ایستادن
مقابل نشستن و توقف کردن را ایستادن می‌گویند که از آن به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن رفته و احکام آن در دو محور بحث شده است:
لازم نیست در موقع ایستادن، نوک انگشتان پا هم رو به قبله باشد، یا در موقع نشستن، سر زانوها کاملاً رو به قبله قرار گیرد، همین اندازه که بگویند رو به قبله ایستاده یا نشسته کفایت می کند.
عنوان مسئله:
لازم نیست در موقع ایستادن، نوک انگشتان پا هم رو به قبله باشد، یا در موقع نشستن، سر زانوها کاملاً رو به قبله قرار گیرد، همین اندازه که بگویند رو به قبله ایستاده یا نشسته کفایت می کند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر هنگام مسح سر یا مسح پا دست را به صورتی قرار دهد که نوک انگشتان به طرف راست یا چپ باشد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] فردی مریضم که به علت درد سر زانوها، اگر بخواهم هفت عضوی که موقع سجده واجب است بر زمین بگذارم، پس از سجده قادر به نشستن نیستم؛ آیا می توان چهار زانو بدون این که سر انگشتان پا را بر زمین بگذارم سجده کنم؟
- [آیت الله بهجت] شخصی در اثر بیماری، توانایی نشستن و سر پا ایستادن را ندارد، یعنی همواره به رو می خوابد، وظیفه او در نماز از حیث رو به قبله بودن چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] معمولاً کسانی که نمیتوانند سجده کنند، مهر نماز را با دست بلند میکنند و پیشانی را بر آن میگذارند و در این حال نوک انگشتان بزرگ پا را هم بر زمین نمیگذارند، در حالی که میتوانند با درست کردن سکویی و قرار دادن مهر بر آن، پیشانی را بر مهر و کف هر دو دست را بر زمین بگذارند. در این حالت، آیا درست کردن سکو برای این که بتوان کف هر دو دست را بر زمین گذاشت و همچنین گذاشتن نوک انگشتان بزرگ پا لازم است یا همان صورتی که به طور معمول انجام می‌شود، کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که فقط با استفاده از پای مصنوعی، قادر به ایستادن است، آیا لازم است با استفاده از پای مصنوعی (به شکل ایستاده) نماز بخواند یا نشسته هم میتواند نماز بخواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز خواندن بر سجّاده یا قالیچه هایی که بر آنها آیات قرآن نوشته شده است چه صورتی دارد، در حالی که در موقع نشستن و به سجده رفتن آیات قرآن زیر پا قرار می گیرند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در رساله نوشته شده که یکی از شرایط سر بریدن حیوان این است که در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان، یعنی صورت و محل کارد و شکم، رو به قبله باشد، لکن برادران اهل تسنّن در هنگام سر بریدن، پیشانی گوسفند را رو به قبله قرار می دهند و جلو بدن را رو به قبله قرار نمی دهند و ذبح به این طریق را حلال می دانند، سؤال این است که خوردنش برای ما چه صورت دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا نشستن بین دو سجده لازم است یا سر برداشتن از مهر و دوباره گذاشتن کفایت می کند؟ و آیا اگر کسی سر از مهر بردارد و در همان حال که دستانش روی زمین است اندکی توقف کرده و دوباره به سجده رود اشکال دارد؟ و آیا فرقی بین نماز مستحبی و واجب در این مسأله وجود دارد؟
- [سایر] با عرض سلام و تحیت؛ می دانیم که نمازهای مستحبی را می توان در همه حال اعم از خوابیده ، نشسته ، پیاده روی ، سوار بر وسیله نقلیه و ... خواند ، سوالات بنده به شرح ذیل می باشد : 2- در صورت مجاز بودن سوال فوق ، کیفیت خوابیدن باید چگونه باشد ؟ ( از نظر به پشت خوابیدن یا به پهلو خوابیدن و همچنین رو به قبله بودن صورت یا پا و ... و همچنین لازم بودن مراعات جهت قبله و یا غیر ضروری بودن آن) .با تشکر فراوان.
- [آیت الله اردبیلی] وقتی که تکهای از بدن میّت (مثل سر یا دست یا پا) را دفن میکنیم، آیا باز هم رو به قبله بودن لازم است یا خیر؟ آیا ملحق کردن این تکه به اصل جسد، واجب است یا آن را در هر جای دیگر میتوان دفن کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نماز ایستاده می خواند اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود، باید مثل کسی که نماز را نشسته می خواند و حکم آن در مسأله قبل گذشت نماز احتیاط را به جا آورد و بعکس کسی که نماز نشسته می خواند اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد باید به وظیفه کسی که نماز را ایستاده می خواند عمل کند.
- هرگاه در موقع قیام روی یک پا بایستد نمازش اشکال دارد، ولی لازم نیست سنگینی بدن را بطور مساوی روی هر دو پا قرار دهد.
- اگر در رکعت دوم اقتدا کند قنوت و تشهد را با امام می خواند و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهد زانوها را از زمین بلند کند و تنها انگشتان دست و سینه پا را بر زمین بگذارد (و به صورت نیمه خیز بنشیند) و بعد از تشهد امام برخیزد و حمد و سوره بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع، خود را به امام برساند.
- هرگاه پیشانی را سهواً بر جایی بگذارد که از محل زانوها یا انگشتان پا بیش از چهار انگشت بسته، پست تر و بلند تر باشد، اگر بلندی به حدی است که به آن سجده نمی گویند باید سر را بردارد و روی چیزی بگذارد که بلندی آن از چهار انگشت بسته کمتر است، اما اگر بقدری است که سجده به آن می گویند واجب است پیشانی را از روی آن به روی چیزی بکشد که به اندازه چهار انگشت بسته یا کمتر است و اگر کشیدن پیشانی ممکن نیست، احتیاط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
- برای کشتن شتر باید با پنج شرطی که برای سر بریدن حیوانات گفته شد، کارد یا چیز دیگری را که از آهن و برنده باشد در گودی پایین گردنش فرو کنند و این عمل را (نحر) می گویند و مطابق بعضی از روایات بهتر است که شتر ایستاده باشد، ولی اگر در حالی که زانوها را به زمین زده یا به پهلو خوابیده و جلو بدنش رو به قبله است کارد در گودی گردنش فرو کنند آن هم اشکالی ندارد.
- (لنگ) باید از ناف تا زانو تمام اطراف بدن را بپوشاند و بهتر آن است که از سینه تا روی پا برسد و بنابر احتیاط واجب (پیراهن) باید از سر شانه تا نصف ساق، تمام اطراف بدن را بپوشاند و بلندی (سرتاسری) بنابر احتیاط واجب باید بقدری باشد که بستن دو سر آن ممکن شود و پهنای آن به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر قرار گیرد.
- شخصی که می خواهد از طرف دیگری نماز یا روزه، یا عبادت دیگری، به جا آورد باید در موقع نیت، میت را معین کند، لازم نیست اسم او را بداند، همین اندازه که علامت و نشانه ای برای او در قصد و نیت خود قرار دهد کافی است.
- کسی که نمی تواند به اندازه رکوع خم شود اگر بتواند باید به چیزی تکیه کند و رکوع نماید و اگر آن هم ممکن نشود باید به هر اندازه که ممکن است خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود باید رکوع را به صورت نشسته انجام دهد، و اگر آن هم ممکن نشود در حال ایستاده با سر اشاره می کند و اگر این را هم نتواند به نیت رکوع چشمها را بر هم می گذارد و ذکر را می گوید و به نیت برخاستن از رکوع چشمها را بازمی کند.
- کسی که نمی تواند پیشانی را بر زمین بگذارد باید به اندازه ای که می تواند خم شود و مهر یاچیزدیگری که سجده بر آن صحیح است بر محل بلندتری قرار دهد که پیشانی به آن برسد و کف دستها و زانوها و انگشتان را بطور معمول بر زمین بگذارد هرگاه نتواند خم شود باید با سر اشاره کند و الا با چشمها اشاره می نماید، یعنی آن را به قصد سجده می بندد و به نیت سر برداشتن باز می کند و در هر صورت احتیاط واجب آن است که مهر را بلند کند و بر پیشانی بگذارد، اگر هیچ یک از اینها را نتواند احتیاط این است که در قلبش نیت سجده کند.
- چند چیز در سجده به رجاء ثواب الهی مطلوب است: 1 بعد از سر برداشتن از رکوع در حالی که بدن آرام است برای رفتن به سجده تکبیر گوید و همچنین بعد از سجده اول و نیز برای رفتن به سجده دوم. 2 مردان اول دستها را به زمین بگذارند و زنان اول زانوها را. 3 علاوه بر پیشانی، بینی را نیز بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و مقابل گوش رو به قبله بگذارد. 5 در سجده دعا کند و حاجات خود را از خداوند بخواهد و از دعاهای خوب و مناسب این دعا است: (یا خیْر الْمسْؤولین و اوْسع الْمعْطین ارْزقْنی و ارْزقْ عیالی منْ فضْلک فإنک ذوالْفضْل الْعظیم) یعنی: (ای بهترین کسی که مردم از او حاجت می طلبند و ای بهترین بخشندگان، به من و عیالم از فضل خودت روزی بده که تو دارای فضل عظیمی). 6 بعد از سجده روی ران چپ بنشیند، و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد (واین را تورک گویند). 7 در میان دو سجده هنگامی که بدن آرام است (اسْتغْفر الله و اتوب الیْه) گوید. 8 سجده را طولانی کند و تسبیح و حمد و ذکر خدا گوید و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. 9 در موقع نشستن دستها را روی ران بگذارد. 10 به هنگام بلند شدن، اول زانوها را از زمین بردارد و بعد دستها را.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] احتیاط واجب آن است که در موقع ایستادن هر دو پا روی زمین باشد، ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و احتیاط آن است که روییک پا ایستاده نباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نماز واجب را ایستاده می خواند ، باید طوری بایستد که بگویند رو به قبله ایستاده و لازم نیست زانو های او و نوک پای او هم رو به قبله باشد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که نماز واجب را ایستاده می خواند باید طوری بایستد که بگویند رو به قبله ایستاده و لازم نیست زانوهای او و نوک پای او هم رو به قبله باشد.
- [امام خمینی] کسی که نماز واجب را ایستاده می خواند، باید طوری بایستد که بگویند رو به قبله ایستاده، و لازم نیست زانوهای او و نوک پای او هم رو به قبله باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند حتی به مقدار عرفی ان و فقط می تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و در صورتی که خم شدنش در حال نشستن به حدی باشد که رکوع عرفی برای نشسته صدق کند احتیاط واجب این است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع ان بنشیند و به همان اندازه خم شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که ایستاده نماز می خواند اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود و مجبور شود نشسته نماز بخواند باید طبق آنچه در مسأله قبل آمده به تعداد رکعاتی که باید ایستاده بخواند نشسته بخواند.
- [آیت الله بهجت] احتیاط واجب آن است که در موقع ایستادن، هر دو پا روی زمین باشد، ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد. و اگر ایستادن صدق کرد و از روی فراموشی روی یک پا قرار گرفت، نمازش باطل نیست، گرچه محل احتیاط است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] واجب است در موقع ایستادن هردو پا روی زمین باشد ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هردو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که باید نشسته نماز بخواند ، اگر نمی تواند به طور معمول بنشیند و در موقع نشستن ، کف پاها را به زمین می گذرد ، باید در موقع نماز صورت و سینه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نیست ساق پای او رو به قبله باشد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که باید نشسته نماز بخواند اگر نمی تواند به طور معمول بنشیند و در موقع نشستن، کف پاها را به زمین می گذارد باید در موقع نماز صورت و سینه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نیست ساق پای او رو به قبله باشد.