خداوند در قرآن کریم در باره ی نگاه به نامحرم فرموده است: «قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم»[1]، به مؤمنان بگو: چشم های خود را از نگاه به نامحرم فرو گیرند. «و قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن»[2]، و به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را از نگاه هوس آلود فرو گیرند. امام صادق (ع) نیز در این باره می فرماید: «نگاه به نامحرم، تیری از تیرهای مسموم شیطان است و چه بسا یک نگاهی که حسرتی طولانی بر جای گذارد».[3] نگاه حرام در شرع مقدس عبارت است از: نگاه مرد به بدن زن نامحرم (به جز صورت و دست ها تا مچ)؛ خواه با قصد لذت و شهوت باشد یا بدون آن. و نیز نگاه به صورت و دست ها اگر با قصد شهوت یا ترس افتادن به حرام باشد. همچنین نگاه زن به مرد نامحرم (به جز صورت، گردن و دست ها و مقداری از پا) [4]؛ خواه با قصد باشد یا بدون آن و نیز به مواضع یاد شده، اگر با قصد شهوت یا ترس افتادن به حرام باشد. برای روشنتر شدن موضوع، اقسام نگاه های ممنوع و حرام را ذکر می کنیم: نگاه های حرام عبارتند از:1. نگاه به چهره آرایش کرده زن.2 . نگاه به زیور آلات زن. 3. نگاه به عکس بی حجاب زن آشنا. 4. نگاه با ریبه (ترس افتادن به حرام). 5. نگاه به بدن مرد نامحرم (به جز صورت و دست ها)، البته در این مسئله بین مراجع اختلاف نظر وجود دارد که در پا نوشت شماره 4بیان شد. 6. نگاه به تمام بدن زن نامحرم (به جز صورت و دست ها تا مچ). 7. نگاه هوس آلود (هرچند به صورت و دست ها و یا به بدن هم جنس).[5] توجه به دو استفتای زیر در روشن تر شدن مطلب اهمیت دارد : س1: شخصی قصد ازدواج دارد، آیا می تواند بدون قصد لذت به چهره و موی خانم ها (مثلاً در خیابان) نگاه کند، تا یکی را بپسندد و بعد از او خواستگاری کند؟ ج: همه مراجع: این نوع نگاه ها جایز نیست.[6] تبصره: نگاه به بدن زن، به منظور ازدواج با او شرایطی دارد و پرسش یاد شده، خارج از این موارد است. س2: آیا نگاه به برجستگی های بدن زن نامحرم (مانند سینه و پشت)، از روی لباس و مانتو جایز است؟ ج: همه مراجع: اگر با قصد لذت باشد و یا بترسد که به گناه بیفتد، نگاه به این مواضع جایز نیست.[7] با تأمل در استفتاءات فوق در می یابیم، زمانی که با قصد ازدواج و حتی بدون قصد لذت نگاه کردن به چهره و موی خانم ها (مثلاً در خیابان) و نیز نگاه به برجستگی های بدن زن نامحرم (مانند سینه و پشت)، از روی لباس و مانتو جایز نیست. نگاه هوس آلود و با قصد لذت جنسی به مواضع ممنوع و حتی جایز نامحرم، به طریق اولی حرام خواهد بود. لکن در شرایطی که در خیابان و یا محل کار ناچاراً و در مقام اضطرار با نامحرم برخورد می کنید، و زن نامحرم حجاب مناسبی ندارد، طبق شرع مقدس، به صرف برخورد و نگاه اولیه، مرتکب گناه نمی شوید. اما در صورتی که به نگاه خود ادامه دهید، مرتکب گناه خواهید شد. با این وجود توصیه می شود که حتی الامکان و در صورت عدم نیاز، از رفتن به اماکن و عبور از مسیرهایی که زمینه ی افتادن به حرام و آلوده شدن به گناه وجود دارد، پرهیز نمایید. [1] نور، 30. [2] نور، 31. [3] بحار، ج 101، ص 40. [4] در این باره بین مراجع تقلید وحدت نظر وجود ندارد. به سؤال و استفتای ذیل توجه فرمایید: سؤال: حکم نگاه کردن زن به بازو و آرنج مرد نامحرم چیست؟ پاسخ: امام، خامنه ای، صافی: جایز نیست. بهجت: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. تبریزی ، سیستانی، فاضل، مکارم، نوری و وحید: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشکال ندارد. نک: رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص202. [5] نک: رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص197 [6] مکارم، تعلیقات علی العروة، م 26، و استفتاءات، ج 1، س 816، فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، النکاح، م 26، صافی، هدایة العباد، ج 2، النکاح، م 28؛ امام، تحریر الوسیلُة، ج 2، النکاح، م 28؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج 2، النکاح، م 28؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 6، م 948؛ دفتر: وحید. رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص201. [7] ر.ک: امام، استفتاءات، ج 3، (احکام حجاب)، س 27؛ سیستانی، sistano.org ، (حجاب)، س 5؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 708؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 153 و 1023؛ نوری، استفتاءات، ج 2، س 679؛ تبریزی، صراط النجاة، ج 1، س 907؛ صافی، جامع الاحکام، ج 2، س 1694 و 1729؛ خامنه ای، استفتاء، س 618 و 559؛ العروة الوثقی، ج 1، م 16 و دفتر: وحید و بهجت. رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص202.
