دکتر پریرخ دادستان، مادر علم روانشناسی ایران (هدفم، آموزش اندیشیدن به جای اندیشه هاست) دکتر پریرخ دادستان در فروردین 1312 (که در بسیاری از سایت ها به اشتباه 1310 عنوان شده است) در تهران چشم به جهان گشود و خیلی زود علاقهمندی و کنجکاوی به آموختن را از خود بروز داد. تحصیلات ابتداییاش را در دبستان خورشید تهران گذارند. انگیزه و علاقه به درس چنان در دکتر دادستان شدت داشت که حتی تابستانها به دانشآموزان ضعیف یا تجدیدی درس میآموخت و اولیای مدرسه از اینکه میدیدند چنین شاگردانی سرانجام با نمره بالایی قبول میشوند متعجب میشدند؛ تصور میکردند که استاد ورزیدهای آنان را تعلیم داده است، اما این استاد تنها دادستان کوچک بود. سرانجام وی دو دیپلم علمی و ادبی را به ترتیب از دبیرستانهای (ناموس) و (شاهدخت) دریافت کرد. در سال 1329 برای دومین بار در کشور آزمون اعزام به خارج برگزار شد نخستین بار آن در زمان (رضاشاه) بود و او به عنوان تنها زن در آن پذیرفته و یک سال بعد عازم ژنو پایتخت سوئیس شد؛ این در حالی بود که فقط 16 سال داشت. در این زمان اوج فعالیتهای پروفسور ژان پیاژه بود و دادستان پایاننامه دکتریاش را تحت نظر وی گذراند. دکتر دادستان در دانشگاه ژنو علاوه بر تحصیل در رشته روانشناسی تحولی، به دلیل علاقه شخصیاش کار بالینی را هم دنبال کرد و در همین زمینه مدارکی چون دیپلم تخصصی بالینی کودک و دیپلم روانشناسی تجربی را بهدست آورد. اما بهرغم اصرار شدید پیاژه مبنی بر اینکه ما شما را برای آن جامعه تربیت نکردیم و نباید به ایران برگردید، در سال 1339 به کشور بازگشت. همزمان با ورود دکتر دادستان به ایران، نخستین مرکز هدایت حرفهای و هدایت تحصیلی بنیان گذاشته شد که مسئولیت آن را وی بر عهده گرفت. وی دو سال مسئولیت دفتر روانشناسی دانشگاه پلیتکنیک را با نظارت دانشگاه فرانسه و برای هدایت دانشجویان عهدهدار میشود. دادستان با تعهد بالایی که در خود نسبت به سرنوشت مردم میهنش و علم روانشناسی میبیند، سالهاست که به تدریس، تحقیق و پژوهش در حوزه بیپایان روانشناسی مشغول است و امروز خواه ناخواه اگر اندک اعتباری برای روانشناسی در ایران قائلاند به لطف حضور ایشان و برخی از همکارانش است. در حقیقت نباید منکر شد روانشناسی بیاندازه مدیون او و خدمات ارزشمندش است، هر چند بهشدت از وضعیت این علم ابراز نگرانی و ناخرسندی میکند، همچنان با امیدواری میکوشد کاستیهای روانشناسی را بهبود بخشد. او هیچ گاه در پی جاه و مقام نبوده است. خودش می گوید: "نه ترغیب ها و تشویق ها انگیزه راهم بودند و نه بی مهری ها مرا از تداوم راهم باز داشتند. همواره از عشقی که در دلم فروزان است نیرو گرفته ام، عشق به معلمی و فرزندان این آب و خاک. رسالت ما معلمان تضمین تداوم راهی است که هدفی جز خدمت به انسان ها در چارچوب توانایی هایمان ندارد. به خوبی می دانم که هر کس برحسب قوانین طبیعت راه خود را در جهان به پایان خواهد رساند، اما حرکت انسانی باید تداوم یابد. رسالتی که من برای خود قائلم رسالتی علمی و انسانی است. ملقمه ای از عشق مادرانه و هنر معلمی و باور به آموزش اندیشیدن به جای اندیشه ها، کوششی است که در سراسر زندگی داشته ام." دکتر دادستان برای خود رسالت معلمی را قائل بوده و سمت و سوی ذهنی اش پرورش دانشجویانی است که در خدمت مردم باشند. قلمرو کاری دکتر دادستان به دو بخش تقسیم میشود: بخش اول، روانشناسی تحولی است که چون ژان پیاژه، رئیس دانشگاه ژنو و از مشهورترین روانشناسان جهان، خیلی تحولینگر بود، در وجود دکتر دادستان نیز عنصری ذاتی پدید آمد تا هیچ چیز را غیرتحولی نبیند. همچنین مبانی شناختشناسی پیاژه، فلسفه پیاژه و کاربردهای نظام پیاژه در آموزش و پرورش در همین قلمرو از کار دادستان میگنجد و قلمرو دیگرش، به کار روی روانشناسی مرضی و بالینی برمیگردد که هم اکنون نیز عمده آموزشهای وی روی همین دو مبحث است و جز آن تدریس دروسی را که به آنها علاقهای نداشته باشد، نمیپذیرد. در همین رابطه او سه جلد کتاب تألیف کرده است که یکی از آنها برنده جایزه کتاب سال شد و دو جلد دیگر جوایزی از وزارت فرهنگ و ارشاد و دانشگاه آزاد اسلامی به دست آورد. البته نمیتوان به سادگی تمام جوایز دکتر دادستان را به دلیل تعهد فراوان فهرست کرد، زیرا به زعم خویش، هیچکس تا این زمان به اندازه او به سبب تألیف کتابها و خدمات علمیاش جایزه کسب نکرده است. برای نمونه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علومانسانی او را به عنوان یکی از بهترین مؤلفان سازمان و بهعنوان یکی از فعالترین مدیران گروه، مورد تقدیر و ستایش قرار داد. همچنین تقریباً تمامی طرحهای تحقیقاتیاش موفق به دریافت جایزه شدهاند. دکتر احمدی رییس "سمت" در مورد ویژگی های شخصیتی دکتر دادستان می گوید: "در چند سالی که ایشان مسؤلیت رشته روان شناسی را در تربیت مدرس به عهده داشته اند به حق خدمات بسیاری به جامعه علمی ارائه داده اند. دکتر دادستان مصداق بارزی از تجسم فرهنگ معلمی در حوزه و دانشگاه است. سال ها از تهران به قم رفته و برای طلاب، روان شناسی تدریس کرده است. در آن جا همه از علم و ادب، برخورد، تواضع و هنر تعلیم ایشان داستان ها می گفتند و بسیار سپاسگذار بودند." دکتر رضا پورحسین نیز در مورد او می گوید: "شجاعت آن دختر کوچک دیروز از او بانویی سخت کوش و اندیشه ورز ساخت که امروز نامش در تراز اول کاروان علم روان شناسی می درخشد. من بارها این جمله را از زبان او شنیده ام که ما برای ارزش ها زنده ایم و زندگی می کنیم. محضر پربار علمی او همیشه با چاشنی ارزش ها و درس زندگی حلاوت پیدا می کرد." آیت ا... غروری مدیر گروه روان شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با ذکر این نکته که از سال شصت با استاد دادستان آشنایی دارد، می گوید: "ما در مؤسسه امام خمینی (ره) و در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در خدمت ایشان بوده ایم. در این چند سال تجارب ارزشمندی از آشنایی با این استاد فرهیخته به دست آوردیم که مهم ترین آن دانش عمیق وی در علم روان شناسی است. همه بر این امر اذعان دارند که دکتر دادستان نقطه عطفی است و افراد را به گونه ای متفاوت با دانش روان شناسی آشنا می کند. از دیگر خصوصیات ایشان دلسوزی و عشق بر علم آموزی است. مقاومت در برابر مشکلات زندگی، تکیه بر باورهای دینی، تلاش و کوشش بسیار، خستگی ناپذیری و برقراری روابط عاطفی با دانشجویان از ویژگی های بارز دکتر دادستان است. اهمیت ندادن به مسائل مادی از دیگر خصوصیات ایشان است. انصافاً دکتر در این چند ساله هیچ گاه در مورد مسائل مادی صحبت نکردند و حتی گاهی به خاطر مناعت طبع، حقوق شان ضایع شد." پریرخ دادستان تا سال 1389، یعنی تا سن 77 سالگی در مقام استادی دانشگاه تدریس می کرد تا اینکه در روز 22 آبان 1389 به دلیل بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست. افتخارات از افتخاراتی که دکتر دادستان کسب کرده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1383 منتخب اولین دوره معرفی پژوهشگران قابل تقدیر دانشگاه تهران 1383 لوح تقدیر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی 1383 لوح تقدیر ریاست تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی (سمت) 1383 لوح تقدیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی (سمت) 1381 برگزیده دومین مراسم بزرگداشت چهرههای ماندگار 1380 جایزه بخش تحقیقات بنیادی علوم انسانی پانزدهمین جشنواره بینالمللی خوارزمی 1380 پژوهشگر برگزیده جامعه اسلامی پژوهشگران 1380 کتاب برگزیده دانشگاه تهران: اختلالهای زبان، روشهای تشخیص و بازپروری. تهران: انتشارات سمت. 1379 لوح تقدیر همایش علل و عوامل تقدم مسایل جمعی بر منافع فردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 1379 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: اختلالهای زبان، روشهای تشخیص و بازپروری. تهران: انتشارات سمت. 1379 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: بررسی تواناییهای کودکان غیر فارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی، با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی. 1378 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد دوم)، تهران: انتشارات سمت. 1377 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: روشهای تشویق و تنبیه در مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان و دانشآموزان، با همکاری زهرا دانشپژوه. 1376 کتاب برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد اول)، تهران: انتشارات سمت 1375 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: میزان اضطراب دانشآموزان در جلسات امتحان و راههای کاهش آن، با همکاری زهرا دانشپژوه. 1371 کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا نوجوانی، تهران: انتشارات ژرف. کتاب ها تعدادی از کتاب های دکتر پریرخ دادستان 1 – هیجده مقاله در روان شناسی 1386 2 – روان شناسی جنایی 1382 3 – اختلال های زبان، روشهای تشخیص و بازپروری 1379- کتاب برگزیده دانشگاه تهران 4 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد دوم) 1378 – کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 5 – تنیدگی یا استرس، بیماری جدید تمدن 1377 6 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد اول) 1376- کتاب برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی 7 – گفتگوهای آزاد با ژان پیاژه 1375 8 – دیدگاه پیاژه 1375 9 – ارزشیابی شخصیت کودکان بر اساس آزمونهای ترسیمی 1374 10 – روان شناسی ژنتیک 2، از روان تحلیل گری تا رفتار شناسی 1372 11 – نقاشی کودکان، کاربرد تست ترسیم خانواده 1371 12 – روان شناسی بالینی 1371 13 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا نوجوانی 1371- کتاب سال 14 – تربیت به کجا ره می سپرد؟ با همکاری دکتر منصور 1369 15 – بیماریهای روانی- با همکاری دکتر منصور 1368 16 – لغت نامه روان شناسی - با همکاری دکتر منصور، دکتر مینا راد 1365 مقالات دکتر دادستان که عمری طولانی در احیا و به کارگیری علم روان شناسی در کشور صرف کرده است علاوه بر تدریس در زمینه های گوناگون علم روان شناسی به نوشتن مقالات متنوعی نیز در این زمینه پرداخته است. مقالاتی هم چون: 1 – گسترش یک مقیاس راهبردهای مقابله ای در دانشجویان، دو فرم موازی. فصلنامه روان شناسان ایرانی، 15، 217-234 1387 2 – روان شناسی جنایی اختلال اضطراب اجتماعی و نمایش درمانگری. با همکاری آسیه اناری، بهرام صالح صدق پور، فصلنامه روان شناسان ایرانی، 14،123- 115 1386 3 – اعتباریابی، رواسازی و تعیین ساختار عاملی مقیاس راهبردهای مقابله ای نوجوانان. با همکاری مرضیه حاجی زادگان، دکتر احمد علیپور، علی عسگری، فصلنامه روان شناسان ایرانی، 11، 208- 189 1386 4 – بررسی تحولی مفهوم طبقه بندی. با همکاری جمیله کلانتری خاندانی، فصلنامه روانشناسان ایرانی،10 1385 5 – اثربخشی روان درمانگری پویشی کوتاه مدت و دارو درمانگری در بیماران افسرده. با همکاری دکتر فاتح رحمانی، دکتر محمدکاظم عاطف وحید و دکتر ایرج امیدی، مجله رواشناسی (دوره جدید)، 34، 138-114 1384 6 – تحول مفاهیم اخلاقی و دیگردوستی در دانشآموزان دوره راهنمایی شهر تهران، با همکاری معصومه پور محمدرضا تجریشی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 2، 103- 91 1383 7 – جدایی روانشناختی از والدین و پیشرفت تحصیلی: یک پژوهش درباره تفاوتهای جنسی وفرهنگی. با همکاری محسن حقبین، سعیده بزازیان و محمدرضاحسنزاده توکلی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 1، 20-3. 1383 8 – بررسی رابطه نشانه های مرضی مادر با شکل گیری دلبستگی و مشکلات رفتاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی. با همکاری دکتر زینب خانجانی، مجله روانشناسی، (دوره جدید 27،233-252. 1382 9– بررسی تحول بازخورد کودکان نسبت به بیماریهای روانی برحسب فاصله اجتماعی. با همکاری سعیده بزازیان، مجله علوم روانشناختی، 3، 313-286 1381 10 – دین و تحول شناخت، مجله علوم روانشناختی، 2، 149-122. 1381 11 – بررسی تحولی خودپنداشت در کودکان 6 تا 12 ساله و رابطه آن با طبقه اجتماعی و جنس. با همکاری دکتر رضا پورحسین، دکتر جواد اژه ای و دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 23، 226-211 1381 12 – تأثیر تنشزدایی بر اضطراب، پیشرفت تحصیلی و حافظه کودکان دبستانی. با همکاری دکتر مسعود جانبزرگی و ناهید نوری، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 17، 30-4. 1380 13 – بررسی تواناییهای کودکان غیرفارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی. با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی، مجموعه مقالات علومانسانی دانشگاه آزاد اسلامی- تهران جنوب، معاونت پژوهشی و برنامهریزی، دفتر دوم، 30-7 1379 14 – تحول شناختی و آموزش دینی، رشد آموزش ابتدایی، 23، 25-20 1379 15 – نقش عوامل شخصیتی بر راهبردهای مقابله ی و تاثیر روش مقابله درمانگری بر عوامل شخصیتی و افسردگی. با همکاری دکتر علیرضا آقایوسفی، دکتر جواد اژه ای، دکتر محمود منصور، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 16، 370-347.دین و تحول شناخت، مجله علوم روانشناختی، 2، 149-122. 1379 16 – وارسی مقایسه ای نمره Z آزمون "رورشاخ" در آزمودنیهای سطوح عینی و انتزاعی. با همکاری دکتر محمدرضا شعیری، دکتر محمود منصور و دکتر جواد اژه ای. مجله روانشناسی (دوره جدید)14،130- 115. 1379 17 – بررسی توانمندیهای ذهنی دانشآموزان دوره ابتدایی. رشد آموزش ابتدایی، 3 (2)، 31-26. 1378 18 – بیش از این فرصتهای بهینه آموزشی را از دست ندهیم. رشد آموزش ابتدایی، ویژهنامه همایش نقد و بررسی کتابهای دوره ابتدایی، 216-210.. 1378 19 – پیامدهای شکست مقاومت و افشای هیجانی در سطح سلولهای تسهیل کننده و مهاری لمفوسیتهای T و آسیبهای روانشناختی. با همکاری دکتر نیما قربانی، دکتر جواد اژه ای و دکتر حسین مطیعیان، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 12، 389-368. 1378 20 –بررسی مولفه های بنیادین سازش یافتگی در آزادگان ایرانی (قسمت اول) دکتر هادی بهرامی احسان، دکتر پریرخ دادستان، دکتر جواد اژه ای، دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 12، 319-299 1378 21 –بررسی مولفه های بنیادین سازش یافتگی در آزادگان ایرانی (قسمت اول) با همکاری دکتر هادی بهرامی احسان، دکتر جواد اژه ای و دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 11، 268-249 1378 22 –تنیدگی (استرس) فعالیت مغزی/ رفتاری و تغییرات یمونوگلوبولین ترشحی A، با همکاری دکتر پرویز آزادفلاح، دکتر جواد اژه ای و دکتر سیدمحمد موذنی، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 9، 268 - 249. 1378 23 –پیشگیری از عقبماندگی کاذب، نخستین گام در راه تأمین بهداشت روانی. فصلنامه حوزه و دانشگاه، 18، 56- 37. 1378 24 –نقش تعامل اجتماعی در تحقق آرمانهای گروهی. مقاله ارائه شده در همایش بررسی علل و عوامل تقدم مصالح جمعی بر منافع فردی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، مقاله برتر 1378 25 –نقش تلویزیون در شکلگیری و تقویت مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان دوره ابتدایی. مجله پژوهش و سنجش، مرکز پژوهش و سنجش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، 5(16و 15)،سال پنجم، 29-22 1377 26 –بررسی ویژگیهای شخصیتی مبتلایان به میگرن و مقایسه تاثیر دارو درمانگری با روش آموزش تنش زدایی همراه با پسخوراند زیستی حرارتی در این بیماران. با همکاری دکتر کاظم رسول زاده طباطبایی، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 7، 230-211 1377 27 –بررسی توان ذهنی و درک مفاهیم دانشآموزان دوره ابتدایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 5، 39-5. 1377 28 –آدلرو آدلرینگری. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 4، 329-303 1376 29 –پیاژه در جدال با روان تحلیلگری. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 2. 144-122.. 1376 30 –سنجش و درمان اضطراب امتحان. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 1، 60-31 1376 31 –سنجش و درمان اضطراب امتحان. مقاله ارائه شده در همایش علمی-کاربردی بهبود کیفیت آموزش عمومی، اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران، آذرماه 1374 32 –استقلالطلبی و تعارض نسلها. دنیای سخن، 54، 45-44 1372 33 –هوش و خلاقیت. مجله استعدادهای درخشان، 2(1)، 18-6. 1372 34 –بررسی تحول عقلی دختران بر اساس یافتههای ترسیمی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 30، (4-1)، 64-33. 1371 35 –شکلگیری اضطراب در جریان تحول و بررسی تجربی آن در دوره نوجوانی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 29(2-1)، 164- 125.. 1370 36 –بررسی تجربی حافظه و موقعیت آن در گستره کنشهای شناختی: دیدگاه عملیاتی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 28( 4 و 3)،320-295.. 1370 37 –نارساخوانی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران25، (4-1) ، 422- 405. 1367 38 –گستره روانی پرخاشگری. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 26 (4-1)، 235- 245 1367 39 –بررسی نظریههای هوش از دیدگاه نظریه عملیاتی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 24 (4 و 3)، 292-274.. 1358 40 – نقاشی به منزله گواه تحول ذهنی و ویژگیهای انفعالی. مجله روانشناسی، 7 (20)، 115-98. 1358 41 – زبان و فکر در نظریه پیاژه. مجله روانشناسی، 7 (21)، 115-97. 1357 42 – امکان ارزشیابی هوش در کودکان. مجله دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران ،7 (1)، 40-26. 1356 43 – مسأله سرآمدان و بررسی انتقادی روشهای مشخص کردن آنان. مجله روانشناسی6 (18)، 294-273 1356 44 – روانشناسی پیاژه و کاربرد آموزشی آن. مجله روانشناسی ، 5 (15و 14) ، 225-207. 1355 45 – علل عقب افتادگی تحصیلی. ماهنامه آموزش و پرورش، 34(7)، 46-42. 1343 که اکثر این مقالات در مجلات مختلف روان شناسی به چاپ رسیده است. پژوهش ها 1 – اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی یک مقیاس راهبردهای مقابله ای در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی 1387 2 – نظر جوانان ایرانی پیرامون پیامدهای فرهنگی- اجتماعی تسهیل انتقال اطلاعات در سطح بین المللی طرح ملی سازمان ملی جوانان 1385 3 – بررسی جدایی روانشناختی از والدین و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد معاونت پژوهشی و برنامهریزی واحد تهران جنوب 1381 4 – بررسی تحول توان ذهنی، اخلاقی و اجتماعی دانشآموزان دوره راهنمایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش 1380 5 – تأثیر روش تنشزدایی بر اضطراب، پیشرفت تحصیلی و حافظه کودکان دبستانی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران 1380 6 – نقش تلویزیون در شکلگیری و تقویت مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان دوره ابتدایی مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامههای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. 1377 7 – بررسی توان ذهنی دانشآموزان دوره ابتدایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی. (در سه جلد) سازمان پژوهش و برنامهریزی وزارت آموزش و پرورش (برنده پانزدهمین جشنواره بینالمللی خوارزمی). 1376 8 – روشهای تشویق و تنبیه در مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان و دانشآموزان با همکاری زهرا دانشپژوه، وزارت آموزش و پرورش (برنده طرح برگزیده سال 1377). 1376 9 – بررسی توانییهای کودکان غیرفارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی. با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی، وزارت آموزش و پرورش. (برنده طرح برگزیده سال 1379 – 1375) 10 – میزان اضطراب دانشآموزان در جلسات امتحانی و راههای کاهش آن. با همکاری زهرا دانشپژوه، شوری تحقیقات استان تهران، وزارت آموزش و پرورش (برنده طرح برگزیده سال 1375). 1374 11 – هنجارگزینی تست آدمک رنگی به منظور ارزشیابی شخصیت کودکان دبستانی. با همکاری سوسن رحیمزاده، دانشگاه تهران. 1374 12 – بررسی تحول کودکان ایرانی براساس تحلیل نتایج بالینی و آماری یک تست فرافکن تولیدی. با همکاری دکتر محمود منصور، دانشگاه تهران 1371 13 – هنجارگزینی تست (حرمت خود) کوپر اسمیت. دانشگاه تهران 1371 14 – هنجارگزینی مقیاس اضطراب کتل. دانشگاه تهران 1368 15 – هنجارگزینی تست افسردگی بک. دانشگاه تهران. 1367 16 – هنجارگزینی تست 16 عاملی شخصیت کتل. دانشگاه تهران 1365 17 – هنجارگزینی مقیاس هوش حسی-حرکتی پیاژه. با همکاری سوسن رحیمزاده، دانشگاه تهران 1365 18 – طرح آمادهسازی تست هوش گروهی (ویل). دانشگاه تهران. این طرح در حد تحلیل مواد تست و تعیین درجه دشواری آنها در مورد یک نمونه 600 نفری از دانشآموزان مناطق بیستگانه تهران انجام شده است. 1363 پایان نامه های دکتری 1 – نقش آموزش هوش هجانی بر پیشرفت تحصیلی و سلامت عمومی دانش-آموزان. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس منصوره نیکو گفتار 1385 2 – بررسی رابطه جدایی روانشناختی و الگوهای دلبستگی بر رضایتمندی روانی و اجتماعی دانشجویان سال سوم و چهارم دانشکده های علوم انسانی دانشگاههای دولتی در سطح شهر تهران. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محمدابراهیم مداحی 1383 3 – اثربخشی رواندرمانگری پویشی کوتاهمدت و دارو درمانگری بر آزمایش فرونشانی دگزامتازون، وضعیت روان پویشی و نارساکنشوری بازخوردها در بیماران افسرده. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس فاتح رحمانی 1382 4 – بررسی تحولی خودپنداشت در کودکان 6 تا 12 ساله ایرانی و رابطه آن با جنس و طبقه اجتماعی-اقتصادی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. رضا پورحسین 1381 5 – ارتباط نشانگان وسواس-بیاختیاری با اضطراب، افسردگی و گسیخته ریختی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. همایون مهین 1380 6 – نقش عوامل شخصیتی بر راهبردهای مقابلهای و تأثیر روش مقابله درمانگری بر عوامل شخصیتی و افسردگی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علیرضا آقا یوسفی 1380 7 – بررسی رابطه جدائیهای موقت روزانه و نشانههای مرضی مادر با شکلگیری دلبستگی و بروز مشکلات رفتاری/ اجتماعی در سطح پیش دبستانی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. زینب خانجانی 1379 8 – سیستمهای مغزی/ رفتاری: ساختارهای زیستی شخصیت. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. پرویز آزاد فلاح 1379 9 – بررسی اثربخشی رواندرمانگری کوتاهمدت (آموزش خودمهارگری) با و بدون جهتگیری مذهبی (اسلامی) بر مهار اضطراب و تنیدگی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. مسعودجان بزرگی 1378 10 – بررسی مؤلفههای بنیادین سازشیافتگی در آزادگان ایرانی ، دانشگاه تربیت مدرس. هادی بهرامی احسان 1378 11 – پیامدهای فیزیولوژیک و روانشناختی شکست مقاومت و افشای هیجانی در رواندرمانگری. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. نیما قربانی 1378 12 – تأثیر سازگاری و الگوهای فرزندپروری والدین بر تحول روانی- اجتماعی دانشآموزان دبیرستانی شهر تهران. دانشگاه علامه طباطبایی. احمد برجعلی 1378 13 – بررسی اثربخشی مداخلات برنامههای بهداشت روانی در مدارس راهنمایی شهر تهران. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علیاصغر اصغرنژاد 1377 14 – تعیین تنیدگی مادران شاغل و غیرشاغل برحسب ویژگیهای مادر- کودک و تأثیر شیوه درمانگری تنیدگیزدیی بر تنیدگی و ویژگیهای تنیدگیزای آنان. دانشگاه علامه طباطبایی. محمد حاتمی 1377 15 – بررسی علل و پیامدهای اضطراب سخنرانی در دانشجویان دانشگاه و تأثیر روش خود آموزشدهی در کاهش آن. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. عصمت دانش 1376 16 – تعیین پرخاشگری نوجوانان برحسب مؤلفههای شخصیت و بررسی رابطه این مؤلفهها وسطح پرخاشگری بامؤلفههای شخصیتی پدران و تأثیر شیوه درمانگری تنیدگیزدیی بر پرخاشگری. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. عباسعلی اللهیاری 1376 17 – بررسی ویژگیهای شخصیتی مبتلایان به میگرن و مقیاسه تأثیر دارو درمانگری و روش تنشزدایی تدریجی همراه با پسخوراند زیستی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. کاظم رسولزاده طباطبایی 1375 18 – بررسی تأثیر شناخت درمانگری در کاهش افسردگی و افزایش هماهنگی مؤلفههای خودپنداشت. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. مهناز مهرابیزاده هنرمند 1379 19 – بررسی تحولی تصور از خود، حرمت خود، اضطراب و افسردگی در نوجوانان تیزهوش و عادی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علی فتحی آشتیانی 1379 پایان نامه های کارشناسی ارشد 1 – بررسی اثربخشی بازی درمانگری کودک محور بر کاهش نشانه های اختلالهای برونی سازی شده در کودکان، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی مریم بیات 1387 2 – بررسی اثربخشی نمایش درمانگری در کاهش نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی کودکان، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی آسیه اناری 1386 3 – بررسی رابطه سبک مکانیزمهای دفاعی با اختلال شخصیت خوددوستدار ، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی ، سیده زهرا علی بخشی 1385 4 – اثربخشی آموزش مهارتهای فرزندپروری بر کاهش تنیدگی مادران و مشکلات رفتاری کودکان مدارس عادی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. سیده زینب فرزاد فرد 1385 5 – اعتباریابی و رواسازی آزمون راهبردهای مقابله ای نوجوانان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور واحد تهران. مرضیه حاجی زادگان 1385 6 – بررسی اثربخشی روش آموزش رفتاری والدین بر نشانه های برونی سازی شده کودکان 7 تا 9 سال، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. سعید قنبری 1385 7 – بررسی اثربخشی شناخت- رفتار درمانگری گروهی نوجوانان، مهارت آموزی والدین توأم با جلسات مشترک نوجوانان- والدین در کاهش نشانه های افسرده وار، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. اشکان ناصح 1385 8 – تنیدگی والدینی و سلامت عمومی: پژوهشی درباره رابطه تنیدگی حاصل از والدگری با سلامت عمومی در مادران پرستار و خانه دار دارای کودکان خردسال، دانشکده علوم انسانی دانشگاه گیلان علی احمدی ازغندی 1384 9 – بررسی تأثیر برخی از عوامل اقتصادی-اجتماعی بر تحول اجتماعی- عاطفی کودکان پیشدبستانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محبوبه قربانعلی الهیاری 1382 10 – تأثیر تحصیل در شاخه کاردانی بر سطح حرمت خود، سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر پایههای دوم و سوم دبیرستانهای شهر تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ملوک اسدالهی 1382 11 – رابطه جهتگیری مذهبی با عوامل شخصیت براساس آزمون 16 عاملی کتل، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضا کیومرثی اسکویی 1382 12 – مقایسه نتایج آزمون انتزاعی شرک با آزمون هوش وکسلر بزرگسالان در دانشجویان دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محمدرضا حسن زاده توکلی 1382 13 – بررسی تأثیر روشهای مهارگری اضطراب بر حافظه، پیشرفت تحصیلی و اضطراب دانشآموزان دختر مقطع دبیرستان، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرحناز فرد 1381 14 – بررسی رابطه تحول یافتگی من و اختلالهای شخصیت در افراد زندانی و مقایسه آن با افراد غیرزندانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حسن هادی نژاد 1381 15 – بررسی رابطه عملکرد دانشآموزان در درس ریاضی با مراحل تحول شناختی و حافظه دیداری- تجسمی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زبیده آریافر 1381 16 – مقایسه تولیدات ترسیمی کودکان آزاردیده جنسی با کودکان عادی و مطالعه اثر بازی درمانگری بر کاهش مشکلات یک کودک آزاردیده جنسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز نینت مرادی 1381 17 – آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه مسعود آذربایجانی 1380 18 – بررسی رابطه تحول شناختی (طبقهبندی) و تحول مذهبی در دانشآموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی شهر تهران، مرکز آموزش عالی فرهنگیان زهرا عباسی 1380 19 – بررسی رابطه تحول مفهوم زمان با پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان دوره راهنمایی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس حمیرا کلانتری 1380 20 – رابطه جهتگیری مذهبی با عوامل شخصیت براساس آزمون 16 عاملی کتل، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضا کیومرثی اسکویی 1382 21 – رابطه ایمنی- ناایمنی با ترجیحات ارزشی دانشآموزان دختر سال سوم دبیرستانهای شهر تهران، مرکز آموزش عالی فرهنگیان زهرا زینال 1380 22 – مقایسه دیگردوستی و تحول اخلاقی در نوجوانان بزهکار و غیربزهکار، مرکز آموزش عالی فرهنگیان فاطمه سعادتمند 1380 23 – مقایسه سلامت روانی سرپرستاران زن با مدیران دبیرستانهای دخترانه تهران ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. حسن بصیری 1380 24 – بازخورد طلاب و دانشجویان نسبت به حقوق زن در اسلام، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ابوالقاسم باقریان 1379 25 – بررسی تأثیر احساس ایمنی- ناایمنی بر سطح حرمت خود در طلاب پایه اول و هفتم حوزه علمیه قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی علی زینتی 1379 26 – بررسی بازخورد کودکان نسبت به بیماری روانی برحسب فاصله اجتماعی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران سعیده بزازیان 1379 27 – بررسی تأثیر احساس کهتری بر حافظه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی حسین جلالی 1379 28 – بررسی تحول مفهوم فضای اقلیدسی در دانشآموزان ناشنوا و شنوا در مقطع راهنمایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران عزتالله احمدی 1379 29 – بررسی تطبیقی نظریه درمانگری الیس با منابع و آثار اسلامی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه اکبر عباسی 1379 30 – بررسی مقیسه ای سلامت عمومی نوجوانان شنوا و ناشنوا، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حسنی بافنده قراملکی 1379 31 – بررسی مؤلفههای شخصیتی و هوش طلاب موفق و ناموفق حوزه علمیه قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضایی 1379 32 – رابطه احساس ایمنی ناایمنی با موفقیت تحصیلی در طلاب سالهای اول و پنجم حوزه علمیه قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمد دولتخواه 1379 33 – مقایسه سلامت عمومی دانشآموزان شاهد و عادی ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه محمدعباسپور 1379 34 – ارزیابی و مقایسه سطح پرخاشگری و ارتباط آن با مؤلفههای شخصیت دانشآموزان دختر و پسر دبیرستانی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ابوالقاسم بشیری 1378 35 – بررسی اعتبار تست ترسیم درخت در پیشبینی سطوح اضطراب، افسردگی و پیشرفت تحصیلی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرزانه خسرو جردی 1378 36 – بررسی عوامل مؤثر در رضایت و عدم رضایت شغلی معلمان زن و مرد مدارس دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحیم میردریکوندی 1378 37 – بررسی و مقایسه خودپنداشت و نظام ارزشی دانشجویان مدارس حوزوی با دانشجویان نظام دانشگاهی (هنر، فنی و الهیات( ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی جمشید مطهری طشی 1378 38 – تأثیر افسردگی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نابینای سال دوم راهنمایی شهر تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران لیلاچرمفروش جلالی 1378 39 – تحلیل محتوای روانشناختی کتابهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان براساس مراحل تحول جاندارپنداری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رقیه بلالی 1378 40 – رابطه حمیت اجتماعی ادراک شده، حرمت خود و افسردگی در دانشآموزان دوره متوسطه شهر تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مسلم پرتوعین الدین 1378 41 – رابطه هیجانطلبی و سطوح پردازش اطلاعات در حافظه آشکار ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فاطمه معصومی 1378 42 – سازمان یافتگی فضایی- زمانی در کودکان نارساخوان و عقبمانده ذهنی خفیف ، دانشگاه تهران فریده دیبیی 1378 43 – مقایسه سطوح اضطراب و افسردگی دانشآموزان مدارس دینی و عادی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی حجتالله رحمانی 1378 44 – بررسی اعتبار تست ترسیم درخت در پیشبینی سطوح اضطراب، افسردگی و پیشرفت تحصیلی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرزانه خسرو جردی 1378 45 – بررسی رابطه بین سلسله مراتب ارزشها و سلامت روان در مقطع سنی 18 تا 30 سال ، دانشگاه اصفهان منصوره نیکو گفتار 1378 46 – تأثیر شیوههای مقابله با تنیدگی بر سلامت روانی در دانشآموزان دبیرستانهای شهر تهران ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مهین توکلی خمینی 1377 47 – اثربخشی بازی درمانگری متمرکز بر کودک بر پرخاشگری، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس مهرناز احمدی مبارکه 1376 48 – ارزیابی رابطه بین سلامت روانی و مسند مهارگری ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محسن جوینده 1376 49 – بررسی اثر آموزش عملیات طبقهبندی و ردیف کردن بر تسریع طراز تحول مفهوم عدد در کودکان پیش دبستانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رابعه طهماسبی گنجور 1376 50 – بررسی اثر سطح حرمت خود بر رغبتهای اوقات فراغت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا زرانی 1376 51 – بررسی ارتباط بین آفرینندگی و خودپنداشت در دانشآموزان کلاس پنجم دبستان ، دانشگاه علامه طباطبایی کوروش گودرزی 1376 52 – بررسی تحول شناختی کودکان براساس آزمون ترسیم درخت ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا مرادی عباسآبادی 1376 53 – بررسی نقش مداخلات رفتاری- شناختی در کاهش افسردگی نوجوانان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران معصومه گزرسه 1376 54 – تأثیر آموزش کلامی در تسریع تحول نگهداری ذهنی میعات در کودکان پیشدبستانی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مرجان مالکی تهرانی 1376 55 – شناسایی ویژگیهای پیشبینیکننده سهلانگاری درمادران و رابطه آن با افسردگی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران پروین شریعتی 1376 56 – عوامل رقابتجویی و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان دوره متوسطه ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس جهانبخش صادقی گندمانی 1376 57 – مقایسه اثربخشی دو روش درمانگری چندوجهی و تنشزدایی تدریجی در کاهش اضطراب ، دانشگاه علامه طباطبایی پرویز دباغی 1376 58 – مقایسه فرایند خواندن در افراد ناشنوا و شنوا ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرناز کشاورزی 1376 59 – آزمون سنجش مهارتهای پایه ریاضی کودکان در بدو ورود به دبستان ، دانشگاه علامه طباطبایی صوفیا کهن صدق 1375 60 – بررسی تحول فضای توپولوژیک در کودکان پیشدبستانی در تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مریم گلیزاده 1375 61 – بررسی تحول مسند کنترل و رابطه آن با پرخاشگری (کودکان 8-16 ساله(، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس زهره مجدآبادی 1375 62 – بررسی خصوصیات شخصیتی نوجوانان پرخاشگر و ساخت خانوادگی آنها در استان لرستان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رحیم سبحانی 1375 63 – تأثیر راهبردهای شناختی و رایانهای در کارآمدی نوشتاری نمونهی از کودکان نادرست نویس، دانشگاه تهران فرحناز نورمحمدی 1375 64 – کاهش آهنگ تنفس بعنوان تکنیکی بری تعدیل اضطراب و پاسخهای خودمختار برانگیختگی در بیماران مبتلا به اختلال تنیدگی پس ضربهی مربوط به جنگ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرشاد نعمتی 1375 65 – اثر انواع پسخوراند بر انگیزه درونی و عملکرد دانشآموزان کلاس پنجم ابتدایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران پرنیان احسانی 1374 66 – بررسی اختلال خواندن و اختلال نوشتن در دانشآموزان ابتدایی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس سیدرضا فلاح چی 1374 67 – بررسی ارتباط بین بازخوردهای مادران نسبت به تولد اولین فرزند و ویژگیهای شخصیتی آنان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زینب اثباتی 1374 68 – بررسی ارتباط بین تعداد فرزندان خانواده با پرخاشگری و افسردگی در دانشآموزان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حجتالله راغب 1374 69 – بررسی رابطه تحول روانی- اجتماعی و تحول شناختی در دختران 6 تا 12 ساله ، دانشگاه الزهرا زهرا تیزرو 1374 70 – بررسی سوگیری حافظه تحت شریط خلقی متفاوت با توجه به میزان برونگردی- درونگردی در دختران دانشجو ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصوره شهریاری احمدی 1374 71 – بررسی میزان تأثیر فقدان پدر در وضع روانی نوجوانان شاهد با اندازههای خانوادگی مختلف، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بهرام ملکی 1374 72 – بررسی ویژگیهای شخصیتی دانشجویان رشتههای هنری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران طاهر فتحی 1374 73 – بررسی تحول اخلاقی و دیگر دوستی در نوجوانان سرآمد و عادی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس نوراله محمدی 1373 74 – بررسی رابطه حرمت خود و افسردگی در دانشجویان جانباز، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ابراهیم علیزاده موسوی 1373 75 – بررسی مشکلات یادگیری حساب و رابطه آن با تراز عملیاتی و بهره هوشی کلامی و غیرکلامی وکسلر، دانشگاه علامه طباطبیی مهناز گیلک 1373 76 – تأثیر درجه هیجانخواهی و حالات خلقی بر باز سازماندهی حافظه و قضاوت اجتماعی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران اسدالله صحتی متنق 1373 77 – رابطه بین حرمت خود و افسردگی در دانشجویان جانباز، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ابراهیم علیزاده موسوی 1373 78 – هنجارگزینی تست شخصیتی NEO. ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصور حکیم جوادی 1373 79 – بررسی تأثیر فعالیتهای بدنی و بازی در تحول ذهنی کودکان پیشدبستانی، دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تربیت مدرس زهرا سلمان 1372 80 – بررسی تجربی سازمانیافتگی مفهوم زمان در دختران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز محترم نعمت طاوسی 1372 81 – بررسی تحول مفهوم خانواده در کودکان پرورشگاهی و غیرپرورشگاهی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زهره صیادپور 1372 82 – بررسی رابطه بین بازی رمزی و تحول شناختی در کودکان 4 تا 7 ساله پرورشگاهی و غیرپرورشگاهی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا یوسفنظری 1372 83 – بررسی رابطه دیگردوستی با روابط انسانی، سطح تحول اخلاقی و موقعیتهای مختلف در نوجوانان و جوانان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز سوسن رحیمزاده 1372 84 – بررسی شکلگیری تجسم فضایی در کودکان نابینا و بینا ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رابعه نوربخش 1372 85 – مقایسه سطح حرمت خود در بین زنان ورزشکار و غیر ورزشکار ، دانشکده علوم ورزشی و تربیت بدنی دانشگاه تهران همیلا تکلی 1372 86 – هنجاریابی آزمون حافظه وکسلر در شهر تهران، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس غلامرضا صرامی 1372 87 – بررسی اثرات آموزش تنشزدایی تدریجی برعوامل اضطرابی شخصیت ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس مسعود جان بزرگی 1371 88 – بررسی تجربی شکلگیری نگهداری ذهنی ماده، وزن و حجم در کودکان باسواد و بیسواد روستایی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز حسین مریر 1371 89 – بررسی میزان افسردگی و پرخاشگری درکودکان شاهد، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی دانشگاه تهران گلنار بخشی 1371 90 – بررسی و مقایسه وضعیت عاطفی کودکان ادرار- بیاختیار و بهنجار بر اساس آزمون فرافکن رویه، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس لیلا حیدرینسب 1371 91 – مقایسه تحول قضاوت اخلاقی در کودکان و نوجوانان بزهکار و بهنجار و بررسی تأثیر شرایط خانوادگی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس ناهید اکرمی 1371 92 – بررسی رابطه آموزش پیشدبستانی وتحول عقلی کودکان، دانشگاه آزاداسلامی واحدتهران مرکز .شهناز معینی 1370 93 – بررسی رابطه تحول روانی- اجتماعی و تحول شناختی در پسران 5- 12 ساله، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ناصر غفارزاده 1370 94 – بررسی نقش عوامل عاطفی در (نارسیی توجه) کودکان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ماندانا گیوتاش 1370 95 – بررسی نگهداری ذهنی عدد و ردیف کردن عملیاتی در کودکان 5 تا 9 ساله، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس رضا پورحسین 1370 96 – تأثیر انتظار در ارزشیابی معلم ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز امیرحسین خوشنام 1370 97 – بررسی تجربی تحول زمینه نگهداری ذهنی سطح ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز صغری خاتم ساز 1369 98 – بررسی تراز تحولی ترسیمی و عملیاتی کودکان 5 و 6 ساله در رابطه با تراز فرهنگی- اجتماعی والدین آنها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز شیرین حسینزاده گلسری 1369 99 – بررسی رابطه اضطراب وپیشرفت تحصیلی براساس مقیاس کتل، دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران مرکز تقی دوست قرین 1369 100 – بررسی رابطه تحول حرکتی و توانیی خواندن در کودکان 7 ساله (کلاس اول(، دانشگاه آزاد اسلامی و احد تهران مرکز اشرف السادات مرنیان 1369 101 – تحول مفهوم عدد از سطح پیش عملیاتی تا سطح عملیات عینی و ارتباط آن با تراز فرهنگی و پیشرفت تحصیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رکسانا طیار 1369 102 – ساخته شدن مختصات فضی اقلیدسی و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و تراز فرهنگی والدین آنها) آزمون افقی بودن سطح آب( دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز طاهره ناصر نخعی 1369 103 – مقایسه تحول عملیاتی در کودکان ناشنوا و شنوا (عملیات ردیف کردن(، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز علی اصغر کاکوجویباری 1369 104 – یادگیری ساختهای شناختی براساس آزمون نگهداری ذهنی مقدار ماده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ساسان امرپور امریی 1369 105 – بررسی تجربی تحول ظرفیت عملیاتی و رابطه آن با تحول اخلاقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز عبدالعظیم کریمی 1368 106 – بررسی رابطه ناشنویی و تراز تحول عقلی براساس آزمون آدمک، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران غلامعلی امیرخیابانی 1368 107 – بررسی رابطه هوش و پیشرفت تحصیلی براساس یک تست تحلیل عاملی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز نصرت کاظمی 1368 108 – بررسی کارآیی آزمون 16 عاملی شخصیت کتل در پیش آگهی سازمان یافتگیهای روانگسیختگی و آشفتگی- افسردگی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصوره شریفی نارانی 1367 109 – بررسی تجربی تحول عملیاتی و رابطه آن با نتایج تحصیلی از کودکی تا نوجوانی (آزمون شناوری اجسام)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رضا سمیع عادل 1366 110 – تحول ظرفیت عملیاتی از کودکی تا نوجوانی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی در گروهی از کودکان نوجوان ایرانی (آزمون آونگ( ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران سیمین تاج شیبانی مقدم 1366 111 – تربیت اخلاقی کودک در دوره دبستان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس فتانه زرین پوش 1366 112 – بررسی جاندار پنداری و مراحل تحول آن در کودکان ایرانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مریم نودز آران 1356 فعالیت ها – اخذ دیپلم علمی در سال 1328 و دیپلم ادبی در سال 1329 – پذیرفته شدن در کنکور اعزام به خارج در سال 1330 به عنوان تنها زن پذیرفته شده در آن سال و عزیمت به کشور سوئیس – اخذ گواهینامه علوم تربیتی در رشته روانشناسی از دانشگاه ژنو در سال 1952 و دانشنامه تخصصی روانشناسی بالینی و دانشنامه عمومی روانشناسی کاربردی در سال 1953 و دریافت لیسانس روانشناسی از همین دانشگاه در سال 1954 – دریافت کارشناسی ارشد روانشناسی در سال 1956 و ا
دکتر پریرخ دادستان، مادر علم روانشناسی ایران
(هدفم، آموزش اندیشیدن به جای اندیشه هاست)
دکتر پریرخ دادستان در فروردین 1312 (که در بسیاری از سایت ها به اشتباه 1310 عنوان شده است) در تهران چشم به جهان گشود و خیلی زود علاقهمندی و کنجکاوی به آموختن را از خود بروز داد. تحصیلات ابتداییاش را در دبستان خورشید تهران گذارند.
انگیزه و علاقه به درس چنان در دکتر دادستان شدت داشت که حتی تابستانها به دانشآموزان ضعیف یا تجدیدی درس میآموخت و اولیای مدرسه از اینکه میدیدند چنین شاگردانی سرانجام با نمره بالایی قبول میشوند متعجب میشدند؛ تصور میکردند که استاد ورزیدهای آنان را تعلیم داده است، اما این استاد تنها دادستان کوچک بود.
سرانجام وی دو دیپلم علمی و ادبی را به ترتیب از دبیرستانهای (ناموس) و (شاهدخت) دریافت کرد. در سال 1329 برای دومین بار در کشور آزمون اعزام به خارج برگزار شد نخستین بار آن در زمان (رضاشاه) بود و او به عنوان تنها زن در آن پذیرفته و یک سال بعد عازم ژنو پایتخت سوئیس شد؛ این در حالی بود که فقط 16 سال داشت. در این زمان اوج فعالیتهای پروفسور ژان پیاژه بود و دادستان پایاننامه دکتریاش را تحت نظر وی گذراند. دکتر دادستان در دانشگاه ژنو علاوه بر تحصیل در رشته روانشناسی تحولی، به دلیل علاقه شخصیاش کار بالینی را هم دنبال کرد و در همین زمینه مدارکی چون دیپلم تخصصی بالینی کودک و دیپلم روانشناسی تجربی را بهدست آورد. اما بهرغم اصرار شدید پیاژه مبنی بر اینکه ما شما را برای آن جامعه تربیت نکردیم و نباید به ایران برگردید، در سال 1339 به کشور بازگشت.
همزمان با ورود دکتر دادستان به ایران، نخستین مرکز هدایت حرفهای و هدایت تحصیلی بنیان گذاشته شد که مسئولیت آن را وی بر عهده گرفت.
وی دو سال مسئولیت دفتر روانشناسی دانشگاه پلیتکنیک را با نظارت دانشگاه فرانسه و برای هدایت دانشجویان عهدهدار میشود.
دادستان با تعهد بالایی که در خود نسبت به سرنوشت مردم میهنش و علم روانشناسی میبیند، سالهاست که به تدریس، تحقیق و پژوهش در حوزه بیپایان روانشناسی مشغول است و امروز خواه ناخواه اگر اندک اعتباری برای روانشناسی در ایران قائلاند به لطف حضور ایشان و برخی از همکارانش است. در حقیقت نباید منکر شد روانشناسی بیاندازه مدیون او و خدمات ارزشمندش است، هر چند بهشدت از وضعیت این علم ابراز نگرانی و ناخرسندی میکند، همچنان با امیدواری میکوشد کاستیهای روانشناسی را بهبود بخشد.
او هیچ گاه در پی جاه و مقام نبوده است. خودش می گوید: "نه ترغیب ها و تشویق ها انگیزه راهم بودند و نه بی مهری ها مرا از تداوم راهم باز داشتند. همواره از عشقی که در دلم فروزان است نیرو گرفته ام، عشق به معلمی و فرزندان این آب و خاک. رسالت ما معلمان تضمین تداوم راهی است که هدفی جز خدمت به انسان ها در چارچوب توانایی هایمان ندارد. به خوبی می دانم که هر کس برحسب قوانین طبیعت راه خود را در جهان به پایان خواهد رساند، اما حرکت انسانی باید تداوم یابد. رسالتی که من برای خود قائلم رسالتی علمی و انسانی است. ملقمه ای از عشق مادرانه و هنر معلمی و باور به آموزش اندیشیدن به جای اندیشه ها، کوششی است که در سراسر زندگی داشته ام."
دکتر دادستان برای خود رسالت معلمی را قائل بوده و سمت و سوی ذهنی اش پرورش دانشجویانی است که در خدمت مردم باشند. قلمرو کاری دکتر دادستان به دو بخش تقسیم میشود: بخش اول، روانشناسی تحولی است که چون ژان پیاژه، رئیس دانشگاه ژنو و از مشهورترین روانشناسان جهان، خیلی تحولینگر بود، در وجود دکتر دادستان نیز عنصری ذاتی پدید آمد تا هیچ چیز را غیرتحولی نبیند. همچنین مبانی شناختشناسی پیاژه، فلسفه پیاژه و کاربردهای نظام پیاژه در آموزش و پرورش در همین قلمرو از کار دادستان میگنجد و قلمرو دیگرش، به کار روی روانشناسی مرضی و بالینی برمیگردد که هم اکنون نیز عمده آموزشهای وی روی همین دو مبحث است و جز آن تدریس دروسی را که به آنها علاقهای نداشته باشد، نمیپذیرد. در همین رابطه او سه جلد کتاب تألیف کرده است که یکی از آنها برنده جایزه کتاب سال شد و دو جلد دیگر جوایزی از وزارت فرهنگ و ارشاد و دانشگاه آزاد اسلامی به دست آورد. البته نمیتوان به سادگی تمام جوایز دکتر دادستان را به دلیل تعهد فراوان فهرست کرد، زیرا به زعم خویش، هیچکس تا این زمان به اندازه او به سبب تألیف کتابها و خدمات علمیاش جایزه کسب نکرده است. برای نمونه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علومانسانی او را به عنوان یکی از بهترین مؤلفان سازمان و بهعنوان یکی از فعالترین مدیران گروه، مورد تقدیر و ستایش قرار داد. همچنین تقریباً تمامی طرحهای تحقیقاتیاش موفق به دریافت جایزه شدهاند.
دکتر احمدی رییس "سمت" در مورد ویژگی های شخصیتی دکتر دادستان می گوید: "در چند سالی که ایشان مسؤلیت رشته روان شناسی را در تربیت مدرس به عهده داشته اند به حق خدمات بسیاری به جامعه علمی ارائه داده اند. دکتر دادستان مصداق بارزی از تجسم فرهنگ معلمی در حوزه و دانشگاه است. سال ها از تهران به قم رفته و برای طلاب، روان شناسی تدریس کرده است. در آن جا همه از علم و ادب، برخورد، تواضع و هنر تعلیم ایشان داستان ها می گفتند و بسیار سپاسگذار بودند."
دکتر رضا پورحسین نیز در مورد او می گوید:
"شجاعت آن دختر کوچک دیروز از او بانویی سخت کوش و اندیشه ورز ساخت که امروز نامش در تراز اول کاروان علم روان شناسی می درخشد. من بارها این جمله را از زبان او شنیده ام که ما برای ارزش ها زنده ایم و زندگی می کنیم. محضر پربار علمی او همیشه با چاشنی ارزش ها و درس زندگی حلاوت پیدا می کرد."
آیت ا... غروری مدیر گروه روان شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با ذکر این نکته که از سال شصت با استاد دادستان آشنایی دارد، می گوید:
"ما در مؤسسه امام خمینی (ره) و در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در خدمت ایشان بوده ایم. در این چند سال تجارب ارزشمندی از آشنایی با این استاد فرهیخته به دست آوردیم که مهم ترین آن دانش عمیق وی در علم روان شناسی است. همه بر این امر اذعان دارند که دکتر دادستان نقطه عطفی است و افراد را به گونه ای متفاوت با دانش روان شناسی آشنا می کند. از دیگر خصوصیات ایشان دلسوزی و عشق بر علم آموزی است.
مقاومت در برابر مشکلات زندگی، تکیه بر باورهای دینی، تلاش و کوشش بسیار، خستگی ناپذیری و برقراری روابط عاطفی با دانشجویان از ویژگی های بارز دکتر دادستان است.
اهمیت ندادن به مسائل مادی از دیگر خصوصیات ایشان است. انصافاً دکتر در این چند ساله هیچ گاه در مورد مسائل مادی صحبت نکردند و حتی گاهی به خاطر مناعت طبع، حقوق شان ضایع شد."
پریرخ دادستان تا سال 1389، یعنی تا سن 77 سالگی در مقام استادی دانشگاه تدریس می کرد تا اینکه در روز 22 آبان 1389 به دلیل بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست.
افتخارات
از افتخاراتی که دکتر دادستان کسب کرده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1383 منتخب اولین دوره معرفی پژوهشگران قابل تقدیر دانشگاه تهران
1383 لوح تقدیر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی
1383 لوح تقدیر ریاست تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی (سمت)
1383 لوح تقدیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی (سمت)
1381 برگزیده دومین مراسم بزرگداشت چهرههای ماندگار
1380 جایزه بخش تحقیقات بنیادی علوم انسانی پانزدهمین جشنواره بینالمللی خوارزمی
1380 پژوهشگر برگزیده جامعه اسلامی پژوهشگران
1380 کتاب برگزیده دانشگاه تهران: اختلالهای زبان، روشهای تشخیص و بازپروری. تهران: انتشارات سمت.
1379 لوح تقدیر همایش علل و عوامل تقدم مسایل جمعی بر منافع فردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
1379 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: اختلالهای زبان، روشهای تشخیص و بازپروری. تهران: انتشارات سمت.
1379 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: بررسی تواناییهای کودکان غیر فارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی، با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی.
1378 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد دوم)، تهران: انتشارات سمت.
1377 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: روشهای تشویق و تنبیه در مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان و دانشآموزان، با همکاری زهرا دانشپژوه.
1376 کتاب برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد اول)، تهران: انتشارات سمت
1375 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: میزان اضطراب دانشآموزان در جلسات امتحان و راههای کاهش آن، با همکاری زهرا دانشپژوه.
1371 کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا نوجوانی، تهران: انتشارات ژرف.
کتاب ها
تعدادی از کتاب های دکتر پریرخ دادستان
1 – هیجده مقاله در روان شناسی 1386
2 – روان شناسی جنایی 1382
3 – اختلال های زبان، روشهای تشخیص و بازپروری 1379- کتاب برگزیده دانشگاه تهران
4 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی
(جلد دوم) 1378 – کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
5 – تنیدگی یا استرس، بیماری جدید تمدن 1377
6 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی
(جلد اول) 1376- کتاب برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی
7 – گفتگوهای آزاد با ژان پیاژه 1375
8 – دیدگاه پیاژه 1375
9 – ارزشیابی شخصیت کودکان بر اساس آزمونهای ترسیمی 1374
10 – روان شناسی ژنتیک 2، از روان تحلیل گری تا رفتار شناسی 1372
11 – نقاشی کودکان، کاربرد تست ترسیم خانواده 1371
12 – روان شناسی بالینی 1371
13 – روان شناسی مرضی تحولی، از کودکی تا نوجوانی 1371- کتاب سال
14 – تربیت به کجا ره می سپرد؟ با همکاری دکتر منصور 1369
15 – بیماریهای روانی- با همکاری دکتر منصور 1368
16 – لغت نامه روان شناسی - با همکاری دکتر منصور، دکتر مینا راد 1365
مقالات
دکتر دادستان که عمری طولانی در احیا و به کارگیری علم روان شناسی در کشور صرف کرده است علاوه بر تدریس در زمینه های گوناگون علم روان شناسی به نوشتن مقالات متنوعی نیز در این زمینه پرداخته است. مقالاتی هم چون:
1 – گسترش یک مقیاس راهبردهای مقابله ای در دانشجویان، دو فرم موازی. فصلنامه روان شناسان ایرانی، 15، 217-234 1387
2 – روان شناسی جنایی اختلال اضطراب اجتماعی و نمایش درمانگری. با همکاری آسیه اناری، بهرام صالح صدق پور، فصلنامه روان شناسان ایرانی، 14،123- 115 1386
3 – اعتباریابی، رواسازی و تعیین ساختار عاملی مقیاس راهبردهای مقابله ای نوجوانان. با همکاری مرضیه حاجی زادگان، دکتر احمد علیپور، علی عسگری، فصلنامه روان شناسان ایرانی، 11، 208- 189 1386
4 – بررسی تحولی مفهوم طبقه بندی. با همکاری جمیله کلانتری خاندانی، فصلنامه روانشناسان ایرانی،10 1385
5 – اثربخشی روان درمانگری پویشی کوتاه مدت و دارو درمانگری در بیماران افسرده. با همکاری دکتر فاتح رحمانی، دکتر محمدکاظم عاطف وحید و دکتر ایرج امیدی، مجله رواشناسی (دوره جدید)، 34، 138-114 1384
6 – تحول مفاهیم اخلاقی و دیگردوستی در دانشآموزان دوره راهنمایی شهر تهران، با همکاری معصومه پور محمدرضا تجریشی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 2، 103- 91 1383
7 – جدایی روانشناختی از والدین و پیشرفت تحصیلی: یک پژوهش درباره تفاوتهای جنسی وفرهنگی. با همکاری محسن حقبین، سعیده بزازیان و محمدرضاحسنزاده توکلی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 1، 20-3. 1383
8 – بررسی رابطه نشانه های مرضی مادر با شکل گیری دلبستگی و مشکلات رفتاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی. با همکاری دکتر زینب خانجانی، مجله روانشناسی، (دوره جدید 27،233-252. 1382
9– بررسی تحول بازخورد کودکان نسبت به بیماریهای روانی برحسب فاصله اجتماعی. با همکاری سعیده بزازیان، مجله علوم روانشناختی، 3، 313-286 1381
10 – دین و تحول شناخت، مجله علوم روانشناختی، 2، 149-122. 1381
11 – بررسی تحولی خودپنداشت در کودکان 6 تا 12 ساله و رابطه آن با طبقه اجتماعی و جنس. با همکاری دکتر رضا پورحسین، دکتر جواد اژه ای و دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 23، 226-211 1381
12 – تأثیر تنشزدایی بر اضطراب، پیشرفت تحصیلی و حافظه کودکان دبستانی. با همکاری دکتر مسعود جانبزرگی و ناهید نوری، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 17، 30-4. 1380
13 – بررسی تواناییهای کودکان غیرفارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی. با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی، مجموعه مقالات علومانسانی دانشگاه آزاد اسلامی- تهران جنوب، معاونت پژوهشی و برنامهریزی، دفتر دوم، 30-7 1379
14 – تحول شناختی و آموزش دینی، رشد آموزش ابتدایی، 23، 25-20 1379
15 – نقش عوامل شخصیتی بر راهبردهای مقابله ی و تاثیر روش مقابله درمانگری بر عوامل شخصیتی و افسردگی. با همکاری دکتر علیرضا آقایوسفی، دکتر جواد اژه ای، دکتر محمود منصور، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 16، 370-347.دین و تحول شناخت، مجله علوم روانشناختی، 2، 149-122. 1379
16 – وارسی مقایسه ای نمره Z آزمون "رورشاخ" در آزمودنیهای سطوح عینی و انتزاعی. با همکاری دکتر محمدرضا شعیری، دکتر محمود منصور و دکتر جواد اژه ای. مجله روانشناسی (دوره جدید)14،130- 115. 1379
17 – بررسی توانمندیهای ذهنی دانشآموزان دوره ابتدایی. رشد آموزش ابتدایی، 3 (2)، 31-26. 1378
18 – بیش از این فرصتهای بهینه آموزشی را از دست ندهیم. رشد آموزش ابتدایی، ویژهنامه همایش نقد و بررسی کتابهای دوره ابتدایی، 216-210.. 1378
19 – پیامدهای شکست مقاومت و افشای هیجانی در سطح سلولهای تسهیل کننده و مهاری لمفوسیتهای T و آسیبهای روانشناختی. با همکاری دکتر نیما قربانی، دکتر جواد اژه ای و دکتر حسین مطیعیان، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 12، 389-368. 1378
20 –بررسی مولفه های بنیادین سازش یافتگی در آزادگان ایرانی (قسمت اول) دکتر هادی بهرامی احسان، دکتر پریرخ دادستان، دکتر جواد اژه ای، دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 12، 319-299 1378
21 –بررسی مولفه های بنیادین سازش یافتگی در آزادگان ایرانی (قسمت اول) با همکاری دکتر هادی بهرامی احسان، دکتر جواد اژه ای و دکتر علیرضا کیامنش. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 11، 268-249 1378
22 –تنیدگی (استرس) فعالیت مغزی/ رفتاری و تغییرات یمونوگلوبولین ترشحی A، با همکاری دکتر پرویز آزادفلاح، دکتر جواد اژه ای و دکتر سیدمحمد موذنی، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 9، 268 - 249. 1378
23 –پیشگیری از عقبماندگی کاذب، نخستین گام در راه تأمین بهداشت روانی. فصلنامه حوزه و دانشگاه، 18، 56- 37. 1378
24 –نقش تعامل اجتماعی در تحقق آرمانهای گروهی. مقاله ارائه شده در همایش بررسی علل و عوامل تقدم مصالح جمعی بر منافع فردی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، مقاله برتر 1378
25 –نقش تلویزیون در شکلگیری و تقویت مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان دوره ابتدایی. مجله پژوهش و سنجش، مرکز پژوهش و سنجش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، 5(16و 15)،سال پنجم، 29-22 1377
26 –بررسی ویژگیهای شخصیتی مبتلایان به میگرن و مقایسه تاثیر دارو درمانگری با روش آموزش تنش زدایی همراه با پسخوراند زیستی حرارتی در این بیماران. با همکاری دکتر کاظم رسول زاده طباطبایی، مجله روانشناسی (دوره جدید)، 7، 230-211 1377
27 –بررسی توان ذهنی و درک مفاهیم دانشآموزان دوره ابتدایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 5، 39-5. 1377
28 –آدلرو آدلرینگری. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 4، 329-303 1376
29 –پیاژه در جدال با روان تحلیلگری. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 2. 144-122.. 1376
30 –سنجش و درمان اضطراب امتحان. مجله روانشناسی (دوره جدید)، 1، 60-31 1376
31 –سنجش و درمان اضطراب امتحان. مقاله ارائه شده در همایش علمی-کاربردی بهبود کیفیت آموزش عمومی، اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران، آذرماه 1374
32 –استقلالطلبی و تعارض نسلها. دنیای سخن، 54، 45-44 1372
33 –هوش و خلاقیت. مجله استعدادهای درخشان، 2(1)، 18-6. 1372
34 –بررسی تحول عقلی دختران بر اساس یافتههای ترسیمی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 30، (4-1)، 64-33. 1371
35 –شکلگیری اضطراب در جریان تحول و بررسی تجربی آن در دوره نوجوانی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 29(2-1)، 164- 125.. 1370
36 –بررسی تجربی حافظه و موقعیت آن در گستره کنشهای شناختی: دیدگاه عملیاتی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 28( 4 و 3)،320-295.. 1370
37 –نارساخوانی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران25، (4-1) ، 422- 405. 1367
38 –گستره روانی پرخاشگری. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 26 (4-1)، 235- 245 1367
39 –بررسی نظریههای هوش از دیدگاه نظریه عملیاتی. مجله دانشکده ادبیات و علومانسانی دانشگاه تهران، 24 (4 و 3)، 292-274.. 1358
40 – نقاشی به منزله گواه تحول ذهنی و ویژگیهای انفعالی. مجله روانشناسی، 7 (20)، 115-98. 1358
41 – زبان و فکر در نظریه پیاژه. مجله روانشناسی، 7 (21)، 115-97. 1357
42 – امکان ارزشیابی هوش در کودکان. مجله دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران ،7 (1)، 40-26. 1356
43 – مسأله سرآمدان و بررسی انتقادی روشهای مشخص کردن آنان. مجله روانشناسی6 (18)، 294-273 1356
44 – روانشناسی پیاژه و کاربرد آموزشی آن. مجله روانشناسی ، 5 (15و 14) ، 225-207. 1355
45 – علل عقب افتادگی تحصیلی. ماهنامه آموزش و پرورش، 34(7)، 46-42. 1343
که اکثر این مقالات در مجلات مختلف روان شناسی به چاپ رسیده است.
پژوهش ها
1 – اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی یک مقیاس راهبردهای مقابله ای در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی 1387
2 – نظر جوانان ایرانی پیرامون پیامدهای فرهنگی- اجتماعی تسهیل انتقال اطلاعات در سطح بین المللی طرح ملی سازمان ملی جوانان 1385
3 – بررسی جدایی روانشناختی از والدین و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد معاونت پژوهشی و برنامهریزی واحد تهران جنوب 1381
4 – بررسی تحول توان ذهنی، اخلاقی و اجتماعی دانشآموزان دوره راهنمایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش 1380
5 – تأثیر روش تنشزدایی بر اضطراب، پیشرفت تحصیلی و حافظه کودکان دبستانی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران 1380
6 – نقش تلویزیون در شکلگیری و تقویت مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان دوره ابتدایی مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامههای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. 1377
7 – بررسی توان ذهنی دانشآموزان دوره ابتدایی به منظور تعیین استانداردهای آموزشی. (در سه جلد) سازمان پژوهش و برنامهریزی وزارت آموزش و پرورش (برنده پانزدهمین جشنواره بینالمللی خوارزمی). 1376
8 – روشهای تشویق و تنبیه در مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان و دانشآموزان با همکاری زهرا دانشپژوه، وزارت آموزش و پرورش (برنده طرح برگزیده سال 1377). 1376
9 – بررسی توانییهای کودکان غیرفارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی. با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی، وزارت آموزش و پرورش. (برنده طرح برگزیده سال 1379 – 1375)
10 – میزان اضطراب دانشآموزان در جلسات امتحانی و راههای کاهش آن. با همکاری زهرا دانشپژوه، شوری تحقیقات استان تهران، وزارت آموزش و پرورش (برنده طرح برگزیده سال 1375). 1374
11 – هنجارگزینی تست آدمک رنگی به منظور ارزشیابی شخصیت کودکان دبستانی. با همکاری سوسن رحیمزاده، دانشگاه تهران. 1374
12 – بررسی تحول کودکان ایرانی براساس تحلیل نتایج بالینی و آماری یک تست فرافکن تولیدی. با همکاری دکتر محمود منصور، دانشگاه تهران 1371
13 – هنجارگزینی تست (حرمت خود) کوپر اسمیت. دانشگاه تهران 1371
14 – هنجارگزینی مقیاس اضطراب کتل. دانشگاه تهران 1368
15 – هنجارگزینی تست افسردگی بک. دانشگاه تهران. 1367
16 – هنجارگزینی تست 16 عاملی شخصیت کتل. دانشگاه تهران 1365
17 – هنجارگزینی مقیاس هوش حسی-حرکتی پیاژه. با همکاری سوسن رحیمزاده، دانشگاه تهران 1365
18 – طرح آمادهسازی تست هوش گروهی (ویل). دانشگاه تهران. این طرح در حد تحلیل مواد تست و تعیین درجه دشواری آنها در مورد یک نمونه 600 نفری از دانشآموزان مناطق بیستگانه تهران انجام شده است. 1363
پایان نامه های دکتری
1 – نقش آموزش هوش هجانی بر پیشرفت تحصیلی و سلامت عمومی دانش-آموزان. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس منصوره نیکو گفتار 1385
2 – بررسی رابطه جدایی روانشناختی و الگوهای دلبستگی بر رضایتمندی روانی و اجتماعی دانشجویان سال سوم و چهارم دانشکده های علوم انسانی دانشگاههای دولتی در سطح شهر تهران. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محمدابراهیم مداحی 1383
3 – اثربخشی رواندرمانگری پویشی کوتاهمدت و دارو درمانگری بر آزمایش فرونشانی دگزامتازون، وضعیت روان پویشی و نارساکنشوری بازخوردها در بیماران افسرده. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس فاتح رحمانی 1382
4 – بررسی تحولی خودپنداشت در کودکان 6 تا 12 ساله ایرانی و رابطه آن با جنس و طبقه اجتماعی-اقتصادی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. رضا پورحسین 1381
5 – ارتباط نشانگان وسواس-بیاختیاری با اضطراب، افسردگی و گسیخته ریختی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. همایون مهین 1380
6 – نقش عوامل شخصیتی بر راهبردهای مقابلهای و تأثیر روش مقابله درمانگری بر عوامل شخصیتی و افسردگی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علیرضا آقا یوسفی 1380
7 – بررسی رابطه جدائیهای موقت روزانه و نشانههای مرضی مادر با شکلگیری دلبستگی و بروز مشکلات رفتاری/ اجتماعی در سطح پیش دبستانی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. زینب خانجانی 1379
8 – سیستمهای مغزی/ رفتاری: ساختارهای زیستی شخصیت. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. پرویز آزاد فلاح 1379
9 – بررسی اثربخشی رواندرمانگری کوتاهمدت (آموزش خودمهارگری) با و بدون جهتگیری مذهبی (اسلامی) بر مهار اضطراب و تنیدگی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. مسعودجان بزرگی 1378
10 – بررسی مؤلفههای بنیادین سازشیافتگی در آزادگان ایرانی ، دانشگاه تربیت مدرس. هادی بهرامی احسان 1378
11 – پیامدهای فیزیولوژیک و روانشناختی شکست مقاومت و افشای هیجانی در رواندرمانگری. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. نیما قربانی 1378
12 – تأثیر سازگاری و الگوهای فرزندپروری والدین بر تحول روانی- اجتماعی دانشآموزان دبیرستانی شهر تهران. دانشگاه علامه طباطبایی. احمد برجعلی 1378
13 – بررسی اثربخشی مداخلات برنامههای بهداشت روانی در مدارس راهنمایی شهر تهران. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علیاصغر اصغرنژاد 1377
14 – تعیین تنیدگی مادران شاغل و غیرشاغل برحسب ویژگیهای مادر- کودک و تأثیر شیوه درمانگری تنیدگیزدیی بر تنیدگی و ویژگیهای تنیدگیزای آنان. دانشگاه علامه طباطبایی. محمد حاتمی 1377
15 – بررسی علل و پیامدهای اضطراب سخنرانی در دانشجویان دانشگاه و تأثیر روش خود آموزشدهی در کاهش آن. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. عصمت دانش 1376
16 – تعیین پرخاشگری نوجوانان برحسب مؤلفههای شخصیت و بررسی رابطه این مؤلفهها وسطح پرخاشگری بامؤلفههای شخصیتی پدران و تأثیر شیوه درمانگری تنیدگیزدیی بر پرخاشگری. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. عباسعلی اللهیاری 1376
17 – بررسی ویژگیهای شخصیتی مبتلایان به میگرن و مقیاسه تأثیر دارو درمانگری و روش تنشزدایی تدریجی همراه با پسخوراند زیستی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. کاظم رسولزاده طباطبایی 1375
18 – بررسی تأثیر شناخت درمانگری در کاهش افسردگی و افزایش هماهنگی مؤلفههای خودپنداشت. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. مهناز مهرابیزاده هنرمند 1379
19 – بررسی تحولی تصور از خود، حرمت خود، اضطراب و افسردگی در نوجوانان تیزهوش و عادی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. علی فتحی آشتیانی 1379
پایان نامه های کارشناسی ارشد
1 – بررسی اثربخشی بازی درمانگری کودک محور بر کاهش نشانه های اختلالهای برونی سازی شده در کودکان، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی مریم بیات 1387
2 – بررسی اثربخشی نمایش درمانگری در کاهش نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی کودکان، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی آسیه اناری 1386
3 – بررسی رابطه سبک مکانیزمهای دفاعی با اختلال شخصیت خوددوستدار ، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی ، سیده زهرا علی بخشی 1385
4 – اثربخشی آموزش مهارتهای فرزندپروری بر کاهش تنیدگی مادران و مشکلات رفتاری کودکان مدارس عادی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. سیده زینب فرزاد فرد 1385
5 – اعتباریابی و رواسازی آزمون راهبردهای مقابله ای نوجوانان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور واحد تهران. مرضیه حاجی زادگان 1385
6 – بررسی اثربخشی روش آموزش رفتاری والدین بر نشانه های برونی سازی شده کودکان 7 تا 9 سال، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. سعید قنبری 1385
7 – بررسی اثربخشی شناخت- رفتار درمانگری گروهی نوجوانان، مهارت آموزی والدین توأم با جلسات مشترک نوجوانان- والدین در کاهش نشانه های افسرده وار، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی. اشکان ناصح 1385
8 – تنیدگی والدینی و سلامت عمومی: پژوهشی درباره رابطه تنیدگی حاصل از والدگری با سلامت عمومی در مادران پرستار و خانه دار دارای کودکان خردسال، دانشکده علوم انسانی دانشگاه گیلان علی احمدی ازغندی 1384
9 – بررسی تأثیر برخی از عوامل اقتصادی-اجتماعی بر تحول اجتماعی- عاطفی کودکان پیشدبستانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محبوبه قربانعلی الهیاری 1382
10 – تأثیر تحصیل در شاخه کاردانی بر سطح حرمت خود، سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر پایههای دوم و سوم دبیرستانهای شهر تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ملوک اسدالهی 1382
11 – رابطه جهتگیری مذهبی با عوامل شخصیت براساس آزمون 16 عاملی کتل، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضا کیومرثی اسکویی 1382
12 – مقایسه نتایج آزمون انتزاعی شرک با آزمون هوش وکسلر بزرگسالان در دانشجویان دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محمدرضا حسن زاده توکلی 1382
13 – بررسی تأثیر روشهای مهارگری اضطراب بر حافظه، پیشرفت تحصیلی و اضطراب دانشآموزان دختر مقطع دبیرستان، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرحناز فرد 1381
14 – بررسی رابطه تحول یافتگی من و اختلالهای شخصیت در افراد زندانی و مقایسه آن با افراد غیرزندانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حسن هادی نژاد 1381
15 – بررسی رابطه عملکرد دانشآموزان در درس ریاضی با مراحل تحول شناختی و حافظه دیداری- تجسمی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زبیده آریافر 1381
16 – مقایسه تولیدات ترسیمی کودکان آزاردیده جنسی با کودکان عادی و مطالعه اثر بازی درمانگری بر کاهش مشکلات یک کودک آزاردیده جنسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز نینت مرادی 1381
17 – آزمون جهتگیری مذهبی با تکیه بر اسلام ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه مسعود آذربایجانی 1380
18 – بررسی رابطه تحول شناختی (طبقهبندی) و تحول مذهبی در دانشآموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی شهر تهران، مرکز آموزش عالی فرهنگیان زهرا عباسی 1380
19 – بررسی رابطه تحول مفهوم زمان با پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان دوره راهنمایی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس حمیرا کلانتری 1380
20 – رابطه جهتگیری مذهبی با عوامل شخصیت براساس آزمون 16 عاملی کتل، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضا کیومرثی اسکویی 1382
21 – رابطه ایمنی- ناایمنی با ترجیحات ارزشی دانشآموزان دختر سال سوم دبیرستانهای شهر تهران، مرکز آموزش عالی فرهنگیان زهرا زینال 1380
22 – مقایسه دیگردوستی و تحول اخلاقی در نوجوانان بزهکار و غیربزهکار، مرکز آموزش عالی فرهنگیان فاطمه سعادتمند 1380
23 – مقایسه سلامت روانی سرپرستاران زن با مدیران دبیرستانهای دخترانه تهران ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. حسن بصیری 1380
24 – بازخورد طلاب و دانشجویان نسبت به حقوق زن در اسلام، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ابوالقاسم باقریان 1379
25 – بررسی تأثیر احساس ایمنی- ناایمنی بر سطح حرمت خود در طلاب پایه اول و هفتم حوزه علمیه قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی علی زینتی 1379
26 – بررسی بازخورد کودکان نسبت به بیماری روانی برحسب فاصله اجتماعی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران سعیده بزازیان 1379
27 – بررسی تأثیر احساس کهتری بر حافظه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی حسین جلالی 1379
28 – بررسی تحول مفهوم فضای اقلیدسی در دانشآموزان ناشنوا و شنوا در مقطع راهنمایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران عزتالله احمدی 1379
29 – بررسی تطبیقی نظریه درمانگری الیس با منابع و آثار اسلامی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه اکبر عباسی 1379
30 – بررسی مقیسه ای سلامت عمومی نوجوانان شنوا و ناشنوا، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حسنی بافنده قراملکی 1379
31 – بررسی مؤلفههای شخصیتی و هوش طلاب موفق و ناموفق حوزه علمیه قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمدرضایی 1379
32 – رابطه احساس ایمنی ناایمنی با موفقیت تحصیلی در طلاب سالهای اول و پنجم حوزه علمیه قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی محمد دولتخواه 1379
33 – مقایسه سلامت عمومی دانشآموزان شاهد و عادی ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه محمدعباسپور 1379
34 – ارزیابی و مقایسه سطح پرخاشگری و ارتباط آن با مؤلفههای شخصیت دانشآموزان دختر و پسر دبیرستانی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ابوالقاسم بشیری 1378
35 – بررسی اعتبار تست ترسیم درخت در پیشبینی سطوح اضطراب، افسردگی و پیشرفت تحصیلی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرزانه خسرو جردی 1378
36 – بررسی عوامل مؤثر در رضایت و عدم رضایت شغلی معلمان زن و مرد مدارس دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان قم ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحیم میردریکوندی 1378
37 – بررسی و مقایسه خودپنداشت و نظام ارزشی دانشجویان مدارس حوزوی با دانشجویان نظام دانشگاهی (هنر، فنی و الهیات( ، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی جمشید مطهری طشی 1378
38 – تأثیر افسردگی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان نابینای سال دوم راهنمایی شهر تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران لیلاچرمفروش جلالی 1378
39 – تحلیل محتوای روانشناختی کتابهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان براساس مراحل تحول جاندارپنداری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رقیه بلالی 1378
40 – رابطه حمیت اجتماعی ادراک شده، حرمت خود و افسردگی در دانشآموزان دوره متوسطه شهر تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مسلم پرتوعین الدین 1378
41 – رابطه هیجانطلبی و سطوح پردازش اطلاعات در حافظه آشکار ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فاطمه معصومی 1378
42 – سازمان یافتگی فضایی- زمانی در کودکان نارساخوان و عقبمانده ذهنی خفیف ، دانشگاه تهران فریده دیبیی 1378
43 – مقایسه سطوح اضطراب و افسردگی دانشآموزان مدارس دینی و عادی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی حجتالله رحمانی 1378
44 – بررسی اعتبار تست ترسیم درخت در پیشبینی سطوح اضطراب، افسردگی و پیشرفت تحصیلی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرزانه خسرو جردی 1378
45 – بررسی رابطه بین سلسله مراتب ارزشها و سلامت روان در مقطع سنی 18 تا 30 سال ، دانشگاه اصفهان منصوره نیکو گفتار 1378
46 – تأثیر شیوههای مقابله با تنیدگی بر سلامت روانی در دانشآموزان دبیرستانهای شهر تهران ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مهین توکلی خمینی 1377
47 – اثربخشی بازی درمانگری متمرکز بر کودک بر پرخاشگری، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس مهرناز احمدی مبارکه 1376
48 – ارزیابی رابطه بین سلامت روانی و مسند مهارگری ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران محسن جوینده 1376
49 – بررسی اثر آموزش عملیات طبقهبندی و ردیف کردن بر تسریع طراز تحول مفهوم عدد در کودکان پیش دبستانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رابعه طهماسبی گنجور 1376
50 – بررسی اثر سطح حرمت خود بر رغبتهای اوقات فراغت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا زرانی 1376
51 – بررسی ارتباط بین آفرینندگی و خودپنداشت در دانشآموزان کلاس پنجم دبستان ، دانشگاه علامه طباطبایی کوروش گودرزی 1376
52 – بررسی تحول شناختی کودکان براساس آزمون ترسیم درخت ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا مرادی عباسآبادی 1376
53 – بررسی نقش مداخلات رفتاری- شناختی در کاهش افسردگی نوجوانان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران معصومه گزرسه 1376
54 – تأثیر آموزش کلامی در تسریع تحول نگهداری ذهنی میعات در کودکان پیشدبستانی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مرجان مالکی تهرانی 1376
55 – شناسایی ویژگیهای پیشبینیکننده سهلانگاری درمادران و رابطه آن با افسردگی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران پروین شریعتی 1376
56 – عوامل رقابتجویی و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان دوره متوسطه ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس جهانبخش صادقی گندمانی 1376
57 – مقایسه اثربخشی دو روش درمانگری چندوجهی و تنشزدایی تدریجی در کاهش اضطراب ، دانشگاه علامه طباطبایی پرویز دباغی 1376
58 – مقایسه فرایند خواندن در افراد ناشنوا و شنوا ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرناز کشاورزی 1376
59 – آزمون سنجش مهارتهای پایه ریاضی کودکان در بدو ورود به دبستان ، دانشگاه علامه طباطبایی صوفیا کهن صدق 1375
60 – بررسی تحول فضای توپولوژیک در کودکان پیشدبستانی در تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مریم گلیزاده 1375
61 – بررسی تحول مسند کنترل و رابطه آن با پرخاشگری (کودکان 8-16 ساله(، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس زهره مجدآبادی 1375
62 – بررسی خصوصیات شخصیتی نوجوانان پرخاشگر و ساخت خانوادگی آنها در استان لرستان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رحیم سبحانی 1375
63 – تأثیر راهبردهای شناختی و رایانهای در کارآمدی نوشتاری نمونهی از کودکان نادرست نویس، دانشگاه تهران فرحناز نورمحمدی 1375
64 – کاهش آهنگ تنفس بعنوان تکنیکی بری تعدیل اضطراب و پاسخهای خودمختار برانگیختگی در بیماران مبتلا به اختلال تنیدگی پس ضربهی مربوط به جنگ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فرشاد نعمتی 1375
65 – اثر انواع پسخوراند بر انگیزه درونی و عملکرد دانشآموزان کلاس پنجم ابتدایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران پرنیان احسانی 1374
66 – بررسی اختلال خواندن و اختلال نوشتن در دانشآموزان ابتدایی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس سیدرضا فلاح چی 1374
67 – بررسی ارتباط بین بازخوردهای مادران نسبت به تولد اولین فرزند و ویژگیهای شخصیتی آنان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زینب اثباتی 1374
68 – بررسی ارتباط بین تعداد فرزندان خانواده با پرخاشگری و افسردگی در دانشآموزان ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران حجتالله راغب 1374
69 – بررسی رابطه تحول روانی- اجتماعی و تحول شناختی در دختران 6 تا 12 ساله ، دانشگاه الزهرا زهرا تیزرو 1374
70 – بررسی سوگیری حافظه تحت شریط خلقی متفاوت با توجه به میزان برونگردی- درونگردی در دختران دانشجو ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصوره شهریاری احمدی 1374
71 – بررسی میزان تأثیر فقدان پدر در وضع روانی نوجوانان شاهد با اندازههای خانوادگی مختلف، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بهرام ملکی 1374
72 – بررسی ویژگیهای شخصیتی دانشجویان رشتههای هنری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران طاهر فتحی 1374
73 – بررسی تحول اخلاقی و دیگر دوستی در نوجوانان سرآمد و عادی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس نوراله محمدی 1373
74 – بررسی رابطه حرمت خود و افسردگی در دانشجویان جانباز، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ابراهیم علیزاده موسوی 1373
75 – بررسی مشکلات یادگیری حساب و رابطه آن با تراز عملیاتی و بهره هوشی کلامی و غیرکلامی وکسلر، دانشگاه علامه طباطبیی مهناز گیلک 1373
76 – تأثیر درجه هیجانخواهی و حالات خلقی بر باز سازماندهی حافظه و قضاوت اجتماعی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران اسدالله صحتی متنق 1373
77 – رابطه بین حرمت خود و افسردگی در دانشجویان جانباز، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ابراهیم علیزاده موسوی 1373
78 – هنجارگزینی تست شخصیتی NEO. ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصور حکیم جوادی 1373
79 – بررسی تأثیر فعالیتهای بدنی و بازی در تحول ذهنی کودکان پیشدبستانی، دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تربیت مدرس زهرا سلمان 1372
80 – بررسی تجربی سازمانیافتگی مفهوم زمان در دختران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز محترم نعمت طاوسی 1372
81 – بررسی تحول مفهوم خانواده در کودکان پرورشگاهی و غیرپرورشگاهی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران زهره صیادپور 1372
82 – بررسی رابطه بین بازی رمزی و تحول شناختی در کودکان 4 تا 7 ساله پرورشگاهی و غیرپرورشگاهی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران فریبا یوسفنظری 1372
83 – بررسی رابطه دیگردوستی با روابط انسانی، سطح تحول اخلاقی و موقعیتهای مختلف در نوجوانان و جوانان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز سوسن رحیمزاده 1372
84 – بررسی شکلگیری تجسم فضایی در کودکان نابینا و بینا ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رابعه نوربخش 1372
85 – مقایسه سطح حرمت خود در بین زنان ورزشکار و غیر ورزشکار ، دانشکده علوم ورزشی و تربیت بدنی دانشگاه تهران همیلا تکلی 1372
86 – هنجاریابی آزمون حافظه وکسلر در شهر تهران، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس غلامرضا صرامی 1372
87 – بررسی اثرات آموزش تنشزدایی تدریجی برعوامل اضطرابی شخصیت ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس مسعود جان بزرگی 1371
88 – بررسی تجربی شکلگیری نگهداری ذهنی ماده، وزن و حجم در کودکان باسواد و بیسواد روستایی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز حسین مریر 1371
89 – بررسی میزان افسردگی و پرخاشگری درکودکان شاهد، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی دانشگاه تهران گلنار بخشی 1371
90 – بررسی و مقایسه وضعیت عاطفی کودکان ادرار- بیاختیار و بهنجار بر اساس آزمون فرافکن رویه، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس لیلا حیدرینسب 1371
91 – مقایسه تحول قضاوت اخلاقی در کودکان و نوجوانان بزهکار و بهنجار و بررسی تأثیر شرایط خانوادگی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس ناهید اکرمی 1371
92 – بررسی رابطه آموزش پیشدبستانی وتحول عقلی کودکان، دانشگاه آزاداسلامی واحدتهران مرکز .شهناز معینی 1370
93 – بررسی رابطه تحول روانی- اجتماعی و تحول شناختی در پسران 5- 12 ساله، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ناصر غفارزاده 1370
94 – بررسی نقش عوامل عاطفی در (نارسیی توجه) کودکان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ماندانا گیوتاش 1370
95 – بررسی نگهداری ذهنی عدد و ردیف کردن عملیاتی در کودکان 5 تا 9 ساله، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس رضا پورحسین 1370
96 – تأثیر انتظار در ارزشیابی معلم ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز امیرحسین خوشنام 1370
97 – بررسی تجربی تحول زمینه نگهداری ذهنی سطح ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز صغری خاتم ساز 1369
98 – بررسی تراز تحولی ترسیمی و عملیاتی کودکان 5 و 6 ساله در رابطه با تراز فرهنگی- اجتماعی والدین آنها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز شیرین حسینزاده گلسری 1369
99 – بررسی رابطه اضطراب وپیشرفت تحصیلی براساس مقیاس کتل، دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران مرکز تقی دوست قرین 1369
100 – بررسی رابطه تحول حرکتی و توانیی خواندن در کودکان 7 ساله (کلاس اول(، دانشگاه آزاد اسلامی و احد تهران مرکز اشرف السادات مرنیان 1369
101 – تحول مفهوم عدد از سطح پیش عملیاتی تا سطح عملیات عینی و ارتباط آن با تراز فرهنگی و پیشرفت تحصیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رکسانا طیار 1369
102 – ساخته شدن مختصات فضی اقلیدسی و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی دانشآموزان و تراز فرهنگی والدین آنها) آزمون افقی بودن سطح آب( دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز طاهره ناصر نخعی 1369
103 – مقایسه تحول عملیاتی در کودکان ناشنوا و شنوا (عملیات ردیف کردن(، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز علی اصغر کاکوجویباری 1369
104 – یادگیری ساختهای شناختی براساس آزمون نگهداری ذهنی مقدار ماده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز ساسان امرپور امریی 1369
105 – بررسی تجربی تحول ظرفیت عملیاتی و رابطه آن با تحول اخلاقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز عبدالعظیم کریمی 1368
106 – بررسی رابطه ناشنویی و تراز تحول عقلی براساس آزمون آدمک، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران غلامعلی امیرخیابانی 1368
107 – بررسی رابطه هوش و پیشرفت تحصیلی براساس یک تست تحلیل عاملی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز نصرت کاظمی 1368
108 – بررسی کارآیی آزمون 16 عاملی شخصیت کتل در پیش آگهی سازمان یافتگیهای روانگسیختگی و آشفتگی- افسردگی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران منصوره شریفی نارانی 1367
109 – بررسی تجربی تحول عملیاتی و رابطه آن با نتایج تحصیلی از کودکی تا نوجوانی (آزمون شناوری اجسام)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران رضا سمیع عادل 1366
110 – تحول ظرفیت عملیاتی از کودکی تا نوجوانی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی در گروهی از کودکان نوجوان ایرانی (آزمون آونگ( ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران سیمین تاج شیبانی مقدم 1366
111 – تربیت اخلاقی کودک در دوره دبستان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس فتانه زرین پوش 1366
112 – بررسی جاندار پنداری و مراحل تحول آن در کودکان ایرانی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران مریم نودز آران 1356
فعالیت ها
– اخذ دیپلم علمی در سال 1328 و دیپلم ادبی در سال 1329
– پذیرفته شدن در کنکور اعزام به خارج در سال 1330 به عنوان تنها زن پذیرفته شده در آن سال و عزیمت به کشور سوئیس
– اخذ گواهینامه علوم تربیتی در رشته روانشناسی از دانشگاه ژنو در سال 1952 و دانشنامه تخصصی روانشناسی بالینی و دانشنامه عمومی روانشناسی کاربردی در سال 1953 و دریافت لیسانس روانشناسی از همین دانشگاه در سال 1954
– دریافت کارشناسی ارشد روانشناسی در سال 1956 و ا
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سقط جنین با رضایت کامل پدر و مادر، توسط دکتر جراح، یا تزریق آمپول، انجام شود، دیه آن به عهده کیست؟ و اگر دکتر دارو را بدهد و مادر مصرف کند و جنین سقط شود، به عهده کیست؟
- [سایر] دکتر حمد تیجانی کیست؟
- [سایر] خوشبختی چیست؟ علم روانشناسی به چه کسی خوشبخت می گوید و خوشبختی چگونه بدست میاد؟
- [سایر] علم واقعی نزد کیست؟
- [سایر] آقای دکتر احمدی نژاد چندمین رئیس جمهور ایران است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است اموال یتیمان با اذن دادستان کلّ در قبال قبول حضانت آنان، دراختیار مادر قرار گیرد، به طوری که جدّ پدری آنان فقط حقّ اشراف ونظارت داشته باشد و حق دخالت مستقیم نداشته باشد؟
- [سایر] راجع به نظریه دکتر سروش در مورد اینکه قرآن کلام پیغمبر است توضیح مفصل دهید؟
- [سایر] ابن غضائری کیست؟ آیا کتاب رجالی (الضعفاء) نزد علمای شیعه معتبر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعضی ازخانم ها برای معالجه به دکتر مرد مراجعه می کنند. آیا با علم به اینکه این خانم قادر است به دکتر زن مراجعه کند، می توان او را معالجه کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعضی از خانم ها برای معالجه به دکتر مرد مراجعه می کنند. آیا با علم به اینکه این خانم قادر است به دکتر زن مراجعه کند، می توان او را معالجه کرد؟
- [آیت الله سیستانی] هر گاه مادر بمیرد و بچّه در شکمش زنده باشد ، اگر امید زنده ماندن طفل هر چند در مدت کوتاهی باشد ، باید هر جائی را که برای سلامتی بچّه بهتر است بشکافند و بچّه را بیرون آورند و دوباره بدوزند . و اما اگر علم یا اطمینان به مرگ طفل با این عمل باشد ، جایز نیست . مستحبّات دفن
- [آیت الله مظاهری] مسلمانان باید نگاه شهوتانگیز به یکدیگر نداشته باشند، غیر از زن به شوهرش یا شوهر به زنش، و فرقی نیست که آن نگاه به نامحرم باشد یا- العیاذ باللَّه- به محرم نظیر مادر و خواهر و مادر زن و مانند اینها، مرد به زن باشد یا زن به مرد، مرد به مرد باشد یا زن به زن، و خلاصه کلام اینکه هر نگاهی که محرّک شهوت جنسی باشد، در اسلام حرام، بلکه تخیّلها و وسوسهها که محرّک شهوت باشد و مربوط به زن و شوهر نباشد، حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر منی مردی را داخل رحم زن اجنبیّه نمودند و معلوم شد بچّه از آن منی است، چنانچه این عمل به نحو شبهه بوده باشد، مثل آن که مرد گمان میکرده زن خود اوست و زن نیز گمان میکرده منی شوهر خود اوست و بعد از عمل معلوم شد که منی از شوهر نیست، بچّه شرعاً از آنِ مرد و زن است و تمام احکام فرزندی را دارد و لکن اگر از روی علم و عمد باشد، محلّ اشکال است لکن اشکالی نیست که اگر این بچّه دختر باشد، پدر نمیتواند او را به زنی بگیرد و اگر پسر باشد مادر نمیتواند با او ازدواج کند و همچنین دختر نمیتواند به کسانی که به فرض صحّت عقد، محارم او محسوب میشوند، شوهر کند و پسر نمیتواند با آن محارم ازدواج نماید و در تمام مسائل دیگر باید احتیاط مراعات شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّه ای از آن متولد شود اگر این عمل بطور شبهه انجام شده مثل این که گمان می کرد زن خود اوست و زن نیز گمان می کرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احکام فرزند را دارد، ولی اگر این کار از روی علم و عمد انجام گیرد بچّه ای که از آن متولّد می شود فرزند آنها حساب نمی شود و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولی احکام محرمیّت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جاری می شود. در ضمن پیوند تخمدان زن اجنبیّه به همسر در صورت ضرورت مانعی ندارد و استفاده از مادر جانشین در جایی که بخاطر ضرورت نطفه¬ی زن و شوهر در بیرون رحم با هم ترکیب شده، آن هم مانعی ندارد؛ ولی با توجّه به این که این کار معمولاً مستلزم نظر و لمس نا مشروع است تنها در حال ضرورت انجام گیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مردی پیش از آن که زنی را برای خود عقد کند، بگوید آن زن محرم اوست یا به امری که موجب محرمیت میشود اعتراف نماید؛ مثلاً بگوید شیر مادر او را خورده است، وظیفه شخصی او تغییر نمیکند؛ پس چنانچه به محرم بودن او واقعاً معتقد است نباید با او ازدواج کند و اگر شک دارد به وظیفه شاک عمل مینماید و اما اشخاص دیگر - حاکم شرع و غیر او - چنانچه خلاف گفته او برای آنها ثابت نشود، باید مطابق اقرارش عمل نمایند. اگر بعد از عقد چنین اعترافی بنماید باز وظیفه شخصی او تغییر نمیکند امّا وظیفه دیگران، چنانچه به حسب ضوابط قضائی حرف او اثبات شود؛ (مثلاً برای حرفش بیّنه داشته باشد، یا زن نیز حرف او را قبول داشته باشد و نظایر این دو راه) کسانی که احتمال صحت این کلام را میدهند، باید حرف او را بپذیرند و ازدواجش با این زن را باطل بدانند و در غیر این صورت باید ازدواجش را صحیح بدانند. امّا در مورد مهریه اگر با زن نزدیکی نشده یا زن وقت نزدیکی معتقد به جواز شرعی آن نبوده - خواه خود را محرم میدانسته یا در آن تردید داشته است - استحقاق مهریه ندارد و اگر زن با اعتقاد به این که مباشرت آنها شرعاً جایز است به نزدیکی رضایت داده، مستحق مهریه است و از نظر مقدار اگر مهر قرار داده شده با مهر المثل او تفاوت دارد، بنا بر احتیاط در مقدار تفاوت با یکدیگر مصالحه کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ناآشنا به مسأله; کسی که مسأله شرعی خود را نمی داند. جاهل قاصر: جاهلی که از روی عذر حکم شرعی را نمی داند. جاهل مقصر: جاهلی که امکان آموختن مسائل را داشته ولی عمداً در فراگیری آن کوتاهی کرده است. جبیره: مرهم; پارچه و پوششی که زخم یا شکستگی را با آن ببندند. جرح، جروح: جراحت، زخم جُنُب: کسی که محتلم شده یا با دیگری مقاربت کرده است. جُعاله: قراردادی که طی آن فردی اعلام می کند هر کس برای او کار معینی را انجام دهد، اجرت مشخصی به او پرداخت می شود. مثلا هر کس گمشده مرا پیدا کند، هزار تومان به او مژدگانی می دهم. قرار گذارنده را (جاعل) و عمل کننده به آن را (عامل) می گویند. جلاّل: حیوانی که عادت کرده فقط نجاست انسان را بخورد. جماع: مقاربت: آمیزش جنسی. جهر: صدای بلند، با صدای بلند چیزی را قرائت کردن. (ح) حائض: زنی که در عادت ماهیانه باشد. حاکم شرع: مجتهدی که بر اساس موازین شرعی دارای فتوا است. حج: زیارت خانه خدا و انجام اعمالی مربوط به آن که به آن اعمال (مناسک حج) می گویند. حج نیابتی: زیارت خانه خدا به نیابت از طرف شخص دیگر با انجام مناسک آن. حدث اصغر: هر علتی که باعث وضو شود و آن شش چیز است: 1 بول، 2 مدفوع، 3 باد شکم، 4 خواب کامل، 5 امور زایل کننده عقل، 6 استحاضه. حدث اکبر: هر کاری که غسل برای نماز را سبب شود مانند احتلام و جماع. حد ترخص: حدی از مسافت که در آن صدای موذن و دیوار محل اقامت قابل تشخیص نباشد. حرام: ممنوع، هر عملی که از نظر شرعی ترکش لازم باشد. حرج: مشقت، سختی، دشواری حصه: سهم حضر: محل حضور (وطن). حنوط: مالیدن کافور بر اعضای مرده از جمله به پیشانی، کف دست ها، سرزانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها. حواله: ارجاع طلبکار به شخص ثالث برای دریافت طلبش به این نحو که ذمه خودش را بری کرده و دیگری به او بدهکار شود. حیض: قاعدگی، عادت ماهیانه زنان. حین عروض شک: وقت پدید آمدن شک. (خ) خارق العاده: غیر طبیعی. خالی از قوت نیست: معتبر است، فتوا این است (مگر در ضمن کلام قرینه ای بر غیر این معنی دیده شود). خالی از وجه نیست: فتوا این است (مگر در ضمن کلام قرینه ای بر غیر این معنی مشاهده شود). خبره: کارشناس خبیث: پلید، زشت. خسارت: زیان، ضرر. خصوصیات: ویژگی ها خمس: یک پنجم، بیست درصد پس انداز سالیانه و غیره که باید به مجتهد جامع الشرایط و مرجع تقلید پرداخت شود. خوارج: کسانی که علیه امام معصوم(علیهم السلام) قیام مسلحانه نمایند مثل خوارج نهروان. خوف: ترس، هراس، واهمه خون جهنده: یعنی حیوانی که وقتی رگ آن را ببرند خون از آن جستن می کند. خیار: اختیار بر هم زدن معامله که در یازده مورد طرفین معامله یا یکی از آنها می توانند معامله را بر هم زنند. (د) دائمه: زنی که طی عقد دائم به همسری مردی درامده باشد. دُبُر: پشت; مقعد. دعوی: دادخواهی. دفاع: دفع دشمن; مقاومت در برابر دشمن. دیه: مالی که بنابر احکام شرعی به جبران خون مسلمان یا نقص بدنی به او داده می شود. (ذ) ذبح شرعی: کشتن حیوانات حلال گوشت با رعایت ضوابط شرعی. ذمّه: تعهّد به ادای چیزی یا انجام عملی. ذمّی: کافران اهل کتاب مانند یهود و نصاری در مقابل تعهّدشان نسبت به رعایت قوانین اجتماعی اسلامی از حمایت و امنیت حکومت اسلامی برخوردار می شوند و در بلاد مسلمین زندگی خواهند کرد. (ر) ربا: زیادت; اضافه; بدست آوردن مال زائد بر سرمایه با شرایط مذکور در مسائل 2356، 2357، 2361. رباء قرضی: اضافه ای که پرداخت آن در ضمن قرض شرط گردد. ربح سَنه: درآمد سالیانه انسان. رجوع: بازگشتن; بازگشت. رضاعی: همشیر; پسر و دختری که از یک زن شیر خورده باشند با شرائطی که در مسأله 2598 بیان شده نسبت به هم برادر و خواهر رضاعی می شوند و محرم ابدی می باشند. رفع ضرورت: بر طرف شدن حالت اضطرار. رکن; ارکان: پایه; اساسی ترین جزء هر عبادت. رکوع: خم شدن; یکی از ارکان نماز که برای انجام آن شخص نمازگزار در برابر عظمت خداوند چندان خم می شود که دستهایش به زانو برسد. رهن: گرو; گروی. ریبه: احتمال تحریک شهوت. (ز) زائد بر مؤونه: مازاد بر مخارج; اضافه بر هزینه مربوطه. زکات: مقدار معیّنی از اموال خاص انسان که به شرط رسیدن به حد نصاب باید در موارد مشخّص خود مصرف شود، این اموال اختصاص به نُه مورد دارد. زکات فطره: مقدار حدود 3 کیلوگرم گندم، جو، ذرت و غیره یا بهای آن که باید در عید فطر به فقرا بدهند و یا در مصارف دیگر زکات صرف کنند. زمان غیبت کبری: مثل زمان ما، که امام دوازدهم(علیه السلام) در پرده غیبت به سر می برند. زینت: زیور; آرایش. (س) سال شمسی: سالی که مشتمل بر دوازده برج است و از فروردین شروع و به اسفند ختم می شود. سال قمری: سالی که مشتمل بر دوازده ماه است و از محرم شروع و به ذی الحجه ختم می شود. سجده; سجود: بر زمین گذاردن پیشانی و کف دست ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها برای ستایش خداوند. سجده سهو: سجده ای که نمازگزار در برابر اشتباهاتی که سهواً از او سر زده بجای آورد، به شرح مسأله 1262. سجده شکر: پیشانی بر زمین نهادن به منظور سپاسگزاری از نعمت های خداوند. سجده های واجب قرآن: وقتی انسان یکی از این آیات را تماماً بخواند یا گوش کند باید بلافاصله سجده نماید. 1 - جزء 21، سوره سجده، آیه 15. 2 - جزء 24، سوره فصّلت، آیه 37. 3 - جزء 27، سوره نجم، آخرین آیه. 4 - جزء 30، سوره علق، آخرین آیه. سجده های مستحبّ قرآن: وقتی انسان یکی از این آیات را تماماً بخواند یا بشنود مستحب است که بلافاصله سجده کند. 1 - جزء 9، سوره اعراف، آیه آخر. 2 - جزء 13، سوره رعد، آیه 15. 3 - جزء 14، سوره نحل، آیه 49. 4 - جزء 15، سوره اسراء، آیه 107. 5 - جزء 16، سوره مریم، آیه 58. 6 - جزء 17، سوره حج، آیه 18. 7 - جزء 17، سوره حج، آیه 77. 8 - جزء 19، سوره فرقان، آیه 60. 9 - جزء 19، سوره نمل، آیه 25. 10 - جزء 23، سوره ص، آیه 24. 11 - جزء 30، سوره انشقاق، آیه 21. سرگین: مدفوع حیوانات. سفیه: بی عقل; کسی که قدرت نگهداری مال خودش را ندارد و سرمایه اش را در کارهای بیهوده مصرف می کند. سقط شده: افتاده; جنین نارس یا مرده که از رحم خارج شده باشد. سلف: معامله پیش خرید. سؤر: نیم خورده آب یا غذا. (ش) شاخص: چوب یا وسیله ای که برای تعیین وقت ظهر در زمین نصب می کنند. شارع: بنیانگزار شریعت اسلامی; خداوند; پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله). شاهد: گواه. شرایط ذمّه: شرایطی که اگر اهل کتاب در بلاد مسلمین به آنها عمل کنند جان و مالشان در پناه حکومت اسلامی است. شهادت: گواهی دادن. شهادتین: شهادت به یگانگی الله و رسالت رسول الله(صلی الله علیه وآله). شیوع: شایع شدن; همگانی شدن. شهرت: مشهور شدن; آشکار شدن برای همه افراد. شیر کامل: منظور انجام یافتن تمام شرایط هشت گانه ای است که در مسأله 2594 گفته شده و موجب محرم شدن است. (ص) صاع: پیمانه ای دارای گنجایش حدود 3 کیلوگرم. صحّاف: شیرازه بند، تعمیرکار کتاب. صحّت: درستی. صراط: منظور پل صراط در روز قیامت است. صرف برات: نقدکردن برات; در مواردی که برات به صورت مدّت دار تنظیم شده باشد طلبکار می تواند زودتر از موعد معیّن از بدهکار بخواهد با کسر مقداری از برات نقداً وجه آن را دریافت نماید، این عمل را در عرف تجّار (صرف برات) می نامند. صغیره: دختری که به سن بلوغ نرسیده است. صلح: سازش طرفین; اینکه کسی مال یا حق خود را برای توافق و سازش به دیگری واگذار کند. صیغه: خواندن کلماتی که وسیله تحقّق عقد است. (ض) ضامن: عهده دار; متعهّد. ضرورت: وجوب; حتمیّت. ضروری دین: آنچه بدون تردید جزء دین است مانند وجوب نماز و روزه. ضعف مفرط: ضعف شدید. (ط) طلاق: گسستن پیمان زناشویی. طلاق بائن: طلاقی است که پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد. طلاق خلع: طلاق زنی که به شوهرش مایل نیست ولی شوهر او را طلاق نمی دهد و زن مهر یا مال دیگرش را به او می بخشد تا او را راضی به طلاق کند. طلاق رجعی: طلاقی است که مرد در عدّه زن می تواند به او رجوع نماید. طلاق مبارات: طلاقی است که در نتیجه تنفر زن و مرد از یکدیگر و دادن مقداری مال از طرف زن به شوهر واقع می شود. طواف نساء: اخرین طواف حج و عمره مفرده است که ترک آن موجب استمرار حرمت همبستری برای طواف کننده با همسرش می شود. طوق: گردن بند; آنچه در گردن بیاویزند. طهارت: پاکی; حالتی معنوی که در نتیجه وضو و غسل یا تیمّم حاصل شود. طهارت ظاهری: چیزی که براساس نظر شارع مقدّس محکوم به پاکی است هر چند در واقع نجس باشد مثل این که شخصی وارد خانه مسلمانی شود مادام که صاحب خانه نجاست چیزی را مطرح ننماید تمام اشیاء آن خانه محکوم به پاکی است. (ظ) ظاهر این است: فتوا این است، مگر اینکه در کلام قرینه ای برای مقصود دیگر باشد. ظهر شرعی: وقت اذان ظهر که سایه شاخص محو می شود یا به کمترین حد آن می رسد و ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق های گوناگون فرق می کند. (ع) عاجز: ناتوان; درمانده. عادت ماهیانه: قاعدگی; حیض. عادت وقتیّه و عددیّه: زنهایی که عادت ماهیانه آنها دارای وقت مشخّص و زمان معیّن باشد; عادتشان (وقتیّه و عددیّه) است. عادل: شخصی که دارای ملکه عدالت است. عاریه: دادن مال خود به دیگری برای استفاده موقت و بلاعوض از آن. عاصی: عصیان کننده; کسی که نسبت به احکام الهی نافرمان است. عامل: عمل کننده: 1 - کسی که به قرارداد جعاله عمل می کند; 2 - کسی که متصدّی جمع آوری، حسابرسی و تقسیم و سایر امور مربوط به زکات است; 3 - اجیر. عایدات: درآمد. عدول: اشخاص عادل. عذر شرعی: توجیه قابل قبول; دلیل قابل قبول از نظر شرعی. عرف: فرهنگ عموم مردم. عَرَق جُنُب از حرام: عرقی که پس از آمیزش نامشروع یا استمناء از بدن خارج گردد. عزل: کنار گذاشتن: 1 - انزال نمودن در خارج از رحم برای جلوگیری از آبستنی زن; 2 - برکنار کردن وکیل یا مأمور خود از کار مانند برکناری وصی یا متولّی خائن توسط حاکم شرع. عسرت: سختی; تنگدستی. عقد: گره; پیمان زناشویی; پیوند. عقدبیع: قرارداد خرید و فروش. عقد دائم: ازدواج مادام العمر. عقد غیر دائم: ازدواج موقت. عقود: قراردادهای دو طرفه مثل خرید و فروش، ازدواج، مصالحه. عمّال: کارگزاران. عمداً: از روی قصد; کاری را با علم و آگاهی انجام دادن. عمره: زیارت خانه خدا و انجام اعمال مخصوص خانه کعبه که تا حدودی شبیه حج است و آن بر دو قسم است: عمره تمتّع که قبل از حج تمتّع انجام می گیرد، و عمره مفرده که پس از حج قران و افراد یا بدون حج انجام می گیرد. عمل به احتیاط: مکلّف تکلیف خود را به گونه ای عمل نماید که یقین پیدا کند تکلیف شرعیش را انجام داده است. طریقه احتیاط در کتاب های فقهی مطرح شده است. عنین: مردی که قادر به انجام آمیزش جنسی نیست. عورت: آنچه انسان از ظاهر کردنش حیا می کند; اعضاء تناسلی. عهد: پیمان; تعهّد انسان در برابر خداوند برای کار پسندیده یا ترک ناپسند که با صیغه مخصوص ادا می شود. عیال: زن; همسر. عید فطر: نخستین روز ماه شوّال که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است. عید قربان: دهمین روز ماه ذی الحجّه که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است. (غ) غائط: مدفوع. غرض عقلائی: هدفی که از نظر عقلا قابل قبول و پسندیده باشد. غساله: آبی که معمولا پس از شستن چیزی خود به خود یا با فشار از آن می چکد. غسل: شستن; شستشو; شستشوی بدن با کیفیت مخصوصی که بر دو نوع است: 1 - ترتیبی; 2 - ارتماسی. غسل واجب: غسلی که انجام دادن آن الزامی است و اقسام آن عبارت است از: 1 - غسل جنابت; 2 - غسل حیض; 3 - غسل نفاس; 4 - غسل استحاضه; 5 - غسل مسّ میّت; 6 - غسل میّت. غسل مستحب: غسلی که به مناسبت ایّام و لیالی خاص یا عبادات و زیارات مخصوص رواست مانند غسل جمعه و غسل زیارت و غیره. غسل ارتماسی: به نیّت غسل یک مرتبه در آب فرو رفتن. عسل ترتیبی: به نیّت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست و سپس طرف چپ را شستن. غسل جبیره: غسلی که با وجود جبیره بر اعضای بدن انجام می گیرد و الزاماً باید به صورت غسل ترتیبی باشد. غُلات: گروهی از مسلمانان هستند که درباره امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) غلّو می کنند و آن حضرت را خدا می شمارند. (ف) فتوا: رأی مجتهد در مسائل شرعیه. فجر: سپیده صبح. فجر اول و دوم: نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سپیده ای رو به بالا حرکت می کند که آن را فجر اول می گویند. موقعی که آن سپیده گسترده شد، فجر دوم، و اولِ نماز صبح است. فجر صادق: منظور فجر دوم است. فجر کاذب: منظور فجر اول است. فرادا: نمازی که انسان به طور انفرادی می گزارد. فَرْج: عورت انسان (زن و مرد; قُبُل و دُبُر). فرض: امرالزامی; امری که انجام یا ادای آن واجب است. فضله: مدفوع حیوانات. فطر: نخستین روز ماه شوّال و یکی از دو عید بزرگ اسلامی است. فطریه: زکات فطره. فقّاع: آب جو. فقیر: محتاج; کسی که نیازمند تأمین مخارج سال خود و عیالش است و چیزی هم ندارد که به طور روزانه قادر به تأمین هزینه زندگیش باشد. فی سبیل الله: در راه خدا انجام کار خیری که نفعش به عموم مسلمانان برسد مثل ساختن مسجد، پل، جاده و غیره. (ق) قُبُل: پیش (کنایه از عضو جنسی انسان است). قتل: کشتن. قتل نفس محترمه: کشتن کسی که خونش از نظر شرعی محترم است و نباید کشته شود. قرائت: خواندن; خواندن حمد و سوره در نمازهای یومیّه. قروح: دُمَل ها; زخم های چرکین. قریب: نزدیک به واقع و حقیقت. قرینه: نشانه; علامت; همانند. قسم: سوگند; سوگند به یکی از اسامی خداوند برای انجام امور پسندیده یا ترک ناپسند. قصاص: کیفر; نوعی از مجازات است که مشابه با جنایت انجام شده می باشد، مثل اینکه شخصی کسی را عمداً بکشد او را خواهند کشت. قصد اقامه: قصد مسافر به ماندن ده روز یا بیشتر در یک محل. قصد انشاء: تصمیم به ایجاد یک امر اعتباری مانند بیع و شراء و غیره همراه با ادای کلمات مربوطه. قصد وجه: در جایی که مکلّف عمل را با حفظ وصف وجوب و یا استحباب انجام دهد، یعنی بگوید این عمل واجب و یا این عمل مستحب را انجام می دهم. قصد رجاء: در موردی است که مکلّف عمل را به احتمال اینکه به خدا نزیک می کند انجام می دهد. قصد قربت مطلقه: چنانچه مکلّف می داند عملی مورد رضا و قرب خداست ولی نمی داند عنوان آن چیست، مثل اینکه می داند گفتن این جمله در نماز خوب است اما نمی داند استحباب خاص دارد یا به عنوان مطلق ذکر و یا دعا باید خوانده شود. قصد قربت: یعنی کاری را برای خدا انجام دادن. قضا: بجا آوردن عملی که در وقت خاص خود انجام نشده است بعد از آن وقت; قضاوت کردن. قنوت: اطاعت; تواضع در برابر خدا; در رکعت دوم نماز پس از قرائت سوره ها، دست ها را در مقابل صورت قراردادن و ذکر و دعا خواندن. قوی: محکم (کنایه از فتوا) قیام: ایستادن; اقامه نماز. قیام متّصل به رکوع: به نیت رکوع از حالت ایستاده خم شدن و رکن نماز است. قی: استفراغ. قیّم: سرپرست; کسی که براساس وصیّت یا حکم حاکم شرع مسؤول امور یتیم و غیره می شود. (ک) کافر: کسی که به توحید و نبوّت یا هر دوی آنها معتقد نیست، یعنی: 1 - کسی که وجود خدا را انکار می کند. 2 - کسی که برای خدا شریک می تراشد. 3 - کسی که پیغمبری پیغمبر اسلام را قبول ندارد. 4 - کسی که در امور فوق شک دارد. 5 - کسی که منکر ضرورت دین است و انکار او به انکار خدا و رسول(صلی الله علیه وآله)می انجامد. کافر حربی: کافری که با مسلمانان در حال جنگ می باشد و یا در پناه مسلمانان نیست. کافر ذمّی: اهل کتاب که در بلاد اسلامی با شرایط مخصوص اهل ذمّه در پناه حکومت اسلامی قرار گرفته و زندگی می کند. کثیر الشّک: کسی که زیاد به شک می افتد. کشف خلاف شدن: آشکار شدن اشتباه، روشن شدن این که یک عمل درست انجام نشده است. کفّاره: کاری که انسان برای جبران گناهش انجام دهد. کفّاره جمع: کفّاره سه گانه (60 روز روزه گرفتن، 60 فقیر را سیر کردن و بنده ای را آزاد نمودن). کفالت: ضمانت. کفیل: ضامن. کیفیّت: چگونگی. (ل) لازم: واجب; اگر مجتهد دلیل الزامی بودن امری را از ایات و روایات کشف کند و بتواند آن را به شارع نسبت دهد، معمولا تعبیر به واجب می کند. و اگر الزامی بودن آن را به طریق دیگر نظیر ادلّه عقلیّه استفاده کند طوری که استناد آن به شارع میسّر نباشد، معمولا تعبیر به لازم می کند. لازم الوفا بودن: باید به آن عمل شود. لزوجت محل: لغزندگی همراه با چسبندگی که در محلی وجود دارد. لغو: بی فایده; بی معنا; بیهوده. لُقطه: پیدا شده; مال پیدا شده ای که صاحب آن معلوم نباشد. (م) ماترک: آنچه از متوفّی باقی مانده باشد. مال الاجاره: مالی که مستأجر بابت اجاره بپردازد. مال المصالحه: مالی که مورد صلح قرار گرفته است. مالیّت شرعی: چیزهایی که از نظر شارع مقدّس مال محسوب می شود مانند همه اموال مشروع (که ضوابط آن توسّط شارع مقدّس بیان گردیده است). مالیّت عرفی: چیزهایی که از نظر فرهنگ عموم مردم (عرف) مال محسوب می شود، هر چند از نظر دین اسلام مالیّت نداشته باشد، مثل خوک و مشروب. ماه هلالی: گردش ماه به دور زمین، ماه قمری که از ماه محرم شروع می شود و به ماه ذی الحجّه ختم می گردد و در مقابل ماه شمسی است که از فروردین ماه شروع و در اسفند پایان می یابد. مأموم: پیرو; کسی که در نماز به امام جماعت اقتدا نماید. مؤونه: مخارج یا هزینه. مباح: هر فعلی که از نظر شرعی نه پسندیده است و نه ناپسند (در برابر واجب و حرام و مستحب و مکروه). صفحه 542 مبتدئه: زنی که برای اولین بار عادت شود. مبطلات: اموری که باطل کننده عبادت می شود. متعه: زنی که با عقد موقّت به همسری مردی درآمده است. متنجّس: هر چیزی که ذاتاً پاک است و در اثر برخورد با شیء نجس آلوده شده است. متولّی: سرپرست. مثمن: قیمت گذاری شده; فروخته شده; کالایی که در معرض فروش قرار گرفته باشد. مجتهد: کوشا; کسی که در فهم احکام الهی به درجه رسیده و دارای قدرت علمی مناسبی است که می تواند احکام اسلام را از روی کتاب و سنّت استنباط نماید. مجتهد جامع الشرائط: مجتهدی که شرایط مرجعیّت تقلید را دارا می باشد. مجرای طبیعی: مسیر طبیعی هر چیز. مجهول المالک: مالی که معلوم نیست به چه کسی متعلّق است. مجزی است: کافی است ساقط کننده تکلیف است. محتضر: کسی که در حال جان کندن است. محتلم: کسی که در خواب منی از او خارج شده باشد. محذور: مانع; کنار گذاشته شده; آنچه از آن پرهیز گشته است. محرّم (محرّمات): چیزی که حرام است; اولین ماه از سال قمری. مَحْرَم: کسانی که ازدواج با آنها به جهت نسبی و یا سببی و یا شیر خوردن حرام ابدی است مانند: خواهر، مادر، دختر و دخترِ دختر، جدّات، عمّه و عمّات، خاله و خالات، ربائب، مادر زن و مادر او، دختر و خواهر رضاعی، زن پسر، زن پدر و نبیره. مُحرِم: کسی که در حال احرام حج یا عمره باشد. محظور: ممنوع. محفوظ: حفظ شده; نگهداری شده. محلّ اشکال است: اشکال دارد; خلاف احتیاط واجب است (مقلّد می تواند در این مسأله به مجتهد دیگری مراجعه کند). محل تأمّل است: باید احتیاط کرد (مقلّد می تواند در این مسأله به دیگری مراجعه کند). صفحه 543 مخیّر است: فتواست، مقلّد بایستی یکی از دو طرف و یا بیشتر را انتخاب نماید. مخرج بول و غائط: مجرای طبیعی خروج ادرار و مدفوع. مخمّس: مالی که خمس آن پرداخت شده باشد. مُدّ: پیمانه ای که تقریباً ده سیر گنجایش داشته باشد (750 گرم). مدّعی: خواهان ; کسی که برای خودش حقّی قائل است. مذی: رطوبتی که پس از ملاعبه از انسان خارج گردد. مرتد: مسلمانی که منکر خدا و رسول یا حکمی از ضروریّات دین شده که انکارش به انکار خدا و رسول باز گردد. مرتدّ فطری: کسی که از پدر یا مادر مسلمان متولّد شده و خودش نیز مسلمان بوده و سپس از دین خارج شده است. مرتدّ ملّی: کسی که از پدر و مادر غیر مسلمان متولّد شده ولی خودش پس از اظهار کفر مسلمان شده و مجدّداً کافر گردیده است. مرجوح (مرجوح شرعی): چیزی که کراهت شرعی داشته باشد. مردار: حیوانی که خود به خود مرده و یا بدون شرایط لازم کشته شده باشد. مزارعه: قراردادی که بین مالک زمین و زارع منعقد می شود که براساس آن مالک درصدی از محصول زراعی را صاحب می شود. مس: لمس کردن. مسّ میت: لمس کردن انسان مرده. مساقات: آبیاری کردن; قراردادی بین صاحب باغ و باغبان که براساس آن باغبان در برابر آبیاری و تربیت درختان، حقّ استفاده از مقدار معیّنی میوه باغ را پیدا می کند. مستحاضه: زنی که در حال استحاضه باشد. مستحب: پسندیده; مطلوب; چیزی که مطلوب شارع است ولی واجب نیست; هر حکم شرعی که اطاعت آن موجب ثواب است ولی مخالفت آن عقاب ندارد. مستطیع: توانا; کسی که امکانات و شرائط سفر حج را دارا باشد. مستهلک: از میان رفته; نابود شده; نیست شده. مسح: دست کشیدن بر چیزی; دست کشیدن به فرق سر و روی پاها با رطوبت باقیمانده از شستشوی صورت و دست ها در وضو. مسکین: بیچاره; مفلوک; کسی که از فقیر هم سخت تر می گذراند. مسکرات: چیزهای مست کننده. مشقّت: سختی; رنج; دشواری. مصالحه: سازش; آشتی. مصو نیّت: آسیب ناپذیری. مضطر: ناچار; ناگزیر. مضطربه: زنی که عادت ماهیانه اش بی نظم است. مضمضه: چرخانیدن آب در دهان. مضیقه: تنگدستی; تنگنایی. مطهّرات: پاک کننده ها. مظالم: چیزهایی که در ذمّه انسان است ولی صاحب آن معلوم نیست و یا دسترسی به آن ممکن نمی باشد، مانند اینکه شخصی یقین دارد در زمان طفولیّت به صورت غیر مجاز در مال کسی تصرّف نموده و در اثر تصرّف ضرری به صاحب آن رسیده است، اکنون برای اینکه یقین به برائت ذمّه خود پیدا کند، لازم است مقداری از مال خود را از طرف صاحب مال به عنوان مظالم با اجازه مجتهد جامع الشرایط به فقیر پرداخت نماید. معامله غرری: معامله ای است که اوصاف کالای مورد معامله (مبیع) به صورت کامل مشخّص نباشد مثل اینکه شخصی خانه ای را که اصلا ندیده است و از خصوصیات آن اطلاع ندارد بخرد یا بفروشد، و این نوع معامله کلا باطل است. معرض: برای عموم نشان دادن; در دیدِ همگان قرار دادن. معهود: شناخته شده; معمول و متداول; آنچه به طور ضمنی مورد قبول باشد. مفطِر: چیزی که روزه را می شکند. مفلّس: کسی که دارائیش کمتر از بدهکاریش می باشد. و از طرف حاکم شرع از تصرف در اموالش منع شده است. مقاربت: نزدیکی کردن; آمیزش جنسی. مقرّرات شرعیه: آنچه از طرف خداوند به عنوان تکلیف شرعی معیّن گردیده است. مکروه: ناپسند; نامطلوب; آنچه انجام آن حرام نیست ولی ترکش اولی است. مکلّف: هر انسانی که بالغ و عاقل است. ملاعبه: بازی کردن; معاشقه کردن. ممیّز: خردسالی که خوب و بد را تمیز می دهد. منذورله: کسی که به نفع او نذر شده است مثل امام(رحمه الله). منعزل: خود به خود برکنار شده. موازین شرعیّه: معیارهای شرعیّه. موالات: پشت سر هم; پیاپی انجام دادن. موجر: اجاره دهنده. مورد اشکال است: خلاف احتیاط است; در این مورد می توان به مجتهددیگر مراجعه کرد. موقوفٌ علیهم: کسانی که به نفع آنها وقف شده است. موقوفه: وقف شده. موکّل: وکیل کننده. منع کردن: جلوگیری کردن; بازداشتن. میّت: مرده; جسد بی جان انسان. (ن) ناسیه: زنی که وقت عادت ماهیانه خود را از یاد برده است. نافله: نماز مستحبّی. نری: بیضه. نبش قبر: شکافتن قبر. نصاب: حدّ مشخّص; حد یا مقدار معیّن. نصاب زکات: حدّ مشخّصی که برای هر یک از موارد وجوب زکات در نظر گرفته شده است. نظر به ریبه: نگاه کردن به گونه ای که موجب تحریک شهوت شود; نگاهی که موجب فتنه شود. نجس: پلید; ناپاک. نفاس: خونی که پس از زایمان از رحم زن خارج می گردد. نکاح: ازدواج کردن; زناشویی. نماز آیات: دو رکعت نماز مخصوص که در مواردی نظیر زلزله و کسوف و خسوف واجب است. نماز احتیاط: نماز بدون سوره ای که برای جبران رکعات مورد شک بجا آورده می شود. نماز استسقاء: نمازی که با کیفیت مخصوص برای طلب باران خوانده شود. نماز جماعت: نماز واجبی که دو نفر یا بیشتر با امامت یکی از آنها بجا می آوردند (در نماز جمعه حدّاقل جماعت 5 نفر است). نماز جمعه: دو رکعت نماز مخصوص که در زوال جمعه به جای نماز ظهر و به طور جماعت برگزار می گردد و با کمتر از 5 نفر انجام پذیر نیست. نماز خوف: نماز یومیّه انسان در حال جنگ و امثال آن که با کیفیت مخصوص و به طور شکسته بجا آورده شود. نماز شب: هشت رکعت نماز مستحبّی که به صورت 4 نماز دو رکعتی در ثلث آخر شب گزارده می شود. نماز شفع: دو رکعت نماز مستحبّی که پس از هشت رکعت نافله های شب، پیش از نماز وتر گزارده می شود. نمازطواف: دورکعت نمازمخصوص که در مراسم حجوعمره پس ازطواف گزارده می شود. نماز عید: دو رکعت نماز مخصوص که روز عید فطر و قربان می خوانند. نماز غفیله: دو رکعت نماز مخصوص که پس از نماز مغرب تا وقتی که سرخی مغرب از بین نرفته مستحب است. نماز قصر: نماز کوتاه; نمازهای چهار رکعتی که در سفر دو رکعت خوانده می شود. نماز قضا: نمازی است که به جای نمازهای فوت شده گزارده می شود. نماز مسافر: نماز کوتا; نمازهای چهار رکعتی که مسافر باید در سفر دو رکعتی بجا آورد. نماز مستحب: هر نمازی که بجا آوردن آن پسندیده است ولی واجب نیست. نماز میّت: نماز مخصوصی که باید بر جنازه مسلمان خوانده شود. نماز واجب: نمازی که بجا آوردن آن بر هر مکلّفی لازم است و اقسام آن عبارت است از: 1 - نمازهای یومیّه; 2 - نماز آیات; 3 - نماز میّت; 4 - نماز طواف; 5 - نماز قضای پدر و مادر; 6 - نمازی که انسان با نذر و عهد و قسم بر خود واجب کرده است. نماز وتر: یک رکعت نماز که پس از نماز شفع خوانده می شود و آخرین رکعت از نماز شب محسوب می گردد. نماز وحشت: دو رکعت نماز که برای شب اوّل قبر متوفّی خوانده می شود. نماز یومیّه: نماز روزانه; نمازهای واجب در هر شبانه روز که مجموعاً 17 رکعت است. نوافل یومیّه: نمازهای مستحبّی روزانه که هر شبانه روز 34 رکعت و در جمعه 38 رکعت است. نهی از منکر: بازداشتن دیگری از هر عملی که به حکم شارع ناپسند است. نیّت: قصد; تصمیم به انجام عمل دینی با هدف تقرّب به خداوند. (و) واجب: هر امری که انجام آن از نظر شرع الزامی و اجباری است. واجب تعبّدی: واجبی که در انجام آن قصد قربت لازم است (عبادات) واجب تعیینی: واجبی که به طور مشخّص وجوب به آن تعلّق گرفته است مانند نماز، روزه و حج. واجب توصلی: واجبی که قصد قربت لازم ندارد، مانند ادای دین کردن و جواب سلام دادن و شستن لباس و بدن برای نماز. واجب تخییری: امری که وجوب بین آن و دیگری دوران دارد، مانند کفّاره روزه که مخیّر است بین سه امر: 1 - آزاد کردن بنده; -2 شصت روز روزه گرفتن; 3 - شصت مسکین را اطعام کردن. واجب عینی: واجبی که برهر فردی با قطع نظر از دیگران واجب است، مانند نماز و روزه. واجب کفایی: واجبی که اگر کسی آن را انجام دهد از دیگران ساقط می شود، مانند غسل و سایر تجهیزات میّت که بر همه واجب است ولی وقتی که عدّه ای اقدام کنند، از دیگران ساقط می شود. واجب معلّق: واجبی که زمان وجوب آن (حال) و زمان واجب (آینده) یعنی وجوبش فعلی است ولی واجب را باید در شرایط مشخّصی انجام داد مانند وجوب حج پس از تحقّق شرایط استطاعت یعنی کسی که مستطیع شد حج بر او واجب است ولی باید صبر کند تا ایّام مخصوص حج فرا رسد و آنگاه عمل نماید. واجب منجّز: واجبی است که زمان وجوب و واجب یکی است، مانند روزه که در همان وقتی که واجب می گردد در همان وقت هم باید آن را انجام داد. واجب مطلق: واجبی که در هر شرایطی وجوب دارد، مانند نماز. واجب مشروط: واجبی که تنها در شرایط خاصّی واجب می گردد، مانند حج که تنها با شرط استطاعت واجب می شود. واجب موسّع: واجبی است که وقت انجام آن وسیع است، مانند نماز ظهر و عصر که از ظهر تا غروب وقت دارد. واجب مضیّق: واجبی است که دارای وقت مشخّص و محدود است، مانند روزه گرفتن در ماه رمضان. وارث: کسی که ارث می برد. واقف: وقف کننده. وثیقه: سپرده; گرویی. وجه: صورت; دلیل; عنوان. ودی: رطوبتی که گاهی پس از خروج بول مشاهده می شود. ودیعه: امانت. وذی: رطوبتی که گاهی پس از خروج منی مشاهده می شود. وصل به سکون: حرکت آخر کلمه ای را انداختن وبدون وقف آن را به کلمه بعد چسباندن. وصی: کسی که مسؤول انجام وصیّتی شود. وصیّت: سفارش; توصیه هایی که انسان برای کارهای پس از مرگش به دیگری می کند. وضو: شستن صورت و دست ها و مسح سر و پاها برای برپا داشتن نماز. وضوی ارتماسی: وضویی که انسان به عوض آنکه آب را روی صورت و دست هایش بریزد، صورت و دست هایش را در آب فرو می برد و در حال فروبردن یا بیرون آوردن آن قصد وضو می کند. وضوی ترتیبی: وضویی که انسان با ریختن آب به قصد وضو روی صورت و دست هایش آنها را می شوید. وضوی جبیره: آن است که در محل وضو، جبیره باشد. وطن: جایی که انسان برای اقامت و زندگی دائمی خود اختیار کند. وطی: لگدمال کردن; کنایه از عمل جنسی است. وقف به حرکت: در حین ادای حرکت آخرین حرف یک کلمه بین آن و کلمه بعد فاصله انداختن. وکیل: نماینده; کسی که از طرف شخصی اختیار انجام کاری را داشته باشد. ولایت: سرپرستی; صاحب اختیار بودن. ولیّ (یا قیّم): کسی که به دستور شارع مقدّس سرپرست دیگری است مانند پدر و پدربزرگ و مجتهد جامع الشرایط. (ه) هبه: بخشش. هدم: ویرانی. هدیه: تحفه; ارمغان. (ی) یائسه: زنی که سنّش به حدّی رسیده که دیگر عادت ماهیانه نمی شود.
- [آیت الله نوری همدانی] نافلة ظهر و عصر را در سفر نباید خواند ، ئلی ولی نافله عشا را که نماز وُتیره نامیده می شود به نیت اینکه شاید مطلوب خداوند باشد ، می تواند بجا آورد . فضلیت سحر خیزی ونماز شب باید توجه داشت که وقت سحر ، وقت بسیار مبارکی است ، وقت تهجد و عبادت خدا است وقت انس گرفتن با محبوب حقیقی در خلوت شب است ، وقتی است که پیشوایان معصوم اسلام (سلام الله علیهم )مسلمانان را به بیداری و تهجد د ر آن ترغیب می نمودند ، وقتی است که وقتی است که علمای بزرگ و صلحای روزگار همیشه در آن وقت از خواب بر می خاستند و در پیشگاه حضرت حق به نماز خواندن و تلاوت قرآن و استغفار می پرداختند و حل کمشکلات و قضای حوایج مهم خود را در این ساعت از آن ذات مقدس می خواستند و به مقصود می رسیدند .خداوند در دو جای قرآن ، کسانی را که در سحرگاهان به استغفار می پردازند و از خداوند کریم و رحیم بخشایش گناهان خود را می خواهند مورد تمجید قرار داده است .وقت سحربنابر اظهر ، آخرین قسمت از یک ششم شب میباشد .هر چند وقت نماز شب از نصف شب به بعد آغاز می شود و تا طلوع فجر ادامه پیدا می کند ، ولی هر چه به طلوع فجر نزدیکتر باشد ، ثواب بیشتری دارد .برای نماز شب فضلیت های فراوانی و تاکید بسیاری در احادیث اهل بیت عصمت (علیهم السلام) ذکر شده است.حضرت رسول اکرم (صلی الله غلیه وآله وسلم ) در ضمن وصیتهای خود به حضرت امیر المؤمنان (علیه السلام ) فرمودند : ( عَلیکَ بِصَلوهِ اللّیلِ ، بِصلوهِ الّلیلِ ، بِصلوهِ اللّیلِ ) یعنی سه مرتبه فرمودند : نماز شب خواندن را بر خود لازم بشمار . حضرت صاذق (علیه السلام)فرمودند :( شرافت مؤ من در نماز شب خواندن و عزت مؤ من در این است که متعرض اعراض مردم چیزهایی که مردم عنایت به پنهان ماندن آن دارند ، نشود ، به این معنا که تفحص در امور مردم نداشته باشد و غیبت آنان را نکند .) و نیز حضرت صادق (علیه السلام ) فرمودند : ( مال دنیا و فرزندان ، زینت زندگی این دنیا و نماز شب ، زینت آخرت است . ) در احادیث اسلامی برای نماز شب علاوه بر اینکه ثواب و فضیلت فراوان اخروی ذکر شده است ، فواید دنیوی بسیاری نیز برای آن بیان شده است .که حضرت صادق ( علیه السلام ) فرمود : ( نماز شب بخوانید که آن سنت پیغمبر و رسم صلحایی است که پیش از شما می زیستند و آن درد و مرض را از بدن شما دور می کند . ) و نیز فرمودند : ( نماز شب خواندن روی انسان را سفید و نورانی وخلق انسان را نیکو و بوی وی را پاکیزه می کند و روزی را فراوان می سازد و موجب ادای قرض انسان می گردد و غم و اندوه را بر طرف می نماید و به چشم انسان جلوه و روشنی می بخشد . )حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : ( خانه هایی که در آنها نماز شب و قرآن خوانده می شود ، برای اهل آسمان روشنایی می دهند به همان طوری که ستارگان آسمان برای مردم زمین ، روشنایی می دهند . ) حضرت رضا ( علیه السلام ) فرمودند : ( نماز شب خواندن را بر خود لازم بدانید زیرا هر بندة مؤ منی که هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت وتر 70مرتبه استغفار کند خداوند او را از عذاب قبر و از عذاب آتش نجات می دهد وعمرش را در دنیا طولانی میکند و در زندگی اقتصادی خداوند به او وسعت و گشایش میدهد وهر خانه ای که در آن نماز شب خوانده شود آن خانه برای مردم آسمان روشنایی می دهد همانطورکه ستارگان آسمان برای مردم روی زمین روشنایی می بخشند . ) برای د ستیابی به این توفیق لازم است از اول شب تصمیم بگیرند و مخصوصاً با کم غذا خوردن در شب خود را برای بیداری آماده سازند که حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) فرمودند : ( در سه چیز با سه چیز طمع مکن : 1-در بیداری شب با پرخوردن .2-در نور صورت با خوابیدن در جمیع شب .3-در امان ماندن در دنیا با همنشینی با فاسقان و فاجران .) کیفیت نماز شب و اما کیفیت نماز شب به این ترتیب است که : هشت رکعت که هر دو رکعت به یک سلام انجام بگیرد به قصد نماز نافلة شب خوانده شود و بعد از آن دو رکعت نماز به قصد نماز شفع می خواند و از آن پس یک رکعت به نیت نماز وتر بجا می آورد و بهتر این است که قنوت نماز وتر را به این ترتیب بجا بیاورد : 1- دعای فرج را که عبارت از این دعا است : لا اله الله الحلیم الکریم لا اله الا الله العلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و سبحان الله رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و سلام علی المرسلین بخواند . 2-هفت مرتبه بگوید : استغفر الله الذی لا اله الا هو الحی القیوم ذوالجلال و الاکرام من جمیع ظلمی و جرمی و اسرافی علی نفسی و اتوب الیه .بعد از آن 70مرتبه بگوید : استغفرالله ربی و اتوب الیه .پس از آن 300مرتبه بگوید : العفو . سپس برای چهل مؤمن دعا کند ( به زبان غیر عربی هم اشکال ندارد ، مثلاً بگوید : خداوندا! فلانی را بیامرز ) .از آن پس برای خود و پدر و مادر خود دعا کند و در خاتمة قنوت 7مرتبه بگوید : هذا مقامُ الغائذِ بکَ مِنَ النارِ . فضیلت نماز جعفر طیار نماز جعفر طیار ، دارای ثواب و فضیلت بسیار است و بر اساس روایاتی که از اهل بیت عصمت(سلام الله علیهم ) رسیده است تاثیر زیادی در بخشیده شدن گناهان انسان دارد . حضرت صادق ( علیه السلام ) فرمودند : ( روزی که قلعة خیبر ، دژ محکم یهودانی که در برابر پیشرفت اسلام جوان ، سنگ اندازی می کردند و هر روز نقشه ای می کشیدند و تر فندهایی برای متوقف ساختن ، بلکه بر انداختن نظام اسلامی ، طرح می کردند به دست سپاه اسلام فتح شد ، جعفر از کشور حبشه که به سر پرستی جمعی از مسلمانان که در نتیجة فشار سردمداران کفر به آنجا مسافرت کرده بودند که تا در محیطی آزاد به اقامه مراسم دین قیام کنند و هم به تبلیغ اسلام پرداخته ، درخت دین را در آن سر زمین بنشانند ، مسافرت کرده بود مراجعت کرد .حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) از شنیدن این جریان بسیار خرسند گردید و فرمود : ( والله ما ادری بایهما انا اشد سروراً بقدوم جعفر ام بفتح خیبر ) . قسم به خداوند از این دو جریانی که امروز برای ما پیش آمده است نمی دانم برای کدام یک بیشتر خشنود باشم ، آیا برای فتح خیبر یا برای بازگشت جعفر ؟ و از جای خود برخاست و جعفر را به آغوش کشید و میان دو چشم وی را بوسید و فرمود هدیه ای به تو بدهم .چون این کلام را مسلمانان شنیدند افراد بسیاری در میان جمع گرد آمدند و چنین فکر می کردندکه این هدیه طلا ونقرة قابل توجهی خواهد بود. حضرتش به جعفر فرمودند : ( چهار رکعت نماز به تو تعلیم می دهم اگر بتوانی در هر روز و اگر نه در دو روز و گرنه در هر جمعه و اگر نتوانستی در هر ماه یک مرتبه و اگر نتوانستی در هر سال یک مرتبه بخوان ، خداوند متعال گناهانی را که ما بین آن دو نماز انجام گرفته باشد می آمرزد .سپس آن را بیان فرمود و توضیح آن به این ترتیب است : چهار رکعت است به تشهد و دو سلام . در رکعت اول بعد از سوره حمد سورة (اذا زلزلت ) و در رکعت دوم بعد از سورة ( و العادیات) و در رکعت سوم پس از حمد ، سورة ( اذا جاء نصرالله ) و در رکعت چهارم بعد از حمد سورة ( قل هو الله احد) و در هر رعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه می گوید سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اکبر و در رکوع همین تسبیحات را ده مرتبه می گوید و چون سر از رکوع بر می دارد ده مرتبه و در سجدة دوم ده مرتبه و بعد از سر بر داشتن پیش از اینکه برخیزد ، ده مرتبه می گوید و هر چهار رکعت را به همین تر تیب می خواند که مجموعاً 300مرتبه می شود . اگر نتواند این سوره ها را بخواند بجای آنها هم سورة قل هو الله احد را بخواند ، ثواب و فضیلت این نماز را بدست می آورد .خواندن نماز جعفر در هر موقع مستحب است ، ولی بهترین اوقات آن در روز جمعه هنگامی است که آفتاب در سطح زمین گسترش یافته باشد .علمای بزرگ اسلام و صلحای روزگار در این وقت برخواندن آن مواظبت داشته اند .نماز های مستحبی غیر از اینها نیز بسیار است به کتاب مفاتیح الجنان و غیر آن مراجعه بفرمایید . وقت نافله های یومیه