با توجه به تاریخ گذشته شیعه و فراوانی مراجع تقلید چطور این تعداد مراجع با وحدت امت اسلامی با هم جمع می¬شوند؟

مرجع تقلید (به معنای شخص مورد مراجعه برای تقلید)، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می‌‌شود.

تقلید، اصطلاحی فقهی در اسلام به معنای پیروی شخص مکلَّف از مجتهد در احکام عملی دین است. تقلید در اصول دین جایز نیست و باید خود شخص با تحقیق و بررسی، به اصول دین ایمان آورد؛ ولی در احکام یا باید خودِ شخص مجتهد باشد، یا به احتیاط عمل کند و یا از شخص متخصص در فقه که به او مجتهد جامع الشرایط یا مرجع تقلید می‌گویند، تقلید نماید. به کسی که از مجتهد تقلید می‌کند، «مُقَلِّد» می‌گویند.

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

قرآن کریم به مسئله «اتحاد» از دیدگاه اجتماعی نگریسته و بر اهمیت اتحاد میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تاکید کرده است و پیوند میان دلهای مومنان را نوعی تصرف الهی می‌شمارد و برای ایجاد و حفظ چنین یگانگی، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می‌داند.

اُمَّت، واژه‌ای عربی به معنای قوم، قبیله، عشیره، گروه‌های نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبی که تحت لوای هدایت یک پیامبر قرار دارد.[۱] این واژه در قرآن کریم ۶۵ بار به صورت مفرد یا جمع آمده است.ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامی در ذیل عناوینی همچون امت اسلامی، جانشین امتهای پیشین، مصون بودن امت از خطا و وحدت و اختلاف امت، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

جمع معانی زیادی در کاربردهای مختلف دارد که در مقاله ذیل به آن پرداخته می شود.

سید حسین طباطبائی بروجردی (۱۲۹۲-۱۳۸۰ قمری/ ۱۲۵۴-۱۳۴۰ شمسی)؛ از مراجع تقلید بزرگ شیعه در قرن چهاردهم قمری که هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و پانزده سال مرجع عام شیعیان جهان بود.

آستانه حضرت معصومه؛ حرم حضرت معصومه (س) و ساختمان‌ها و موقوفات و تشکیلات اداری وابسته به آن که بیشتر آنها در شهر قم واقع است. حضرت فاطمه معصومه (س) در ۲۰۱ق/۸۱۶م، یک سال پس از ورود امام‎ رضا(ع) به مرو، عزم خراسان کرد و چون به ساوه رسید، بیمار شد. موسی‎بن خزرج اشعری از اشعریان مقیم قم به ساوه رفت و وی را به قم آورد و در سرای خویش منزل داد و پس از مدتی حضرت معصومه (س) وفات یافت. پیکر فاطمه معصومه (س) را در محلی موسوم به باغ بابلان که اکنون روضه اوست، به خاک سپردند. نخستین قبه بر قبر وی توسط زینب از زنان علویه ساخته شد و این بنا در زمان صفویه شکوه و جلالی یافت. نخستین ضریح مرقد، ساخته شاه‎ طهماسب اول است. امروزه آستانه حضرت معصومه (س) دارای ۲ صحن است: صحن عتیق و صحن جدید. همچنین امروزه کلیه امور آستانه طبق اساسنامه مصوب، با تولیت آستانه است.

محمد علی اراکی (۱۳۱۳-۱۴۱۵ق) از مراجع تقلید ایرانی است. وی حدود ۳۰ سال امام جماعت مسجد امام حسن عسکری(ع) قم بود وی همچنین نماز جمعه را واجب می دانست و در همین مسجد نماز جمعه اقامه می کرد. وی در تاسیس حوزه علمیه قم نقش بسزایی داشت.

سید ابوالقاسم موسوی خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) مرجع تقلید شیعه و مفسّر قرآن کریم. او از محضر اساتید بزرگی در حوزه علمیه نجف بهره برد. و خود نیز شاگردانی تربیت کرد، برخی از شاگردان او به مرجعیت رسیدند.

فاطمه معصومه (س) مشهور به کریمه اهل بیت، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا (ع)، از بانوان برجسته و بافضیلت خاندان اهل بیت (ع) و از جمله امامزادگان مدفون در قم است که زیارت مرقد او نزد شیعیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. او در مدینه به دنیا آمد و در سال ۲۰۱ هجری قمری به قصد دیدار برادرش امام رضا (ع) در طوس، وارد ایران شد؛ اما در میانه راه، به علت بیماری، در شهر قم درگذشت. بزرگان و عالمان دینی، ویژگی‌های شخصیتی و مذهبی وی را ستوده و از او روایاتی نیز نقل کرده‌اند.

مرجع تقلید (به معنای شخص مورد مراجعه برای تقلید)، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می‌‌شود.

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگ‌ترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری.

ولایت فقیه اصطلاح و نظریه‌ای شیعی و فقهی و به معنای سرپرستی و حکومت فقیه است. این سرپرستی و حکومت و نیز شخصی که شایسته آن است، تعریف، شرایط و ویژگی‌هایی دارد که فقهیان شیعه آن‌ها را از منابع روایی شیعی استنباط کرده‌اند. موضوع ولایت فقیه در آثار فقهی بسیاری از فقیهان شیعه آمده است و اختلافی در آن نیست؛ اما درباره کمیت و کیفیت اختیارات فقیه میان آنان اختلافاتی وجود دارد.

احکام الهی، احکام کلّی قرآنی و احکام صادر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اعتبار منصب نبوّت می باشد.

او در سال ۱۳۱۵ ق. / ۱۲۷۶ ش. در نجف به دنیا آمد. و شهاب الدین نام گرفت پدرش، آیة الله سید شمس الدین محمود مرعشی (۱۲۷۹ ق. ـ۱۳۳۸ ق.) از فقها و مدرّسان علوم اسلامی نجف بود. آیة الله مرعشی نجفی دوران کودکی را در آغوش پر مهر خانواده سپری نمود و با تربیت اسلامی بزرگ شد. مادرش زنی پاک دامن و با ایمان بود که هیچ گاه بدون وضو به او شیر نمی‌داد.

تکلیف مستفاد از اصول عملی شرعی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی شرعی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.

پس از رحلت پیامبر (ص) مسلمانان به دو فرقه «شیعه» و «اهل سنت» تقسیم شدند.

گلپایگانی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • سیدمحمدرضا گلپایگانی، از علمای بزرگ شیعه و از مراجع عظام تقلید در عصر معاصر• حسن فرید گلپایگانی، از علمای بزرگ گلپایگان در قرن چهاردهم هجری شمسی• سید جمال‌الدین گلپایگانی، از علمای شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری• ملا زین‌العابدین گلپایگانی، از علمای برجسته مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• میرزامحمدرضا گلپایگانی، از علمای مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری

ولایت فقیه اصطلاح و نظریه‌ای شیعی و فقهی و به معنای سرپرستی و حکومت فقیه است. این سرپرستی و حکومت و نیز شخصی که شایسته آن است، تعریف، شرایط و ویژگی‌هایی دارد که فقهیان شیعه آن‌ها را از منابع روایی شیعی استنباط کرده‌اند. موضوع ولایت فقیه در آثار فقهی بسیاری از فقیهان شیعه آمده است و اختلافی در آن نیست؛ اما درباره کمیت و کیفیت اختیارات فقیه میان آنان اختلافاتی وجود دارد.

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

محمدتقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدتقی آملی، از علمای معاصر• محمدتقی برغانی، از آل برغانی که از خاندان‌های مشهور علمی و از علمای مذهبی قزوین و برغان• محمدتقی بافقی، از علمای دین و از مخالفین آشکار رضاخان• محمدتقی بروجردی، از علمای معاصر• محمد تقی بهجت، از علما و عرفای معاصر• محمدتقی بهار، ملقب به ملک الشعرا، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و محقق معاصر• محمدتقی بهلول، از علمای معاصر و مبارزان با طاغوت• محمد تقی تستری، عالم زاهد، محقق بارع، رجالی نام‌دار قرن چهاردهم• محمد تقی رازی نجفی اصفهانی، از علمای قرن دوازدهم• محمد تقی سپهر، معروف به لسان‌الملک از مورخین شیعه در قرن سیزدهم• محمد تقی شریعتی، از مصلحان و نوگرایان اسلامی و از پیش‌قراولان تفکر جدید اسلامی در ایران معاصر• محمد تقی شیرازی، از علمای قرن سیزدهم• محمد تقی فخلعی، محقق و استاد يار دانشگاه فردوسى مشهد• محمد تقی فلسفی، خطیب و عالم معاصر• محمد تقی مصباح یزدی، از علمای بنام و مفسران معاصر• محمد تقی نوری، منشی و بعدها وزیر محمد ولی میرزا، والی خراسان در دهه‌های نخست فرمان روایی فتحعلی شاه قاجار• محمد تقی مجلسی، از فقها و محدثین قرت یازدهم• محمد تقی جعفری، متفکر و عالم‌ دینی‌ معاصر• محمدتقی جورابچی، یکی از تجار دوره مشروطه • سیدمحمدتقی حکیم، از عالمان معاصر خاندان طباطبایی حکیم و از استادان حوزه علمیه نجف• سید محمد تقی خوانساری، از علما و فقهای بزرگ شیعه• سید محمدتقی مصطفوی، از باستانشناسان معروف ایران• سید محمد تقی مدرسی، مؤلف تفسیر «من هدی القرآن»• سید محمد تقی معصومی اشکوری، عالم ربانی و متألّه قرآنی و از شاگردان مرحوم آیة الله آقا سید موسی زرآبادی و میرزا مهدی اصفهانی• سید محمدتقی جلالی حسینی، از علمای معاصر شیعه• سیدمحمّدتقی بن سیدحسن بحرالعلوم، از علمای بزرگ و از خاندان بحرالعلوم• سیدمحمدتقی ‌بن ‌سیدمحمدرضا بحرالعلوم، از علمای بزرگ و از خاندان بحرالعلوم• سیدمحمدتقی قزوینی، از علما، عرفا و دانشمندان مجاهد برجسته ایران در قرن سیزدهم هجری

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

سید حسین طباطبائی بروجردی (۱۲۹۲-۱۳۸۰ قمری/ ۱۲۵۴-۱۳۴۰ شمسی)؛ از مراجع تقلید بزرگ شیعه در قرن چهاردهم قمری که هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و پانزده سال مرجع عام شیعیان جهان بود.

واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع.از این عنوان در اصول فقه، مبحث اجتهاد و تقلید، و نیز نخستین باب از ابواب برخی کتب فقهی تحت همین عنوان (اجتهاد و تقلید) و باب‌های قضاء و حدود، بحث شده است.

اختلاف ضد اتفاق است.

واژه اجتماع ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اجتماع (فقه)، به معنای جمع شدن چند چیز باهم و دارای کاربرد در فقه• اجتماع (منطق)، به هم پیوستن و باهم گردآمدن و دارای کاربرد در منطق

اجتناب: به معنای دورى گزیدن است.اجتناب از عناوین کلّى است که در همه ی فقه، کاربرد دارد و در این جا، به اجمال، به مباحث آن اشاره مى‌شود.

واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع.از این عنوان در اصول فقه، مبحث اجتهاد و تقلید، و نیز نخستین باب از ابواب برخی کتب فقهی تحت همین عنوان (اجتهاد و تقلید) و باب‌های قضاء و حدود، بحث شده است.

اقتدار، قدرت بیان معنای واحد به صورت‌های گوناگون را می‌گویند.

مرجع تقلید (به معنای شخص مورد مراجعه برای تقلید)، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می‌‌شود.

فاطمه معصومه (س) مشهور به کریمه اهل بیت، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا (ع)، از بانوان برجسته و بافضیلت خاندان اهل بیت (ع) و از جمله امامزادگان مدفون در قم است که زیارت مرقد او نزد شیعیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. او در مدینه به دنیا آمد و در سال ۲۰۱ هجری قمری به قصد دیدار برادرش امام رضا (ع) در طوس، وارد ایران شد؛ اما در میانه راه، به علت بیماری، در شهر قم درگذشت. بزرگان و عالمان دینی، ویژگی‌های شخصیتی و مذهبی وی را ستوده و از او روایاتی نیز نقل کرده‌اند.

مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را می‌گویند.

مسلمان کسی است که به دین اسلام باور دارد. حج یکی از فروع دین اسلام است.مسلمان باید به اصول دین هم ملزم باشد.

مقلِّد (به کسر لام)، در اصطلاح اصول فقه کسی است که در عمل به فروعات دین، به رای و فتوای مجتهد در فقه، استناد می‌نماید.مقلَّد (به فتح لام)، مجتهد دارای مقلِّد را می گویند که همان مرجع تقلید است.

سنگینى به معنی سنگین بودن است که از آن در باب طهارت و صلات سخن گفته‌اند.

اصلاح و تدبیر (اداره امور) کشور در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی را سیاست گویند.

فتوا عبارت است از خبر دادن از حکم کلی الهی در موضوعات کلی به استناد دلائل چهار گانه در فقه ( کتاب ، سنت ، عقل و اجماع)، اعم از آن که به صورت خبر القا شود یا به صورت امر. به عنوان مثال: فقیه پس از بررسی ادله و فحص کامل به حکمی از احکام الهی دست می یابد، سپس نظر خود را به این صورت اظهار می کند که مثلاً: « شراب حرام است» و یا «شراب نخورید». [۱]

زاویه همان گوشه است که کنج نامیده می شود.

واژه ضرورت در لغت ،منطق و فلسفه کاربرد دارد.

طبیعی، آنچه بر حسب آفرینش ، اکثریت بر آن است.

تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.

سزاوارتر بودن برای سرپرستی مسلمانان را ولایت می گویند که در علم کلام بررسی می‌شود.که در مباحثی همچون مباحث امامت، غدیر خم؛ امام مطرح است.

چراغ که در زبان عربی به آن مصباح میگویند وسیلۀ روشنایى است و در باب طهارت و صلات از آن سخن رفته است.

مرعشی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • سیدحسین حسینی مرعشی، سلطان‌العلماء سیدحسین بن رفیع‌الدین محمد بن شجاع‌الدین محمود بن سید علی حسینی مرعشی از علمای قرن یازدهم هجری قمری• سید‌ شهاب‌الدین مرعشی‌ نجفی، از علمای بزرگ شیعه در قرن معاصر• سیدمحمد حسینی مرعشی، از علمای بزرگ در قرن معاصر• سید محمود مرعشی، پدر آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی و از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• سیدنورالله حسینی مرعشی، از علمای بزرگ شیعه در قرن دهم هجری قمری• محمدخلیل مرعشی صفوی، ملقب به سلطان خلیل میرزا مرعشی حسینی، از نوادگان سید محمد صدر، متولی آستانه رضوی و ملقب به شاه سلیمان ثانی

فَتوا نظر مجتهد درباره وظایف شرعی افراد که به صورت کلی بیان می‌شود. مجموعه فتوا‌های یک مجتهد معمولا در رساله توضیح المسائل گردآوری می‌شود. فتوا با حکمی که حاکم شرع صادر می‌کند از چند جهت تفاوت دارد. فتوا گاه با تعابیر واضحی صادر می‌شود و نشان دهنده وضعیت شرعی آن موضوع است مانند: مستحب است، واجب است یا حرام است؛ و گاه با تعابیری که چندان واضح نیست مانند: لابأس، لایبعد، الاقرب.

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

محمد علی اراکی (۱۳۱۳-۱۴۱۵ق) از مراجع تقلید ایرانی است. وی حدود ۳۰ سال امام جماعت مسجد امام حسن عسکری(ع) قم بود وی همچنین نماز جمعه را واجب می دانست و در همین مسجد نماز جمعه اقامه می کرد. وی در تاسیس حوزه علمیه قم نقش بسزایی داشت.

بُحْران، یا بَحران، سرزمینی در ناحیه فُرْع در حجاز میان مکه و مدینه (در حدود ۲۰۰ کیلومتری جنوب مدینه). به گفته ابن اسحاق، این منطقه، معدنی در حجاز بوده، و به حجاج بن علاط بهزی تعلق داشته است.[۱]

تقلید، اصطلاحی فقهی در اسلام به معنای پیروی شخص مکلَّف از مجتهد در احکام عملی دین است. تقلید در اصول دین جایز نیست و باید خود شخص با تحقیق و بررسی، به اصول دین ایمان آورد؛ ولی در احکام یا باید خودِ شخص مجتهد باشد، یا به احتیاط عمل کند و یا از شخص متخصص در فقه که به او مجتهد جامع الشرایط یا مرجع تقلید می‌گویند، تقلید نماید. به کسی که از مجتهد تقلید می‌کند، «مُقَلِّد» می‌گویند.

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

حج افراد از اقسام حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته‌اند.

خمینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امام خمینی، مشهور به سید روح الله موسوی خمینی (رحمةالله‌علیه)، مرجع بزرگ شیعه و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران• سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد امام خمینی (رحمةالله‌علیه) و از مبارزین انقلابی

واژه تکرار ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• تکرار در قرآن، از اسلوب های بلاغی قرآن• تکرار سوره اخلاص، تکرار سوره اخلاص، یکی از آداب مرسوم در ختم قرآن• تکرار قصص قرآن، ذکر داستان پیامبران و اقوام آنها در قالب‌های مختلف• تکرار ارتداد، عواقب تکرار ارتداد در آیات ۱۳۷ و ۱۳۸ سوره نساء• تکرار آیات، ذکر چندباره برخی داستان‌ها و آیات قرآن کاربردهای دیگر• تکرار (فقه)، انجام دادن عمل بیش از یک بار و دارای کاربردهای مختلف در ابواب فقه• تکرار (ادبی)، مکرر آوردن لفظ توسط شاعر یا نویسنده• تکرار (بدیع)، تکرار یک مطلب، به منظور تقریر و تثبیت آن؛ از انواع فنون بلاغی• تکرار (اسباب اجمال)، ذکر مجدد بخشی از مفاد کلام واحد در لابه لای آن؛ از اسباب اجمال ظاهری آیات

تکالیف ممکن است در معانی ذیل و یا اضافه به معانی ذیل به کار رفته باشد: تکلیف دینی، یکی از مفاهیم مهم دینی و به معنای اوامر و نواهی خداوند به بندگانش قرآن• تکلیف (قرآن)، بررسی تکلیف در آیات قرآن کریم• تکلیف حیوانات، بررسی تکلیف حیوانات از منظر قرآن کریم• تکلیف در بهشت آدم، تکالیف و ممنوعیت‌های حضرت آدم در قرآن• تکلیف در قیامت، بررسی وجود یا عدم وجود تکلیف در قیامت• تکلیف زمین، امتناع و ترس زمین از پذیرش تکلیف عرضه شده بر او در قرآن کریم علوم عقلی• تکلیف (کلام)، اوامر و نواهی خداوند به بندگانش• تکلیف فلسفی، اثبات مولابودن خداوند و اثبات رابطه مولا و بنده• تکلیف عرفانی، نقش و اهمیت تکلیف در عرفان در برخی مباحث، همچون مسئله «اسقاط تکلیف» و تفکیک شریعت در قبال طریقت و حقیقت فقه• تکلیف (فقه)، خطاب شارع به انجام دادن یا ترک کاری و یا تخییر بین آن دو• تکلیف شرع، خطاب شارع به انجام دادن یا ترک کاری و یا تخییر بین آن دو• تکلیف آزمایشی، امر و نهی کردن بدون اراده جدّی به تحقق متعلق در خارج• تکلیف الزامی، احکام ناشی از مصلحت و مفسده مُلزِمه• تکلیف انحلالی، احکام منحل شده یک ماهیت، به تعداد مصادیق آن• تکلیف تحریمی، حرام قرار دادن چیزى• تکلیف تخییری، تکلیف به انجام یا ترک یکی از دو یا چند چیز• تکلیف تسجیلی، امر و نهی کردن به غرض اتمام حجّت، بدون اراده تحقق متعلَّق در خارج• تکلیف تعبدی، احکام مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف تعیینی، تکلیف به انجام یا ترک امری معیّن• تکلیف ظاهری، احکام مستفاد از اماره یا اصل عملی ، یا احکام مستفاد از اصول عملی ، برای مکلّف شاکّ یا جاهل به حکم واقعی• تکلیف جدی، امر و نهی کردن با اراده جدّی بر تحقق متعلق در خارج• تکلیف زجری، احکام وضع شده برای امورِ مطلوب بالغیر• تکلیف شانی، مرحله ابلاغ احکام به مکلّفان، یا مرحله تحقق خارجی موضوعات احکام• تکلیف شرعی، تکلیف صادر شده از سوی شارع مقدس• تکلیف ثابت، احکام معتبرِ مستمرّ تا زمان معین یا غیر معیّن• تکلیف طریقی، تکلیف ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف طلبی، تکلیف دلالت کننده بر درخواست انجام متعلق آن• تکلیف عقلایی، تکلیف صادر شده از سوی عقلا• تکلیف عقلی، تکلیفِ ناشی از ادراک عقل نسبت به حُسن یا قبح چیزی• تکلیف عینی، تکلیفِ متوجه هر یک از مکلّفان به صورت مستقل• تکلیف ترخیصی، احکام فاقد الزام شرعی در فعل یا ترک عمل• تکلیف نفسی، احکام دارای مصلحت به اعتبار نفس متعلقات آن‌ها• تکلیف واقعی، احکام مترتب بر موضوع بدون لحاظ علم و جهل مکلَّف، یا احکام مکشوف به علم و طریق علمی• تکلیف کفایی، تکلیفِ باقی بر همه مکلفان مشروط به عدم انجام توسط یکی از آنها• تکلیف مجهول، تکلیف به شئ غیر معلوم به تفصیل• تکلیف محتمل، تکلیف غیر ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف مشروط، تکلیف مشروط به تحقق امری خارج از ذات آن• تکلیف مشکوک، تکلیف محتمل با تساوی احتمال وجود و عدم آن• تکلیف مظنون، تکلیف محتمل با رجحان احتمال وجود آن• تکلیف معدومین، شمول تکلیف نسبت به افراد غیر موجود در زمان خطاب• تکلیف ارشادی، حکم ارشادی مقابل حکم مولوی• تکلیف استقلالی، اعتبارات مورد التفات استقلالی شارع• تکلیف اضطراری، احکام ثانویِ واقعیِ مختصّ به حالت اضطرار مکلّف• تکلیف انحلالی، احکام منحل شده یک ماهیت، به تعداد مصادیق آن• تکلیف انشایی، احکامِ بعد از مرحله اقتضا و قبل از مرحله فعلیت و اجرا• تکلیف ایجابی، حکم الزامی و طلب اکید متعلق به چیزی• تکلیف بعثی، امر و نهی کردن به غرض تحقق متعلَّق در خارج به وسیله مکلَّف• تکلیف بما‌ لا یطاق، تکلیف کردن به امر خارج از طاقت مکلّف• تکلیف به مجمل، تکلیف به امر غیر واضح و مردّد بین چند چیز• تکلیف محال، تکلیف غیر قابل صدور از مکلِّف• تکلیف به محال، تکلیف کردن به امر محال• تکلیف به محال عادی، تکلیف کردن به امر محال به حسب عادت• تکلیف به محال عقلی، تکلیف کردن به امر محال به حسب عقل• تکلیف تعبدی، احکام مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف توصلی، احکام غیر مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف حقیقی، احکام ناشی از مصالح و مفاسد واقعی در متعلق آنها• تکلیف ضمنی، اعتبارات مورد توجه تَبَعی شارع• تکلیف عقلی، تکلیفِ ناشی از ادراک عقل نسبت به حُسن یا قبح• تکلیف کفائی، تکلیفِ باقی بر همه مکلفان مشروط به عدم انجام توسط یکی از آنها• تکلیف معلوم، تکلیف ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف معلوم اجمالی، تکلیف به امر مرددّ میان دو یا چند چیز• تکلیف معلوم تفصیلی، تکلیف فاقد هر نوع ابهام یا اجمال• تکلیف موجودین، شمول تکلیف نسبت به افراد موجود در زمان خطاب• آسانی تکلیف، تکالیف شرعی براساس وسع و ظرفیت مکلفین

اِحراز به معنی «در حرز قرار دادن چیزی» و نیز به معنی علم پیدا كردن می باشد.

احساس در لغت، به معنی دریافتن، آگاه شدن و درک چیزی با یکی از حواس است.

عمل، به کار گفته می‌شود.

امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می‌باشد.

بیش از ربع قرن از پیروزی بزرگ ‌ترین انقلاب دوران معاصر می‌گذرد. انقلابی که در اوج حاکمیت الگوهای برخاسته از اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های غربی و شرقی و استیلای بلامنازع مدل حکومتی دموکراسی لیبرال در یک سوی جهان و مدل حکومتی سوسیالیسم در دیگر سوی آن، راه سومی را پیش پای جهانیان نهاد و الگوی دیگری را برای اداره جامعه و حکومت در عصر حاضر مطرح کرد.

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

واژه تحقیق ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تحقیق (قرائت)، ادای درست حروف از جهت مخارج و صفات ویژه آن‌ها• تحقیق (فلسفه و عرفان)، اصطلاحی در منطق فلسفه و عرفان

تخفیف همزه، تسهیل در ادای همزه است.

عنوان تعدّد یعنی افزون بر یک که در بسیارى از ابواب فقه مانند طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، نکاح، طلاق، حدود و قصاص به مناسبت سخن رفته به نمونه‏هایى از احکام آن اشاره مى‏شود.

استنباط و بیان حکم شرعی بعد از در خواست مقلِّد می باشد.

امروزه در زبان فارسی و عربی کلمه «علم» به دو معنای متفاوت بکار برده می شود.

دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .

حوزه علمیه، عنوانی متأخر برای سازمان‌ها، نهادها و مراکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه می‌باشد.

اللّه، اسم خاصی که بر ذات دارای جمیع اوصاف کمالی خداوند اطلاق می‌شود. این واژه که مشهورترین اسم خداوند است، در اصل عربی است و احکام خاصی دارد؛ مانند ممنوعیت لمس کردن لفظ نوشته شده آن بدون طهارت. از جمله مهمترین خصوصیات این واژه می‌توان به قرار گرفتن در کلمه توحید و شهادت به توحید و ممنوعیت استفاده از آن برای غیر خداوند اشاره کرد.

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

یزدی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

آملی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

خویی صفت نسبت به شهر «خوی» و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

نَجَفی صفت نسبت به شهر نجف است و ممکن است به یکی از این موارد اشاره کند:

مرجع تقلید (به معنای شخص مورد مراجعه برای تقلید)، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می‌‌شود.

جمع عادل رجوع کنيد به: عادل رجوع كردن، بازگشتن

وجود واحدِ دارای عنوان را واحد گویند؛ اصطلاح مورد بحث در باب اجتماع امر و نهی به کار می‌رود.

قرآن کریم به مسئله «اتحاد» از دیدگاه اجتماعی نگریسته و بر اهمیت اتحاد میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تاکید کرده است و پیوند میان دلهای مومنان را نوعی تصرف الهی می‌شمارد و برای ایجاد و حفظ چنین یگانگی، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می‌داند.

عرصه، مقابل اعیان، زمینِ خانه و هر بنا را گویند.

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

قدرت یکی از صفات الهی است.

آبادی و شهر که محل سکنی و زندگی انسانها می‌باشد را بلد و بلدة گویند. از این عنوان در بیشتر ابواب فقهی همچون طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت، ضمان، وکالت، نکاح، اطعمه و اشربه، غصب و قضاء به مناسبت سخن رفته است.

در لغت به معنی حاضر باشد. در فقه، گواه را گویند که در موقع حدوث و وقوع جنایت یا سرقت یا قتل و مانند آن ها حاضر باشد و واقعه را مشاهده نماید. [۱]

مرگ یعنی انتقال از دنیا به آخرت. مرگ‌از قوانین فراگیر جهان هستی است که همه موجودات طعم آن را خواهند چشید. [۱] [۲]

عُهده به معنای ظرف مسئوليتها و تعهدات است.

به معناي ابراز رأي و نظر مجتهد درباره حکمي شرعي و اعلان آن براي آگاهي مقلدانش است .

«عزت» به مفهوم مانع از مغلوب شدن انسان و ظلم و ستم ناپذیری او در برابر مستکبران است.

علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.

 مالی كه وجود خارجی دارد.

عام، غير معين

کم شدن ارزش مالي (بخودي خود يا بواسطه يک چيز ديگر)

نَفْر در لغت به معنی اعراض‏ كردن، پيش ‏دويدن، پراكنده ‏شدن و رم ‏كردن آمده است. [۱]

فقه، دانشی اسلامی برای به‌دست‌آوردن احکام عملی یا تکالیف دینی انسان در این دنیا. احکام فقهی از طریق استدلال و تحقیق در منابع چهارگانه به‌دست می‌آید که عبارتند از قرآن، سنت، اجماع و عقل. فقه در بین اهل سنت و شیعه، از ابتدای اسلام دوره‌هایی را سپری کرده است. دوره مشترک بین این دو مذهب را دوره تشریع می‌گویند که زمان حضور پیامبر(ص) است.

صُلح امام حسن(ع)، قرارداد صلحی میان حسن بن علی بن ابی طالب(ع) دومین امام شیعیان و معاویه فرزند ابوسفیان، که در سال ۴۱ قمری بسته شد. این توافقنامه بعد از جنگی صورت گرفت که بر اثر زیاده‌خواهی معاویه و خودداری او از بیعت با امام حسن(ع) به عنوان خلیفه مسلمانان روی داد. گفته‌اند که خیانت برخی سرداران سپاه امام حسن(ع)، حفظ مصلحت مسلمانان، حفظ جان شیعیان و خطر خوارج از دلایل تن دادن امام حسن(ع) به این صلح بوده است. بنابر این صلح‌نامه‌، حکومت از امام حسن(ع) به معاویه واگذار می‌گشت. صلح چند شرط داشت که از مهم‌ترین آنها منع معاویه از تعیین جانشین پس از خود، خودداری از توطئه علیه امام حسن(ع) و حفظ جان مسلمانان بود. با این حال، معاویه به هیچ‌یک از شرط‌ها عمل نکرد.

صفت حِلّی برای افراد منسوب به شهر حِلّه ـ شهری در عراق ـ به کار می‌رود. این شهر در قرن پنجم هجری قمری تبدیل به دارالعلم شیعه شد و علما و فقهای برجسته شیعه در آن ظهور کردند. حله در قرن هفتم به جای نجف، پررونق‌ترین حوزه علمیه و مقرّ بزرگ‌ترین علمای شیعه و محل تدریس آنان بود و خاندان‌ علمی زیادی چون آل بطریق، آل نَما، آل طاووس، و آل مطهر در این شهر ظهور کردند.

حَرَم، به گرداگرد مکان‌های مقدس گفته می‌شود که از حرمتی خاص برخوردار است و با آن همچون دیگر مکان‌ها رفتار نمی‌شود. مهمترین حرم مسلمانان، حرم مکه است که خانه خدا در آن قرار دارد. در رتبه بعد، حرم مدینه است که خانه و مدفن رسول الله(ص) را دربرمی‌گیرد و در کنار حرم مکی، حرمین شریفین خوانده می‌شود.

اُمَّت، واژه‌ای عربی به معنای قوم، قبیله، عشیره، گروه‌های نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبی که تحت لوای هدایت یک پیامبر قرار دارد.[۱] این واژه در قرآن کریم ۶۵ بار به صورت مفرد یا جمع آمده است.ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامی در ذیل عناوینی همچون امت اسلامی، جانشین امتهای پیشین، مصون بودن امت از خطا و وحدت و اختلاف امت، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

دور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • دور (منطق)، از اصطلاحات علم منطق، به معنای توقف وجودی دو چيز بر همديگر• دور (فقه)، به معنای بازگشت چیزی به جای نخست و دارای کاربرد در ابواب فقهی

سَر، به فتح سین و سکون یاء، همان بخش فوقانی یا بالاترین و یا جلو آمده‌ترین بخش بدن است. فقها در بابهای مختلف فقهی نظیر طهارت، صلات، صوم، حج، جهاد، کفالت، نکاح، ارث، حدود، قصاص و دیات از احکام مرتبط با آن سخن گفته‌اند.

جنگ به ضّم جیم، در اصل کلمه‌ی چینی است و به معنای کشتی‌های بادبان‌دار است.

جدی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • جدی (بزغاله نر)، به فتح جیم و سکون دال؛ اطلاق شده به بزغاله نر• جدی (مقابل شوخی)، به کسر جیم و تشدید دال؛ حالت انسان در مقابل شوخی• جدی (ستاره قطبی)، به ضم جیم و فتح دال؛ به معنای ستاره قطبی

جمع معانی زیادی در کاربردهای مختلف دارد که در مقاله ذیل به آن پرداخته می شود.

تقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • تقی بن نجم حلبی، ابوالصَّلاح تقی ‌بن نجم حلبی، فقیه و متکلم امامی قرن چهارم و پنجم• تقی ریاحی، متولد (۱۲۸۹ش) در اصفهان و از درجه‌داران ارتشی دوره پهلوی و از طرفداران دکتر مصدق• تقی طباطبائی قمی‌، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.

مدت عمر انسان یا موجود زنده دیگر را سن می‌گویند.