در مورد سابقه دستگاه قضایی در ایرا ن توضیح دهید که در چه زمانی شکل گرفت؟ - پرسش و پاسخ

تاریخ مشروطه ایران

تاریخ مشروطه ایران، از منابع مستند تاریخ مشروطیت (خصوصاً در تبریز)، تألیف سید احمد کسروی می‌باشد.

سید محمد طباطبایی

سید محمد بن علی طباطبایی(۱۱۸۰- ۱۲۴۲ق)، معروف به سید محمد مجاهد و صاحب مناهل، از فقیهان شیعه در قرن دوازدهم و سیزدهم قمری.

انقلاب مشروطه

مشروطیت به عنوان نقطه عطف مهمی در تاریخ ایران، حجم عظیمی از پژوهش‌ها و تحقیقات تاریخی را به خود اختصاص داده است.

احمد کسروی

کسروی، مورخ، پژوهشگر و هواخواه اصلاحات اجتماعی و مذهبی بود. ‌ [۱] سال ۱۳۰۹ تا ۱۳۲۴ دورۀ اوج بینش انتقادی کسروی است. ‌ [۲] به‌ طوری که بازتاب آن را در آثارش می‌توان دید. ‌او به بهانۀ دفاع از ملیت و قومیت ایرانی حملات وسیعی را علیه اسلام آغاز کرد. ‌سطحی نگری او و هم‌قطارانش در آن ایام از خلال کتب و نشریات وقت قابل وارسی بود. او افکار انتقادی ـ اصلاحی و مذهبی ـ اجتماعی تند خود را با عباراتی تندتر و خشن‌تر اظهار نمود. ‌از این رو با عکس‌العمل تند مخالفان مواجه گشت. ‌کسروی به معلول‌ها توجه کرد و از علل آن‌ها غافل ماند و یا علل و عوامل اساسی را نشناخت. ‌ [۳]

شورای عالی

شورای عالی حوزه، شورایی متشکل از شماری از مدرّسان و بزرگان حوزه علمیه قم که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخش‌های مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی و اجتماعی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌های وابسته به آن را بر عهده دارد. نامزدهای عضویت در این شورا، که دست کم باید هفت نفر باشند، از سوی جامعه مدرسین به رهبر انقلاب و مراجع تقلید معرفی می‌شوند و پس از تایید، به عضویت شورا در می‌آیند.

حقوق عمومی

حقوق عمومی، شاخه‌ای از علم حقوق است که سازمان بندی تشکیلات حکومتی و سازمان‌های دولتی و روابط افراد با سازمان‌های حاکم، فرمانروایان با یکدیگر و فرمانروایان با فرمانبران را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

عین الدوله

عین الدوله، فردی مستعد حاکم تهران و مقام صدارت را عهدار و فردی مستبد بود.

امیر کبیر

میرزا محمد تقی‌خان فراهانی (۱۲۲۲-۱۲۶۸ق.) مشهور به امیرکبیر، صدراعظم‌ ایران در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار. وی در دوره صدارت سه سال و سه ماه (۳۹ ماهه) خود، اصلاحاتی را در زمینه‌های آموزشی، اجتماعی و سیاسی ایران آغاز کرد. امیرکبیر دارُالفُنون را بنیان نهاد، مسائل قضایی را به عالمان دینی سپرد، مسجد و مدرسه دینی ساخت، بست نشینی در بیوت علما و تعزیه خوانی را محدود و شورش بابی‌ها را سرکوب کرد. او با دسیسه اطرافیان شاه از مقام خود برکنار و به کاشان تبعید شد و در حمام فین به دستور شاه به قتل رسید. قبر وی در حرم امام حسین(ع) است.

طباطبایی

طباطبائی ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

سید محمد

ابا جعفر محمد بن علی الهادی (ع) مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، فرزند بزرگ امام هادی(ع) است که به سبب برخورداری از جایگاه والای روحی و اخلاقی، شیعیان و غیر شیعیان گمان می‌کردند امامت بعد از امام هادی به وی خواهد رسید، ولی مرگ او در زمان حیات پدرش، این گمان را برطرف کرد.

ایه الله

آیَت‌ُ اللّه‌، یا آیة الله‌ (نشانه خداوند )، عنوانی‌ عام‌ برای‌ فقها و مراجع‌ طراز اول‌ و دوم‌ شیعه ‌ از اوایل‌ سده ۱۴ق‌/۲۰م‌ است.

مراغه‌ای

مراغه‌ای یا مراغی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اوحدی مراغه‌ای، فرزند حسین‌ اصفهانی‌، از سخنوران‌ و عارفان‌ سده ۸ق‌• زین‌العابدین مراغه‌ای‌، از نویسندگان قرن چهاردهم هجری قمری• محمد ساعد مراغه‌ای، مشهور به ساعد‌ الوزاره، از رجال سیاسی دوره پهلوی• میرعبدالفتاح بن علی حسینی‌مراغی، فقیه و اصولی امامی قرن سیزدهم• احمد مصطفی مراغی، متولد مراغه مصر، از علمای اهل‌سنت در قرن چهاردهم هجری قمری

رضا شاه

رضاخان فردی بی‌سواد و قلدر بود که در جوانی به قزاق‌خانه راه یافت و بانشان دادن قلدری از خود به مقامات بالاتر دست یافت. و در نهایت سلطنت را بدست گرفت در طول دوران ریاستش کشف حجاب از اعمال منفور وناشایست وی بود که اساسا در دین‌ستیزی هم قلدری کرد در نهایت توسط همان‌هایی که بر سر کار آورده بودند به آفریقای جنوبی تبعید شد و در آنجا سکته کرد و مرد.

استقلال

استقلال در معانی انجام کاری بدون تکیه بر فرد یا چیزی دیگر، تحت سلطه دیگری نبودن و انفراد به کار رفته است. استقلال به معنای اول به مناسبت در باب‌های صلات، تجارت، وکالت، وصیّت، نکاح و صید و ذباحه به کار رفته است. و به‌معنای دوم در مسائل مستحدثه از آن سخن رفته است.

اعتراض

اظهار نارضایتی و مخالفت کردن را اعتراض گویند. موارد جواز و عدم جواز اعتراض در سراسر فقه به مناسبت مطرح و احکام آن ذکر شده است.

انقلاب

انقلاب اسلامی ایران، حرکت بزرگ مردمی به رهبری امام خمینی، از مراجع تقلید شیعه در ایران که در سال ۱۳۵۷ش./۱۹۷۹ م. موجب سقوط نظام پادشاهی و ایجاد نظام جمهوری اسلامی شد.

خواهان

دعوا ادّعای شخصی علیه شخصی دیگر نزد حاکم است. به اقامه کننده دعوا «مدّعی» یا «خواهان»، به طرف مقابل که دعوا علیه او اقامه شده «مدّعیٰ علیه» یا «خوانده» (جاحد) و به حقّ مورد ادعا «مدّعیٰ به» یا «خواسته» گویند که از عنوان یاد شده در باب قضاء بحث کرده‌اند.

احتیاج

حاجت‌ در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.

مشروطه

تاریخ مشروطه ایران، از منابع مستند تاریخ مشروطیت (خصوصاً در تبریز)، تألیف سید احمد کسروی می‌باشد.

شرعیات

شرعیات عبارت است از احکام شرعی‌ای که شارع به آنها حکم کرده است که در مقابل عادیات و عقلیات قرار می‌گیرد.

مفهوم

دلالت باواسطه و غیرمطابقی کلام را مفهوم گویند.

مقوله

«مقول و مقوله» در لغت اسم مفعول از (قال یقول) بوده و به معنای «گفته شده» می‌باشد. در واقع "محکی" و مفاد کلام را مقول می‌گویند [۱] و در اصطلاح منطقی، مقولات ترجمۀ عربی واژۀ «قاطیفوریاس» است. این اصطلاح در اصل از منطق ارسطویی گرفته شده و یک لغت یونانی است. در واقع منطق دانان بعد از آن که کلیات را به پنج قسم ( جنس ، فصل، نوع ، عرض عام و عرض خاص ) تقسیم کرده‌اند، بحث دیگری دربارۀ عالیترین و بالاترین جنس‌ها منعقد کرده و نام آن را مقولات گذاشته‌اند.

تاریخ

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

توسعه

وسعت و گشایش دادن را توسعه گویند که در اصطلاح به توسعه بر خانواده در مسکن و هزینه‌ها و غیره اطلاق می‌شود. از آن به مناسبت در بابهای صلات، زکات، تجارت و نکاح سخن گفته شده است.

ایران

نام حکومت

جامعه

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

تهران

حوزه علمیه تهران پس از آنکه آقا محمد خان قاجار، تهران را به پایتختی ایران برگزید، تأسیس شد و علما و طلاب برای تدریس و تحصیل علوم دینی به تهران مهاجرت کردند و در دوره‌های بعد سلسله قاجار رونق بیشتری گرفت به گونه‌ای که بنا بر یک گزارش آماری، در دوره ناصر الدین شاه قاجار، ۴۷ مسجد، که بسیاری از آنها مدرسه نیز داشته‌اند، ۳۵ مدرسه و ۱،۴۶۳ طلبه به ثبت رسیده است.

اعلان

آشکار کردن را اعلان گویند. اعلان در باب‌های طهارت، زکات، نکاح و شهادات مطرح شده است.

ابتدا

اِبْتِداء، مصدرِ باب افتعال از ریشۀ بدأ می باشد.

ادغام

واژه ادغام ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • ادغام در علوم قرآنی، حکم نون ساکن یا تنوین قبل از یرملون• ادغام در فقه، داخل کردن دو حرف همجنس یا قریب المخرج در یکدیگر

اضافه

واژه اضافه ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اضافه (منطق)، اصطلاحی‌ منطقی‌ - فلسفی‌، از مقولات‌ دهگانه ارسطویی‌ و از اعراض‌ نسبی‌• اضافه (ادبیات عرب)، اصطلاحی در ادبیات عرب به معنای نسبت‌ دادن‌ یک‌ اسم‌ به‌ اسمی‌ دیگر• اضافه (ادبیات فارسی)، اصطلاحى‌ در دستور زبان‌ به معنای نسبت‌ دادن‌ اسمی‌ به‌ اسم‌ دیگر

تصفیه

تصفیه یعنی پالایش کردن و از آن به مناسبت در بابهای زکات، خمس، تجارت و نیز در بخش مسائل مستحدثه سخن رفته است.

تطبیق

به نهادن یکى از دو دست بر دیگرى و قرار دادن آن دو بین زانوها که در رکوع مکروه است و همسان کردن دو چیز با یکدیگر تطبیق گفته می شود.

باقی

واژه باقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • الباقی، از اسمای خداوند• بقایا، در متون کهن و متأخر به معنای بدهی مالیاتی مردم • محمود عبدالباقی، یکی از شعرای ترک• نظام‌الدین عبدالباقی، از بزرگان خاندان نعمت اللّهی و وزیر شاه اسماعیل صفوی• باقی بالله، از مشایخ بزرگ نقشبندیه و از مروّجان این طریقه در هندوستان• ‌میرعبدالباقی تبریزی، ملقب به «دانشمند»، شاعر صوفی مشرب و خوشنویس آذربایجانی (متوفی ۱۰۳۹)

بکار

بکار ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بکار بن قتیبه، بَکّار بن قُتیبه، ابوبکر، قاضی مصر، محدّث و فقیه حنفی• بکار بن عبدالله، از شخصیت‌های‌ سیاسی ‌ وابسته‌ به‌ حکومت‌ عباسیان

امیر

امیر بمعنای آمر، پادشاه، فرمانروا، خلیفه و... می‌باشد.

مدنی

سوره‌های مکی و مدنی، تعبیری است در علوم قرآنی و برخی رشته‌های مطالعات اسلامی که مراد از آن، دو دسته سوره‌های قرآن است که به اعتبار محل نزول دسته‌بندی شده‌اند. مکه و مدینه محل نزول آیات قرآن کریم بوده‌اند و شناخت آیات نازل شده در این دو شهر از دغدغه‌های مسلمانان از قرون نخستین تا امروز بوده و موجب پدید آمدن دانشی به نام «علم المکی و المدنی» شده است. اینکه آیات و سوره‌های مکی و مدنی کدام‌اند، چه معیارها و سنجه‌هایی برای تمایز نهادن میان دو دوره نزول وجود دارد و ویژگی‌های آیات مکی و مدنی چیست، از مهم‌ترین مسائل این دانش به شمار می‌آیند که به اعتقاد دانشمندان علوم قرآنی، تحصیل آن از شریف‌ترین و پرفایده‌ترین علوم قرآنی است.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

احمد

احمد از برجسته‌ترین نام‌های پیامبر اسلام(ص) است، که در قرآن کریم نیز آمده است. واژه «احمد» برای نامیدن پیامبر اسلام(ص) در یک جا از قرآن مجید[۱] به کار رفته است، آنجا که از زبان عیسی(ع) بشارتی درباره آمدن پیامبری در روزگاران بعد مطرح شده است.

توقف

توقف به ترک فتوا یا ترک عمل به دلیل فقهی اطلاق می‌شود.

جهان

جهان همان عالَم (به فتح لام) می‌باشد و عالم کلمه‌ای عربی است.

خانه

به محل سکونت خانه می‌گویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در باب‌هاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.

داور

حکم به فتح حاء و کاف، از نامهای خدا و به معنای کسی است که در میان مردم داوری می‌کند.

دیات

دیات اموال ثابت بر ذمه انسان به سبب جنایت بر انسان آزاد می‌باشد. فقها در فقه بابی مستقل به همین نام منعقد کرده و به تفصیل درباره مسائل و احکام آن سخن گفته‏اند.

رحمت

مقابل غضب را رحمت گویند. رحمت در انسان به معنای دل نازک بودن و در خداوند به معنای روزی دادن و احسان و عفو و بخشش و غیره می‌باشد. از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در بابهای طهارت، صلات و نکاح سخن گفته‌اند.

نیاز

حاجت‌ در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.

نیکی

انجام دادن کار نیک، نیکی کردن به دیگران، انجام دادن شایسته کاری در شکل کامل‌آن را احسان گویند.

ظاهر

ظاهر، مقابل باطن؛ بخش آشکار یا بیرونی از هر چیز یا هر شخص؛ از الفاظ فتوا آنچه بر حسب لغت از لفظ فهمیده می‌شود؛ و همچنین در مقابل نصّ است.

فشار

فشار:نیروی وارد شده بر چیزی یا کسی با شدت است.

قصاص

قصاص در لغت، به معنی هر نوع دنباله روی و پی جویی نمودن- کین کشی به مثل کشنده را کشتن- مجازات- عقاب- سزا- جبران- تلافی آمده است. [۱] [۲] [۳] [۴]قصاص از نظر اصطلاحی، به معنای تلافی و استیفای عینی جنایتی که در قتل عمدی، قطع عضو و جرح عمدی بر مجنی علیه وارد شده است می‌باشد به شکلی که اثر به جای مانده از جنایت عیناً روی جانی اجرا شده و به دست آید. [۵] قصاص در جنایت قتل عمدی را قصاص النفس می‌گویند و قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو گویند.

کبیر

کبیر، شاعر و عارف اهل بنارس در شمال‌ هند می‌باشد.

مانع

به مانع بين دو چيز و همچنين زن غيرآبستن (مقابل حامل)، حائل مي‌گويند.از احكام آن به معناى نخست در باب طهارت و صلات سخن رفته است.

مدعی

دعوا ادّعای شخصی علیه شخصی دیگر نزد حاکم است. به اقامه کننده دعوا «مدّعی» یا «خواهان»، به طرف مقابل که دعوا علیه او اقامه شده «مدّعیٰ علیه» یا «خوانده» (جاحد) و به حقّ مورد ادعا «مدّعیٰ به» یا «خواسته» گویند که از عنوان یاد شده در باب قضاء بحث کرده‌اند.

حقوق

حقوق، از مهم ‌ترین شاخه های علوم اجتماعی که به مطالعه قواعد حاکم بر روابط میان اشخاص (حقیقی و حقوقی) در عرصه جامعه می‌پردازد.

لوح

کلمه «لوح» به معنای صفحه‌ای است چوبین یا استخوانی پهن شده که در روزگار قدیم بر آن می‌نوشته‌اند. [۱]

قضا

انجام عمل بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن را قضا گویند.

عکس

عکس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • عکس (علوم قرآنی)، به معنای جابه جایی اجزای فراز قبلی عبارت در فراز بعدی و دارای کاربرد در علوم قرآنی• عکس (فقه)، به معنای تصویر ایجاد شده به وسیله دوربین عکاسی و دارای کاربرد فقهی• عکس (منطق)، از اصطلاحات علم منطق، دارای دو زیرمجموعه عکس مستوی و عکس نقیض

عوض

عِوَض، مابازاء چیزی است.

عین

 مالی كه وجود خارجی دارد.

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

سال

سال به سال قمری و شمسی تقسیم می‌شود و سال شرعی که احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده، سال قمری است که دوازده ماه می‌باشد. از عنوان سال در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حجر، وصیت، نکاح و طلاق سخن گفته‌اند.

ستم

ظلم یکی از رذایل اخلاقی و مذموم است.

شرع

شَریعت به معنی آنچه خداوند متعال براى بندگان خود وضع و تشریع کرده است، می باشد. به شریعت، شَرع، شریعت الهی، شریعت مُنزِلِه و قانون الهی نیز گفته می شود.

حذف

به انداختن و اسقاط حرفى از یک کلمه یا کلمه‌اى از یک جمله حَذف گفته می‌شود که از آن در حوزه زبان‌شناسی و علوم ادبی بحث می‌شود و نیز به معناى نخست، در باب صلات فقه سخن گفته‌اند.

سنت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

عام

غیبت کبرا (غایب شدن بزرگ یا طولانی)، به معنای دوران زندگی مخفی امام دوازدهم شیعیان است که از سال ۳۲۹ ه.ق آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. این دوران بلافاصله بعد از دوره غیبت صغرا و با وفات چهارمین نائب خاص امام زمان، آغاز می‌شود. ویژگی این دوران عدم امکان ارتباط با امام زمان است. در عصر غیبت کبرا شیعیان وظیفه دارند برای حل مسائل دینی به فقهای شیعه مراجعه کنند.

بحث

سلام و عرض ادب.امام زمان(عج) منتظر شماست. شتاب کنید. موفق باشید و سربلند.

امر

آمر به معنای طلب کننده چیزی از کسی به صورت الزامی است.

اصل

اَصل ، اصطلاحی در علم حدیث است. برخی از کسانی که مستقیم و بی‌واسطه از معصومین (ع) روایت شنیده‌اند، متن شنیده شده را به صورت نوشتاری ثبت کرده‌اند. به هر یک از این نوشته‌ها اصل می‌گویند. چهارصد اصل روایی موسوم به اصول اربعمائه ، از مهمترین زیربناهای شکل گیری جوامع حدیثی بعدی است.