راضی
رضایت به معنای خشنودی و خرسندی است که در باب بیع ، نکاح و ... به آن پرداخته شده است.
تقلب در امتحانات با توجه به این که طرف مقابل راضی باشد، چه حکمی دارد؟
ظاهراً در حرمت تقلب میان فقها اختلافی نیست، آن چنان که کتاب «رساله ی دانشجویی» در پاسخ به این سؤال که حکم تقلب در امتحان چیست؟ از قول همه ی مراجع عدم جواز را به عنوان پاسخ نقل می کند.[1] همچنین در این کتاب در پاسخ به این سؤال که اگر طرف مقابل راضی به تقلب از روی نوشته اش باشد حکمش چیست، این گونه آمده است: «همه ی مراجع: رضایت شخص مقابل هیچ تأثیری در حکم ندارد»؛[2]یعنی حکم تقلب که همان حرمت است با رضایت طرف مقابل جایز نمی گردد. در همین رابطه سؤال دیگری از دفتر برخی مراجع صورت گرفته است که به همراه پاسخ تقدیم می شود: «سؤال: اگر دانش آموز یا دانشجویی در امتحانات با تقلب نمره ی قبولی کسب کند و به مرحله ی بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟ حضرت آیت الله خامنه ای: تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد. حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: مشکل است، شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند. حضرت آیت الله بهجت: باید جبران کند آن درس را. حضرت آیت الله تبریزی: تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت نمی خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: تقلب در هر امری جایز نیست. حضرت آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در یکی دو ماده ی درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه ی تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد. حضرت آیت الله سیستانی: استفاده ی او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست».[3] لازم به توضیح است که این مسئله (انجام تقلب) مبتنی بر چند کار خلاف است: 1. تقلب مخالفت با قانون امتحانات است و مخالفت با قانون جایز نیست. 2. مبتنی بر دروغ است، چون دانش آموز یا دانشجو و... هنگام تحویل برگه آن را به نام خود تحویل می دهد و ظاهراً باید معلومات خودش باشد، در حالی که چنین نیست. 3. رضایت طرف مقابل نه تنها اعتبار ندارد، بلکه بسا شریک در جرم محسوب شود. 4. حق شخص دیگری ضایع شده. [1] رساله ی دانشجویی، مسئله ی 539. [2] همان، سؤال 543. [3] مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 3، ص 211.
ظاهراً در حرمت تقلب میان فقها اختلافی نیست، آن چنان که کتاب «رساله ی دانشجویی» در پاسخ به این سؤال که حکم تقلب در امتحان چیست؟ از قول همه ی مراجع عدم جواز را به عنوان پاسخ نقل می کند.[1] همچنین در این کتاب در پاسخ به این سؤال که اگر طرف مقابل راضی به تقلب از روی نوشته اش باشد حکمش چیست، این گونه آمده است: «همه ی مراجع: رضایت شخص مقابل هیچ تأثیری در حکم ندارد»؛[2]یعنی حکم تقلب که همان حرمت است با رضایت طرف مقابل جایز نمی گردد. در همین رابطه سؤال دیگری از دفتر برخی مراجع صورت گرفته است که به همراه پاسخ تقدیم می شود: «سؤال: اگر دانش آموز یا دانشجویی در امتحانات با تقلب نمره ی قبولی کسب کند و به مرحله ی بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟ حضرت آیت الله خامنه ای: تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد. حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: مشکل است، شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند. حضرت آیت الله بهجت: باید جبران کند آن درس را. حضرت آیت الله تبریزی: تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت نمی خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: تقلب در هر امری جایز نیست. حضرت آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در یکی دو ماده ی درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه ی تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد. حضرت آیت الله سیستانی: استفاده ی او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست».[3] لازم به توضیح است که این مسئله (انجام تقلب) مبتنی بر چند کار خلاف است: 1. تقلب مخالفت با قانون امتحانات است و مخالفت با قانون جایز نیست. 2. مبتنی بر دروغ است، چون دانش آموز یا دانشجو و... هنگام تحویل برگه آن را به نام خود تحویل می دهد و ظاهراً باید معلومات خودش باشد، در حالی که چنین نیست. 3. رضایت طرف مقابل نه تنها اعتبار ندارد، بلکه بسا شریک در جرم محسوب شود. 4. حق شخص دیگری ضایع شده. [1] رساله ی دانشجویی، مسئله ی 539. [2] همان، سؤال 543. [3] مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 3، ص 211.
پاسخ:
ظاهراً در حرمت تقلب میان فقها اختلافی نیست، آن چنان که کتاب «رساله ی دانشجویی» در پاسخ به این سؤال که حکم تقلب در امتحان چیست؟ از قول همه ی مراجع عدم جواز را به عنوان پاسخ نقل می کند.[1] همچنین در این کتاب در پاسخ به این سؤال که اگر طرف مقابل راضی به تقلب از روی نوشته اش باشد حکمش چیست، این گونه آمده است: «همه ی مراجع: رضایت شخص مقابل هیچ تأثیری در حکم ندارد»؛[2]یعنی حکم تقلب که همان حرمت است با رضایت طرف مقابل جایز نمی گردد. در همین رابطه سؤال دیگری از دفتر برخی مراجع صورت گرفته است که به همراه پاسخ تقدیم می شود: «سؤال: اگر دانش آموز یا دانشجویی در امتحانات با تقلب نمره ی قبولی کسب کند و به مرحله ی بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟ حضرت آیت الله خامنه ای: تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد. حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: مشکل است، شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند. حضرت آیت الله بهجت: باید جبران کند آن درس را. حضرت آیت الله تبریزی: تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت نمی خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: تقلب در هر امری جایز نیست. حضرت آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در یکی دو ماده ی درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه ی تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد. حضرت آیت الله سیستانی: استفاده ی او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست».[3] لازم به توضیح است که این مسئله (انجام تقلب) مبتنی بر چند کار خلاف است: 1. تقلب مخالفت با قانون امتحانات است و مخالفت با قانون جایز نیست. 2. مبتنی بر دروغ است، چون دانش آموز یا دانشجو و... هنگام تحویل برگه آن را به نام خود تحویل می دهد و ظاهراً باید معلومات خودش باشد، در حالی که چنین نیست. 3. رضایت طرف مقابل نه تنها اعتبار ندارد، بلکه بسا شریک در جرم محسوب شود. 4. حق شخص دیگری ضایع شده. [1] رساله ی دانشجویی، مسئله ی 539. [2] همان، سؤال 543. [3] مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 3، ص 211.
- [آیت الله سیستانی] آیا تقلب در امتحانات جائز است ؟
- [آیت الله خوئی] آیا جایز است تقلب نمودن در امتحانات در صورتی که بعض معلمین کمک می‌کنند به شاگردها در تقلب نمودن در امتحانات درسها؟
- [سایر] آیا تقلب در امتحانات و استخدام با مدرک تقلبی ، مشکل شرعی دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] تقلّب و پرسیدن سوال از همکلاسی در امتحانات مدرسه اشکال دارد؟
- [آیت الله بهجت] 1219 بعضی از بچه ها که سنشان کم است و در امتحانات تقلب می کنند و یا کسانی که عمدا تقلب می کنند، حکمشان چیست؟
- [سایر] اگر طرف مقابل راضی به تقلّب از روی نوشته اش باشد، حکم تقلّب چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تقلب در امتحانات و همچنین به کسی تقلب دادن چه حکمی دارد؟ اگر تقلب دادن به این منظور باشد که اگر کسی که تقلب می خواهد بنا به دلائل منطقی نتوانسته است درس را بخواند و با این سوال می تواند قبول شود و اگر به آن سوال جواب ندهد برای مدت ها در حسرت می ماند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر کسی در امتحانات تقلب کند و قبول شود و در آینده به شغلی هم دست یابد، پولی که بدست میآورد حلال است یا حرام؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دانش آموزی در امتحانات با تقلب، نمره قبولی کسب کند و به مرحله بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟
- [سایر] با توجه به این که خداوند عالم علی الاطلاق است، غرض از امتحانات الاهی چیست؟
- [آیت الله سبحانی] هر گاه در جنس تقلّب کند و مثلاً چای اعلا را با چای پست مخلوط نماید و به اسم چای اعلا بفروشد مشتری می تواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در جنس تقلب کند و مثلاً چای اعلا را با چای پست مخلوط نماید و به اسم چای اعلا بفروشد مشتری می تواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله مظاهری] گرچه گناه قسم اوّل و سوّم و چهارم از گناه قسم دوّم بالاتر است، ولی توبه آنها فقط پشیمانی از گذشته و اصلاح خود در آینده است، مگر اینکه مظلوم توجّه به ظلم پیدا کرده باشد که در این صورت علاوه بر پشیمانی و اصلاح خود، رضایت مظلوم را نیز باید به دست آورد. امّا در قسم دوّم که به آن حقّالنّاس می‌گویند، باید مظلوم را راضی کند، توجّه به آن ظلم پیدا کرده باشد یا نه، مگر اینکه مظلوم به هیچ وجه راضی نشود یا ظالم قدرت کسب رضایت او را نداشته باشد.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه چنانچه ضرورت عرفی باشد میتواند از محل اعتکاف خارج شود ولی نباید مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود، مثلاً تا دو ساعت اشکال ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید راضی هستم، معامله صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید راضی هستم معامله صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که پول حمامی را بدون اینکه بداند حمامی راضی است بخواهد نسیه بگذارد ، اگر چه بعد حمامی را راضی کند ، غسل او باطل است .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زن ومرد یا یکی از آن دو را بازدواج مجبور نمایند وبعد از خواندن عقد راضی شوند وبگویند بآن عقد راضی هستیم ، عقد صحیح است .
- [آیت الله خوئی] کسی که پول حمامی را بدون اینکه بداند حمامی راضی است بخواهد نسیه بگذارد. اگرچه بعد حمامی را راضی کند، غسل او باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر مدت مزارعه تمام شود و حاصل بهدست نیاید، چنانچه مالک راضی شود که با اجاره یا بدون اجاره زراعت در زمین او بماند و زارع هم راضی باشد مانعی ندارد و اگر مالک راضی نشود، میتواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند واگر برای چیدن زراعت ضرری به زارع برسد لازم نیست عوض آن را به او بدهد. ولی زارع اگرچه راضی شود که به مالک چیزی بدهد، نمیتواند مالک را مجبور کند که زراعت در زمین او بماند.