نامحرم
اجنبی به نامحرم و بیگانه گفته می شود.
آیا مرد نامحرم می تواند روی پا، کف پای زنان نامحرم را ببیند و آیا این کار گناه دارد؟
مناسب است پیش از پاسخ گویی به این سؤال، به نکته ای اشاره کنیم و آن این که نباید بین وظیفه زن و مرد در این باره خلطی صورت گیرد؛ یک بحث آن است که آیا پوشانیدن کف و روی پا (تا مچ) بر زن واجب است یا همانند صورت و دست ها استثنا شده است؟ در پاسخ باید گفت که در کلمات فقها نسبت به این پرسش، بین حالت نماز و غیر نماز تفاوت گذاشته شده است؛ مثلا: امام خمینی (ره) در باره مقدار پوشش واجب در حال نماز برای زنان، فرموده اند: "زن باید در موقع نماز، تمام بدن حتی سر و موی خود را به پوشاند، ولی پوشاندن صورت (به مقداری که در وضو شسته می‏شود) و دستها تا مچ و پاها تا مچ پا لازم نیست، اما برای آن که یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است،....[1] همه مراجع معاصر نسبت به این پرسش که آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟، فرموده اند: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست.[2] اما آیا پوشاندن پاها توسط زنان در غیر نماز لازم است یا نه؟، اکثر فقها آن را لازم می دانند مثل: آیات عظام امام خمینی (ره)، خامنه ای، بهجت، سیستانی، فاضل (ره) و صافی. البته آیت الله تبریزی پوشاندن پا را بنا بر احتیاط واجب، لازم می دانستند و آیت الله مکارم می فرمایند: بهتر است حانم ها کف و روی پا را بپوشانند. پس آن را واجب نمی دانند.[3] تا این جا وظیفه زن هاست نسبت به وجوب یا عدم وجوب پوشش پا، اما بحث دیگر آن است که وظیفه مردان در این باره از جهت جواز نگاه یا عدم جواز چیست؟ در این باره حضرت امام خمینی (ره) فرموده اند: "نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست ها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولی اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد....[4] بدیهی است طبق فتاوای مراجعی که پوشانده پا را بر زن واجب می دانند، مرد نامحرم نمی تواند به روی پا یا کف پای زن نامحرم و لو بدون قصد لذت نگاه کند. آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود اشکالی ندارد.[5] [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص442، مسأله 789. [2] امام، نوری، مکارم و فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، فصل فی الستر و الساتر؛ وحید، سیستانی و تبریزی، منهاج الصالحین، م 518، صافی، هدایة العباد، ج 1، م 661؛ بهجت، وسیلة النجاة، ح 1، م 625 و دفتر: خامنه ای؛ اقتباس از سؤال 1262 (سایت: 1280)، نمایه: محدوده حجاب زنان در نماز. [3] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 112. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص 485، مسأله 2433. [5] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 113.
مناسب است پیش از پاسخ گویی به این سؤال، به نکته ای اشاره کنیم و آن این که نباید بین وظیفه زن و مرد در این باره خلطی صورت گیرد؛ یک بحث آن است که آیا پوشانیدن کف و روی پا (تا مچ) بر زن واجب است یا همانند صورت و دست ها استثنا شده است؟ در پاسخ باید گفت که در کلمات فقها نسبت به این پرسش، بین حالت نماز و غیر نماز تفاوت گذاشته شده است؛ مثلا: امام خمینی (ره) در باره مقدار پوشش واجب در حال نماز برای زنان، فرموده اند: "زن باید در موقع نماز، تمام بدن حتی سر و موی خود را به پوشاند، ولی پوشاندن صورت (به مقداری که در وضو شسته می‏شود) و دستها تا مچ و پاها تا مچ پا لازم نیست، اما برای آن که یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است،....[1] همه مراجع معاصر نسبت به این پرسش که آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟، فرموده اند: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست.[2] اما آیا پوشاندن پاها توسط زنان در غیر نماز لازم است یا نه؟، اکثر فقها آن را لازم می دانند مثل: آیات عظام امام خمینی (ره)، خامنه ای، بهجت، سیستانی، فاضل (ره) و صافی. البته آیت الله تبریزی پوشاندن پا را بنا بر احتیاط واجب، لازم می دانستند و آیت الله مکارم می فرمایند: بهتر است حانم ها کف و روی پا را بپوشانند. پس آن را واجب نمی دانند.[3] تا این جا وظیفه زن هاست نسبت به وجوب یا عدم وجوب پوشش پا، اما بحث دیگر آن است که وظیفه مردان در این باره از جهت جواز نگاه یا عدم جواز چیست؟ در این باره حضرت امام خمینی (ره) فرموده اند: "نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست ها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولی اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد....[4] بدیهی است طبق فتاوای مراجعی که پوشانده پا را بر زن واجب می دانند، مرد نامحرم نمی تواند به روی پا یا کف پای زن نامحرم و لو بدون قصد لذت نگاه کند. آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود اشکالی ندارد.[5] [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص442، مسأله 789. [2] امام، نوری، مکارم و فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، فصل فی الستر و الساتر؛ وحید، سیستانی و تبریزی، منهاج الصالحین، م 518، صافی، هدایة العباد، ج 1، م 661؛ بهجت، وسیلة النجاة، ح 1، م 625 و دفتر: خامنه ای؛ اقتباس از سؤال 1262 (سایت: 1280)، نمایه: محدوده حجاب زنان در نماز. [3] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 112. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص 485، مسأله 2433. [5] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 113.
پاسخ:
مناسب است پیش از پاسخ گویی به این سؤال، به نکته ای اشاره کنیم و آن این که نباید بین وظیفه زن و مرد در این باره خلطی صورت گیرد؛ یک بحث آن است که آیا پوشانیدن کف و روی پا (تا مچ) بر زن واجب است یا همانند صورت و دست ها استثنا شده است؟ در پاسخ باید گفت که در کلمات فقها نسبت به این پرسش، بین حالت نماز و غیر نماز تفاوت گذاشته شده است؛ مثلا: امام خمینی (ره) در باره مقدار پوشش واجب در حال نماز برای زنان، فرموده اند: "زن باید در موقع نماز، تمام بدن حتی سر و موی خود را به پوشاند، ولی پوشاندن صورت (به مقداری که در وضو شسته می‌شود) و دستها تا مچ و پاها تا مچ پا لازم نیست، اما برای آن که یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است،....[1] همه مراجع معاصر نسبت به این پرسش که آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟، فرموده اند: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست.[2] اما آیا پوشاندن پاها توسط زنان در غیر نماز لازم است یا نه؟، اکثر فقها آن را لازم می دانند مثل: آیات عظام امام خمینی (ره)، خامنه ای، بهجت، سیستانی، فاضل (ره) و صافی. البته آیت الله تبریزی پوشاندن پا را بنا بر احتیاط واجب، لازم می دانستند و آیت الله مکارم می فرمایند: بهتر است حانم ها کف و روی پا را بپوشانند. پس آن را واجب نمی دانند.[3] تا این جا وظیفه زن هاست نسبت به وجوب یا عدم وجوب پوشش پا، اما بحث دیگر آن است که وظیفه مردان در این باره از جهت جواز نگاه یا عدم جواز چیست؟ در این باره حضرت امام خمینی (ره) فرموده اند: "نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست ها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولی اگر بدون قصد لذت باشد مانعی ندارد....[4] بدیهی است طبق فتاوای مراجعی که پوشانده پا را بر زن واجب می دانند، مرد نامحرم نمی تواند به روی پا یا کف پای زن نامحرم و لو بدون قصد لذت نگاه کند. آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود اشکالی ندارد.[5] [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص442، مسأله 789. [2] امام، نوری، مکارم و فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، فصل فی الستر و الساتر؛ وحید، سیستانی و تبریزی، منهاج الصالحین، م 518، صافی، هدایة العباد، ج 1، م 661؛ بهجت، وسیلة النجاة، ح 1، م 625 و دفتر: خامنه ای؛ اقتباس از سؤال 1262 (سایت: 1280)، نمایه: محدوده حجاب زنان در نماز. [3] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 112. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص 485، مسأله 2433. [5] نک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 113.
- [سایر] پوشاندن زیرچانه و کف و روی پا، در مقابل نامحرم واجب است؟
- [سایر] آیا پوشاندن زیر چانه و کف و روی پا، در مقابل نامحرم واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] پوشاندن روی پا تا مچ زنان در مقابل نامحرم چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] پوشاندن روی پا تا مچ زنان در مقابل نامحرم چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] پوشاندن روی پا تا مچ زنان در مقابل نامحرم چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] پوشاندن روی پا تا مچ زنان در مقابل نامحرم چه حکمی دارد؟
- [سایر] چرا صحبت کردن مرد و زن نامحرم گناه دارد؟
- [سایر] اگر در اتاق، مرد نامحرم باشد؛ آیا پوشاندن روی پا هنگام نماز واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] حکم پوشیدن حلقه ازدواج توسط زن در صورتی که مرد نامحرم آنرا ببیند چیست؟
- [آیت الله مظاهری] چه مقدار از بدن مرد را زن نامحرم می تواند ببیند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- [آیت الله مظاهری] اختلاط مردان و زنان نامحرم اگر موجب گناه و تحریک باشد حرام است، بلکه اگر ترس مفسده باشد نیز حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] بودن مرد و زن نامحرم در یک اتومبیل اشکال ندارد، مگر این که مظنّه فساد و گناه وجود داشته باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر مرد اذان زن نامحرم را با قصد لذّت بشنود، اذان از او ساقط می‌شود، گرچه گناه نموده است.
- [آیت الله مظاهری] نگاه کردن مرد نامحرم به صورت و یا دستهای زن نامحرم از انگشتها و کف دست و روی دست اگر جالب و محرّک نباشد و مفسده، بلکه ترس مفسدهای هم نباشد، جایز است، ولی باید دانست که نگاه نامحرم به یکدیگر، تیری از تیرهایشیطان است و همچنین نگاه زن به سر و گردن و دستها تا مچ مرد. صفحه 384
- [آیت الله خوئی] نگاه کردن مرد به بدن زنان نامحرم همچنین نگاه کردن به موی آنان چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستهای آنان اگر به قصد لذت باشد حرام است بلکه احتیاط واجب آن است که بدون قصد لذت هم به آنها نگاه نکند و نیز نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم حرام می‌باشد بنابر احتیاط در غیر صورت و دستها و سرو گردن و پا، و اما نظر زن به این مواضع مرد ظاهر آن است که جائز است بدون قصد لذت، اگرچه احوط نیز ترک است.
- [آیت الله سبحانی] زمین با چهار شرط کف پا و ته کفش نجس را پاک می کند: اول آنکه پاک باشد. دوم آنکه خشک باشد. سوم آنکه اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجس مثل گلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد، به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود. و نیز زمین باید خاک یا سنگ یا آجرفرش و مانند اینها باشد و با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس پاک نمی شود. چهارم این که کف پا و ته کفش از طریق راه رفتن نجس شده باشد، نه این که از خارج نجاست به آنها برسد.
- [آیت الله بهجت] نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، بنابر احتیاط واجب، حرام است. و همچنین نگاه کردن زن به بدن پسری که بالغ نشده ولی خوب و بد را میفهمد، جایز نیست. و اما جواز نگاه کردن زن به قسمتی از بدن مرد نامحرم که غالباً باز است، مثل سر، خالی از وجه نیست، مگر اینکه این نگاه کردن کمک به معصیت باشد.
- [آیت الله بهجت] دست زدن مرد به بدن زن نامحرم یا دست زدن زن به بدن مرد نامحرم، مثل نگاه کردن، حرام است. و دست زدن مرد به صورت و دستهای زن نامحرم و بالعکس نیز بنابر اظهر جایز نیست.