جهیزیه
جهیزیه وسایل و اثاث اوّلیه زندگی می باشد. عنوان یاد شده به مناسبت در بابهای خمس، نکاح و قضا به کار رفته است.
ویژگی جهیزیه ساده و در کل زندگی ساده چیست؟ اگر در این مورد کتابی هست، لطفا معرفی کنید.
ویژگی جهیزیه ساده و در کل زندگی ساده چیست؟ اگر در این مورد کتابی هست، لطفا معرفی کنید. از اینکه با ما سخن گفته اید و سوالات خود را با ما در میان گذاشته اید تشکر می کنیم. ما در جواب به سوال شما ابتدا به بررسی قسمت اول سوال شما می پردازیم و سپس قسمت دوم آن را جواب می دهیم. جهیزیه ساده ازدواج آسان است اما امروزه با پیش شرط‌هایی که برای آن در جامعه ما قرار داده شده است، ازدواج به امری سخت و دشوار تبدیل شده است. جالب اینجاست پدر و مادری که خودشان هنوز پس از سال‌ها زندگی، لوازم و تجهیزات زندگی کاملی ندارند، از پسر و دختر توقع دارند که تمامی امکانات زندگی را به طور کامل فراهم کنند. آنان از دو جوانی که در ابتدای راه هستند، انتظار دارند که در مسائل اقتصادی حرف آخر را بزنند و تمام امکانات مادی زندگی را فراهم کنند. البته گاهی نگاه نادرست جوانان نیز به این ماجرا می‌ا‌فزاید. غالبا خانواده پسر توقع زیادی برای داشتن جهیزیه کامل ندارد و معمولاً دخترخانم ها اصرار زیادی برای داشتن همه وسایل در ابتدای زندگی دارند. تا چند سال پیش رسم بر این بود که خانواده دختر وسایل مختصر و ضروری را که برای شروع یک زندگی مشترک لازم است در اختیار عروس و داماد جوان قرار دهند تا آنان با دغدغه کمتری بتوانند در طول زندگی مشترک مایحتاج خود را فراهم کنند. در آن سال ها بیشتر افراد معتقد بودند که اصل جهیزیه، خرید همه وسایل زندگی نیست بلکه دادن وسایلی فقط برای شروع یک زندگی تازه است. اما این روزها رسم بر این است که خانواده ها (دختر و پسر) همه وسایل زندگی اعم از ضروری و تجملی را از بهترین و گران ترین نوع خریداری کنند. امروز کمتر کسی به خرید جهیزیه ساده راضی می شود و بیشتر خانواده ها بی توجه به سنت های گذشته فقط به پربارتر و چشمگیرتر بودن جهیزیه فکر می کنند. در این میان برخی معتقدند با توجه به شرایط رفاهی امروز و با وجود توسعه و تولید انواع کالاهای مصرفی جدید و متنوع، نباید داشتن چند وسیله را توقع بیجا دانست و در حقیقت باید فرهنگ قناعت و صرفه جویی با توجه به نیازمندی های روز خانواده ها، باز تعریف شود. اگرچه در برخی خانواده ها زیاده روی و افراط گرایی در خرید جهیزیه کاملاً مشهود است اما نمی توان خرید وسایل متعدد و ضروری را هم در ابتدای زندگی مشترک اسراف تلقی کرد. برای مثال برکسی پوشیده نیست که استفاده از جاروی برقی و یا ماشین لباسشویی تا حد زیادی از اتلاف انرژی در زنان و خستگی آنان می کاهد و بر سلامت آنان می افزاید. در این میان اما بسیاری از وسایل لوکس که برای جهیزیه در نظر گرفته می شود، نه فقط غیر ضروری است بلکه موجب افت هنر کدبانوگری زنان ایرانی می شود و رفته رفته زندگی مشترک زوجین حالت مصنوعی و ماشینی به خود می گیرد و از ارتقای کیفی زندگی می کاهد. جهیزیه سنگین از مهمترین عواملی است که بر تأخیر در سن ازدواج دامن می‌زند، بگونه ای که بسیاری از خانواده ها از ترس نداشتن جهزیه مناسب، خواستگاران دختر خود را رد می کنند و به آنان جواب منفی می دهند. این امر از طرفی باعث بالا رفتن سن ازدواج می شود و از طرف دیگر موجب می شود که دختر گزینه های مناسب برای ازدواج را از دست بدهد. دختر و پسر باید به این نکته توجه داشته باشند که هدف از تشکیل زندگی تکامل در همه جنبه‌های جسمی، فکری و ذهنی می باشد، نه فراهم کردن وسایل زندگی آنچنانی که نیمی از آن به غیر از زحمت حمل و نقل فایده دیگری ندارد. دو جوان باید به کمک یکدیگر، همه موانع زندگی را پشت سر بگذارند. آنان در تصمیمات خود به جای اینکه اسیر رسومات دست و پا گیر شوند، باید از سد چنین آدابی عبور کنند و یکدیگر را در غلبه کردن بر این موانع کمک کنند. هر فردی در جامعه از رفتار و بازخورد دیگران خود را می شناسد. انسان ها در زندگی اجتماعی تحت تأثیر سلسله ارزش هایی قرار می گیرند که جامعه آن را از طرق مختلف مثل تبلیغات به آنان القا می کند و این تبلیغات است که به فرد می گوید چه چیزی خوب، ضروری و الزامی و چه چیزی نامطلوب و مضر است. بخشی از آن به چشم و هم چشمی و بخشی دیگر هم به نیازهای درونی انسان ها مربوط است. طبق مطالب بالا می توان گفت: یکی از راه های کاهش سن ازدواج، فراهم کردن جهزیه ساده در حد ضرورت می باشد. ضروری یعنی آن که اگر نباشد زندگی شخص فلج شود، با این توصیف شما تصور کنید نبود کدام وسیله در جهیزیه دختر خانم ها در سال های اخیر به فلج شدن زندگی آنان منجر شده است. به نظر می رسد اغلب افراد به علت افزایش سطح عزت نفس وارد این جریان شده اند. در هر دوره ای از طریق موجی تازه، سطح زندگی جدیدی بدون آن که فرد بداند و بخواهد، به او القا می شود. جهیزیه عبارت است از داشتن حداقل وسایلی که دو نفر برای شروع یک زندگی تازه به آن نیاز دارند و این به معنی خرید همه وسایل موجود در بازار نیست. این موضوع به خود هویت و عزت نفس افراد باز می گردد، اگر شخصی دارای ارزش هایی باشد که هویت او را تأمین کند به طور حتم کمتر به سمت تبلیغات کاذب جامعه کشش پیدا می کند، اما برخی افراد همه هویت و عزت نفس خود را با خرید جهیزیه ای کامل به دست می آورند. داشتن حداقل وسایل در جهیزیه به معنای تفریط در خرید آن نیست بلکه قاعده کلی این است که براساس شرع و عرف جامعه، شخص در حد متعارف زندگی کند. این حد متعارف در هر دوره و شرایطی تعریف ویژه ای دارد، برای مثال، در زمان جنگ تحمیلی ، داشتن چند وسیله بزرگ و کوچک ضروری، کافی بود اما امروز فرد باید از یک سطح زندگی متوسط که به چشم دیگران هم عجیب نیاید، برخوردار باشد. حقیقتی که در این باره فراموش می شود، این است که افراد باید برای برعهده گرفتن یک مسؤولیت جدید با مسائل اصلی زندگی درگیر شوند، برخی ها به جای این که در شروع زندگی از نظر مهارت آموزی و حل مسئله توانمند شوند، بیشتر وقت و انرژی خود را صرف مسائل جزئی تر نظیر خرید همه وسایل جهیزیه می کنند، زیرا جامعه امروز فاقد الگوهای مناسب برای هدایت افراد به سمت مسائل اصلی زندگی است. جهزیه ساده، شامل وسایلی می شود که دو زوج جوان بتوانند در کنار هم زندگی مشترک خود را آغاز کنند و نبود آن موجب بروز مشکلاتی در زندگی آنان شود. به عنوان مثال یخچال، گاز و فرش جزء لوازم ضروری زندگی می باشد اما رادیو و تلویزیون را نمی توان جزء لوازم اساسی زندگی محسوب کرد . ساده زیستی یکی از کمالات اخلاقی انسان زهد و ساده زیستی است و در متون دینی ما در باب مخالفت با تجملات دنیوی و دنیاگرایی تأکیدات فراوانی وارد شده است. اما دیدگاههای مختلف در این زمینه در طول تاریخ موجب بروز تفاسیر گوناگون در عرصه فرایندهای اجتماعی گشته است. متأسفانه برداشت های ناروا از منابع دینی و یا نادیده گرفتن سنت و سیره حضرات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) و اعتقادات شخصی، نحله های گوناگونی را پرورانده که جمعی در مسیر افراط و گروهی در وادی تفریط حقیقت زیبای زهد وساده زیستی را مشوش ساخته اند. به گونه ای که گاهی با شنیدن واژه زهد ساده زیستی، انزوا - تنهایی- دوری از مردم و تمدن و پیشرفت و ترقی و دعا و عبادت در گوشه ای آرام و فارغ از مشغله های زندگی, در ذهن انسان تداعی می گردد. تحلیل مفهوم ساده زیستی، به لحاظ منطقی، مقدم بر مباحث دیگر است. زیرا بدون تصور روشن از ساده زیستی و به دست آوردن روش تشخیص ساده زیستی نمی توان درباره آن بحث کرد. در یک تعریف ساده می توان گفت ساده زیستی کفاف به حداقل امکانات مادی است که ناشی از خویشتنداری و قناعت است. دین اسلام بسیار کامل و متعادل است. دین اسلام که سفارش به زهد و دل نبستن به دنیا می نماید در جای دیگر سفارش می کند برای امور دنیایی ات طوری باش که گویا همیشه زنده هستی و برای امور آخرتی ات طوری باش که گویا فردا می میری. (کن لدنیاک کانک تعیش أبدا و کن لأخرتک کأنک تموت غداً ) مثلاً اگر خانه می سازی طوری بساز که نقص و عیبی نداشته باشد زیبا، بادوام، بزرگ و ....- البته یک مسلمان در همه کار خود اعتدال و میانه روی را دستور کار خود قرار می دهد از طرف دیگر هم می فرماید برای امور آخرتت هم طوری باش که گویا فردا می میری. بنابراین انسان نباید به بهانه ساده زیستی دست از تلاش و کوشش بردارد، بلکه معنای ساده زیستی زمانی محقق می شود که فرد علیرغم فراهم بودن امکانات مادی از آن چشم پوشی کند. ویژگی های ساده زیستی 1. در ساده زیستی فرد به حداقل امکانات زندگی اکتفا می کند، البته در ساده زیستی فرد این روش زندگی را از روی تقوا انتخاب می کند، به خلاف فقر که فرد زندگی فقیرانه را از روی ناچاری انتخاب می کند. 2. در ساده زیستی فرد تمکن و توانایی استفاده از امکانات مادی را دارد اما برای رسیدن به اهداف بلند معنوی از این امکانات مادی چشم پوشی می کند، چراکه عمده ترین عاملی که ارتباط شایسته خلق با خدا را متزلزل می کند، دلبستگی و وابستگی آدمی به ظواهر فریبنده دنیا است. 3. فرد در زندگی ساده از خرید و یا جمع آوری وسایلی که مورد استفاده او قرار نمی گیرد و یا اینکه جنبه تجملاتی دارد، خوداری می کند. نکات پایانی 1. در دستورات شرعی وارد شده است که مرد مستحب است زندگی را بر اهل و عیال وسعت ببخشد، البته به سر حد اسراف نرسد. اما اگر انگیزه ساده زیستی یک امر پسندیده ای باشد مثل هم‌نوایی با بی‌نوایان جامعه یا دوری گزیدن از ورطه تجملات، تشریفات و مفاخر بی ارزش دنیوی یا ترس از مؤاخذه احتمالی اخروی یا نگرانی از ناخشنودی علی (علیه السلام) و حذف شدن اسم، از فهرست شیعیان آن حضرت یا... تمام این انگیزه ها بسیار مطلوب است ولی همه آنها مشروط به این است که با حرامی مواجه نباشد. فرض کنید مرد به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که زن از او دل چرکین شود یا برعکس زن به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که مرد از او دلگیر شود و این کدورت اگر اذیت و آزار باطنی را به دنبال داشته باشد تحت عنوان ایذاء مؤمن قرار می‌گیرد و ایذاء مؤمن هم حرام است. پس نباید ساده زیستی به حدی برسد که یکی از دیگری رنجیده، دل شکسته و متأذی شود. یا فرض کنید در مهمان‌داری چه بسا بعضی از ساده‌زیستی‌ها توهین به مهمان باشد. در روایات بین مهمان ناخوانده و مهمان خوانده شده فرق گذاشته شده است. 2. ازنظر شرعی و فقهی (اسراف) حرام است نه این که (ساده زیستی) یک واجب شرعی باشد. هر کسی در اجتماع یک شأن مادی دارد که در صرف و خرج و سطح مادی زندگی باید به هم شأنی‌های خود رجوع کند. مثلاً کسی که دبیر است بایدزندگی متعارف دبیری را مد نظر داشته باشد و زندگی سایر دبیران را ملاحظه کند. اگر بنا بر فرض مردان دبیر دو دست کت و شلوار دارند، چندین دست کت و شلوار اسراف به حساب می‌آید، زیرا هر دبیری بشنود می گوید چگونه با حقوق دبیری چند دست کت و شلوار فراهم می شود؟ یعنی عرف دبیران چنین خرجی را نمی پذیرد. به همین خاطر است که اگر کسی از درآمد خود بیش از شأن خود چیزی تهیه کرد به آن خمس تعلق می‌گیرد (البته این مسأله ریزه کاری های دارد که باید به بحث‌های شرعی رجوع کرد) برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب اسوه ساده زیستی؛ احد فرامرز قرا ملکی مراجعه کنید. باز هم با ما سخن بگویید. نویسنده : عباسعلی هراتیان
ویژگی جهیزیه ساده و در کل زندگی ساده چیست؟ اگر در این مورد کتابی هست، لطفا معرفی کنید. از اینکه با ما سخن گفته اید و سوالات خود را با ما در میان گذاشته اید تشکر می کنیم. ما در جواب به سوال شما ابتدا به بررسی قسمت اول سوال شما می پردازیم و سپس قسمت دوم آن را جواب می دهیم. جهیزیه ساده ازدواج آسان است اما امروزه با پیش شرط‌هایی که برای آن در جامعه ما قرار داده شده است، ازدواج به امری سخت و دشوار تبدیل شده است. جالب اینجاست پدر و مادری که خودشان هنوز پس از سال‌ها زندگی، لوازم و تجهیزات زندگی کاملی ندارند، از پسر و دختر توقع دارند که تمامی امکانات زندگی را به طور کامل فراهم کنند. آنان از دو جوانی که در ابتدای راه هستند، انتظار دارند که در مسائل اقتصادی حرف آخر را بزنند و تمام امکانات مادی زندگی را فراهم کنند. البته گاهی نگاه نادرست جوانان نیز به این ماجرا می‌ا‌فزاید. غالبا خانواده پسر توقع زیادی برای داشتن جهیزیه کامل ندارد و معمولاً دخترخانم ها اصرار زیادی برای داشتن همه وسایل در ابتدای زندگی دارند. تا چند سال پیش رسم بر این بود که خانواده دختر وسایل مختصر و ضروری را که برای شروع یک زندگی مشترک لازم است در اختیار عروس و داماد جوان قرار دهند تا آنان با دغدغه کمتری بتوانند در طول زندگی مشترک مایحتاج خود را فراهم کنند. در آن سال ها بیشتر افراد معتقد بودند که اصل جهیزیه، خرید همه وسایل زندگی نیست بلکه دادن وسایلی فقط برای شروع یک زندگی تازه است. اما این روزها رسم بر این است که خانواده ها (دختر و پسر) همه وسایل زندگی اعم از ضروری و تجملی را از بهترین و گران ترین نوع خریداری کنند. امروز کمتر کسی به خرید جهیزیه ساده راضی می شود و بیشتر خانواده ها بی توجه به سنت های گذشته فقط به پربارتر و چشمگیرتر بودن جهیزیه فکر می کنند. در این میان برخی معتقدند با توجه به شرایط رفاهی امروز و با وجود توسعه و تولید انواع کالاهای مصرفی جدید و متنوع، نباید داشتن چند وسیله را توقع بیجا دانست و در حقیقت باید فرهنگ قناعت و صرفه جویی با توجه به نیازمندی های روز خانواده ها، باز تعریف شود. اگرچه در برخی خانواده ها زیاده روی و افراط گرایی در خرید جهیزیه کاملاً مشهود است اما نمی توان خرید وسایل متعدد و ضروری را هم در ابتدای زندگی مشترک اسراف تلقی کرد. برای مثال برکسی پوشیده نیست که استفاده از جاروی برقی و یا ماشین لباسشویی تا حد زیادی از اتلاف انرژی در زنان و خستگی آنان می کاهد و بر سلامت آنان می افزاید. در این میان اما بسیاری از وسایل لوکس که برای جهیزیه در نظر گرفته می شود، نه فقط غیر ضروری است بلکه موجب افت هنر کدبانوگری زنان ایرانی می شود و رفته رفته زندگی مشترک زوجین حالت مصنوعی و ماشینی به خود می گیرد و از ارتقای کیفی زندگی می کاهد. جهیزیه سنگین از مهمترین عواملی است که بر تأخیر در سن ازدواج دامن می‌زند، بگونه ای که بسیاری از خانواده ها از ترس نداشتن جهزیه مناسب، خواستگاران دختر خود را رد می کنند و به آنان جواب منفی می دهند. این امر از طرفی باعث بالا رفتن سن ازدواج می شود و از طرف دیگر موجب می شود که دختر گزینه های مناسب برای ازدواج را از دست بدهد. دختر و پسر باید به این نکته توجه داشته باشند که هدف از تشکیل زندگی تکامل در همه جنبه‌های جسمی، فکری و ذهنی می باشد، نه فراهم کردن وسایل زندگی آنچنانی که نیمی از آن به غیر از زحمت حمل و نقل فایده دیگری ندارد. دو جوان باید به کمک یکدیگر، همه موانع زندگی را پشت سر بگذارند. آنان در تصمیمات خود به جای اینکه اسیر رسومات دست و پا گیر شوند، باید از سد چنین آدابی عبور کنند و یکدیگر را در غلبه کردن بر این موانع کمک کنند. هر فردی در جامعه از رفتار و بازخورد دیگران خود را می شناسد. انسان ها در زندگی اجتماعی تحت تأثیر سلسله ارزش هایی قرار می گیرند که جامعه آن را از طرق مختلف مثل تبلیغات به آنان القا می کند و این تبلیغات است که به فرد می گوید چه چیزی خوب، ضروری و الزامی و چه چیزی نامطلوب و مضر است. بخشی از آن به چشم و هم چشمی و بخشی دیگر هم به نیازهای درونی انسان ها مربوط است. طبق مطالب بالا می توان گفت: یکی از راه های کاهش سن ازدواج، فراهم کردن جهزیه ساده در حد ضرورت می باشد. ضروری یعنی آن که اگر نباشد زندگی شخص فلج شود، با این توصیف شما تصور کنید نبود کدام وسیله در جهیزیه دختر خانم ها در سال های اخیر به فلج شدن زندگی آنان منجر شده است. به نظر می رسد اغلب افراد به علت افزایش سطح عزت نفس وارد این جریان شده اند. در هر دوره ای از طریق موجی تازه، سطح زندگی جدیدی بدون آن که فرد بداند و بخواهد، به او القا می شود. جهیزیه عبارت است از داشتن حداقل وسایلی که دو نفر برای شروع یک زندگی تازه به آن نیاز دارند و این به معنی خرید همه وسایل موجود در بازار نیست. این موضوع به خود هویت و عزت نفس افراد باز می گردد، اگر شخصی دارای ارزش هایی باشد که هویت او را تأمین کند به طور حتم کمتر به سمت تبلیغات کاذب جامعه کشش پیدا می کند، اما برخی افراد همه هویت و عزت نفس خود را با خرید جهیزیه ای کامل به دست می آورند. داشتن حداقل وسایل در جهیزیه به معنای تفریط در خرید آن نیست بلکه قاعده کلی این است که براساس شرع و عرف جامعه، شخص در حد متعارف زندگی کند. این حد متعارف در هر دوره و شرایطی تعریف ویژه ای دارد، برای مثال، در زمان جنگ تحمیلی ، داشتن چند وسیله بزرگ و کوچک ضروری، کافی بود اما امروز فرد باید از یک سطح زندگی متوسط که به چشم دیگران هم عجیب نیاید، برخوردار باشد. حقیقتی که در این باره فراموش می شود، این است که افراد باید برای برعهده گرفتن یک مسؤولیت جدید با مسائل اصلی زندگی درگیر شوند، برخی ها به جای این که در شروع زندگی از نظر مهارت آموزی و حل مسئله توانمند شوند، بیشتر وقت و انرژی خود را صرف مسائل جزئی تر نظیر خرید همه وسایل جهیزیه می کنند، زیرا جامعه امروز فاقد الگوهای مناسب برای هدایت افراد به سمت مسائل اصلی زندگی است. جهزیه ساده، شامل وسایلی می شود که دو زوج جوان بتوانند در کنار هم زندگی مشترک خود را آغاز کنند و نبود آن موجب بروز مشکلاتی در زندگی آنان شود. به عنوان مثال یخچال، گاز و فرش جزء لوازم ضروری زندگی می باشد اما رادیو و تلویزیون را نمی توان جزء لوازم اساسی زندگی محسوب کرد . ساده زیستی یکی از کمالات اخلاقی انسان زهد و ساده زیستی است و در متون دینی ما در باب مخالفت با تجملات دنیوی و دنیاگرایی تأکیدات فراوانی وارد شده است. اما دیدگاههای مختلف در این زمینه در طول تاریخ موجب بروز تفاسیر گوناگون در عرصه فرایندهای اجتماعی گشته است. متأسفانه برداشت های ناروا از منابع دینی و یا نادیده گرفتن سنت و سیره حضرات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) و اعتقادات شخصی، نحله های گوناگونی را پرورانده که جمعی در مسیر افراط و گروهی در وادی تفریط حقیقت زیبای زهد وساده زیستی را مشوش ساخته اند. به گونه ای که گاهی با شنیدن واژه زهد ساده زیستی، انزوا - تنهایی- دوری از مردم و تمدن و پیشرفت و ترقی و دعا و عبادت در گوشه ای آرام و فارغ از مشغله های زندگی, در ذهن انسان تداعی می گردد. تحلیل مفهوم ساده زیستی، به لحاظ منطقی، مقدم بر مباحث دیگر است. زیرا بدون تصور روشن از ساده زیستی و به دست آوردن روش تشخیص ساده زیستی نمی توان درباره آن بحث کرد. در یک تعریف ساده می توان گفت ساده زیستی کفاف به حداقل امکانات مادی است که ناشی از خویشتنداری و قناعت است. دین اسلام بسیار کامل و متعادل است. دین اسلام که سفارش به زهد و دل نبستن به دنیا می نماید در جای دیگر سفارش می کند برای امور دنیایی ات طوری باش که گویا همیشه زنده هستی و برای امور آخرتی ات طوری باش که گویا فردا می میری. (کن لدنیاک کانک تعیش أبدا و کن لأخرتک کأنک تموت غداً ) مثلاً اگر خانه می سازی طوری بساز که نقص و عیبی نداشته باشد زیبا، بادوام، بزرگ و ....- البته یک مسلمان در همه کار خود اعتدال و میانه روی را دستور کار خود قرار می دهد از طرف دیگر هم می فرماید برای امور آخرتت هم طوری باش که گویا فردا می میری. بنابراین انسان نباید به بهانه ساده زیستی دست از تلاش و کوشش بردارد، بلکه معنای ساده زیستی زمانی محقق می شود که فرد علیرغم فراهم بودن امکانات مادی از آن چشم پوشی کند. ویژگی های ساده زیستی 1. در ساده زیستی فرد به حداقل امکانات زندگی اکتفا می کند، البته در ساده زیستی فرد این روش زندگی را از روی تقوا انتخاب می کند، به خلاف فقر که فرد زندگی فقیرانه را از روی ناچاری انتخاب می کند. 2. در ساده زیستی فرد تمکن و توانایی استفاده از امکانات مادی را دارد اما برای رسیدن به اهداف بلند معنوی از این امکانات مادی چشم پوشی می کند، چراکه عمده ترین عاملی که ارتباط شایسته خلق با خدا را متزلزل می کند، دلبستگی و وابستگی آدمی به ظواهر فریبنده دنیا است. 3. فرد در زندگی ساده از خرید و یا جمع آوری وسایلی که مورد استفاده او قرار نمی گیرد و یا اینکه جنبه تجملاتی دارد، خوداری می کند. نکات پایانی 1. در دستورات شرعی وارد شده است که مرد مستحب است زندگی را بر اهل و عیال وسعت ببخشد، البته به سر حد اسراف نرسد. اما اگر انگیزه ساده زیستی یک امر پسندیده ای باشد مثل هم‌نوایی با بی‌نوایان جامعه یا دوری گزیدن از ورطه تجملات، تشریفات و مفاخر بی ارزش دنیوی یا ترس از مؤاخذه احتمالی اخروی یا نگرانی از ناخشنودی علی (علیه السلام) و حذف شدن اسم، از فهرست شیعیان آن حضرت یا... تمام این انگیزه ها بسیار مطلوب است ولی همه آنها مشروط به این است که با حرامی مواجه نباشد. فرض کنید مرد به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که زن از او دل چرکین شود یا برعکس زن به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که مرد از او دلگیر شود و این کدورت اگر اذیت و آزار باطنی را به دنبال داشته باشد تحت عنوان ایذاء مؤمن قرار می‌گیرد و ایذاء مؤمن هم حرام است. پس نباید ساده زیستی به حدی برسد که یکی از دیگری رنجیده، دل شکسته و متأذی شود. یا فرض کنید در مهمان‌داری چه بسا بعضی از ساده‌زیستی‌ها توهین به مهمان باشد. در روایات بین مهمان ناخوانده و مهمان خوانده شده فرق گذاشته شده است. 2. ازنظر شرعی و فقهی (اسراف) حرام است نه این که (ساده زیستی) یک واجب شرعی باشد. هر کسی در اجتماع یک شأن مادی دارد که در صرف و خرج و سطح مادی زندگی باید به هم شأنی‌های خود رجوع کند. مثلاً کسی که دبیر است بایدزندگی متعارف دبیری را مد نظر داشته باشد و زندگی سایر دبیران را ملاحظه کند. اگر بنا بر فرض مردان دبیر دو دست کت و شلوار دارند، چندین دست کت و شلوار اسراف به حساب می‌آید، زیرا هر دبیری بشنود می گوید چگونه با حقوق دبیری چند دست کت و شلوار فراهم می شود؟ یعنی عرف دبیران چنین خرجی را نمی پذیرد. به همین خاطر است که اگر کسی از درآمد خود بیش از شأن خود چیزی تهیه کرد به آن خمس تعلق می‌گیرد (البته این مسأله ریزه کاری های دارد که باید به بحث‌های شرعی رجوع کرد) برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب اسوه ساده زیستی؛ احد فرامرز قرا ملکی مراجعه کنید. باز هم با ما سخن بگویید. نویسنده : عباسعلی هراتیان
پاسخ:
ویژگی جهیزیه ساده و در کل زندگی ساده چیست؟ اگر در این مورد کتابی هست، لطفا معرفی کنید.
از اینکه با ما سخن گفته اید و سوالات خود را با ما در میان گذاشته اید تشکر می کنیم. ما در جواب به سوال شما ابتدا به بررسی قسمت اول سوال شما می پردازیم و سپس قسمت دوم آن را جواب می دهیم.
جهیزیه ساده
ازدواج آسان است اما امروزه با پیش شرط‌هایی که برای آن در جامعه ما قرار داده شده است، ازدواج به امری سخت و دشوار تبدیل شده است. جالب اینجاست پدر و مادری که خودشان هنوز پس از سال‌ها زندگی، لوازم و تجهیزات زندگی کاملی ندارند، از پسر و دختر توقع دارند که تمامی امکانات زندگی را به طور کامل فراهم کنند. آنان از دو جوانی که در ابتدای راه هستند، انتظار دارند که در مسائل اقتصادی حرف آخر را بزنند و تمام امکانات مادی زندگی را فراهم کنند. البته گاهی نگاه نادرست جوانان نیز به این ماجرا می‌ا‌فزاید. غالبا خانواده پسر توقع زیادی برای داشتن جهیزیه کامل ندارد و معمولاً دخترخانم ها اصرار زیادی برای داشتن همه وسایل در ابتدای زندگی دارند.
تا چند سال پیش رسم بر این بود که خانواده دختر وسایل مختصر و ضروری را که برای شروع یک زندگی مشترک لازم است در اختیار عروس و داماد جوان قرار دهند تا آنان با دغدغه کمتری بتوانند در طول زندگی مشترک مایحتاج خود را فراهم کنند. در آن سال ها بیشتر افراد معتقد بودند که اصل جهیزیه، خرید همه وسایل زندگی نیست بلکه دادن وسایلی فقط برای شروع یک زندگی تازه است.
اما این روزها رسم بر این است که خانواده ها (دختر و پسر) همه وسایل زندگی اعم از ضروری و تجملی را از بهترین و گران ترین نوع خریداری کنند. امروز کمتر کسی به خرید جهیزیه ساده راضی می شود و بیشتر خانواده ها بی توجه به سنت های گذشته فقط به پربارتر و چشمگیرتر بودن جهیزیه فکر می کنند. در این میان برخی معتقدند با توجه به شرایط رفاهی امروز و با وجود توسعه و تولید انواع کالاهای مصرفی جدید و متنوع، نباید داشتن چند وسیله را توقع بیجا دانست و در حقیقت باید فرهنگ قناعت و صرفه جویی با توجه به نیازمندی های روز خانواده ها، باز تعریف شود. اگرچه در برخی خانواده ها زیاده روی و افراط گرایی در خرید جهیزیه کاملاً مشهود است اما نمی توان خرید وسایل متعدد و ضروری را هم در ابتدای زندگی مشترک اسراف تلقی کرد.
برای مثال برکسی پوشیده نیست که استفاده از جاروی برقی و یا ماشین لباسشویی تا حد زیادی از اتلاف انرژی در زنان و خستگی آنان می کاهد و بر سلامت آنان می افزاید. در این میان اما بسیاری از وسایل لوکس که برای جهیزیه در نظر گرفته می شود، نه فقط غیر ضروری است بلکه موجب افت هنر کدبانوگری زنان ایرانی می شود و رفته رفته زندگی مشترک زوجین حالت مصنوعی و ماشینی به خود می گیرد و از ارتقای کیفی زندگی می کاهد.
جهیزیه سنگین از مهمترین عواملی است که بر تأخیر در سن ازدواج دامن می‌زند، بگونه ای که بسیاری از خانواده ها از ترس نداشتن جهزیه مناسب، خواستگاران دختر خود را رد می کنند و به آنان جواب منفی می دهند. این امر از طرفی باعث بالا رفتن سن ازدواج می شود و از طرف دیگر موجب می شود که دختر گزینه های مناسب برای ازدواج را از دست بدهد.
دختر و پسر باید به این نکته توجه داشته باشند که هدف از تشکیل زندگی تکامل در همه جنبه‌های جسمی، فکری و ذهنی می باشد، نه فراهم کردن وسایل زندگی آنچنانی که نیمی از آن به غیر از زحمت حمل و نقل فایده دیگری ندارد. دو جوان باید به کمک یکدیگر، همه موانع زندگی را پشت سر بگذارند. آنان در تصمیمات خود به جای اینکه اسیر رسومات دست و پا گیر شوند، باید از سد چنین آدابی عبور کنند و یکدیگر را در غلبه کردن بر این موانع کمک کنند.
هر فردی در جامعه از رفتار و بازخورد دیگران خود را می شناسد. انسان ها در زندگی اجتماعی تحت تأثیر سلسله ارزش هایی قرار می گیرند که جامعه آن را از طرق مختلف مثل تبلیغات به آنان القا می کند و این تبلیغات است که به فرد می گوید چه چیزی خوب، ضروری و الزامی و چه چیزی نامطلوب و مضر است. بخشی از آن به چشم و هم چشمی و بخشی دیگر هم به نیازهای درونی انسان ها مربوط است.
طبق مطالب بالا می توان گفت: یکی از راه های کاهش سن ازدواج، فراهم کردن جهزیه ساده در حد ضرورت می باشد. ضروری یعنی آن که اگر نباشد زندگی شخص فلج شود، با این توصیف شما تصور کنید نبود کدام وسیله در جهیزیه دختر خانم ها در سال های اخیر به فلج شدن زندگی آنان منجر شده است. به نظر می رسد اغلب افراد به علت افزایش سطح عزت نفس وارد این جریان شده اند. در هر دوره ای از طریق موجی تازه، سطح زندگی جدیدی بدون آن که فرد بداند و بخواهد، به او القا می شود. جهیزیه عبارت است از داشتن حداقل وسایلی که دو نفر برای شروع یک زندگی تازه به آن نیاز دارند و این به معنی خرید همه وسایل موجود در بازار نیست. این موضوع به خود هویت و عزت نفس افراد باز می گردد، اگر شخصی دارای ارزش هایی باشد که هویت او را تأمین کند به طور حتم کمتر به سمت تبلیغات کاذب جامعه کشش پیدا می کند، اما برخی افراد همه هویت و عزت نفس خود را با خرید جهیزیه ای کامل به دست می آورند.
داشتن حداقل وسایل در جهیزیه به معنای تفریط در خرید آن نیست بلکه قاعده کلی این است که براساس شرع و عرف جامعه، شخص در حد متعارف زندگی کند. این حد متعارف در هر دوره و شرایطی تعریف ویژه ای دارد، برای مثال، در زمان جنگ تحمیلی ، داشتن چند وسیله بزرگ و کوچک ضروری، کافی بود اما امروز فرد باید از یک سطح زندگی متوسط که به چشم دیگران هم عجیب نیاید، برخوردار باشد.
حقیقتی که در این باره فراموش می شود، این است که افراد باید برای برعهده گرفتن یک مسؤولیت جدید با مسائل اصلی زندگی درگیر شوند، برخی ها به جای این که در شروع زندگی از نظر مهارت آموزی و حل مسئله توانمند شوند، بیشتر وقت و انرژی خود را صرف مسائل جزئی تر نظیر خرید همه وسایل جهیزیه می کنند، زیرا جامعه امروز فاقد الگوهای مناسب برای هدایت افراد به سمت مسائل اصلی زندگی است.
جهزیه ساده، شامل وسایلی می شود که دو زوج جوان بتوانند در کنار هم زندگی مشترک خود را آغاز کنند و نبود آن موجب بروز مشکلاتی در زندگی آنان شود. به عنوان مثال یخچال، گاز و فرش جزء لوازم ضروری زندگی می باشد اما رادیو و تلویزیون را نمی توان جزء لوازم اساسی زندگی محسوب کرد .
ساده زیستی
یکی از کمالات اخلاقی انسان زهد و ساده زیستی است و در متون دینی ما در باب مخالفت با تجملات دنیوی و دنیاگرایی تأکیدات فراوانی وارد شده است. اما دیدگاههای مختلف در این زمینه در طول تاریخ موجب بروز تفاسیر گوناگون در عرصه فرایندهای اجتماعی گشته است.
متأسفانه برداشت های ناروا از منابع دینی و یا نادیده گرفتن سنت و سیره حضرات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) و اعتقادات شخصی، نحله های گوناگونی را پرورانده که جمعی در مسیر افراط و گروهی در وادی تفریط حقیقت زیبای زهد وساده زیستی را مشوش ساخته اند. به گونه ای که گاهی با شنیدن واژه زهد ساده زیستی، انزوا - تنهایی- دوری از مردم و تمدن و پیشرفت و ترقی و دعا و عبادت در گوشه ای آرام و فارغ از مشغله های زندگی, در ذهن انسان تداعی می گردد.
تحلیل مفهوم ساده زیستی، به لحاظ منطقی، مقدم بر مباحث دیگر است. زیرا بدون تصور روشن از ساده زیستی و به دست آوردن روش تشخیص ساده زیستی نمی توان درباره آن بحث کرد. در یک تعریف ساده می توان گفت ساده زیستی کفاف به حداقل امکانات مادی است که ناشی از خویشتنداری و قناعت است.
دین اسلام بسیار کامل و متعادل است. دین اسلام که سفارش به زهد و دل نبستن به دنیا می نماید در جای دیگر سفارش می کند برای امور دنیایی ات طوری باش که گویا همیشه زنده هستی و برای امور آخرتی ات طوری باش که گویا فردا می میری. (کن لدنیاک کانک تعیش أبدا و کن لأخرتک کأنک تموت غداً )
مثلاً اگر خانه می سازی طوری بساز که نقص و عیبی نداشته باشد زیبا، بادوام، بزرگ و ....- البته یک مسلمان در همه کار خود اعتدال و میانه روی را دستور کار خود قرار می دهد از طرف دیگر هم می فرماید برای امور آخرتت هم طوری باش که گویا فردا می میری. بنابراین انسان نباید به بهانه ساده زیستی دست از تلاش و کوشش بردارد، بلکه معنای ساده زیستی زمانی محقق می شود که فرد علیرغم فراهم بودن امکانات مادی از آن چشم پوشی کند.
ویژگی های ساده زیستی
1. در ساده زیستی فرد به حداقل امکانات زندگی اکتفا می کند، البته در ساده زیستی فرد این روش زندگی را از روی تقوا انتخاب می کند، به خلاف فقر که فرد زندگی فقیرانه را از روی ناچاری انتخاب می کند.
2. در ساده زیستی فرد تمکن و توانایی استفاده از امکانات مادی را دارد اما برای رسیدن به اهداف بلند معنوی از این امکانات مادی چشم پوشی می کند، چراکه عمده ترین عاملی که ارتباط شایسته خلق با خدا را متزلزل می کند، دلبستگی و وابستگی آدمی به ظواهر فریبنده دنیا است.
3. فرد در زندگی ساده از خرید و یا جمع آوری وسایلی که مورد استفاده او قرار نمی گیرد و یا اینکه جنبه تجملاتی دارد، خوداری می کند.
نکات پایانی
1. در دستورات شرعی وارد شده است که مرد مستحب است زندگی را بر اهل و عیال وسعت ببخشد، البته به سر حد اسراف نرسد. اما اگر انگیزه ساده زیستی یک امر پسندیده ای باشد مثل هم‌نوایی با بی‌نوایان جامعه یا دوری گزیدن از ورطه تجملات، تشریفات و مفاخر بی ارزش دنیوی یا ترس از مؤاخذه احتمالی اخروی یا نگرانی از ناخشنودی علی (علیه السلام) و حذف شدن اسم، از فهرست شیعیان آن حضرت یا... تمام این انگیزه ها بسیار مطلوب است ولی همه آنها مشروط به این است که با حرامی مواجه نباشد.
فرض کنید مرد به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که زن از او دل چرکین شود یا برعکس زن به گونه‌ای ساده زیستی را اعمال کند که مرد از او دلگیر شود و این کدورت اگر اذیت و آزار باطنی را به دنبال داشته باشد تحت عنوان ایذاء مؤمن قرار می‌گیرد و ایذاء مؤمن هم حرام است.
پس نباید ساده زیستی به حدی برسد که یکی از دیگری رنجیده، دل شکسته و متأذی شود. یا فرض کنید در مهمان‌داری چه بسا بعضی از ساده‌زیستی‌ها توهین به مهمان باشد. در روایات بین مهمان ناخوانده و مهمان خوانده شده فرق گذاشته شده است.
2. ازنظر شرعی و فقهی (اسراف) حرام است نه این که (ساده زیستی) یک واجب شرعی باشد. هر کسی در اجتماع یک شأن مادی دارد که در صرف و خرج و سطح مادی زندگی باید به هم شأنی‌های خود رجوع کند. مثلاً کسی که دبیر است بایدزندگی متعارف دبیری را مد نظر داشته باشد و زندگی سایر دبیران را ملاحظه کند. اگر بنا بر فرض مردان دبیر دو دست کت و شلوار دارند، چندین دست کت و شلوار اسراف به حساب می‌آید، زیرا هر دبیری بشنود می گوید چگونه با حقوق دبیری چند دست کت و شلوار فراهم می شود؟ یعنی عرف دبیران چنین خرجی را نمی پذیرد. به همین خاطر است که اگر کسی از درآمد خود بیش از شأن خود چیزی تهیه کرد به آن خمس تعلق می‌گیرد (البته این مسأله ریزه کاری های دارد که باید به بحث‌های شرعی رجوع کرد)
برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب اسوه ساده زیستی؛ احد فرامرز قرا ملکی مراجعه کنید.
باز هم با ما سخن بگویید.
نویسنده : عباسعلی هراتیان
- [سایر] قرآن چگونه کتابی است؟ رمزی؟ ساده و روشن؟ یا تمثیلی و محتاج تاویل؟
- [سایر] لطفا به من کتابی معرفی کنید که دین اسلام و شیعه را معرفی کند؟
- [سایر] کتابی جهت شناخت امام زمان (عج) معرفی نمایید.
- [سایر] در مورد بسته شدن بخت کتابی را معرفی کنید .
- [سایر] کتابی جامع و کامل درباره تجوید معرفی فرمائید؟
- [سایر] زندگی اجتماعی انسان چه ویژگی ممتازی دارد؟
- [سایر] چند کتاب با موضوعات ساده وزود فهم در مورد خدا شناسی معرفی کنید
- [سایر] ویژگی قوم برگزیده از نظر قرآن چیست؟ قرآن قوم مطلوب و ایده آل را چگونه معرفی می کند و چه ویژگی هایی برایش قائل است؟
- [سایر] درباره فلسفه وجودیه موجودات غیب توضیح دهید. یا سایتی یا کتابی معرفی نمایید.
- [سایر] لطفاً کتابی در باره مستحبات و مکروهات اعمال روزانه انسان به بنده معرفی کنید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیّه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید و یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیه می کنند و تهیه آن مورد حاجت باشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد و همین طور اگر برای تهیه جهیزیه مجبور باشد پول پس انداز کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند گرچه تهیه نکردن آن عیب نباشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نتواند یک‌جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، آن مبلغ خمس ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند؛ چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شانش هم زیاد نباشد؛ بنا بر احتیاط لازم خمس آن را بدهد و اگر از شانش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید؛ باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در میان بسیاری از خانواده ها معمول است که جهیزیه دختران را تدریجاً تهیّه می کنند، چنانچه سال بر آن جهیزیه بگذرد خمس آن واجب است؛ ولی در مناطقی که اگر جهیزیه را قبلاً تهیّه نکنند عیب محسوب می¬شود، یا این که تهیّه آن جز به صورت تدریجی مشکل است، خمس ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه می‌کند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، و تهیه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد، و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [امام خمینی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید، یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، به طوری که تهیه نکردن آن عیب است، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دختر در معرض ازدواج باشد و انسان نتواند جهیزیّه او را از درآمد سالی که در آن ازدواج می‌کند تهیّه کند و مجبور باشد که از قبل، هر سال مقداری از آن را تهیّه نماید و دادن خمس جنس تهیّه شده، موجب عدم توانایی برای تهیّه جهیزیّه و یا تأخیر در تهیّه آن از وقت حاجت شود و یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکنند به گونه‌ای که تهیّه نکردن آن عیب باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد و سال بر آن بگذرد، خُمس ندارد.