نباشد.) و پس از آن فرمود: دل و قلب خود را سفید نما و هر چه خواستی بپوش.[6]
[1]. الکافی، ج3 ، ص 403.
[2]. جواهرالکلام، ج 8، ص 235.
[3]. مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 325.
[4]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 252.
[5]. تحف العقول، ص105.
[6]. علل الشرائع، ج2، ص 347.
