دنیا
دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .
چرا در عزاداریها و یا عزای نزدیکانی که از دنیا رفته اند سیاه می پوشیم؟ آیا این کار درست است؟
چرا در عزاداریها و یا عزای نزدیکانی که از دنیا رفته اند سیاه می پوشیم؟ آیا این کار درست است؟ دانشجوی گرامی، در اصل قضیه سیاه پوشی هیچ اشکال و ایرادی وجود ندارد و این کار سابقه ای به درازای تاریخ دارد و در سیره معصومین هم وجود داشته است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که نشانگر احترام و ارزش گذاشتن به تازه گذشته و خانواده اوست. به هر حال در این زمینه توجه به چند امر برای روشن شدن موضوع لازم است: 1.سابقه سیاه‌پوشی شواهد فراوان تاریخی و ادبی، بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و اقوام جهان، از دیر زمان، در ایام عزا سیاه می‌پوشیده‌اند. به دلیل مجال اندک به ذکر چند نمونه از ایران، یونان باستان و اعراب اشاره میشود. الف. ایران باستان؛ شواهد فراوانی در متون کهن ایرانی وجود دارد که سیاه‌پوشی را نشان ماتم و اندوه قلمداد کرده است. شاهنامه فردوسی - که بیانگر فرهنگ و تمدن کهن ایران است - پر است از مواردی که جامه سیاه را نمود عزا و غم تلقی کرده است. در خصوص زمانی که رستم به دست برادرش شغاد، ناجوانمردانه کشته شد، فردوسی می‌سراید: به یک سال در سیستان سوگ بود ؛ همه جامه‌هاشان، سیاه و کبود در عصر ساسانیان نیز، هنگامی که بهرام گور درگذشت ولیعهدش یزدگرد، چنین کرد. چهل روز سوگ پدر داشت راه ؛ بپوشید لشگر کبود و سیاه ؛ و... و این سیاه‌پوشی تا هم‌اکنون در ایران رایج است.(نگا: معجم‌البلدان، حموی، ج 3، ص 452 و تاریخ گیلان و دیلمستان، ص 223.) ب . یونان باستان؛ در اساطیر یونان باستان، آمده است: زمانی که تیتس از قتل پاتروکلوس به دست هکتور، شدیداً اندوهگین شد؛ به نشانه عزا، سیاه‌ترین جامه‌هایش را پوشید. این امر نشانگر آن است که قدمت رسم سیاه‌پوشی در یونان، به عصر هومر باز می‌گردد. در میان عبرانیان (یهودیان قدیم) نیز رسم بود که در عزای بستگان خویش، سرها را می‌تراشیدند و بر آن خاکستر می‌پاشیدند و لباس‌شان در این گونه مواقع، سیاه‌رنگ یا نزدیک به آن بود.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.) بستانی در دائرة المعارف خود، رنگ سیاه را برای عزا در تمدن اروپای قرنهای اخیر، به عنوان مناسب‌ترین رنگ گزارش کرده، می‌نویسد: طول دوران عزاداری - بر حسب درجه نزدیکی به مرده - از یک هفته تا یک سال طول می‌کشد و بیوه زنان، دست کم تا یک سال عزا می‌گیرند و در این مدت لباس‌های آنان سیاه‌رنگ و خالی از هرگونه نقش و نگار و زیورآلات است.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.) ج . اعراب: تاریخ، شعر، لغت و سیره نشان می‌دهد که اعراب - از مصر و شامات گرفته تا عراق و حجاز - رنگ سیاه را رنگ عزا می شناخته‌اند. زمخشری (ادیب و مفسّر قرن ششم) می‌نویسد: یکی از ادیبان گوید: راهبی سیاه‌پوش را دیدم و بدو گفتم: چرا سیاه پوشیده‌ای؟ گفت: عرب زمانی که کسی از آنها می‌میرد، چه می‌پوشد؟ گفتم سیاه می‌پوشد، گفت من نیز در عزای گناهان سیاه پوشیده‌ام. (ربیع الابرار و نصوص الاخبار، ج 3، ص 747). در کتاب‌های تاریخی نیز، گزارش شده است: که عرب، در مواقع مصیبت، جامه خویش به رنگ سیاه می‌کرد. (اخبار الدولة العباسیة، ص 247). در عصر پیامبر(ص) هم پس از پایان جنگ بدر - که هفتاد تن از مشرکان و قریش به دست مسلمین به خاک هلاکت افتادند - زنان مکه در سوگ کشتگان خویش، جامه سیاه پوشیده‌اند. (السیرة النبویة، ج 3، صص 10 - 11). این شواهد تاریخی و ادبی، نشان می‌دهد که رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیاری از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و این امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است؛ بلکه اعراب پیش از اسلام، ایرانیان و یونانیان باستان نیز به رسم عزا، جامه سیاه یا کبود می‌پوشیده‌اند.(نگا: تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ج 2، ص 127). 2.سیاه‌پوشی در میان اهل‌بیت(ع) گزارش‌های مستند بیانگر این حقیقت است که پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) نیز مهر تأیید بر این سنت منطقی و رسم طبیعی گذاشته و خود در مقام عمل، در عزای عزیزان خویش سیاه پوشیده‌اند. به روایت ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه، امام حسن(ع) در سوگ امیرمؤمنان علی(ع)، جامه‌های سیاه بر تن کرد و با همین جامه به میان مردم آمد و برای آنان خطبه خواند.(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج 16، ص 22.) بنابر حدیثی که اکثر محدثان آن را نقل کرده‌اند، امام باقر(ع) فرمودند: زنان بنی‌هاشم در سوگ ابا عبد الله(ع) جامه سیاه بر تن کردند: (لما قتل الحسین بن علی(ع) لبس نساء بنی‌هاشم السواد و المسوح و کن لاتشتکین من حر و لابرد و کان علی بن الحسین(ع) یعمل لهن الطعام للمأتم)؛ (بحارالانوار، ج 45، ص 188 و وسائل‌الشیعه، ج 2، ص 890. )زمانی که امام حسین بن علی(ع) به شهادت رسید، زنان بنی‌هاشم لباس‌های سیاه و جامه‌های خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند. [پدرم] علی بن الحسین به علت [اشتغال آنان به] مراسم عزاداری، برای‌شان غذا درست می‌کرد). 3. نتیجه گیری: از همین رو، است که شیعیان و ارادتمندان به اهل بیت(ع) در دهه اول محرم، آخر صفر، ایام شهادت امیرمؤمنان(ع) و فاطمه زهرا(س) و شهادت دیگر ائمه و نظایر آن، جامه مشکی می‌پوشد و در و دیوار و کوی و برزن را سیاه‌پوش می‌کند. چراکه قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اکرم(ص) را بر مسلمانان واجب کرده‌اند. (شوری (42)، آیه :23؛ هود (11)، آیه 29؛ میزان الحکمة، ج 2، ص 236.) دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق کسی است که شرط دوستی را - چنان که باید و شاید - به جای آورد. یکی از مهمترین لوازم دوستی، همراهی و همدلی با دوستان در غم‌ها و شادی‌ها است. از این رو، احادیث بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان تأکید ورزیده‌اند. حضرت علی(ع) می‌فرماید: شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شرکت دارند؛ (بحارالانوار، ج 44، ص 287.) امام صادق(ع) نیز فرمود: (شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا، یسوؤهم ما یسوءنا یسرّهم ما یسرُّنا...)؛ (طوسی، امالی، ص 305.) (شیعیان ما پاره‌ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده‌اند، آنچه ما را بدحال یا خوشحال می‌سازد، آنان را بدحال و خوشحال می‌گرداند.) این وظیفه عقلانی و شرعی ایجاب می‌کند که در ایام عزاداری اهل بیت(ع) حزن و اندوه خود را در گفتار (اشک و آه و ناله و زاری) (در این خصوص نگا: چشمه فیض.) رفتار (کم خوردن و کم آشامیدن) ص157-159) این روایت باید برای ما تأمل برانگیز باشد و حتی پوشاک (پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف حکایتگر اندوه و ناراحتی است) آشکار سازیم. البته سیاه پوشی برای بستگان و نزدیکان تازه گذشته نیز از همین رویه تاسی شده است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که با روحیه همه دورانها سازگار بوده است و اسلام هم روی آن مهر تایید نهاده است.
چرا در عزاداریها و یا عزای نزدیکانی که از دنیا رفته اند سیاه می پوشیم؟ آیا این کار درست است؟ دانشجوی گرامی، در اصل قضیه سیاه پوشی هیچ اشکال و ایرادی وجود ندارد و این کار سابقه ای به درازای تاریخ دارد و در سیره معصومین هم وجود داشته است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که نشانگر احترام و ارزش گذاشتن به تازه گذشته و خانواده اوست. به هر حال در این زمینه توجه به چند امر برای روشن شدن موضوع لازم است: 1.سابقه سیاه‌پوشی شواهد فراوان تاریخی و ادبی، بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و اقوام جهان، از دیر زمان، در ایام عزا سیاه می‌پوشیده‌اند. به دلیل مجال اندک به ذکر چند نمونه از ایران، یونان باستان و اعراب اشاره میشود. الف. ایران باستان؛ شواهد فراوانی در متون کهن ایرانی وجود دارد که سیاه‌پوشی را نشان ماتم و اندوه قلمداد کرده است. شاهنامه فردوسی - که بیانگر فرهنگ و تمدن کهن ایران است - پر است از مواردی که جامه سیاه را نمود عزا و غم تلقی کرده است. در خصوص زمانی که رستم به دست برادرش شغاد، ناجوانمردانه کشته شد، فردوسی می‌سراید: به یک سال در سیستان سوگ بود ؛ همه جامه‌هاشان، سیاه و کبود در عصر ساسانیان نیز، هنگامی که بهرام گور درگذشت ولیعهدش یزدگرد، چنین کرد. چهل روز سوگ پدر داشت راه ؛ بپوشید لشگر کبود و سیاه ؛ و... و این سیاه‌پوشی تا هم‌اکنون در ایران رایج است.(نگا: معجم‌البلدان، حموی، ج 3، ص 452 و تاریخ گیلان و دیلمستان، ص 223.) ب . یونان باستان؛ در اساطیر یونان باستان، آمده است: زمانی که تیتس از قتل پاتروکلوس به دست هکتور، شدیداً اندوهگین شد؛ به نشانه عزا، سیاه‌ترین جامه‌هایش را پوشید. این امر نشانگر آن است که قدمت رسم سیاه‌پوشی در یونان، به عصر هومر باز می‌گردد. در میان عبرانیان (یهودیان قدیم) نیز رسم بود که در عزای بستگان خویش، سرها را می‌تراشیدند و بر آن خاکستر می‌پاشیدند و لباس‌شان در این گونه مواقع، سیاه‌رنگ یا نزدیک به آن بود.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.) بستانی در دائرة المعارف خود، رنگ سیاه را برای عزا در تمدن اروپای قرنهای اخیر، به عنوان مناسب‌ترین رنگ گزارش کرده، می‌نویسد: طول دوران عزاداری - بر حسب درجه نزدیکی به مرده - از یک هفته تا یک سال طول می‌کشد و بیوه زنان، دست کم تا یک سال عزا می‌گیرند و در این مدت لباس‌های آنان سیاه‌رنگ و خالی از هرگونه نقش و نگار و زیورآلات است.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.) ج . اعراب: تاریخ، شعر، لغت و سیره نشان می‌دهد که اعراب - از مصر و شامات گرفته تا عراق و حجاز - رنگ سیاه را رنگ عزا می شناخته‌اند. زمخشری (ادیب و مفسّر قرن ششم) می‌نویسد: یکی از ادیبان گوید: راهبی سیاه‌پوش را دیدم و بدو گفتم: چرا سیاه پوشیده‌ای؟ گفت: عرب زمانی که کسی از آنها می‌میرد، چه می‌پوشد؟ گفتم سیاه می‌پوشد، گفت من نیز در عزای گناهان سیاه پوشیده‌ام. (ربیع الابرار و نصوص الاخبار، ج 3، ص 747). در کتاب‌های تاریخی نیز، گزارش شده است: که عرب، در مواقع مصیبت، جامه خویش به رنگ سیاه می‌کرد. (اخبار الدولة العباسیة، ص 247). در عصر پیامبر(ص) هم پس از پایان جنگ بدر - که هفتاد تن از مشرکان و قریش به دست مسلمین به خاک هلاکت افتادند - زنان مکه در سوگ کشتگان خویش، جامه سیاه پوشیده‌اند. (السیرة النبویة، ج 3، صص 10 - 11). این شواهد تاریخی و ادبی، نشان می‌دهد که رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیاری از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و این امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است؛ بلکه اعراب پیش از اسلام، ایرانیان و یونانیان باستان نیز به رسم عزا، جامه سیاه یا کبود می‌پوشیده‌اند.(نگا: تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ج 2، ص 127). 2.سیاه‌پوشی در میان اهل‌بیت(ع) گزارش‌های مستند بیانگر این حقیقت است که پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) نیز مهر تأیید بر این سنت منطقی و رسم طبیعی گذاشته و خود در مقام عمل، در عزای عزیزان خویش سیاه پوشیده‌اند. به روایت ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه، امام حسن(ع) در سوگ امیرمؤمنان علی(ع)، جامه‌های سیاه بر تن کرد و با همین جامه به میان مردم آمد و برای آنان خطبه خواند.(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج 16، ص 22.) بنابر حدیثی که اکثر محدثان آن را نقل کرده‌اند، امام باقر(ع) فرمودند: زنان بنی‌هاشم در سوگ ابا عبد الله(ع) جامه سیاه بر تن کردند: (لما قتل الحسین بن علی(ع) لبس نساء بنی‌هاشم السواد و المسوح و کن لاتشتکین من حر و لابرد و کان علی بن الحسین(ع) یعمل لهن الطعام للمأتم)؛ (بحارالانوار، ج 45، ص 188 و وسائل‌الشیعه، ج 2، ص 890. )زمانی که امام حسین بن علی(ع) به شهادت رسید، زنان بنی‌هاشم لباس‌های سیاه و جامه‌های خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند. [پدرم] علی بن الحسین به علت [اشتغال آنان به] مراسم عزاداری، برای‌شان غذا درست می‌کرد). 3. نتیجه گیری: از همین رو، است که شیعیان و ارادتمندان به اهل بیت(ع) در دهه اول محرم، آخر صفر، ایام شهادت امیرمؤمنان(ع) و فاطمه زهرا(س) و شهادت دیگر ائمه و نظایر آن، جامه مشکی می‌پوشد و در و دیوار و کوی و برزن را سیاه‌پوش می‌کند. چراکه قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اکرم(ص) را بر مسلمانان واجب کرده‌اند. (شوری (42)، آیه :23؛ هود (11)، آیه 29؛ میزان الحکمة، ج 2، ص 236.) دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق کسی است که شرط دوستی را - چنان که باید و شاید - به جای آورد. یکی از مهمترین لوازم دوستی، همراهی و همدلی با دوستان در غم‌ها و شادی‌ها است. از این رو، احادیث بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان تأکید ورزیده‌اند. حضرت علی(ع) می‌فرماید: شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شرکت دارند؛ (بحارالانوار، ج 44، ص 287.) امام صادق(ع) نیز فرمود: (شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا، یسوؤهم ما یسوءنا یسرّهم ما یسرُّنا...)؛ (طوسی، امالی، ص 305.) (شیعیان ما پاره‌ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده‌اند، آنچه ما را بدحال یا خوشحال می‌سازد، آنان را بدحال و خوشحال می‌گرداند.) این وظیفه عقلانی و شرعی ایجاب می‌کند که در ایام عزاداری اهل بیت(ع) حزن و اندوه خود را در گفتار (اشک و آه و ناله و زاری) (در این خصوص نگا: چشمه فیض.) رفتار (کم خوردن و کم آشامیدن) ص157-159) این روایت باید برای ما تأمل برانگیز باشد و حتی پوشاک (پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف حکایتگر اندوه و ناراحتی است) آشکار سازیم. البته سیاه پوشی برای بستگان و نزدیکان تازه گذشته نیز از همین رویه تاسی شده است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که با روحیه همه دورانها سازگار بوده است و اسلام هم روی آن مهر تایید نهاده است.
عنوان سوال:
چرا در عزاداریها و یا عزای نزدیکانی که از دنیا رفته اند سیاه می پوشیم؟ آیا این کار درست است؟
پاسخ:
چرا در عزاداریها و یا عزای نزدیکانی که از دنیا رفته اند سیاه می پوشیم؟ آیا این کار درست است؟
دانشجوی گرامی، در اصل قضیه سیاه پوشی هیچ اشکال و ایرادی وجود ندارد و این کار سابقه ای به درازای تاریخ دارد و در سیره معصومین هم وجود داشته است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که نشانگر احترام و ارزش گذاشتن به تازه گذشته و خانواده اوست.
به هر حال در این زمینه توجه به چند امر برای روشن شدن موضوع لازم است:
1.سابقه سیاه‌پوشی
شواهد فراوان تاریخی و ادبی، بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و اقوام جهان، از دیر زمان، در ایام عزا سیاه می‌پوشیده‌اند. به دلیل مجال اندک به ذکر چند نمونه از ایران، یونان باستان و اعراب اشاره میشود.
الف. ایران باستان؛ شواهد فراوانی در متون کهن ایرانی وجود دارد که سیاه‌پوشی را نشان ماتم و اندوه قلمداد کرده است. شاهنامه فردوسی - که بیانگر فرهنگ و تمدن کهن ایران است - پر است از مواردی که جامه سیاه را نمود عزا و غم تلقی کرده است.
در خصوص زمانی که رستم به دست برادرش شغاد، ناجوانمردانه کشته شد، فردوسی می‌سراید:
به یک سال در سیستان سوگ بود ؛ همه جامه‌هاشان، سیاه و کبود
در عصر ساسانیان نیز، هنگامی که بهرام گور درگذشت ولیعهدش یزدگرد، چنین کرد.
چهل روز سوگ پدر داشت راه ؛ بپوشید لشگر کبود و سیاه ؛ و...
و این سیاه‌پوشی تا هم‌اکنون در ایران رایج است.(نگا: معجم‌البلدان، حموی، ج 3، ص 452 و تاریخ گیلان و دیلمستان، ص 223.)
ب . یونان باستان؛ در اساطیر یونان باستان، آمده است: زمانی که تیتس از قتل پاتروکلوس به دست هکتور، شدیداً اندوهگین شد؛ به نشانه عزا، سیاه‌ترین جامه‌هایش را پوشید.
این امر نشانگر آن است که قدمت رسم سیاه‌پوشی در یونان، به عصر هومر باز می‌گردد. در میان عبرانیان (یهودیان قدیم) نیز رسم بود که در عزای بستگان خویش، سرها را می‌تراشیدند و بر آن خاکستر می‌پاشیدند و لباس‌شان در این گونه مواقع، سیاه‌رنگ یا نزدیک به آن بود.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.)
بستانی در دائرة المعارف خود، رنگ سیاه را برای عزا در تمدن اروپای قرنهای اخیر، به عنوان مناسب‌ترین رنگ گزارش کرده، می‌نویسد: طول دوران عزاداری - بر حسب درجه نزدیکی به مرده - از یک هفته تا یک سال طول می‌کشد و بیوه زنان، دست کم تا یک سال عزا می‌گیرند و در این مدت لباس‌های آنان سیاه‌رنگ و خالی از هرگونه نقش و نگار و زیورآلات است.(دائرة المعارف، ج 6، ص 710 - 722.)
ج . اعراب: تاریخ، شعر، لغت و سیره نشان می‌دهد که اعراب - از مصر و شامات گرفته تا عراق و حجاز - رنگ سیاه را رنگ عزا می شناخته‌اند.
زمخشری (ادیب و مفسّر قرن ششم) می‌نویسد: یکی از ادیبان گوید: راهبی سیاه‌پوش را دیدم و بدو گفتم: چرا سیاه پوشیده‌ای؟ گفت: عرب زمانی که کسی از آنها می‌میرد، چه می‌پوشد؟ گفتم سیاه می‌پوشد، گفت من نیز در عزای گناهان سیاه پوشیده‌ام. (ربیع الابرار و نصوص الاخبار، ج 3، ص 747).
در کتاب‌های تاریخی نیز، گزارش شده است: که عرب، در مواقع مصیبت، جامه خویش به رنگ سیاه می‌کرد. (اخبار الدولة العباسیة، ص 247).
در عصر پیامبر(ص) هم پس از پایان جنگ بدر - که هفتاد تن از مشرکان و قریش به دست مسلمین به خاک هلاکت افتادند - زنان مکه در سوگ کشتگان خویش، جامه سیاه پوشیده‌اند. (السیرة النبویة، ج 3، صص 10 - 11).
این شواهد تاریخی و ادبی، نشان می‌دهد که رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیاری از ملل و اقوام نشان عزا و اندوه بوده است و این امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است؛ بلکه اعراب پیش از اسلام، ایرانیان و یونانیان باستان نیز به رسم عزا، جامه سیاه یا کبود می‌پوشیده‌اند.(نگا: تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ج 2، ص 127).
2.سیاه‌پوشی در میان اهل‌بیت(ع)
گزارش‌های مستند بیانگر این حقیقت است که پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) نیز مهر تأیید بر این سنت منطقی و رسم طبیعی گذاشته و خود در مقام عمل، در عزای عزیزان خویش سیاه پوشیده‌اند.
به روایت ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه، امام حسن(ع) در سوگ امیرمؤمنان علی(ع)، جامه‌های سیاه بر تن کرد و با همین جامه به میان مردم آمد و برای آنان خطبه خواند.(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج 16، ص 22.)
بنابر حدیثی که اکثر محدثان آن را نقل کرده‌اند، امام باقر(ع) فرمودند: زنان بنی‌هاشم در سوگ ابا عبد الله(ع) جامه سیاه بر تن کردند: (لما قتل الحسین بن علی(ع) لبس نساء بنی‌هاشم السواد و المسوح و کن لاتشتکین من حر و لابرد و کان علی بن الحسین(ع) یعمل لهن الطعام للمأتم)؛ (بحارالانوار، ج 45، ص 188 و وسائل‌الشیعه، ج 2، ص 890. )زمانی که امام حسین بن علی(ع) به شهادت رسید، زنان بنی‌هاشم لباس‌های سیاه و جامه‌های خشن مویین پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی‌کردند. [پدرم] علی بن الحسین به علت [اشتغال آنان به] مراسم عزاداری، برای‌شان غذا درست می‌کرد).
3. نتیجه گیری: از همین رو، است که شیعیان و ارادتمندان به اهل بیت(ع) در دهه اول محرم، آخر صفر، ایام شهادت امیرمؤمنان(ع) و فاطمه زهرا(س) و شهادت دیگر ائمه و نظایر آن، جامه مشکی می‌پوشد و در و دیوار و کوی و برزن را سیاه‌پوش می‌کند. چراکه قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اکرم(ص) را بر مسلمانان واجب کرده‌اند. (شوری (42)، آیه :23؛ هود (11)، آیه 29؛ میزان الحکمة، ج 2، ص 236.) دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق کسی است که شرط دوستی را - چنان که باید و شاید - به جای آورد. یکی از مهمترین لوازم دوستی، همراهی و همدلی با دوستان در غم‌ها و شادی‌ها است. از این رو، احادیث بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان تأکید ورزیده‌اند. حضرت علی(ع) می‌فرماید: شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شرکت دارند؛ (بحارالانوار، ج 44، ص 287.) امام صادق(ع) نیز فرمود: (شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا، یسوؤهم ما یسوءنا یسرّهم ما یسرُّنا...)؛ (طوسی، امالی، ص 305.) (شیعیان ما پاره‌ای از خود ما بوده و از زیادی گل ما خلق شده‌اند، آنچه ما را بدحال یا خوشحال می‌سازد، آنان را بدحال و خوشحال می‌گرداند.) این وظیفه عقلانی و شرعی ایجاب می‌کند که در ایام عزاداری اهل بیت(ع) حزن و اندوه خود را در گفتار (اشک و آه و ناله و زاری) (در این خصوص نگا: چشمه فیض.) رفتار (کم خوردن و کم آشامیدن) ص157-159) این روایت باید برای ما تأمل برانگیز باشد و حتی پوشاک (پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف حکایتگر اندوه و ناراحتی است) آشکار سازیم.
البته سیاه پوشی برای بستگان و نزدیکان تازه گذشته نیز از همین رویه تاسی شده است و مسئله ای است عاطفی و انسانی که با روحیه همه دورانها سازگار بوده است و اسلام هم روی آن مهر تایید نهاده است.
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین7 و دیگر ائمه رجحان شرعی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین علیه‌السلام کراهت دارد؟
- [سایر] آیا درست است که هر کسی جزای کار بد خود را در این دنیا می بیند؟
- [آیت الله بهجت] آیا احترام گذاشتن به لباس سیاه، ضریح، علم و پارچه هایی که اختصاص به عزای امام حسین علیه السّلام دارد، مشروع است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین و دیگر ائمه (علیهم السلام) چنانکه مرحوم صاحب حدائق فرموده رجحان شرعی دارد؟
- [سایر] معنای هروله چیست؟ چرا در مجلس عزای امام حسین(ع) هروله می‌کنند؟ و آیا درست است یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] در بعضی از روستاها رسم است بعد از این که شخصی از دنیا می‌رود و او را دفن می‌کنند، خانواده و فامیل میّت، لباس سیاه به تن کرده، بعد از چند روز دیگر به حمام رفته، غسل کرده، و لباس خود را عوض می‌کنند. آیا این عمل (به عنوان یک عمل شرعی) درست است؟
- [سایر] آیا احادیثی که عمر دنیا را هفت هزار سال می‌دانند درست هستند؟ مقصود از آنان چیست؟
- [سایر] آیا تنبلی د ر کار دنیا پسندیده است؟
- [سایر] آیا پوشیدن لباس مشکی در اسلام مکروه است؟ چادر سیاه چه حکمی دارد؟ معیار ما برای انتخاب رنگ درست چه باید باشد؟ آیا حکم رنگ در برابر افراد مختلف یا مکان های متفاوت، متفاوت است؟
- [آیت الله اردبیلی] چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است که از آن جملهاند: پوشیدن لباس سیاه مگر برای عزای اهل بیت علیهم‌السلام و همچنین لباس چرک و تنگ و لباس شرابخوار و لباس کسی که از نجاست پرهیز نمیکند و پوشیدن لباسی که نقش صورت دارد و نیز باز بودن دکمههای لباس و به دست کردن انگشتری که نقش صورت دارد.
- [آیت الله سبحانی] وقف بر معدوم صحیح نیست بنابراین اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند درست نیست ولی وقف برای اولاد که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.
- [آیت الله سبحانی] وقف بر معدوم صحیح نیست بنابراین اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند درست نیست ولی وقف برای اولاد که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند درست نیست ولی وقفبرای اشخاص که بعضی از آنهابه دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامدهاند وقف کند، درست نیست ولی اگر برای زندگان و بعد از آنها برای کسانی که بعداً به دنیا میآیند وقف نماید مثلاً چیزی را به اولاد خود وقف کند که بعد از آنان وقف نوههای او باشد و هر دستهای بعد از دسته دیگر از وقف استفاده کنند، صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند، درست نیست، ولی اگر برای زندگان و بعد از آنان برای کسانی که بعداً به دنیا می آیند وقف نماید. مثلاً چیزی را بر اولاد خود وقف کند که بعد از آنان وقف نوه های او باشد، و هر دست های بعد از دسته دیگر از وقف استفاده کنند، صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامدهاند وقف کند درست نیست، ولی اگر برای زندگان و بعد از آنها برای کسانی که بعداً به دنیا میآیند وقف نماید مثلاً چیزی را بر اولاد خود وقف کند که بعد از آنان وقف نوههای او باشد و هر دَستهای بعد از دسته دیگر از وقف استفاده کند صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] هشتم از مبطلات نماز بنابر احتیاط واجب ان است که برای کار دنیا عمدا گریه کند مگر این که جاهل قاصر باشد و اگر از ترس خدا یا برای اخرت گریه کند از بهترین اعمال است
- [آیت الله بروجردی] الکل صنعتی که برای رنگ کردن درب و میز و صندلی و مانند اینها به کار میبرند، اگر انسان نداند از چیزی که مست کننده و روان است درست کرده‌اند، پاک می‌باشد.
- [آیت الله اردبیلی] الکل صنعتی که برای رنگ کردن در، میز، صندلی و مانند اینها به کار می‌رود، اگر انسان نداند که از مایع مست کننده درست کرده‌اند یا نه، پاک می‌باشد.