موازین شرعی
به مجموعه قوانين و مقرّرات اسلام، احكام شرعى می‌گویند.احکام شرعی، اعتبارات شرعیِ متعلق به افعال مکلفان را می‌گویند.
در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟
در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟ همه مراجع (به جز سیستانی): اعمال گذشته او صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 25؛ امام، استفتاءات، ج 1، س 18؛ خامنه‌ای، اجوبةالاستفتاءات، س 32؛ تبریزی، استفتاءات، س 1، العروة الوثقی، ج 1، م 53؛ بهجت، وسیلة النجاة، ج 1، م 19؛ مکارم، توضیح المسائل، م 17؛ دفتر وحید، صافی و نوری. آیت الله سیستانی: اگر اعمال گذشته او مطابق با فتوای مجتهدی باشد که اکنون باید از او تقلید کند و یا اینکه از روی نادانی (جهل قصوری)، نقص اعمالش به ارکان و مانند آن باز نگردد، صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.سیستانی، منهاج الصالحین، ح 1 م 11.ّ (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 67/500019)
در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟ همه مراجع (به جز سیستانی): اعمال گذشته او صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 25؛ امام، استفتاءات، ج 1، س 18؛ خامنه‌ای، اجوبةالاستفتاءات، س 32؛ تبریزی، استفتاءات، س 1، العروة الوثقی، ج 1، م 53؛ بهجت، وسیلة النجاة، ج 1، م 19؛ مکارم، توضیح المسائل، م 17؛ دفتر وحید، صافی و نوری. آیت الله سیستانی: اگر اعمال گذشته او مطابق با فتوای مجتهدی باشد که اکنون باید از او تقلید کند و یا اینکه از روی نادانی (جهل قصوری)، نقص اعمالش به ارکان و مانند آن باز نگردد، صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.سیستانی، منهاج الصالحین، ح 1 م 11.ّ (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 67/500019)
عنوان سوال:
در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟
پاسخ:
در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟
همه مراجع (به جز سیستانی): اعمال گذشته او صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 25؛ امام، استفتاءات، ج 1، س 18؛ خامنه‌ای، اجوبةالاستفتاءات، س 32؛ تبریزی، استفتاءات، س 1، العروة الوثقی، ج 1، م 53؛ بهجت، وسیلة النجاة، ج 1، م 19؛ مکارم، توضیح المسائل، م 17؛ دفتر وحید، صافی و نوری.
آیت الله سیستانی: اگر اعمال گذشته او مطابق با فتوای مجتهدی باشد که اکنون باید از او تقلید کند و یا اینکه از روی نادانی (جهل قصوری)، نقص اعمالش به ارکان و مانند آن باز نگردد، صحیح است و احتیاج به قضا ندارد.سیستانی، منهاج الصالحین، ح 1 م 11.ّ (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 67/500019)
- [آیت الله بهجت] آیا اعمال کسی که به جهت عدم وجود شرایط معتبر تقلید در مجتهد اعلم، از مجتهد غیر اعلم تقلید نموده، باطل است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی از مجتهدی تقلید می‌کند که عدول را حتی به مجتهد اعلم حرام میداند، آیا می‌تواند به مجتهد اعلم رجوع کند یا باید بر تقلید این مجتهد باقی بماند؟
- [سایر] آیا تقلید از مجتهد اعلم واجب است، یا میتوان از مجتهد غیر اعلم هم تقلید کرد؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی با اجازه مجتهد غیر اعلم بر تقلید میّت باقی مانده بود، آیا اکنون عدول به اعلم و اجازه از او برای بقا واجب است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم از مجتهد حیّ باشد وظیفه ما در تقلید چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تقلید از مجتهد اعلم واجب است یا از غیر اعلم نیز میتوان تقلید کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا تقلید کسی که از جهت احتمال عدم وجود شرایط معتبر تقلید در مجتهد اعلم، از مجتهد غیر اعلم تقلید کرده است، محکوم به بطلان است؟
- [آیت الله خامنه ای] تا به حال در بقا بر تقلید از میّت، به اجازه مجتهد غیر اعلم عمل میکردیم. اگر اجازه مجتهد اعلم شرط بقا بر تقلید از میّت است، آیا عدول به اعلم و طلب اجازه او برای بقا بر میّت بر ما واجب است؟
- [سایر] آیا شخص می‌تواند بدون تقلید، بر اساس عقل و درایت خود، به تکلیف شرعی عمل کند؟
- [آیت الله بهجت] شخصی در ابتدای بلوغ، احکام و اعمال شرعی را بدون تقلید انجام داده است و پس از مدّتی از مرجعی تقلید نموده که اکنون از دنیا رفته است. حال شکّ دارد که آیا ابتدای تقلید، در زمان آن مرجع بوده یا نه و با توجّه به این که آن مرجع نسبت به تمام مراجع فعلی اعلم بوده، آیا این شخص به اعلم زنده رجوع کند یا بر همان میّت باقی بماند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند، از دنیا برود احوط این است که از مجتهد زنده تقلید کند، اگر احراز کند که مجتهد زنده اعلم از مجتهد مرده است، واما اگر مجتهد مرده اعلم باشد جائز است باقی ماندن بر تقلید او در مسائل عمل کرده شده و اگر مساوی باشند مخیّر است بین بقأ و عدول، وعدول اولی واحوط است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عدول، یعنی تغییر تقلید از مجتهدی به مجتهد دیگر، جایز نیست بنابر احتیاط واجب، مگر آن که مجتهد دوم اعلم باشد و اگر بدون تحقیق عدول کرده باید بازگردد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به فتوای مجتهدی عمل کرد نمیتواند از مجتهد دیگر تقلید کند، مگر آنکه مجتهد دیگر اعلم از مجتهد اول شده باشد که لازم است به فتوای مجتهد دیگر عدول کند.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- [آیت الله بهجت] باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که در آنها تقلید و عمل کرده است، در صورتی که مجتهدِ از دنیا رفته با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشند، بنا بر اقوی جایز است، هر چند با اجازه مجتهدی دیگر بر تقلید باقی بوده و عمل کرده باشد . و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد ، واجب است بر تقلید او باقی بماند. و اگر مجتهد زنده بعدا اعلم شد ، واجب است در تمامی مسائل به او عدول نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] حقیقت تقلید در احکام، استنادعملی به دستور مجتهد است، یعنی انجام اعمال خود را موکول به دستور مجتهد کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مجتهدی در احکام عبادات اعلم باشد و مجتهد دیگری در احکام معاملات، احتیاط آن است که مکلّف تقلید را تقسیم نماید یعنی در عبادات از اوّلی و در معاملات از دوّمی تقلید نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] تقلید در احکام ، عمل کردن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و حلال زاده و زنده و عادل باشد . و نیز بنابر احتیاط واجب باید از مجتهدی تقلید کرد که حریص به دنیا نباشد ، و بنابر اقوی در صورت علم به مخالفت فتوای او با فتوای غیر اعلم موافق با احتیاط باشد و اعلم یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهد های زمان خود ، استاد تر باشد .
- [آیت الله اردبیلی] تقلید از میّت ابتداءً جایز نیست ولی باقی ماندن بر تقلید میّت چنانچه مجتهد میّت اعلم از مجتهد زنده باشد، واجب است. و در صورت تساوی مجتهد زنده و میت در علم، بین بقاء بر تقلید میت و رجوع به زنده مخیر است؛ گرچه رجوع به مجتهد زنده بهتر و مطابق با احتیاط است. و چنانچه مجتهد زنده اعلم از مجتهد میّت باشد، رجوع به مجتهد زنده واجب است و بقاء بر تقلید میّت جایز نیست. و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد. و اگر کسی در هنگام عمل التزام و تصمیم به عمل به فتوای مجتهد داشته است، برای بقاء در آن مسأله کافی است.