روشهای به دست آوردن بینش و بصیرت سیاسی و اجتماعی در مقابله با بحرانها و حوادث و اتفاقات اجتماعی و سیاسی را بیان کنید.

روشهای به دست آوردن بینش و بصیرت سیاسی و اجتماعی در مقابله با بحرانها و حوادث و اتفاقات اجتماعی و سیاسی را بیان کنید.


دراین باره سعی ما بر این است کلیاتی را پیرامون ارتقاء انگیزه سیاسی وچگونگی بالا بردن سطح بینش و آگاهی های سیاسی بیان نموده و سپس به معرفی برخی منابع که می تواند در راستای اهداف شما مفید باشد می پردازیم:
یکم.ارتقاء انگیزه سیاسی
جهت پیدا نمودن انگیزه در زمینه اهمیت دادن به مسائل سیاسی ، لازم است سطح شناخت خود را نسبت به مسئولیت های اجتماعی و دینی و توان نقش آفرینی خویش در جامعه ، بالا برده و به عنوان یک فرد مسئول و نقش آفرین ، از منظر حق و تکلیف به مقوله سیاست و مشارکت سیاسی بنگریم :
نگاه دینی و با مراجعه به نصوص و مبانی اسلامی، مشارکت سیاسی و حساسیت به امور جامعه، به عنوان یک حق، وظیفه و تکلیف همگانی، مورد اهتمام آموزه های دینی مبین اسلام می باشد ؛ بر اساس جهان بینی اسلامی و آیه شریفه ( اِنِّی جَاعِلٌ فِی الاَرضِ خَلیِفَه) انسان، جانشین خدا در زمین و موجودی آزاد و خود مختار است؛ و این آزادی و اختیار آن گاه که با آگاهی و قدرت قرین گردد، مسئولیت را به بار می آورد. از این منظر انسان در برابر خدا، خود، انسان های دیگر و طبیعت مسئول است. این مسئولیت از سویی سبب می شود که انسان در قبال سرنوشت، کمال و سعادت خویش احساس وظیفه کند و از سویی دیگر چون به تعامل و تاثیر و تاثّر خود با اجتماع واقف است خود را نسبت به اجتماع مسئول بداند. پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید:( اَلَا کُلُّکُم رَاعٌ وَ کُلُّکُم مَسئُولٌ عَن رَعیتِه؛ شما همه ناظر و راهبر و نسبت به یکدیگر مسئول هستید.)
از سوی دیگر ایفای مشارکت سیاسی و حساسیت نسبت به امور سیاسی نیازمند داشتن بینش و آگاهی های سیاسی دقیق، تحلیل صحیح و منطقی قضایا و تفسیر و تأویل رفتار شخصیت‌ها، دولت ها و جریانات، شرایط داخلی و بین المللی می باشد. چنانکه امام علی (ع) می فرماید: ( مَن عَرَفَ الاَیام لَم یغفل عَن الِاستِعدَاد؛ کسانی که آشنایی با شرایط و اوضاع زمانه دارند، از فراهم کردن و کسب آمادگیهای لازم غافل نمی شوند.) و از حضرت صادق(ع)چنین روایت شده است :( العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس ؛ امور شبه ناک و مشتبه به کسی که آگاه از زمانش باشد هجوم نمی آورد . )
( بحار ، ج78 ، ص269 )کسی که عالم به زمان خود باشد مورد هجوم اشتباهات واقع نمی‌شود. مقام معظم رهبری نیزدر این زمینه می فرماید: ( یک نکته اساسی... که من همیشه در مواجهه با دانشجویان، روی آن تکیه می کنم؛ و آن، پیدا کردن قدرت تحلیل مسائل و جریانهای مهم کشور است. سیاست در دانشگاهها - که بنده همیشه روی آن تأکید کرده ام - به این معناست. ما دو کار سیاسی داریم: سیاست زدگی و سیاست بازی؛ این یک جور کار است. این را من به هیچ وجه تأیید نمیکنم؛ نه در دانشگاه و نه در بیرون دانشگاه؛ به خصوص در دانشگاه. یکی هم سیاستگری است؛ یعنی حقیقتاً فهم و قدرت تحلیل سیاسی پیدا کردن؛ که یکی از وظایف تشکلهای دانشجویی این است. من تأکید می کنم، تشکلهای دانشجویی...نوع برنامه ریزی و کار را به کیفیتی قرار دهید که دانشجو قدرت تحلیل سیاسی پیدا کند؛ هر حرفی را به آسانی نپذیرد و هر احتمالی را به آسانی در ذهن خودش راه ندهد یا رد نکند؛ این قدرتِ تحلیل سیاسی، خیلی مهم است. ما غالباً چوب این را خورده ایم؛ نه ما، بلکه ملتهای دیگر هم بر اثر خطاها و خبط هایی در فهم سیاسی شان، گاهی مشکلات بزرگی را از سر گذرانده اند. این، یک مسئله مهم است.) بر این اساس داشتن قدرت تحلیل سیاسی و قبل از آن آگاهی صحیح و دقیق از پدیده ‌های اجتماعی و اتخاذ موضع آگاهانه، صحیح، به جا، مناسب و برخاسته از مبانی اسلامی، و عدم تبعیت از هوای نفس، از دیگر ویژگی‌ های یک جوان مسلمان است که مسلماً تأثیرا شگرفی در پیشرفت ، رشد و بالندگی امور شخصی و اجتماعی افراد جامعه خواهد داشت.

دوم .کسب بینش و تحلیل سیاسی
برای کسب اطلاعات صحیح در زمینه های مختلف , اعم از سیاسی , اجتماعی , اقتصادی و... راه های متعددی وجود دارد که ارزش هر کدام براساس مؤلفه هایی از قبیل میزان صحت و سقم اطلاعات , عمیق یا سطحی بودن آنان , میزان کاشفیت از واقع و... متفاوت می باشد. اما بهترین روشی که در این زمینه ما پیشنهاد می نماییم انجام مراحل ذیل می باشد:
مرحله اول : کوشش نمایید سطح اطلاعات و معلومات خود را درباره مبانی اندیشه سیاسی در اسلام را از طریق مطالعه کتاب های معتبری که در این زمینه وجود دارد, بالا برده و نسبت به مبانی و بنیادهای نظری اسلام در مورد سیاست , اطلاعات عمیق ریشه ای و اصولی کسب نمایید.
مرحله دوم : سعی نمایید آگاهی های سیاسی نسبت به مسائل روز و حوادث جاری کشور را افزایش داده و اطلاعات صحیحی در این زمینه کسب نمایید. برای این کار می توانید از راه های ذیل اقدام نمایید: الف ) خودتان شخصا اهل مطالعه باشید کتاب های علمی که توسط نویسندگان آگاه و متعهد نگارش شده را مطالعه نمایید یاروزنامه ها و مجلات تخصصی , نظرات شخصیت های سیاسی و احزاب و گروه ها و... را بررسی و در حد اعتدال از دیدگاه ها و تحلیل ها آگاهی پیدا کنید. در این راستا به یک طرف غلتیدن و تنها به افکار یک جناح گرایش یافتن کافی نیست . لازم است دیدگاه های مختلف را مورد بررسی و دقت قرار دهید. چون در روند سیاسی تعصب جناحی داشتن و به طور مطلق دیدگاه های جناح خاصی را تأیید و هر نوع دیدگاه دیگری را رد کردن دور از انصاف است و در نهایت باعث خامی و ناپختگی انسان خواهد شد. ب ) در این عرصه با تحلیل گران لایق و بی طرف و آگاه به مسایل , به شور و گفتگو بپردازید. ج ) کسب اطلاعات از طریق رسانه های ملی مانند تلویزیون و رادیو و شنیدن اخبار و تحلیل های آنان . د ) شرکت در میزگردهای سیاسی متشکل از صاحب نظران سیاسی متعهد و... در مرحله سوم : باید توجه شود که کسب اطلاعات هر چند صحیح به تنهایی نمی تواند انسان را به بینش و درک سیاسی قوی نسبت به واقعیات رسانده و از خطا و اشتباه مصون نگه دارد. جمع آوری اطلاعات صحیح زمانی کارآمد و مفید می باشد که در پروسه و روند تحلیل سیاسی به خدمت گرفته شود. توضیح آن که اصولا تحلیل سیاسی در ادبیات سیاسی عبارت است از تجزیه پدیده به اجزای تشکیل دهنده , شناخت اجزا و ارتباط آن ها با یک دیگر و شناسایی کلیت پدیده مورد بررسی باید مشاهده , بررسی و شناخت کامل اجزا به دقت انجام شود و تأثیرات هر یک بر سایر اجزا شناخته شود. هر تحلیل سیاسی از چهار مرحله تشکیل یافته است :
1. جمع آوری اطلاعات و اخبار: هر تحلیل گر بیش از هر چیز و پیش از هر عملی نیازمند اطلاعات و آگاهی های لازم از موضوع مورد بررسی است . همه اطلاعات و منابع ارزشی یکسان ندارند, (ر.ک : دکتر عزت الله نادری و دکتر مریم سیف نراقی , روش های تحقیق در علوم انسانی ).
2. تعیین هدف : تعیین هدف و محدود کردن بررسی ابعاد پدیده , موجب به نتیجه رسیدن تحلیل می شود. پس از تعیین هدف و ابعاد آن سؤال های مناسبی درباره موضوع مورد نظر می بایست طرح شود و به دنبال پاسخ آن ها وارد مرحله بعدی شود.
3. انتخاب روش : شناخت و تحلیل پدیده های سیاسی - اجتماعی از یک راه مشخص به دست نمی آید; زیرا موضوعات بنابر ماهیت و محتوای آن ها, شیوه های متفاوتی را می طلبد. مثلا برای شناخت علل تورم , نمی توان به شیوه شناخت علل نابسامانی های ترافیک عمل کرد. انتخاب روشی نامناسب , موجب تحلیل غیر واقعی و نتیجه گیری غلط می شود.
4. جمع بندی : جمع بندی باید به گونه ای باشد که ضمن بیان خلاصه مراحل طی شده , نتیجه گیری لازم را داشته باشد و تصویری همه جانبه از موضوع مورد بررسی نشان دهد. تحلیل های یک جانبه تک بعدی , معمولا واقع بینانه نیست و نمی تواند پاسخ گوی سؤالات و ابهامات باشد و نمی تواند مقدمه و راهنمای مناسبی برای موضع گیری های سیاسی مورد استفاده قرار گیرد. یک تحلیل گر خوب , باید دارای ویژگی هایی باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
یک - واقع بینی ; تحلیل گر باید به دور از اغراض شخصی , پیش داوری ها و دخالت تمایلات خود, با واقع بینی به تحقیق بپردازد. قوی ترین عاملی که انسان را از خطاها و لغزش ها باز می دارد و او را به سمت واقع بینی هدایت می نماید, تقواست.
قرآن کریم می فرماید: ((یا ایها الذین آمنوا ان تتقوالله یجعل لکم فرقانا; ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر تقوای الهی پیشه کنید, خداوند برای شما قدرت تشخیص حق و باطل می دهد)), (سوره انفال , آیه 29).
و نیز می فرماید: ((و اتقواالله و یعلمکم الله ; تقوای خدا را پیشه و روش خود قرار دهید, چه خداوند شما را تعلیم و آموزش می دهد)), (بقره , آیه 282).
دو - اجتناب از ظن : باید توجه داشت که هر گونه شناخت , تحلیل , جمع بندی و موضعگیری هر تحلیلی باید مبتنی بر علم , مستند و مستدل باشد. نمی توان ظن را پایه تحلیل قرار داد. خداوند می فرماید: ((ان الظن لا یغنی من الحق شیئا)), (یونس , آیه 36).
سه - عدم تبعیت از هوای نفس : عامل بسیاری از انحراف ها و خطاها, بی توجهی به واقعیتها, تبعیت از امیال و هواهای نفسانی و خود محوری است.
چهار - عدم تبعیت کورکورانه : مطالب رسانه های استکباری , حتی تحلیل های داخلی , باید به دقت بررسی شود. یک تحلیل گر باید فارغ از طیف های رسانه ای , بر اساس اسناد و مدارک و واقعیت های موجود به بررسی پدیده های سیاسی بپردازد. اگر کسی توان و قدرت تحلیل مسائل سیاسی و اجتماعی را به صورت دقیق و مستدل دارد, طی مراحل فوق و داشتن ویژگی های تحلیل گری, می تواند ارائه تحلیل سیاسی نماید; اما اگر چنین توانی ندارد, یا امکانات لازم و اطلاعات کافی در اختیار نیست , باید به منابعی مراجعه کند که دارای این ویژگی ها باشند. باید از تحلیل های دشمنان خارجی و داخلی که از طریق امواج رادیویی و برخی مطبوعات اقدام به تحریف حقایق و وارونه جلوه دادن واقعیت ها می کنند, پرهیز شود, (ر.ک : فرامرز رفیع پور, توسعه و تضاد - آناتومی جامع , نیز جواد منصوری , شناخت و تحلیل سیاسی ).
پنج - به کارگیری اصول مکتبی : در تحلیل حوادث و وقایع باید اصول و ارزش های دینی را ملاک قرار داد و در تمامی مراحل تحلیل و نتیجه گیری در نظر داشت . بنابراین می توانید با استفاده از راه های فوق و به کارگیری اصول تحلیل سیاسی و مهمتر از همه استمداد از خداوند متعال در هدایت به سوی واقعیات و حقایق ((اهدنا الصراط المستقیم )) در کسب اطلاعات صحیح و درک و بینش سیاسی قوی در زمینه مسائل سیاسی موفق باشید.
معرفی منابع :
در زمینه مبانی اندیشه سیاسی در اسلام ر.ک:
1- احمد جهان‌بزرگی، اصول سیاست و حکومت
2- محمدباقر حشمت‌زاده، مسائل اساسی علم سیاست
3- محمد جواد نوروزی، نظام سیاسی اسلام
4- مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، فلسفه سیاست
5- عبدالحسین خسروپناه، جامعه مدنی و حاکمیت دینی
6- آیت‌الله‌مصباح یزدی، پرسش‌ها و پاسخ‌ها
7- دین ودولت در اندیشه اسلامی، محمد سروش، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم
8- مبانی اندیشه سیاسی اسلام، عباسعلی عمید زنجانی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
در زمینه غرب شناسی ر.ک:
- عصر امام خمینی، میر احمد رضا حاجتی، بوستان کتاب قم ، 1382
- تجارت شیطانی، ایرج تبریزی، تهران، کیهان، 1379
- لیبرالیسم غرب، آنتونی آربلاستر، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، 1377
- فرهنگ و مسیحیت در غرب، محمد رضا کاشفی، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر تهران، 1380
- انسان و بحران، آرتگا ای گاست، خوسه، ترجمه احمد تدین، تهران، علمی و فرهنگی، 1376
- افول سکولاریزم، برگر، پیتر .ال، ترجمه افشار امیری، تهران، مازیار، 1380
- تکنوپولی، پست من نیل، ترجمه صادق طباطبایی، تهران، سروش، 1372
- خارج از کنترل، برژینسکی، زی بیگنو، ترجمه عبدالرحیم، نوه ابراهیم، تهران، اطلاعات 1372
- بحران جامعه مدرن، سید علی اصغر کاظمی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377
- موج سوم، ناظر، الوین، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران، نشر مترجم، 1371
- تهاجم یا تفاوت فرهنگی، حسن بلخاری، انتشارات حسن افرا، 1378
- مبانی نظری تمدن غرب، سید مرتضی آوینی، مجله دانشجو، تابستان 77
- غرب شناسی، سید احمد رهنمایی، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
و مقالاتی نظیر:
- بنیان های متزلزل، فوکویاما، فرانسیس، ترجمه محمد رضا ظفری، سایت باشگاه اندیشه
- محدودیت های ماتریالیسم، ساموئل سان، روبرت، ماهنامه سیاحت غرب، سال دوم، ش 9، فروردین 1383
- افول اخلاق آمریکایی فرهنگ کلبیون، استیورز، ریچارد، ترجمه طاهر رحمانی، نشریه غرب در آینه فرهنگ، ش 22
وسایت های فرهنگی مفید:
- سایت باشگاه اندیشه که حاوی مقالات بسیار مفیدی در این زمینه است: www.bashgah.net
- سایت کانون: www.canoon.org
- سایت آوینی: www.aviny.com
- سایت احیا: www.ehyaa.net
- سایت لوح www.louh.com
- سایت تبیان www.tebyan.net
-سایت حوزه و...
در زمینه مسائل مهم روز و حوادث بعد از انقلاب اسلامی کتاب‌های ذیل به عنوان نمونه معرفی می‌گردد:
1- انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، جمعی از نویسندگان
2- حسن واعظی، ایران و آمریکا
3- فرامرز رفیع‌پور، توسعه و تضاد
4- فرامرز رفیع‌پور، آناتومی جامع
5- سیدجلال الدین مدنی، تاریخ تحولات سیاسی
6- علی اکبر ولایتی، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی
7- ارمغان دموکراسی، صادق سلیمی نبی، انتشارات معارف
در مورد تحلیل سیاسی و بحران ها و مسائل سیاسی دو دهه اخیر مطالعه منابع و کتابهای زیر مفید خواهد بود:
- شیوه های تعمیق بیش سیاسی، سید عبدالقیوم سجادی، قم، بوستان کتاب، 1382
-اصول سیاست و حکومت، احمد جهان بزرگی، پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1378
- شناخت تحلیل پدیده های سیاسی، جواد منصوری، انتشارات آستان قدس
- جریان شناسی، پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، ویژه طرح معرفت دانشجویان بسیجی
- ماهنامه سیاحت غرب، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما
- گذر از چالش ها، شورای نویسندگان پاسخ به پرسش های سیاسی
- وسوسه شیطان بزرگ، محمد تقی کرامتی، دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر، قم: همای غدیر، 1383
- ارمغان دمکراسی، جهت گیری سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران، صادق سلیمی بنی، نشر معارف، 1383
- تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، یحیی فوزی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1384، دو جلد
- براندازی در سکوت، آسیب شناسی دوران گذار به جامعه مردم سالار دینی، مرتضی قمری وفا، تهران، کیهان، 1380
- جریان های فکری ایران معاصر، عبدالحسین خسرو پناه، قم: وثوق، 1384
جهت آگاهی بیشتر ر.ک :
دانشجوی سیاسی ؛ http://www.porseman.org/showarticle.aspx?id=261

(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 18/100105218)