حق و باطل
در کلام امام علی (علیه‌السّلام) مرز بین حق و باطل، بسیار اندک بوده؛ باطل آن است که بگویی شنیدم، و حق آن است که بگویی دیدم.
چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟
چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟ برای تشخیص حق و باطل ملاک ها و معیارهایی وجود دارد که به سه محور اساسی و عمده آن اشاره می کنیم ؛ 1. علم و آگاهی ؛ علم و آگاهی زیر بنای اصلی شناخت و تشخیص امور را تشکیل می دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهی و انحراف خواهد شد .برای تشخیص حق و باطل نقطه آغازین کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبیر دیگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهی انسان قادر به رسیدن به شناخت صحیح نخواهد بود و چه زیبا حضرت علی علیه السلام می فرمایند ( لا تری الجاهل الا مفرطا او مفرّطا) ( انسان نادان را نمی بینی مگر اینکه در میان افراط ( زیاده روی ) و تفریط( کند روی) ( نهج البلاغه , حکمت , 70) حرکت در مسیر اعتدال و مصون ماندن از زیاده روی و کند روی که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ویژه تشخیص حق و باطل در دین , نیازمند شناخت و آگاهی کامل نسبت به مبانی و اصول دینی از منابع اصیل و کارشناسان متعهدعلوم دینی است چه در غیر این صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهی وجود دارد . 2. معیار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛ یکی از معیارهای مهم تشخیص حق و باطل , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اینکه افراد ملاک و معیار سنجش حق و باطل قرار بگیرند حضرت علی علیه السلام می فرمایند :(انّ الحق لا یعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله ) همانا حق به شخصیتها شناخته نمی شود , خود حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسی )( محمدی ری شهری , محمد , میزان الحکمه , قم, دار الحدیث , 1377, ج 3, ص 1238) همچنین فرمودند( ان دین الله لایعرف بالرجال بل بآیه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله )( همانا دین خدا با موقعیت اشخاص شناخته نمی شود بلکه با معیار و نشانه حق شناخته می گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسی )( همان ) در پاره ای موارد انحرافات و کجروی ها به دلیل معیار قرار دادن افراد بجای محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . در این راستا حضرت علی علیه السلام فرمودند :( وانظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال )( بنگر به آنچه گقته شده نه به گوینده سخن )( آمدی , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علی انصاری , ج 1, ص 394)س 2. آگاهی وشناخت نسبت به زمان و مقتضیات و شرایط زمانه ؛ از معیارهای مهم شناخت حق و باطل علم و آگاهی نسبت به احوال و مقتضیات زمان است که بدون توجه به آن نمی توان حق و باطل را در زمان خویش به صورت صحیح تشخیص داد . امام صادق علیه السلام فرمودند:( العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس )( کسی که به زمان خویش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گیرد .)( مجلسی , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلامیه , ج 78, ص 269)
چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟ برای تشخیص حق و باطل ملاک ها و معیارهایی وجود دارد که به سه محور اساسی و عمده آن اشاره می کنیم ؛ 1. علم و آگاهی ؛ علم و آگاهی زیر بنای اصلی شناخت و تشخیص امور را تشکیل می دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهی و انحراف خواهد شد .برای تشخیص حق و باطل نقطه آغازین کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبیر دیگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهی انسان قادر به رسیدن به شناخت صحیح نخواهد بود و چه زیبا حضرت علی علیه السلام می فرمایند ( لا تری الجاهل الا مفرطا او مفرّطا) ( انسان نادان را نمی بینی مگر اینکه در میان افراط ( زیاده روی ) و تفریط( کند روی) ( نهج البلاغه , حکمت , 70) حرکت در مسیر اعتدال و مصون ماندن از زیاده روی و کند روی که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ویژه تشخیص حق و باطل در دین , نیازمند شناخت و آگاهی کامل نسبت به مبانی و اصول دینی از منابع اصیل و کارشناسان متعهدعلوم دینی است چه در غیر این صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهی وجود دارد . 2. معیار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛ یکی از معیارهای مهم تشخیص حق و باطل , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اینکه افراد ملاک و معیار سنجش حق و باطل قرار بگیرند حضرت علی علیه السلام می فرمایند :(انّ الحق لا یعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله ) همانا حق به شخصیتها شناخته نمی شود , خود حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسی )( محمدی ری شهری , محمد , میزان الحکمه , قم, دار الحدیث , 1377, ج 3, ص 1238) همچنین فرمودند( ان دین الله لایعرف بالرجال بل بآیه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله )( همانا دین خدا با موقعیت اشخاص شناخته نمی شود بلکه با معیار و نشانه حق شناخته می گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسی )( همان ) در پاره ای موارد انحرافات و کجروی ها به دلیل معیار قرار دادن افراد بجای محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . در این راستا حضرت علی علیه السلام فرمودند :( وانظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال )( بنگر به آنچه گقته شده نه به گوینده سخن )( آمدی , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علی انصاری , ج 1, ص 394)س 2. آگاهی وشناخت نسبت به زمان و مقتضیات و شرایط زمانه ؛ از معیارهای مهم شناخت حق و باطل علم و آگاهی نسبت به احوال و مقتضیات زمان است که بدون توجه به آن نمی توان حق و باطل را در زمان خویش به صورت صحیح تشخیص داد . امام صادق علیه السلام فرمودند:( العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس )( کسی که به زمان خویش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گیرد .)( مجلسی , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلامیه , ج 78, ص 269)
پاسخ:
چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟
برای تشخیص حق و باطل ملاک ها و معیارهایی وجود دارد که به سه محور اساسی و عمده آن اشاره می کنیم ؛ 1. علم و آگاهی ؛ علم و آگاهی زیر بنای اصلی شناخت و تشخیص امور را تشکیل می دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهی و انحراف خواهد شد .برای تشخیص حق و باطل نقطه آغازین کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبیر دیگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهی انسان قادر به رسیدن به شناخت صحیح نخواهد بود و چه زیبا حضرت علی علیه السلام می فرمایند ( لا تری الجاهل الا مفرطا او مفرّطا) ( انسان نادان را نمی بینی مگر اینکه در میان افراط ( زیاده روی ) و تفریط( کند روی) ( نهج البلاغه , حکمت , 70) حرکت در مسیر اعتدال و مصون ماندن از زیاده روی و کند روی که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ویژه تشخیص حق و باطل در دین , نیازمند شناخت و آگاهی کامل نسبت به مبانی و اصول دینی از منابع اصیل و کارشناسان متعهدعلوم دینی است چه در غیر این صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهی وجود دارد . 2. معیار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛ یکی از معیارهای مهم تشخیص حق و باطل , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اینکه افراد ملاک و معیار سنجش حق و باطل قرار بگیرند حضرت علی علیه السلام می فرمایند :(انّ الحق لا یعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله ) همانا حق به شخصیتها شناخته نمی شود , خود حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسی )( محمدی ری شهری , محمد , میزان الحکمه , قم, دار الحدیث , 1377, ج 3, ص 1238) همچنین فرمودند( ان دین الله لایعرف بالرجال بل بآیه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله )( همانا دین خدا با موقعیت اشخاص شناخته نمی شود بلکه با معیار و نشانه حق شناخته می گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسی )( همان ) در پاره ای موارد انحرافات و کجروی ها به دلیل معیار قرار دادن افراد بجای محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . در این راستا حضرت علی علیه السلام فرمودند :( وانظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال )( بنگر به آنچه گقته شده نه به گوینده سخن )( آمدی , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علی انصاری , ج 1, ص 394)س 2. آگاهی وشناخت نسبت به زمان و مقتضیات و شرایط زمانه ؛ از معیارهای مهم شناخت حق و باطل علم و آگاهی نسبت به احوال و مقتضیات زمان است که بدون توجه به آن نمی توان حق و باطل را در زمان خویش به صورت صحیح تشخیص داد . امام صادق علیه السلام فرمودند:( العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس )( کسی که به زمان خویش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گیرد .)( مجلسی , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلامیه , ج 78, ص 269)
- [سایر] لطفا بفرمائید چگونه میتوان حق و باطل را از هم تشخیص داد؟
- [سایر] سلام.آیا میتوان مجمع تشخیص مصلحت نظام را با مجلس سنا مقایسه کرد؟آیا شباهت یا تفاوتی بین مجالس سنا با مجمع تشخیص وجود دارد؟ممنون
- [سایر] چگونه میتوان یک پسر غریبه را که به خواستگاری می آید خوب و کامل شناخت چطور می‌شود تشخیص داد که اخلاق خوبی دارد
- [سایر] چگونه از میل نفس به عنوان معیار تشخیص حق و باطل استفاده کنیم؟
- [سایر] چگونگی تشخیص حق از باطل را در دیدگاه قرآن بیان کنید؟
- [آیت الله سیستانی] آیا بین نماز احتیاط یا سجده سهو و نمازی که برایش احتیاط یا سجده را میخوانیم میتوان کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داد؟
- [سایر] چگونه میتوان بصیرت پیدا کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوان از سهمین، مظالم، زکات، زکات فطره، صدقات، نذورات، موقوفات عامّه و اموال مجهول المالک و هر آنچه که تصرّف در آن منوط به اجازه حاکم شرع است، برای کارهای فرهنگی در جهت افزایش دانش دینی، سیاسی، فرهنگی و حقوق فردی و اجتماعی مردم با تشخیص صاحب وجه و یا وکیل او استفاده کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پس از اتمام مدت صیغه چگونه میتوان آنرا تمدید کرد؟
- [سایر] آیا در ایام بارداری میتوان نماز را نشسته خواند؟
- [امام خمینی] مجتهد و اعلم را از سه راه میتوان شناخت: اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم: آن که دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: آن که عدهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ملک مورد اجاره پس از گذشت مقداری از زمان آن، به صورتی ویران شود که قابل بهره وری نباشد یا استفاده از آن برابر شرط تعهّد شده ممکن نباشد، عقد اجاره نسبت به مدت مانده باطل می‌شود و نسبت به گذشته هم میتوان آن را باطل نمود و اجاره بهای معمول (اجرت مثل) داد. مستأجر هم میتواند برابر اجاره بهای تعیین شده, سهم آن را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .مال پیدا شده (لقطه) را باید معرفی و اعلان کرد و در صورت ناامید شدن از شناسایی صاحب مال، میتوان از طرف صاحب آن صدقه داد.
- [آیت الله اردبیلی] روزه و سایر عبادات بچّه نابالغی که خوب و بد را تشخیص میدهد صحیح است.
- [آیت الله جوادی آملی] .نافله نماز ظهر و عصر , در سفری که نماز واجب قصر است , ساقط می‌شود و نافله عشاء را میتوان به امید مطلوب بودن بهجا آورد.
- [امام خمینی] اگر به واسطه پیشآمدی زراعت در زمین ممکن نباشد مثلًا آب از زمین قطع شود در صورتی که مقداری از زراعت به دست آمده باشد حتی مثل قصیل که میتوان به حیوانات داد آن مقدار مطابق قرارداد مال هر دوی آنها است، و در بقیه، مزارعه باطل است، و اگر زارع زراعت نکند، چنانچه زمین در تصرف او بوده و مالک در آن تصرفی نداشته است، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به مالک بدهد.
- [آیت الله سبحانی] نوجوان نابالغ که خوب و بد را تشخیص می دهد، اگر اعتکاف کند، اعتکاف او صحیح است.
- [آیت الله جوادی آملی] .نمازهای نافله را حتماً باید دو رکعتی به جا آورد , مگر نماز وتر که یک رکعت است . نمازهای نافله را میتوان نشسته انجام داد, هرچند برای ایستادن عذری نباشد و لازم نیست دو رکعت نشسته را یک رکعت حساب کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .چون با شنیدن اذان و اقامه دیگری میتوان برای نماز به آن اکتفا کرد, حکایت آن ها ثواب خاص خود را دارد و برای اکتفا به آن اثری ندارد , چون اثر یعنی صحت اکتفا با شنیدن حاصل شده است.
- [آیت الله جوادی آملی] .به سید فقیر بیش از مقد ار هزینه سالانه نمیتوان خمس (سهم سادات) داد؛ ولی میتوان از خمس برای سادات فقیر، مسکن و لوازم زندگی خرید، هرچند قیمتش چند برابر هزینه یک سال او باشد. جابه جایی خمس و هزینه آن