تشخیص
تعیین یعنی متمایز کردن چیزى از غیر آن بوسیله خصوصیتی که در او است.
اگر عده‌ای از علما به اعلم بودن مجتهدی شهادت بدهند و در مقابل، گروهی شخص دیگری را اعلم بدانند، و ما نتوانیم مجتهد اعلم را تشخیص دهیم، وظیفه چیست؟
اگر عده‌ای از علما به اعلم بودن مجتهدی شهادت بدهند و در مقابل، گروهی شخص دیگری را اعلم بدانند، و ما نتوانیم مجتهد اعلم را تشخیص دهیم، وظیفه چیست؟ آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، بنابر احتیاط واجب از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.امام، توضیح المسائل، م 4 و 3؛ نوری، توضیح المسائل، م 4 و 3. آیت الله مکارم: بنابر احتیاط واجب از کسی تقلید کند که گمان به اعلمیت او دارد و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، 4، 5 و 6. آیت الله تبریزی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد، شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4. آیات عظام بهجت، فاضل و صافی: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 8؛ توضیح المسائل مراجع، م 3 و 4. آیت الله سیستانی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد ،شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است؛ مگر در موارد علم اجمالی بر تکلیف، (مانند قصر و اتمام) که در این هنگام بنابر احتیاط واجب باید هر دو فتوا را رعایت کند.تعلیقات علی العروة، م 13 ، 20 و 21. آیت الله وحید: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی باید از کسی تقلید کند که فتوایش مطابق احتیاط است و چنانچه احتیاط ممکن نبود و یا مشقت داشت، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4. تبصره. فرض مسأله جایی است که هر دو در تقوا مساوی باشند. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 26/500019)
اگر عده‌ای از علما به اعلم بودن مجتهدی شهادت بدهند و در مقابل، گروهی شخص دیگری را اعلم بدانند، و ما نتوانیم مجتهد اعلم را تشخیص دهیم، وظیفه چیست؟ آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، بنابر احتیاط واجب از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.امام، توضیح المسائل، م 4 و 3؛ نوری، توضیح المسائل، م 4 و 3. آیت الله مکارم: بنابر احتیاط واجب از کسی تقلید کند که گمان به اعلمیت او دارد و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، 4، 5 و 6. آیت الله تبریزی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد، شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4. آیات عظام بهجت، فاضل و صافی: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 8؛ توضیح المسائل مراجع، م 3 و 4. آیت الله سیستانی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد ،شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است؛ مگر در موارد علم اجمالی بر تکلیف، (مانند قصر و اتمام) که در این هنگام بنابر احتیاط واجب باید هر دو فتوا را رعایت کند.تعلیقات علی العروة، م 13 ، 20 و 21. آیت الله وحید: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی باید از کسی تقلید کند که فتوایش مطابق احتیاط است و چنانچه احتیاط ممکن نبود و یا مشقت داشت، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4. تبصره. فرض مسأله جایی است که هر دو در تقوا مساوی باشند. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 26/500019)
عنوان سوال:
اگر عده‌ای از علما به اعلم بودن مجتهدی شهادت بدهند و در مقابل، گروهی شخص دیگری را اعلم بدانند، و ما نتوانیم مجتهد اعلم را تشخیص دهیم، وظیفه چیست؟
پاسخ:
اگر عده‌ای از علما به اعلم بودن مجتهدی شهادت بدهند و در مقابل، گروهی شخص دیگری را اعلم بدانند، و ما نتوانیم مجتهد اعلم را تشخیص دهیم، وظیفه چیست؟
آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، بنابر احتیاط واجب از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.امام، توضیح المسائل، م 4 و 3؛ نوری، توضیح المسائل، م 4 و 3.
آیت الله مکارم: بنابر احتیاط واجب از کسی تقلید کند که گمان به اعلمیت او دارد و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، 4، 5 و 6.
آیت الله تبریزی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد، شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4.
آیات عظام بهجت، فاضل و صافی: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است.صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 8؛ توضیح المسائل مراجع، م 3 و 4.
آیت الله سیستانی: آگاهی و تخصص هر گروه از علما بیشتر باشد ،شهادت و نظرشان مقدم است و در صورت تعارض، در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی، مخیر است؛ مگر در موارد علم اجمالی بر تکلیف، (مانند قصر و اتمام) که در این هنگام بنابر احتیاط واجب باید هر دو فتوا را رعایت کند.تعلیقات علی العروة، م 13 ، 20 و 21.
آیت الله وحید: در هر کدام احتمال اعلمیت داده شود، باید از او تقلید کند و در صورت تساوی باید از کسی تقلید کند که فتوایش مطابق احتیاط است و چنانچه احتیاط ممکن نبود و یا مشقت داشت، مخیر است.توضیح المسائل، م 3 و 4.
تبصره. فرض مسأله جایی است که هر دو در تقوا مساوی باشند. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 26/500019)
- [آیت الله بهجت] اگر ندانیم مجتهد زنده اعلم است یا مجتهد میّت، و نتوانیم اعلم را تشخیص دهیم وظیفه چیست؟
- [سایر] اگر نتوانیم مجتهد اعلم را بشناسیم، وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم از مجتهد حیّ باشد وظیفه ما در تقلید چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخص محتاط ، وجوهات خمس خود را باید به مجتهد اعلم بدهد یا به هر مجتهدی بدهد کفایت می‌کند؟
- [آیت الله بهجت] اگر مجتهدی اعلم باشد و مجتهد دیگر اورع، آیا تقلید از مجتهد اورع جایز است؟
- [سایر] در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟
- [سایر] آیا یک مجتهد، می‌تواند از مجتهدی که نسبت به او اعلم است، تقلید کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای تشخیص اعلم، آیا اهل فن باید مجتهد باشند؟
- [آیت الله بهجت] اگر عده ای از علما که توانایی تشخیص مجتهد اعلم را دارند فردی را معرفی نمایند، امّا خود انسان به اعلمیّت فرد دیگری یقین داشته باشد و یا ببیند جمع دیگری از علما، مجتهد دیگری را معرفی نموده اند، تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی از مجتهدی تقلید می‌کند که عدول را حتی به مجتهد اعلم حرام میداند، آیا می‌تواند به مجتهد اعلم رجوع کند یا باید بر تقلید این مجتهد باقی بماند؟
- [آیت الله مظاهری] مجتهد و اعلم را از سه راه میتوان شناخت: اوّل: خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوّم: یک نفر عالم ثقه که می‌تواند مجتهد و اعلم را تشخیص دهد مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کند. سوّم: عدّهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد و اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله بروجردی] (مجتهد) و (اعلم) را از سه راه میتوان شناخت:اوّل:آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.دوم:آن که دو نفر عادل که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفتهی آنان مخالفت ننمایند.سوم:آن که عدّهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفتهی آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد بودن یا اعلم بودنِ کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مجتهد واعلم را از سه راه میتوان شناخت: اوّل آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد وبتواند مجتهد واعلم را بشناسد، دوم آن که دو نفر عالم عادل، که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند، سوم آن که عده‌ای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، بلکه مطلق شیاعی که مفید علم باشد نیز کافی است.
- [آیت الله خوئی] مجتهد و اعلم را از سه راه میتوان شناخت: (اول): آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. (دوّم): آن که دو نفر عالم عادل، که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند. مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم و عادل دیگر با گفتة آنان مخالفت ننمایند و ظاهر این است که اجتهاد یا اعلمیت کسی به گفته یک نفر مورد وثوق باشد نیز ثابت می‌شود. (سوّم): آن که عده‌ای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفت آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای انسان مسألهای پیش آید که حکم آن را نمیداند، بهتر آن است که صبر کند تا فتوای مجتهد اعلم را به دست آورد و یا بفتوای مجتهدی که علم او کمتر از مجتهد اعلم و بیشتر از مجتهدهای دیگر است عمل کند اگر علم باختلاف نداشته باشد، و یا اگر می‌تواند از راه احتیاط وظیفه خود را انجام دهد.
- [آیت الله سیستانی] مجتهد و أعلم را از سه راه میتوان شناخت: اوّل: آنکه خود انسان یقین کند، مثل آنکه از اهل علم باشد، و بتواند مجتهد و أعلم را بشناسد. دوّم: آنکه دو نفر عالم و عادل که میتوانند مجتهد و أعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا أعلم بودن کسی را تصدیق کنند، بهشرط آنکه دو نفر عالم و عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. بلکه اجتهاد یا أعلمیت کسی به گفته یک نفر از اهل خبره و اطلاع که مورد وثوق انسان باشد نیز ثابت می‌شود. سوّم: آنکه انسان از راههای عقلائی به اجتهاد یا أعلمیت فردی اطمینان پیدا کند، مثل آنکه عدّهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و أعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد بودن یا أعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت: اول آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم آن که دو نفر عالم عادل، که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند بشرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم آن که عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می شود، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [امام خمینی] مجتهد و اعلم را از سه راه میتوان شناخت: اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم: آن که دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: آن که عده‌ای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت : اول : آنکه خود انسان یقین کند ، مثل آنکه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد . دوم : آنکه دو نفر عالم عادل ، که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند ، به شرط آنکه دو نفر عالم عادل دیگر با گفتة آنان مخالفت ننمایند . سوم : آنکه عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند ، و از گفتة آنان اطمینان پیدا می شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند .
- [آیت الله مظاهری] اگر مجتهد اعلم فتوی نداشته باشد یا دسترسی به فتوای او ممکن نباشد باید به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل نماید.