حکم پیوند اعضای خارجی و داخلی از بیمار مرگ مغزی به بدن افراد نیازمند، چیست؟

مرگ مغزی به معنای از کار افتادن مغز است، در مرگ مغزی، خون رسانی به مغز متوقف شده و اکسیژن رسانی به آن انجام نمی گیرد. مغز تمام کارکرد خود را از دست می دهد و دچار تخریب غیر قابل برگشت می گردد. اگرچه پس از مرگ مغزی اعضای دیگر از جمله قلب، کبد و کلیه ها هنوز دارای عملکرد هستند، بتدریج در طی چند روز آینده، از کار خواهند افتاد. بیمار مرگ مغزی، صحبت نمی کند، نمی بیند، به هیچ یک از تحریکات خارجی پاسخی نمی دهد و بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی قادر به تنفس نخواهد بود.[1] مرگ مغزی در علم پزشکی مرگ مطلق است واین فرد هرگز زنده نمی شود.[2]
سؤال فوق از چند منظر قابل بررسی است:
1.جواز قطع اعضای شخصی که مبتلا به مرگ مغزی شده است و احکام مربوط به آن؟
2.جواز پیوند عضو قطع شده و احکام مربوط به آن؟
اما اول:
جواز استفاده از اعضاء متوفی در مرگ مغزی و قطع عضو، زمانی است که باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان نشود که در این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشکال ندارد.[3] البته پیوند باید در اعضایی که صدق مثله شدن نکند، باشد و یا عرفاً هتک حرمت میّت محسوب نشود؛[4] لذا برخی[5] از مراجع، این امر را در صورتی جایز می‌دانند که، فردی که عضو او را قطع می‌کنند، مسلمان نباشد.  
دوم:
بعد از قطع عضو، جایز است به بدن شخص نیازمند پیوند زده شود. اگر بدن بیمار این عضو جدید را قبول نماید، آن عضو جدید، تابع شخص شده و مانند دیگر اعضاء او پاک است[6] .
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[7]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
بطور کلی اگر این افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت ‏شوند که بر اثر آن همه فعالیت‏های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو ‏روند به نحوی که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکتهای ارادی می‏گردد، چنانچه که استفاده از اعضای بدن چنین بیمارانی برای معالجه بیماران دیگر باعث تسریع ‏در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت ‏بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست، و اگر کسی چنین کند، بر او دیه لازم می‏آید و دفن آن عضو قطع شده واجب است. ولی اگر پیوند زد و عضو زنده‏ای از بدن شد، قطع آن واجب نیست. و کسی که از نظر مغزی مرده است در حالی که قلب و ریه‌ی او هر چند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام می‏دهند میت شمرده نمی‏شود و قطع اعضای او برای الحاق به زنده به هیچ وجه جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اشکالی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در صورت احراز مرگ، با فرض وصیت میت به اهدای عضو، پیوند مذکور بلا مانع است.   [1] . سایت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران. [2] . مشایخی، علیرضا، سایت آفتاب. [3] . توضیح المسائل (المحشی)،ج2،ص951، استفتاء از مقام معظم رهبری. [4] . همان،ص952. [5] . آیت الله سیستانی؛ استفاده از سایت معظم له. [6] . همان،ص951،مسالۀ 1289. [7] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.