نماز ستون و اساس دین است. امام باقر (ع) به نقل از رسول خدا (ص) میفرماید: (مَا بَیْنَ الْمُسْلِمِ وَ بَیْنَ الْکَافِرِ إِلَّا أَنْ یَتْرُکَ الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ یَتَهَاوَنَ بِهَا فَلَا یُصَلِّیَهَا[1] بین مسلمان و کافر فاصله‌ای نیست، مگر این که مسلمان نماز واجب را عمدا ترک کند یا آن را بی اهمیت بداند و نخواند.)
حرمت ترک نماز، از انجام بسیاری از اعمال حرام سنگین تر است. چون انسان در ارتکاب بعضی از اعمال حرام، قصد بی حرمتی به خدای متعال و دین را ندارد، بلکه جنبه حیوانی انسان بر او غلبه کرده و چه بسا بعد از مبتلا شدن به فعل حرام، به شدت از خدای متعال می ترسد و توبه می کند. در حالی که رها کردن نماز، موثر از غلبه شهوات بر انسان نیست. بلکه ناشی از ضعف ایمان و بی توجهی به دستور الهی است.
از حضرت صادق (ع) سؤال شد که چرا زانی کافر نیست ولی کسی که نماز نمی گذارد کافر می باشد، امام (ع) فرمود: چون زناکار برای شهوت این کار را می کند ولی آن کس که نماز را ترک می کند برای این است که به آن اهمیت نمی دهد. زناکار برای لذت دنبال زنی را می گیرد و از او کامجوئی می کند، ولی آن کس که نماز را ترک کرده و آن را انجام نمی دهد قصدش لذت نیست بلکه فقط نظرش بی اهمیت شمردن آن می باشد و هر گاه کسی نظرش استخفاف باشد کافر می گردد.[2]
البته این کفر تا زمانی که همراه با انکار نماز نباشد، سبب جاری شدن احکام کافر، مثل عدم طهارت، عدم پاک بودن ذبایح او و حرمت ازدواج با او و ... نمی شود. و تنها در جایی که انکار نماز به شکل انکار ضروری دین باشد، این احکام برای شخص لازم است. اما به هر حال ترک نماز، مساله ای سبک نیست. و شخص در صورتی که نسبت به نماز سهل انگاری کند، مشمول نفرین الهی می شود:
(فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ* الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ[ماعون/4و5] پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سه ل‌انگاری می کنند.)
سهل انگاران در نماز با هم تفاوت هایی دارند، بعضی نماز را به طور کلی ترک می کنند و علت این کارمسامحه و کم اعتنایی به امور اخروی است. بعضی نماز را در بعضی اوقات ترک می کنند و آن را سبک می شمارند، بعضی نماز را انجام می دهند اما نسبت به شرایط و واجبات آن (مثل طهارت، غصبی نبودن محل و ...) بی اعتنا هستند، همه این ها با تفاوت هایشان، در نفرین الهی شریک هستند. هر چند هر کدام به میزان سهل انگاری اش در نماز، بهره ای از این قهر و غضب خواهد داشت.
به هر حال باید توجه داشت که ایمان باید در زبان، قلب و عمل انسان، نقش آفرینی کند. پیامبر (ص) می فرمایند: (الْإِیمَانُ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ[3] ایمان شامل اقرار زبانی، عقیده قلبی و عمل اعضا است.)
پس کسی که ایمان او تنها در زبانش است، و تاثیری در اعمال او ندارد و اساسی ترین عبادت را انجام نمی دهد، از ایمان واقعی بهره نبرده و این گونه ایمان فایده ای به حال او نخواهد داشت. مگر اینکه زمینه ساز و مقدمه ای برای سیر مراحل دیگر ایمان باشد تا شخص به لوازم قطعی ایمان پایبند شود. و حقیقتا خود را بنده خدا بداند.
[1]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص231.
[2]. بحار الأنوار، ج66، ص: 66.
[3]. أمالی الصدوق، ص268 ، المجلس الخامس و الأربعون.
