اختلاف
اختلاف ضد اتفاق است.
آیا می‌توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟
آیا می‌توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟ آیات عظام امام و خامنه‌ای: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب، باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 21. آیات عظام بهجت، تبریزی، سیستانی، فاضل، مکارم، نوری و وحید: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 2؛ مکارم، استفتائات، ج 1، س 17. آیت الله صافی: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد و یا نظر اعلم نادر باشد که در فرض دوم، باید به فتوایی که با احتیاط مطابق است، عمل کرد.توضیح المسائل، م 2. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 30/500019)
آیا می‌توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟ آیات عظام امام و خامنه‌ای: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب، باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 21. آیات عظام بهجت، تبریزی، سیستانی، فاضل، مکارم، نوری و وحید: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 2؛ مکارم، استفتائات، ج 1، س 17. آیت الله صافی: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد و یا نظر اعلم نادر باشد که در فرض دوم، باید به فتوایی که با احتیاط مطابق است، عمل کرد.توضیح المسائل، م 2. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 30/500019)
عنوان سوال:
آیا می‌توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟
پاسخ:
آیا می‌توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟
آیات عظام امام و خامنه‌ای: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب، باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 21.
آیات عظام بهجت، تبریزی، سیستانی، فاضل، مکارم، نوری و وحید: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد.توضیح المسائل مراجع، م 2؛ نوری و وحید، توضیح المسائل، م 2؛ مکارم، استفتائات، ج 1، س 17.
آیت الله صافی: خیر، عمل به رأی اکثر جایز نیست و بنابر احتیاط واجب باید از مجتهد اعلم تقلید کرد؛ مگر آنکه نظر آنان با احتیاط موافق باشد و یا نظر اعلم نادر باشد که در فرض دوم، باید به فتوایی که با احتیاط مطابق است، عمل کرد.توضیح المسائل، م 2. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 30/500019)
- [سایر] آیا می توان در مسائل مورد اختلاف، به جای تقلید از یک شخص معین، رأی اکثریت فقیهان را ملاک عمل قرار داد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در فقه اسلامی نظام تعدّد قاضی در محکمه وجود دارد و مورد تأیید قرار گرفته است؟ در صورت مثبت بودن شیوه دادرسی و صدور رأی به چه طریق است؟ رأی اکثریت ملاک است یا رأی مجتهد اعلم ملاک است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در فرض اعلمیّت مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حیّ و وجوب تقلید از وی آیا می‌توان در بعضی از مسائل از مجتهد حیّ تقلید کرد؟
- [سایر] آیا تقلید از مجتهد اعلم واجب است، یا می‌توان از مجتهد غیر اعلم هم تقلید کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تقلید از مجتهد اعلم واجب است یا از غیر اعلم نیز می‌توان تقلید کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی که از امام راحل(قدّس سرّه) تقلید می کرده و بعد از رحلت ایشان در بعضی از مسائل از مجتهد دیگری تقلید کرده است، اکنون آن مجتهد نیز وفات نموده است، این شخص چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در فرض اعلمیتِ مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حی و وجوب تقلید از او، می‌توان در بعضی از مسائل از مجتهد حی تقلید نمود؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه تمامی مسائل را از یکی از مجتهدین اعلم تقلید نمایم، آیا می توانم در برخی مسائل از مجتهد مساوی دیگر تقلید کنم؟
- [سایر] آیا شخص می‌تواند از زن مجتهد تقلید کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پزشک در برخی از مسائل پزشکی مقلّد یک مرجع، و بیمار مقلّد مرجع تقلید دیگری است. چنانچه نظر آنها متفاوت باشد، کدام نظریّه ملاک عمل است؟
- [امام خمینی] تقلید میّت ابتداءً جایز نیست، ولی بقاء بر تقلید میّت اشکال ندارد و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد و کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد می‌تواند در همه مسائل از او تقلید کند.
- [آیت الله بهجت] فقها حیات را شرط می دانند؛ یعنی می گویند برای ابتدای تقلید باید از مجتهد زنده تقلید کرد . اما اگر مرجع تقلید انسان از دنیا رفت ، در این که آیا می تواند بر تقلید او باقی بماند یا باید به مجتهد زنده مراجعه نماید، اختلاف است ؛ پس اگر کسی دراین مسأله مجتهد بود، طبق نظر خودش عمل می کند ؛ و گرنه طبق نظر مجتهد زنده اَعلَم عمل می نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند، از دنیا برود احوط این است که از مجتهد زنده تقلید کند، اگر احراز کند که مجتهد زنده اعلم از مجتهد مرده است، واما اگر مجتهد مرده اعلم باشد جائز است باقی ماندن بر تقلید او در مسائل عمل کرده شده و اگر مساوی باشند مخیّر است بین بقأ و عدول، وعدول اولی واحوط است.
- [آیت الله سیستانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند از دنیا برود، حکم بعد از فوت او حکم زنده بودنش است، بنابراین اگر او أعلم از مجتهد زنده باشد باید با علم به اختلاف در مسائل محل ابتلاء و لو اجمالاً بر تقلید او باقی بماند. و چنانچه مجتهد زنده أعلم از او باشد باید به مجتهد زنده رجوع کند. و اگر أعلمیتی در میان آنها معلوم نشود یا مساوی باشند، پس اگر اورعیت یکی از آنها ثابت شود به این معنا که در فتوا دادن بیشتر احتیاط کند باید از او تقلید کند و اگر ثابت نشود مخیر است عمل خود را با فتوای هرکدام تطبیق نماید، مگر در موارد علم اجمالی، یا قیام حجت اجمالی بر تکلیف مانند موارد اختلاف در قصر و تمام که بنا بر احتیاط واجب باید رعایت هر دو فتوا را بنماید. و مراد از تقلید در صدر این مسأله صرف التزام به متابعت از فتوای مجتهد معین است، نه عمل کردن به دستور او.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله مظاهری] در زمانی که در اعلمیّتِ مجتهدین اختلاف باشد یا مجتهدِ اعلم وجود نداشته باشد، مکلّف می‌تواند از هر مجتهدِ جامع الشرایطی تقلید کند. همچنین در چنین شرایطی از دو مرجع و یا بیشتر می‌شود تقلید کرد و رجوع از مرجعی به مرجع دیگر نیز جایز است.
- [آیت الله بهجت] باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که در آنها تقلید و عمل کرده است، در صورتی که مجتهدِ از دنیا رفته با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشند، بنا بر اقوی جایز است، هر چند با اجازه مجتهدی دیگر بر تقلید باقی بوده و عمل کرده باشد . و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد ، واجب است بر تقلید او باقی بماند. و اگر مجتهد زنده بعدا اعلم شد ، واجب است در تمامی مسائل به او عدول نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا مسائل نماز را از روی تقلید صحیح بداند یا عمل به احتیاط کند.
- [امام خمینی] کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده باید یا مجتهد باشد یا مسایل نماز را از روی تقلید صحیح، بداند.