در رابطه با موضوع تشنگی در روز عاشورا دو نکته لازم به تذکر است:
1- عمل ناجوانمردانه و بیرحمانه لشکریان یزید در بستن آب به روی امام حسین(ع) و یارانش است. در حالی که طبق منابع معتبر و متعدد تاریخی، زمانی که لشکریان حرّ با امام ملاقات کرده بودن، امام حسین(ع) نه تنها تمام سربازان حر را سیرآب کردند، بلکه اسبهای آنها را هم سیرآب کردند(1)، آنهم با آبی که به همراه داشتند.
اما لشکریان کوفه، در اقدامی ناجوانمردانه، آب را بر اهل بیت پیامبر(ص) بستند و مانع دسترسی آنان به آب شدند. لذا اهل بیت(ع) در مضیقه قرار گرفته و به سختی می توانستند به آب دسترسی پیدا کنند. بخصوص در روز عاشورا، که با توجه به نوع جنگ آن دوره که با پوشیدن زره و حمل سلاح و نبرد تن به تن همراه بوده است، این اقدام غیرانسانی لشکریان کوفه سبب شد که امام و یاران باوفایش،به تشنگی و عطش سختی دچار شوند.
2- اصولاً در هیچ‌یک از منابع متقدّم به محوریت و اهمیّت مسأله عطش - چنان‌که در بین منابع متأخر و برخی مداحان مشهور شد - برخورد نمی‌کنیم. جالب آنکه با مطالعه دقیق رجزها و اشعار حماسی امام(ع) و یارانش در معرکه نبرد، هیچ‌گونه اشاره‌ای به مسأله تشنگی و فشار آن نمی‌بینیم.
بالعکس آنچه در این اشعار و نیز کلمات و عبارات امام(ع) در روز عاشورا می‌بینیم، سراسر حکایت از عزّت، حماسه و سربلندی دارد. به عنوان مثال کافی است اشاره کنیم که این عبارت مشهور در بحبوحه نبرد روز عاشورا از امام حسین(ع) صادر شده است: (الا و ان الدعی بن الدعی قد رکزنی بین اثنتین بین السلّة و الذلّة و هیهات منا الذلّة یابی اللَّه ذالک لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طابت و طهرت و انوف حمیّة و نفوس ابیّة من ان نؤثر طاعة اللئام علی مصارع الکرام)(2). (آگاه باشید که زنازاده پسر زنازاده (ابن زیاد) مرا بین دو چیز مخیر ساخته است: یا با شمشیر کشیده آماده جنگ شوم یا لباس ذلّت بپوشم و با یزید بیعت کنم؛ ولی ذلّت از ما بسیار دور است و خدا و رسول خدا و مؤمنان و پرورده شدگان دامن‌های پاک و اشخاص با حمیّت و مردان با غیرت، چنین کاری را بر ما روا نمی‌دانند که ذلّت اطاعت از مردم پست را بر کشته شدن با عزّت ترجیح دهیم).
متأسفانه در برخی مجالس و محافل عزاداری، محور عزّت و حماسه و سربلندی در این نهضت کم‌رنگ‌تر شده و در عوض رقّت و عطوفت بر امام(ع) به عنوان محور اصلی مورد توجه قرار گرفته است. عده ای به منظور هر چه رقیق‌تر نشان دادن صحنه کربلا، برخی از گزارش‌های غیر واقعی افزوده اند و در برخی از موارد، چهره ای ذلیلانه از امام(ع) به نمایش گذاشته اند. آری گرچه این گزارش‌ها در آوردن اشک حتی از سنگ کارساز است؛ اما از سوی دیگر بر چهره عزّتمندانه امام حسین(ع) و عاشورا خدشه وارد می‌کند. و شیعیان فرهیخته را در تحلیل‌ها با چالش‌های اساسی روبه رو می‌سازد. بدین ترتیب با بهانه دادن به دست دشمنان، کاری‌ترین ضربات بر عزت‌مداری شیعه وارد می‌شود(3).
در ضمن باید توجه کرد که هر شتری لزوما شیر ندارد. و شاید شترهایی که فرزند داشته باشند و شیر ده باشند را برای مسافرت استفاده نکنند. علاوه بر آنکه شیر شتر ظاهرا کمی شور و دارای طبع گرم است که برای رفع عطش مناسب نیست.
پی نوشتها:
1- تاریخ طبری ج5ص400-401؛ الارشاد،شیخ مفید، ج2ص77-78.
2- الهوف،سید بن طاوس، ص 123 و 124.
3- به جهت آگاهی بیشتر از نفس عزت‌طلبی در نهضت امام(ع) و چگونگی چالش آن با این روایت‌های دروغین و کیفیت متن و سند این روایات ر.ک: مقاله (عزت‌طلبی در نهضت امام حسین(ع))، نعمت اللَّه صفری فروشانی، مندرج در مجله حکومت اسلامی، ش 26، ص 79 - 116.
