نباید مساله چند همسری را تنها از نگاه زنی دید که تنها زن خانه بوده و اکنون زن دیگری هووی او می شود. بلکه می توان این مساله را از نگاه زن دوم نیز مد نظر قرار داد. آن وقت زنی را خواهید دید که سرپرست ندارد و محتاج حمایت یک مرد از خود است. و چنین زنی به راحتی با حکم چند همسری کنار می آید. به تعبیری نیز می توان گفت که نباید مساله را صرفا از دیدگاه فردی دید بلکه نگاه اجتماعی نیز لازم است. و بعضی از مشکلات جامعه با همین حکم جواز چند همسری حل می شود. با این حال ممکن است کسی بگوید چرا خدای متعال زن را به گونه ای نیافریده که اصلا مشکلی با هوو نداشته باشد؟ که در جواب باید گفت: اولا: ما باید بین احساس ها و خواسته های متعارض گرفتار شویم تا امتحان ما معنا داشته باشد. و اتفاقا مساله غیرت زن بر شوهر، یکی از امتحان های سخت الهی نسبت به زنان است. و از بین بردن چنین احساسی در زنان، پاک کردن صورت مساله است و نظیر همان مثالی است که فردی برای در امان ماندن از گناه، به کوه ها پناه برد تا هیچ زمینه ای از گناه برایش وجود نداشته باشد. امام باقر (ع) می فرمایند: خداوند برای زنان غیرت ننهاده، که برای مردان چهار زن آزاد و کنیز حلال کرده و برای زن جز یک همسر حلال ننموده، و باید مرد غیرت داشته باشد ولی زن مؤمنه نه.[1] ثانیا: احساس بیزاری از هوو می تواند یک احساس اصیل و ذاتی نباشد یعنی ناشی از یک امر دیگر باشد که آن امر در جای خود بسیار لازم است. به عنوان مثال می گویند در تحقیقاتی سعی کردند بوی بد سیر را از آن حذف کنند تا اینکه متوجه شدند، خاصیت ضد عفونت سیر همراه همان بوی بد است و اگر بوی بد حذف شود، خاصیت ضد عفونتش نیز از بین می رود. احساس بیزاری از هوو، از یک منظر همان احساسی است که سبب توجه شدید زن به شوهر خود می شود که استحکام نظام خانواده را در پی دارد. زن به دلیل اینکه مایل است در دل شوهر خویش جای داشته باشد، با خواسته ها و توقعات او کنار می آید و این گونه زوجین خواسته های یکدیگر را مورد توجه قرار می دهند. همین احساس خوب و بسیار مفید، ممکن است در مقطعی به شکل غیرت بر شوهر یا تنفر از هوو خودنمایی کند. پس اصل احساس بد نیست. بلکه یک نوع نمود و اثر آن نامطلوب است که در آنجا نیز کار به اختیار بشر واگذار شده و او در معرض آزمایش قرار گرفته است. [1]. مکارم الأخلاق، ص: 239.
نباید مساله چند همسری را تنها از نگاه زنی دید که تنها زن خانه بوده و اکنون زن دیگری هووی او می شود. بلکه می توان این مساله را از نگاه زن دوم نیز مد نظر قرار داد. آن وقت زنی را خواهید دید که سرپرست ندارد و محتاج حمایت یک مرد از خود است. و چنین زنی به راحتی با حکم چند همسری کنار می آید.
به تعبیری نیز می توان گفت که نباید مساله را صرفا از دیدگاه فردی دید بلکه نگاه اجتماعی نیز لازم است. و بعضی از مشکلات جامعه با همین حکم جواز چند همسری حل می شود.
با این حال ممکن است کسی بگوید چرا خدای متعال زن را به گونه ای نیافریده که اصلا مشکلی با هوو نداشته باشد؟
که در جواب باید گفت:
اولا: ما باید بین احساس ها و خواسته های متعارض گرفتار شویم تا امتحان ما معنا داشته باشد. و اتفاقا مساله غیرت زن بر شوهر، یکی از امتحان های سخت الهی نسبت به زنان است. و از بین بردن چنین احساسی در زنان، پاک کردن صورت مساله است و نظیر همان مثالی است که فردی برای در امان ماندن از گناه، به کوه ها پناه برد تا هیچ زمینه ای از گناه برایش وجود نداشته باشد.
امام باقر (ع) می فرمایند: خداوند برای زنان غیرت ننهاده، که برای مردان چهار زن آزاد و کنیز حلال کرده و برای زن جز یک همسر حلال ننموده، و باید مرد غیرت داشته باشد ولی زن مؤمنه نه.[1]
ثانیا: احساس بیزاری از هوو می تواند یک احساس اصیل و ذاتی نباشد یعنی ناشی از یک امر دیگر باشد که آن امر در جای خود بسیار لازم است. به عنوان مثال می گویند در تحقیقاتی سعی کردند بوی بد سیر را از آن حذف کنند تا اینکه متوجه شدند، خاصیت ضد عفونت سیر همراه همان بوی بد است و اگر بوی بد حذف شود، خاصیت ضد عفونتش نیز از بین می رود.
احساس بیزاری از هوو، از یک منظر همان احساسی است که سبب توجه شدید زن به شوهر خود می شود که استحکام نظام خانواده را در پی دارد. زن به دلیل اینکه مایل است در دل شوهر خویش جای داشته باشد، با خواسته ها و توقعات او کنار می آید و این گونه زوجین خواسته های یکدیگر را مورد توجه قرار می دهند.
همین احساس خوب و بسیار مفید، ممکن است در مقطعی به شکل غیرت بر شوهر یا تنفر از هوو خودنمایی کند. پس اصل احساس بد نیست. بلکه یک نوع نمود و اثر آن نامطلوب است که در آنجا نیز کار به اختیار بشر واگذار شده و او در معرض آزمایش قرار گرفته است.
[1]. مکارم الأخلاق، ص: 239.
- [سایر] فروش لباسهای زیر زنانه به وسیله مردان، چه حکمی دارد؟
- [سایر] پوشیدن لباس زنانه برای مردان و بالعکس چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] فروش لباسهای زنانه داخلی توسط مردان چه حکمی دارد؟
- [سایر] چگونه دستبند طلا و نقره که زینت زنانه محسوب می شود برای مردان بهشتی ذکر شده است؟
- [آیت الله خامنه ای] لطفاً بفرمایید پوشیدن لباس زنانه توسط مردان و برعکس برای بازیگری چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] پوشیدن لباس زنانه توسط مردان و برعکس، برای بازی در تئاتر و سینما چه حکمی دارد؟ تقلید صدای مردان توسط زنان و برعکس چه حکمی دارد؟
- [سایر] پوشیدن لباس زنانه به وسیله مردان و بر عکس، برای بازی در تئاتر و سینما چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مجالس زنانه عزاداری، زنان مداحی و سخنرانی می کنند، و صدای آنها با بلندگو به گوش مردان رهگذر می رسد، آیا این عمل جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مجالس زنانه در صورتیکه صدای سخنران و یا مدّاح زن بوسیله بلندگو به گوش مردان رهگذر برسد آیا این عمل جایز میباشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] پوشیدن لباس زنانه توسط مردان و بالعکس در مجامع عمومی و نیز در موارد خاصّی مثل تعزیه و نمایش چه صورتی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] پوشیدن لباس زنانه بر مردان ، و پوشیدن لباس مردانه بر زنان حرام نیست و نماز خواندن با آن باطل نیست . ولی بنابر احتیاط واجب جایز نیست مرد خود را به هیئت و زیّ زن در آورد ، و همچنین به عکس .
- [آیت الله مظاهری] لباس زنانه نظیر پیراهن و دامن زنانه که مختصّ به زنهاست، برای مردها حرام است، و لباس مردانه نظیر کت و شلوار مردانه که اختصاص به مردها دارد، برای زنها حرام است، و اصلاح زنانه به گونهای که مختصّ به زنهاست، برای مردها حرام است، و اصلاح مردانه به گونهای که اختصاص به مردها دارد، برای زنها حرام میباشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مرد لباس زنانه؛ یا زن لباس مردانه بپوشد و نماز بخواند؛ نماز صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه را لباس عادی خود قرار دهد، بنا بر احتیاط واجب حرام است؛ ولی نماز خواندن در آن صحیح است و احتیاط مستحب آن است که اصلاً مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه نپوشد؛ خصوصا در هنگام نماز خواندن.
- [آیت الله سبحانی] احتیاط واجب آن است که مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه نپوشد; ولی اگر با آن لباس نماز بخواند اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه بپوشد، درصورتی که زی خود قرار دهد بنابر احتیاط حرام است، ونماز خواندن با آن حکم مسأله سابقه را دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . احتیاط واجب آن است که مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه نپوشد، ولی اگر با آن لباس نماز بخواند اشکال ندارد.
- [امام خمینی] احتیاط واجب آن است که مرد لباس زنانه، و زن لباس مردانه نپوشد. ولی اگر با آن نماز بخواند، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه پوشیدن لباس زنانه توسط مرد و یا لباس مردانه توسط زن موجب هتک و وهن آنها شود، باید از آن خودداری کنند.
- [آیت الله بروجردی] احتیاط واجب آن است که مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه نپوشد، ولی اگر با آن لباس نماز بخواند اشکال ندارد.