مقام معظم رهبری در پاسخ به این سؤال که: شخصی خانهای برای سکونت ندارد و برای خرید مسکن یا تهیه ما یحتاج زندگی، مالی را پسانداز کرده است، آیا این مبلغ خمس دارد؟ فرمودند: مال پس انداز شده از منفعت کسب اگر برای تأمین هزینههای زندگی باشد، سر سال خمسی، خمس دارد مگر این که پس انداز برای تهیّه لوازم ضروری زندگی و یا تأمین هزینههای لازم باشد که در این صورت اگر بعد از سال خمسی در آینده نزدیک (مثلًا دو سه ماه پس از سال خمسی) در راههای مذکور مصرف شود، خمس ندارد [1] . بنابر این طبق نظر ایشان، به پس انداز حساب قرض الحسنه مسکن شما، در صورتی که از منفعت کسب تان باشد و بعد از سال خمسی در آینده نزدیک جهت مسکن مصرف نکنید خمس تعلق می گیرد. [2] همچنین آیات عظام تقلید، در پاسخ به این پرسش که، آیا به پولی که جهت گرفتن وام مسکن، در بانک گذاشته می شود و چندین سال از آن می گذرد، خمس تعلق می گیرد؟ فرموده اند: امام راحل (ره)، خامنه ای، سیستانی، تبریزی (ره)، مکارم و وحید: آری، خمس دارد. [3] فاضل (ره)، بهجت و نوری: اگر برای تهیه خانه مورد نیاز، راهی جز این ندارد، به پول پس انداز شده خمس تعلق نمی گیرد. [4] صافی: اگر خانه مسکونی در حال حاضر مورد نیاز او و در شأنش باشد و راهی جز طریق مذکور ندارد، به آن خمس تعلق نمی گیرد. [5] توجه به این نکته در پایان ضروری است: مراجعی که معتقدند پول مزبور خمس ندارد، فرموده اند چنان چه در آینده، صرف خرید منزل نشود، خمس آن را باید بدهد. [1] توضیح المسائل مراجع، ج2، ص: 79، سؤال909. [2] نک: نمایه: خمس پس انداز ، شماره ی 696 (سایت: 744). [3] مکارم، استفتائات، ج 2، س 533؛ تبریزی، استفتائات، س 889؛ خامنه ای، اجوبة س 908؛ سیستانی، sistani.org ، خمس، ش 10؛ دفتر: امام و وحید. [4] فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 677؛ بهجت، توضیح المسائل، م 1391؛ نوری، استفتائات، ج 2، ص 328. [5] صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 706.
جوانی 26 ساله هستم قصد ازدواج دارم تازه شروع به کار کرده ام می خواهم مبلغ 9 میلیون تومان در بانک مسکن بگذارم تا وام بگیرم ولی وام گرفتن مشروط است به این که این مبلغ 1 سال در حساب بماند با وضعیت موجود تورم آیا طبق نظر مراجع تقلید به این پول خمس تعلق می گیرد؟
مقام معظم رهبری در پاسخ به این سؤال که: شخصی خانهای برای سکونت ندارد و برای خرید مسکن یا تهیه ما یحتاج زندگی، مالی را پسانداز کرده است، آیا این مبلغ خمس دارد؟ فرمودند: مال پس انداز شده از منفعت کسب اگر برای تأمین هزینههای زندگی باشد، سر سال خمسی، خمس دارد مگر این که پس انداز برای تهیّه لوازم ضروری زندگی و یا تأمین هزینههای لازم باشد که در این صورت اگر بعد از سال خمسی در آینده نزدیک (مثلًا دو سه ماه پس از سال خمسی) در راههای مذکور مصرف شود، خمس ندارد [1] . بنابر این طبق نظر ایشان، به پس انداز حساب قرض الحسنه مسکن شما، در صورتی که از منفعت کسب تان باشد و بعد از سال خمسی در آینده نزدیک جهت مسکن مصرف نکنید خمس تعلق می گیرد. [2] همچنین آیات عظام تقلید، در پاسخ به این پرسش که، آیا به پولی که جهت گرفتن وام مسکن، در بانک گذاشته می شود و چندین سال از آن می گذرد، خمس تعلق می گیرد؟ فرموده اند: امام راحل (ره)، خامنه ای، سیستانی، تبریزی (ره)، مکارم و وحید: آری، خمس دارد. [3] فاضل (ره)، بهجت و نوری: اگر برای تهیه خانه مورد نیاز، راهی جز این ندارد، به پول پس انداز شده خمس تعلق نمی گیرد. [4] صافی: اگر خانه مسکونی در حال حاضر مورد نیاز او و در شأنش باشد و راهی جز طریق مذکور ندارد، به آن خمس تعلق نمی گیرد. [5] توجه به این نکته در پایان ضروری است: مراجعی که معتقدند پول مزبور خمس ندارد، فرموده اند چنان چه در آینده، صرف خرید منزل نشود، خمس آن را باید بدهد.
[1] توضیح المسائل مراجع، ج2، ص: 79، سؤال909. [2] نک: نمایه: خمس پس انداز ، شماره ی 696 (سایت: 744). [3] مکارم، استفتائات، ج 2، س 533؛ تبریزی، استفتائات، س 889؛ خامنه ای، اجوبة س 908؛ سیستانی، sistani.org ، خمس، ش 10؛ دفتر: امام و وحید. [4] فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 677؛ بهجت، توضیح المسائل، م 1391؛ نوری، استفتائات، ج 2، ص 328. [5] صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 706.
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب حدود 3 سال پیش وامی از بنیاد شهید دریافت کردم که این وام به نام وام مسکن به فرزندان شاهد به مبلغ ده میلیون تومان تعلق میگرفت. این مبلغ چون برای تهیه خانه کافی نبود و پول دیگری در آن شرایط نداشتیم یک قرارداد صوری با رضایت طرف مقابل نوشتیم و از طریق آن وام را دریافت کردیم البته این راه به پیشنهاد بنیاد شهید بوده و بانک هم از آن مطلع بود. بعد از آن با توجه به اتفاقاتی که پیش آمده و پول را در مصارف دیگری خرج کردیم احتمال میدهم گرفتن وام از نظر شرعی مشکلی داشته باشد. خواهشمندم راهنمایی فرمائید در این شرایط چه کار باید بکنم؟
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب حدود 3 سال پیش وامی از بنیاد شهید دریافت کردم که این وام به نام وام مسکن به فرزندان شاهد به مبلغ ده میلیون تومان تعلق میگرفت. این مبلغ چون برای تهیه خانه کافی نبود و پول دیگری در آن شرایط نداشتیم یک قرارداد صوری با رضایت طرف مقابل نوشتیم و از طریق آن وام را دریافت کردیم البته این راه به پیشنهاد بنیاد شهید بوده و بانک هم از آن مطلع بود. بعد از آن با توجه به اتفاقاتی که پیش آمده و پول را در مصارف دیگری خرج کردیم احتمال میدهم گرفتن وام از نظر شرعی مشکلی داشته باشد. خواهشمندم راهنمایی فرمائید در این شرایط چه کار باید بکنم؟
- [سایر] نظر مراجع تقلید درباره فرض زیر چیست؟ کسی در پایان اولین سال خمسی، ده میلیون تومان منفعت کسب دارد که به مصرف مؤنهاش نرسیده است. از این مبلغ، دو میلیون تومانش را خمس میدهد و هشت میلیون آن در حسابش میماند. درآمدهای بعدی او به همان حساب واریز شده و از همان حساب هم خرج کرده است. در پایان سال خمسی بعد، حسابش را بررسی کرده و مشاهده میکند که هجده میلیون تومان در حسابش موجود است. حال آیا باید یک پنجم کل این مبلغ را بپردازد، یا هشت میلیون آن خمس نداشته و باید خمس ده میلیون را بدهد؟
- [سایر] اینجانب در سالهای اول زندگی خانهای با وام مسکن خریداری کردم که این خانه تاکنون در رهن بانک بوده و در آن زندگی میکنیم تا اینکه در سال 91 وام مسکن دیگری از طرف بانک شامل بنده شد و با کمی پس انداز و وام دیگری یک خانه قدیمی کوچکتر از خانه (اولی) خریداری کردم، امسال به دلیل اینکه فرزندانم بزرگ شدهاند و در شرف ازدواج میباشند قصد کردم که خانهای که در آن زندگی میکنیم را تخریب کنم و خانه دوم را بفروشم و خرج خانه اول کنم تا هم خودم و هم فرزندانم سرپناهی داشته باشیم، حال خانه دوم را که فروختم سودی دو برابر یا کمی بیشتر از دو برابر بدست آمد، در فکر خمس آن برآمدم و فکر کردم اگر خمس آن را حساب کنم پول برای ساخت خانه جدید کم میآورم البته باز هم میخواهم وام دیگری هم علاوه بر پول خانه بگیرم تا مقروض نشوم. لطفاً دربارِهی خمس خانه فروخته شده توضیح دهید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شخصی بخواهد مثلا مبلغ پانصد هزار تومان وام (قرض) بگیرد باید معرّف داشته باشد و معرّف هم نصف مبلغ وامی که قرض گیرنده می خواهد بگیرد را باید در بانک مسدودی داشته باشد، یعنی از مبلغ پانصد هزار تومان، مبلغ 250 هزار تومان را باید به عنوان مسدودی در صندوق بخوابانند تا وقتی که وام گیرنده تمام بدهی خود را پرداخت نماید و با پرداخت آخرین قسط، مسدودی هم آزاد می شود، حال بفرمایید اگر معرّف موجودی در صندوق نداشته باشد آیا می تواند به قرض گیرنده بگوید: شما دو برابر مورد نیاز خود درخواست کنید، مثلا یک میلیون تومان درخواست وام کنید که پانصد هزار تومان آن را به حساب معرّف مسدود نمایند تا معرّف ایشان را معرّفی کند که به ایشان 2 برابر وام دهند که پانصد هزار تومان آن، به وام گیرنده داده شود تا زمانی که آخرین قسط یک میلیون تومان پرداخت گردید صندوق پانصد هزار تومانی که به عنوان مسدودی ضبط کرده بود بدون هیچ گونه کم و زیادی به قرض گیرنده پرداخت نماید که در حقیقت وام گیرنده در آخر کار مبلغ پانصد هزار تومان پس انداز دارد که یک جا دریافت می کند. لطفا بفرمایید اوّل این که این گونه عملکرد بانک از نظر شرعی صحیح است؟ و دوّم این که این پانصد هزار تومانی که در آخرین پرداخت قسط می گیرند خمس دارد؟
- [سایر] سلام درمورد تعلق خمس برای پول جهیزیه سوال داشتم.کارمند موسسه خصوصی هستم که به دلایل پیش امده ثبات کاری هم ندارد و هرلحظه امکان اخراج هست ازبیشتر هزینه ها چشم پوشی کردم تا باتوجه به عدم توانایی پدرم پولی برای خرید جهیزیه پس انداز کنم که باتوجه به قدیمی شدن وسایل و نبود جایی برای نگهداری به صورت پول نگه دهری میشود البته در نظر دارم با توجه با اینکه شهرستان و دور از خانواده هستم اگر تا چند سال دیگر موفق به ازدواج نشدم با وام و استفاده از این پول خانه ای جهت سکونت تهیه کنم ایا با این شرایط خمس تعلق میگیرد شنیده ام اگر در حدی که شان و عرف دختر باشد خمس تعلق نمی گیرید و مازاد بر عرف خانوادگی تعلق میگیرد با توجه با تورم و مشخص نبودن زمان ازدواج و یا حتی عدم ثبات کارکاربنده و این که خانه یا وسایل خانه برای ادامه زندگی ندارم ایا پرداخت خمس برای من واجب است سوال دیگر اگربه نیت فرار از خمس اگر مرجع تقلیدم را عوض کنم حکمش چیست ممنون میشم اگر پاسخگو باشی مرجع تقلید ایت الله مکارم شیرازی
- [آیت الله جوادی آملی] اینجانب در زمانی که دانشجو بودهام مبلغی پول پس انداز نمودهام و در همان سالها هزینه شد این پول هدیههای پدرم بود و قسمتی هم وام دانشجویی به صورت وام بوده است با توجه به اینکه یقین ندارم که سال بر آن پول گذشته یا نه و اصل پولها هدیه و وام بود چه حکمی دارد یا مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 2: اینجانب منزلی جهت سکونت خود خریدهام و برای پول آن فرشهای منزل خود که به آنها نیاز بود فروختم که مشکل مسکن حل گردد و در آینده فرش تهیه نمایم، با توجه به اینکه یقین ندارم که از زمان خرید تا فروش آن فرشها سال گذشته یا نه آیا فرشهای مذکور مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 3: اینجانب مبلغ 200 هزار تومان به صورت رهن و اجاره جهت تهیه منزل مسکونی (قبل از خریدن خانه) در اختیار @ردی صاحب خانه گذاشتم، این پول یک سال در رهن منزل بود حال با توجه به اینکه یقین دارم قبل از رهن سال بر پول نگذشته بود و بعد از رهن و تمام شدن مدت فوراً پول را برای خرید مسکن هزینه نمودم آیا پول مذکور با این شرایط مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 4: اگر کسی پولی را برای امری در گرو بگیرند و صاحب پول آن کار را انجام ندهد مثلاً پولی در گرو سندی باشد و مدتی بگذرد و پول دست نخورده بماند آیا خمس پول در گردن کیست؟ سؤال 5: آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه گردد که به آن نیاز است خمس دارد یا نه؟ سؤال 6: آیا اگر کسی منزلی داشته باشد و به دلایلی مثلاً عدم امنیت محل آن فعلاً (مثلاً یک سال) آن را اجاره دهد و خودش در محلی دیگر با اجارهی بیشتری منزل اجاره نماید آن منزل آیا مشمول خمس میگردد یا نه؟ سؤال 7: آیا اگر کسی خانه داشته باشد و از درآمد بین سال خریداری نماید و مشمول خمس نگردد و بعد از چند سال به دلایلی مجبور باشد آن خانه را بفروشد و با پول آن خانه دیگری بخرد که به آن خانه نیاز دارد، آیا پول فروش منزل مشمول خمس میگردد یا نه؟ و اگر قیمت آن بالا رود چه حکمی دارد؟ سؤال 8: آیا هدیههای عروسی که از طرف پدر یا پدر همسر و فامیل هدیه میگردد مشمول خمس میگردد یا نه؟ اگر حتی یک سال مورد استفاده نگیرد در این صورت چطور؟ آیا هدیه دیگر مشمول خمس است یا نه؟ سؤال 9: اگر کسی منزلی داشته باشد که نیاز به تعمیر دارد و در حد شأن خود میخواهد آن را تعمیر نماید (این فرد حساب سال دارد ) و از اول سال مثلاً تا 10 ماه پول جمع آوری نمایند و پولها را هزینه نماید آیا آن پولها مشمول خمس میگردد یا نه؟
- [سایر] سال گذشته ابتدا خمس پول نقد خود را داده و پس از مدتی با گرفتن وام، دو دانگ از یک واحد مسکونی کوچک بصورت شریکی خریدم و آنرا رهن دادم تا در موقعیت مناسب و پس از ازدواج از آن استفاده کنم. حالا مقداری پول نقد (کمتر از مبلغ وامهایم) دارم و در شهر دیگری کار می کنم و مستاجر هستم. همچنین مقداری پول قرض دادم و مشخص نیست چه موقع مقروضین پولهایم را می دهند. آیا خمس به اموالم تعلق می گیرد؟ تکلیف بنده چیست؟ می توانم در آینده (پس ازسال خمس) ماشین یا ... بخرم؟
- [سایر] من 24 ساله هستم و تا حدود چند ماه پیش مرجع تقلید نداشتم برای اولین بار آیت الله مکارم را انتخاب کردم و شاید کسان دیگر را هم انتخاب کرده ام ولی بعد از چند ماه آیت الله خامنه ای را مرجع تقلیدم قرار دادم البته شاید دلیل خاصی نداشته ام مطمئن نیستم دلیلم چه بوده شاید در زمان تغییر مرجع بر اساس علت معقولی این کار را نکرده باشم آیا باید از مرجع قبلی تقلید کنم؟ یا تقلید از آیت الله خامنه ای صحیح است. آیا این سوال را باید از مراجع قبلی بپرسم و به جواب ایشان عمل کنم)یعنی هنوز مقلد آنهابه حساب میایم؟ 2-آیا می توانم در مورد مساله ای مانند خمسی که به پول پس انداز شده در بانک مسکن تعلق می گیرد به فتوای آیت الله بهجت یا یکی از مراجع تایید شده حوزه علمبه قم عمل کنم درصورتی که مرجع تقلید انسان مثلا آیت الله خامنه ای یا یکی از مراجع تایید شده حوزه علمبه قم باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اینجانب دانشجوی دانشکده علوم قضایی (وابسته به قوه قضائیه) هستم و از بدو ورود به این دانشکده برای حدود 8 سال کار در دادگستری از ما تعهد گرفتهاند و به همین جهت، ضمن تحصیل مبلغی حدود 30 هزار تومان به عنوان حقوق ماهیانه دریافت میکنیم که بطور معمول مبلغی از آن در ماه پس انداز میشود، با توجه به اینکه اینجانب در آینده برای امر ازدواج و تهیه مسکن و... مخارج معلوم الوصفی خواهم داشت: الف: آیا با فرا رسیدن سال شرعی، بر مبلغ پس انداز شده خمس تعلق میگیرد؟ اگر با پس اندازها وسایل و ملزومات زندگی، که برای سالهای بعد مورد نیاز است خریداری شود، چطور؟