نهرهای بهشتی از زیردرخت های باغ های بهشتی می گذرند و این تعبیر در زبان فارسی نیز متداول است که می گویند : آب پای درخت جاری است . بنا بر این معنای این آیات این نیست که درختان روی آب شناورند و یا روی آب رشد کرده اند . اگر در زبان عربی بخواهیم از رویش درختان بر روی آب تعبیری بیاوریم ، تعبیری مانند ینبت علی الانهار الاشجارو الجنات به کار می رود . تعبیری که در بیشتر آیات قرآن در این مورد آمده است جنات تجری من تحتها الانهار است و تنها درآیه 9 سوره یونس تعبیری با مختصر تفاوت بیان شده است که به توضیحی در باره آن اشاره می شود : إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمانِهِمْ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند آنها را در پرتو ایمانشان هدایت میکند از زیر (قصرهای) آنها نهرها، در باغهای بهشت، جریان دارد . در آیات فوق تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ آمده است، در حالی که در آیات دیگر قرآن تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ دیده میشود، و به تعبیر دیگر در موارد دیگر میخوانیم که از زیر درختان بهشت نهرها جریان دارد، اما در آیه فوق میخوانیم از زیر پای بهشتیان نهرها جاری است. این تعبیر ممکن است اشاره به این باشد که حتی قصرهای بهشتیان بر روی نهرها بنا شده، که لطف و زیبایی فوق العادهای به آنها میبخشد. و یا اشاره به اینکه نهرهای بهشتی به فرمان آنها هستند و در قبضه قدرتشان میباشد، چنان که در سرگذشت فرعون میخوانیم که میگفت أَ لَیْسَ لِی مُلْکُ مِصْرَ وَ هذِهِ الْأَنْهارُ تَجْرِی مِنْ تَحْتِی: آیا حکومت مصر در اختیار من نیست و این نهرها به فرمان من جریان ندارند . این احتمال نیز داده شده است که کلمه تحت به معنی بین ایدی باشد یعنی در مقابل آنها نهرهای آب جریان دارد. ( تفسیر نمونه، ج8، ص: 232 ) اما روایتی در این مورد : إِذَا صَارَ أَهْلُ الْجَنَّةِ فِی الْجَنَّةِ وَ دَخَلَ وَلِیُّ اللَّهِ إِلَی جِنَانِهِ وَ مَسَاکِنِهِ وَ اتَّکَأَ کُلُّ مُؤْمِنٍ مِنْهُمْ عَلَی أَرِیکَتِهِ حَفَّتْهُ خُدَّامُهُ وَ تَهَدَّلَتْ عَلَیْهِ الثِّمَارُ وَ تَفَجَّرَتْ حَوْلَهُ الْعُیُونُ وَ جَرَتْ مِنْ تَحْتِهِ الْأَنْهَارُ ......؛ عن حضرت سجاد –ع- چنین نقل شده است : وقتی که بهشتیان وارد بهشت می شوند و ولی خدا نیز داخل باغ ها و خانه های بهشتی خود می شود و هر مومنی بر تخت خود تکیه می دهد خادمینش دور او را می گیرند و میوه های درختان بر او فرود می آیند و چشمه ها اطراف او می جوشد و نهرها از زیر او جاری می گردد ..... ( بحارالأنوار ج8 ص140 باب 23 ) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100112892)
نهرهای بهشتی از زیردرخت های باغ های بهشتی می گذرند و این تعبیر در زبان فارسی نیز متداول است که می گویند : آب پای درخت جاری است . بنا بر این معنای این آیات این نیست که درختان روی آب شناورند و یا روی آب رشد کرده اند . اگر در زبان عربی بخواهیم از رویش درختان بر روی آب تعبیری بیاوریم ، تعبیری مانند ینبت علی الانهار الاشجارو الجنات به کار می رود . تعبیری که در بیشتر آیات قرآن در این مورد آمده است جنات تجری من تحتها الانهار است و تنها درآیه 9 سوره یونس تعبیری با مختصر تفاوت بیان شده است که به توضیحی در باره آن اشاره می شود :
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمانِهِمْ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ
کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند آنها را در پرتو ایمانشان هدایت میکند از زیر (قصرهای) آنها نهرها، در باغهای بهشت، جریان دارد .
در آیات فوق تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ آمده است، در حالی که در آیات دیگر قرآن تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ دیده میشود، و به تعبیر دیگر در موارد دیگر میخوانیم که از زیر درختان بهشت نهرها جریان دارد، اما در آیه فوق میخوانیم از زیر پای بهشتیان نهرها جاری است.
این تعبیر ممکن است اشاره به این باشد که حتی قصرهای بهشتیان بر روی نهرها بنا شده، که لطف و زیبایی فوق العادهای به آنها میبخشد.
و یا اشاره به اینکه نهرهای بهشتی به فرمان آنها هستند و در قبضه قدرتشان میباشد، چنان که در سرگذشت فرعون میخوانیم که میگفت أَ لَیْسَ لِی مُلْکُ مِصْرَ وَ هذِهِ الْأَنْهارُ تَجْرِی مِنْ تَحْتِی: آیا حکومت مصر در اختیار من نیست و این نهرها به فرمان من جریان ندارند .
این احتمال نیز داده شده است که کلمه تحت به معنی بین ایدی باشد یعنی در مقابل آنها نهرهای آب جریان دارد. ( تفسیر نمونه، ج8، ص: 232 )
اما روایتی در این مورد :
إِذَا صَارَ أَهْلُ الْجَنَّةِ فِی الْجَنَّةِ وَ دَخَلَ وَلِیُّ اللَّهِ إِلَی جِنَانِهِ وَ مَسَاکِنِهِ وَ اتَّکَأَ کُلُّ مُؤْمِنٍ مِنْهُمْ عَلَی أَرِیکَتِهِ حَفَّتْهُ خُدَّامُهُ وَ تَهَدَّلَتْ عَلَیْهِ الثِّمَارُ وَ تَفَجَّرَتْ حَوْلَهُ الْعُیُونُ وَ جَرَتْ مِنْ تَحْتِهِ الْأَنْهَارُ ......؛
عن حضرت سجاد –ع- چنین نقل شده است : وقتی که بهشتیان وارد بهشت می شوند و ولی خدا نیز داخل باغ ها و خانه های بهشتی خود می شود و هر مومنی بر تخت خود تکیه می دهد خادمینش دور او را می گیرند و میوه های درختان بر او فرود می آیند و چشمه ها اطراف او می جوشد و نهرها از زیر او جاری می گردد ..... ( بحارالأنوار ج8 ص140 باب 23 ) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100112892)
- [سایر] چگونه غرفه های بهشتی روی نهرها بنا شده است و ویژگی های دیگر این غرفه ها چیست؟
- [سایر] آیا عذاب جهنم و نعمت بهشتی، مانند چیزهایی است که در این دنیا احساس میکنیم؟
- [سایر] آیا نعمت هایی بنام میوه های بهشتی، در تناقض با معرفی فضای غیرمادی آن نیست ؟
- [سایر] نعمت های بهشتی و عذاب های جهنمی بر چه اساسی شامل حال افراد می شود؟
- [سایر] با سلام؛ در قرآن کریم در وصف بهشت آمده است: (جنّات تجری من تحتها الانهار). لطفاً بیان فرمایید چگونه در زیر باغهای بهشتی نهرها جاری است؟
- [سایر] آیا در نهرها و رودهای بهشت کشتیرانی هم وجود دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر انداختن آنها در نهرها و جویبارها از نظر عرف اهانت محسوب نشود، اشکال ندارد.
- [سایر] کفران نعمت و شکر نعمت را با کمک آیات و روایات توضیح داده و بگوئید شکر نعمت ها به چه گونه اند؟
- [سایر] کفران نعمت و ناسپاسی چه پیامدهایی دارد؟ شکر نعمت های الهی و راه شکرگزاری را توضیح دهید.
- [آیت الله سبحانی] آیا انداختن اسماء مبارکه و یا آیات قرآن در نهرها عرفاً اهانت محسوب می شود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] وضو گرفتن در نهرهای بزرگ اگر چه انسان نداند که صاحب انها راضی است اشکال ندارد ولی اگر صاحب انها از وضو گرفتن نهی کند یا این که انسان بداند که مالک راضی نیست وضو گرفتن از انها جایز نیست و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر مالک صغیر یا مجنون باشد یا ان نهرها در تصرف غاصب باشند و یا گمان داشته باشد که مالک راضی نیست و اما نهرها و قنواتی که از ابادی مانند دهات می گذرد وضو گرفتن و اشامیدن و مانند ان از انها اشکال ندارد اگر چه مالک صغیر یا مجنون باشد
- [آیت الله مظاهری] همه آبها چه زیرزمینی باشد یا روی زمین مانند دریاها و رودخانهها و نهرها و برکهها و چشمههایی که مالک معیّن ندارند ملک حکومت اسلامی است و هر کس در آنها تصرّف کند مالک میشود ولی حکومت اسلامی میتواند از آن جلوگیری نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است در برابر نعمتِ رسیده یا نقمت رفع شده, سجده انجام شود. نعمت, گاهی مادّی است و زمانی معنوی مانند ادای فریضه یا نافله و گاهی سیاسی است و زمانی اجتماعی. نظام اسلامی را تقویت کردن و وحدت جامعه را تأمین نمودن، همگی سجدهّ شکر دارد. صحّت سجده شکر, مشروط به ذکر نیست و فقط نهادن پیشانی به قصد تعظیم پروردگار بر زمین, کافی است. مستحب است که گفته شود: (شکراً للّه).
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] وضو گرفتن در نهرهای بزرگ اگرچه انسان نداند که صاحب آنها راضی است؛ اشکال ندارد و بعید نیست اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهی کند یا اینکه انسان بداند که مالک راضی نیست یا اینکه مالک؛ صغیر یا مجنون باشد یا اینکه آن نهرها در تصرف غاصب باشند؛ در تمام این چند صورت وضو گرفتن با آب آنها باز جایز باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .استحباب تعقیب، اختصاصی به نماز واجب ندارد، بلکه پس از نماز نافله نیز تعقیب مستحب است, چنانکه تسبیح حضرت زهرا(س) اختصاصی به تعقیب ندارد, بلکه خودش استحباب دارد و هنگام خواب نیز مستحب است. سجده شکر, پس از هر نماز, نیز بعد از رسیدن هر نعمت و زوال هر نقمت, چنانکه قبلاً بیان شد, مستحب است.
- [آیت الله خوئی] وضو گرفتن در نهرهای بزرگ اگرچه انسان نداند که صاحب آنها راضی است، اشکال ندارد، ولی اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهی کند، یا انسان بداند که مالک راضی نیست، یا مالک صغیر یا مجنون باشد، یا آن نهرها در تصرف غاصب باشند، در تمام این چند صورت وضو گرفتن با آب آنها جایز نیست و اما نهرهائی که در دهات و مانند دهات سیرة مردم بر استفادة از آنها جاری است وضو گرفتن و سائر استفادهها از آنها اشکال ندارد اگرچه مالک آنها صغیر و مجنون باشد و نیز مالک آنها حق منع استفاده مردم را ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است پیش از شروع در قرائت رکعت اول نماز بگوید : (أعوذ باالله من الشیطان الرجیم ). حمد و سوره را شمرده بخواند و آخر هر آیه را وقف نماید . درصورتی که مأموم است ; یا خود به تنهایی نماز اقامه میکند, بعد از حمد بگوید: (الحمد الله رب العالمین). در رکعت اول هر نماز سوره إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ و در رکعت دوم آن قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌّ بخواند. پس ازقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌّ ّبگوید: (کذلک االله ربّی) (یک تا سه بار). معانی آیات و اذکار را به ذهن آورده و خواهان نعمت الهی و برکناری از نقمت او باشد. (بسم االله...) را در نمازهایی که آهسته خوانده میشود, بلند بخواند.
- [آیت الله جوادی آملی] .سجده برای غیر خدا حرام است. سجده فرشتگان برای حضرت آدم نبود, زیرا وی به مثابه قبله بود, چنانکه سجده حضرت یعقوب(ع)و فرزندان او برای حضرت یوسف(ع) نبود, بلکه به منظور شکر خدا بود. آنچه برخی از زائران قبور امامان معصوم(ع)به صورت سجده انجام میدهند، اگر به منظور شکر نعمت توفیق به زیارت آنان باشند, اشکال ندارد و اگر مقصود خضوع در برابر آنها باشد, حرام است و برای پرهیز از توّهم برخی، سزاوار است که چنین کاری انجام نشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسْم الله الرحْمن الرحیم: به نام خداوند بخشنده بخشایشگر الْحمْد لله رب الْعالمین: ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است. الرحْمن الرحیم: بخشنده و بخشایشگر است. مالک یوْم الدین: (خداوندی که) صاحب روز جزا است. ایاک نعْبد و ایاک نسْتعین: (پروردگارا) تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوییم. اهْدنا الصراط الْمسْتقیم: ما را به راه راست هدایت فرما! صراط الذین انْعمْت علیْهمْ: راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی، غیْر الْمغْضوب علیْهمْ و لا الضآلین: نه راه کسانی که بر آنان غضب کردی و نه گمراهان!
- [امام خمینی] - ترجمه سوره حمد (بسم الله الرحمن الرحیم ) یعنی ابتدا می کنم بنام خداوندی که در دنیا بر مؤمن و کافر رحم می کند و در آخرت بر مؤمن رحم می نماید. (الحمد لله رب العالمین ) یعنی ثنا مخصوص خداوندی است که پرورش دهنده همه موجودات است.(الرحمن الرحیم ) یعنی در دنیا بر مؤمن و کافر و در آخرت بر مؤمن رحم می کند.(مالک یوم الدین ) یعنی پادشاه و صاحب اختیار روز قیامت است. (ایاک نعبد و ایاک نستعین ) یعنی فقط تو را عبادت می کنیم و فقط از تو کمک می خواهیم. (اهدنا الصراط المستقیم ) یعنی هدایت کن ما را به راه راست که آن دین اسلام است. (صراط الذین انعمت علیهم ) یعنی به راه کسانی که به آنان نعمت دادی که آنان پیغمبران و جانشینان پیغمبران هستند. (غیر المغضوب علیهم و لا الضالین ) یعنی نه به راه کسانی که غضب کرده ای بر ایشان و نه آن کسانی که گمراهند.