تکلیف شرعی
تکلیف شرعی به تکلیف صادر شده از سوی شارع مقدس اطلاق می‌شود.
آیا شخص می‌تواند بدون تقلید، بر اساس عقل و درایت خود، به تکلیف شرعی عمل کند؟
آیا شخص می‌تواند بدون تقلید، بر اساس عقل و درایت خود، به تکلیف شرعی عمل کند؟ همه مراجع: خیر. تنها راه دستیابی به احکام الهی، اجتهاد، تقلید و یا احتیاط است و با تکیه بر عقل و درایت خود، نمی‌توان به احکام شرعی دست یافت.توضیح المسائل، م 1؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 1؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500019)
آیا شخص می‌تواند بدون تقلید، بر اساس عقل و درایت خود، به تکلیف شرعی عمل کند؟ همه مراجع: خیر. تنها راه دستیابی به احکام الهی، اجتهاد، تقلید و یا احتیاط است و با تکیه بر عقل و درایت خود، نمی‌توان به احکام شرعی دست یافت.توضیح المسائل، م 1؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 1؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500019)
پاسخ:
آیا شخص می‌تواند بدون تقلید، بر اساس عقل و درایت خود، به تکلیف شرعی عمل کند؟
همه مراجع: خیر. تنها راه دستیابی به احکام الهی، اجتهاد، تقلید و یا احتیاط است و با تکیه بر عقل و درایت خود، نمی‌توان به احکام شرعی دست یافت.توضیح المسائل، م 1؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 1؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500019)
- [سایر] آیا می‌توان بر اساس تشخیص عقل و درایت خود، مرجع تقلید را انتخاب کرد؟
- [سایر] در جایی که عدول از یک مجتهد - که بر اساس موازین شرعی وظیفه شخص تقلید از او بوده - به مجتهد اعلم صورت گرفته، حکم اعمال گذشته چگونه است؟
- [سایر] اگر شخص فتوای مرجع تقلید را به طور اشتباه نقل کند، تکلیف چیست؟
- [سایر] آیا شخص می‌تواند از زن مجتهد تقلید کند؟
- [سایر] آیا شخص می‌تواند بدون تحقیق، مرجع تقلید خود را انتخاب کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر ذبح بر اساس فتوای مرجع تقلید ذابح حلال باشد ولی بر اساس فتوای مرجع تقلید ناظر، حرام باشد آیا ناظر حق معدوم کردن این ذبیحه را دارد؟
- [سایر] تقلید، پذیرفتن بدون دلیل است و عقل انسان چیزی را بدون دلیل نمیپذیرد پس چرا باید تقلید کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] جوانی هستم ملتزم به احکام شرعی، در گذشته قبل از رسیدن به سن تکلیف مقلد حضرت امام (ره) بودم، ولی این تقلید مبتنی بر بیّنه شرعی نبود بلکه بر این اساس بود که تقلید از امام سبب برائت ذمّه می‌گردد. بعد از مدّتی به مرجع دیگری عدول کردم، در حالی که این عدول هم صحیح نبود و بعد از درگذشت آن مرجع، به جنابعالی عدول کردم. لطفاً حکم تقلیدم از آن مرجع و حکم اعمالم در آن مدت و تکلیف فعلیام را بیان فرمایید.
- [سایر] در صورت تعارض بین فتوای مرجع تقلید و عقل انسان، کدامیک رجحان دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بعد از نقل فتوای مرجع تقلید بفهمد که نظر مرجع تقلید تغییر کرده تکلیف چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مجتهدی در احکام عبادات اعلم باشد و مجتهد دیگری در احکام معاملات، احتیاط آن است که مکلّف تقلید را تقسیم نماید یعنی در عبادات از اوّلی و در معاملات از دوّمی تقلید نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید در احکام، التزام به عمل نمودن به فتوای مجتهد است.
- [امام خمینی] تقلید در احکام، عمل کردن به دستور مجتهد است، و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و حلالزاده و زنده و عادل باشد. و نیز بنا بر احتیاط واجب باید از مجتهدی تقلید کرد که حریص به دنیا نباشد و از مجتهدین دیگر اعلم باشد، یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] تقلید در احکام; عمل نمودن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که: مرد بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده و عادل باشد و مقصود از عدالت آن است که قدرت نفسانیه ای بر انجام واجبات و ترک گناهان کبیره داشته باشد. و احتیاط واجب آن است که مرجع تقلید حریص به دنیا نباشد و لازم است از مجتهدین دیگر اعلم باشد یعنی در فهمیدن حکم خدا از همه مجتهدین عصر خودش عالمتر باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] حقیقت تقلید در احکام، استنادعملی به دستور مجتهد است، یعنی انجام اعمال خود را موکول به دستور مجتهد کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .مرجع تقلید باید مجتهد، زنده،بالغ، عاقل، مرد، شیعه دوازده امامی، حلالزاده و عادل باشد و در فهمیدن احکام خدا از منابع دینی، هیچ مجتهدی از او داناتر ( یعنی ماهرتر) نباشد و بنا بر احتیاط لازم، مبتلا به حب دنیا نباشد. جواز تقلید زنان از زن مجتهدی که هیچ مجتهدی از او اعلم نباشد، بعید نیست.
- [آیت الله مظاهری] در زمانی که در اعلمیّتِ مجتهدین اختلاف باشد یا مجتهدِ اعلم وجود نداشته باشد، مکلّف می‌تواند از هر مجتهدِ جامع الشرایطی تقلید کند. همچنین در چنین شرایطی از دو مرجع و یا بیشتر می‌شود تقلید کرد و رجوع از مرجعی به مرجع دیگر نیز جایز است.
- [آیت الله سیستانی] اگر بر اساس حجت شرعی مرد دو نفر را عادل بداند و زن خود را پیش آنان طلاق دهد ، دیگری که در عدالت آنان شک دارد اگر احتمال بدهد که عدالت آنان نزد طلاق دهنده ثابت بوده است ، می‌تواند آن زن را بعد از تمام شدن عدّهاش برای خود یا دیگری عقد کند ، ولی اگر یقین به عدم عدالت آنان داشته باشد نمیتواند آن زن را عقد کند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] پسر بزرگتر هنگام قضای نماز و روزه پدر و مادر باید به تکلیف خود عمل کند، یعنی دستورات نماز و روزه را مطابق حکم مرجع تقلید خود به جا آورد.