درخت
درخت ، به هر آنچه که از زمین بروید و دارای جسه نسبتا بزرگی بوده و از ریشه و ساقه و شاخه تشکیل شده باشد اطلاق می شود .
اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است پیش از آن که گلش بریزد بفروشند احتیاط آن است که چیزی از حاصل زمین مانند سبزیهای موجود را با آن بفروشند.
عنوان مسئله:
اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است پیش از آن که گلش بریزد بفروشند احتیاط آن است که چیزی از حاصل زمین مانند سبزیهای موجود را با آن بفروشند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فردی قلمه، یا شاخه، یا ریشه ای از درخت غیر را غصب نموده، و در ملک خود می کارد. در صورتی که رشد کند و تبدیل به درخت شود، چه کسی مالک آن درخت و میوه اش می باشد؟
- در صورتی که ریشه درخت وقفی در باغ همسایه تبدیل به درخت شده باشد،درخت ،میوه و سایر منافع آن متعلق به چه کسی است؟ و اگرمزاحم بود می توان آن را قطع کرد؟
- اگر زارع و دهقان و یا کارگر و خادم کسی در زمین صاحب زمین درخت می نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
- اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، تکلیف چیست؟
- دو نفر زمینی را معامله می کنند به این عنوان که مالک، زمین خود را به دیگری واگذار می کند برای درختکاری و دیگری هم درخت می کارد قرارشان بر این بود که بعد از بزرگ شدن درختان، زمین را با درختان نصف کنند اما بعد از رحلت طرفین، ورثه درختها را قطع نموده اند، بعد از مدّتی ورثه مالک زمین، بر علیه ورثه مالک درخت شکایت می کنند و می گویند این زمین مال ماست و به زور زمین را از آنها گرفته است آیا این کار جایز است؟
- پنج هکتار زمین در شهرجهت گورستان به شهرداری واگذار گردید، گرچه صیغه وقف خوانده نشده، امّا چند جنازه در آن زمین دفن گردیده است. آیا می توانیم جهت احداث بیمارستان شهر، از یک هکتار این زمین استفاده کنیم، یا زمین مزبور را برای امر فوق اجاره کنیم؟ (با توجّه به این که در شهر بیمارستان وجود ندارد; امّا قبرستانهای متعدّدی موجود است).
- چند برادر در یک خانه زندگی می کنند و مال و ملک ایشان مشاع است یکی از برادران در زمین مشاع درخت می نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
- عدّه ای بر این عقیده اند که: (اگر اولیای دم مدّعی قتل عمدی گردند، ولی متّهم منکر عمدی بودن قتل شود، و دلایل موجود در پرونده به گونه ای باشد که برای حاکم شرع علم حاصل نشود، حاکم شرع قبل از احلاف متّهم حق ندارد قتل را شبه عمد یا خطای محض تلقّی کرده، و در مقام صدور حکم برآید.) نظر حضرتعالی چیست؟
- با مراجعه به خبرگان، حتّی عتیقه فروشان در خصوص درهم و دینار شرعی و قمیت و ارزش آن نتیجه ای حاصل نگردید آیا جایز است هزار دینار و ده هزار درهم را با هزار گوسفند یا دویست گاو و یک صد شتر سنجید و به واحد موجود مثلا گوسفند یا شتر تقویم گردد؟
- علم قاضی که از اقاریر متّهم و کیفیّت اظهارات متخاصمین و محتویات پرونده و امارات و قراین موجود در آن حاصل می شود، آیا حجّت شرعی است و قاضی می تواند استناداً به چنین علمی حکم حدود و قصاص و سایر حقوق شرعی را صادر نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] زیدی پیوند غصبی را به درخت خود زد. آیا نمو و میوه آن مال صاحب پیوند است یا صاحب درخت؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] همسایه در زمین خود درختی می کارد که ریشه و شاخه های این درخت به زمین یا منزل همسایه وارد شده و موجب مزاحمت و خسارت شده است. آیا همسایه می تواند شاخه و ریشه درخت را قطع کند؟ آیا می تواند از میوه آن بدون اجازه استفاده کند؟ و آیا مالک می تواند ادعای خسارت کند؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] قسمتی از شاخه های درخت انجیر و انگور همسایه در حیاط ما قرار گرفته است، آیا می توانیم بدون اجازه از میوه آن بچینیم وبخوریم؟ حکم میوه هایی که از درخت همسایه در حیاط ما ریخته شده، چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی در زمین کس دیگری درخت دارد آن درخت را قطع می‌کنند ولی از ریشه آن درخت نهالی می‌روید و درخت می‌شود حال آن درخت از ریشه روئیده مال صاحب اصلی درخت می‌باشد یا صاحب زمین؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی پوست میوه یا امثال آن را جلوی خانه یا محل عبور عابرین بریزد و پای کسی بلغزد و به زمین بخورد و خسارتی ببیند، آیا آن فرد ضامن است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می شود میوه شاخه درخت همسایه را که وارد خانه دیگری شده مصرف کرد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شاخه های درخت میوه ی همسایه از روی دیوار داخل حیاط خانه ی ما شده باشد آیا خوردن میوه های آن حلال است یا خیر ؟
- [آیت الله بهجت] خوردن میوه های زیر درخت که متعلق به دیگری است به این نیّت که آن میوه ها خراب می شود، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شاخه های درخت میوه ی همسایه از روی دوار داخل حیاط خانه ی ما شده باشد آیا خوردن میوه های آن حلال است یا خیر ؟
- [آیت الله خوئی] بنا به اظهار بعضی از باغدارها و درخت میوه کارها، درخت میوه را اگر بعد از سال پنجم یا ششم از جای خود بکنند و در جای دیگر بکارند یا خشک می‌شود و یا از ترقی می‌ماند بنابر این، نموّ درختان میوه را از جهت خمس چگونه باید تعیین نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد چنانچه روی هم به مقدار نصاب باشد، زکات آن را بنابر احتیاط واجب باید بدهد.
- اجاره درخت یا باغ یا مرتع برای استفاده از میوه یا علف آن صحیح است.
- هرگاه در زمینی که غصب کرده زراعت کند یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال غاصب است، ولی باید اجاره زمین را در مدتی که زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد و چنانچه در اثناء کار صاحب زمین راضی نباشد که زراعت و درخت در آن زمین بماند غاصب باید فورا آن را بکند، هر چند باعث خسارت او شود و اگر نقصی در زمین پیدا شود باید تفاوت قیمت را بدهد و غاصب نمی تواند صاحب زمین را مجبور کند که زمین را به او بفروشد یا اجاره دهد، همچنین صاحب زمین نمی تواند غاصب را مجبور کند که زراعت یا درخت را به او بفروشد.
- منافع چیزی را که گرو می گذارند مانند شیر حیوان و میوه درخت، مال صاحب مال است.
- تابش آفتاب، حصیر نجس و درخت و گیاه را بنابر احتیاط واجب پاک نمی کند.
- در مزارعه چند چیز شرط است: 1 صاحب زمین و زارع هر دو باید بالغ و عاقل باشند و با قصد و اختیار خود مزارعه را انجام دهند و حاکم شرع آنها را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد و سفیه نباشند، 2 همه حاصل زمین به یکی از آن دو اختصاص داده نشود. 3 سهم هر کدام بطورمشاع باشد، مانند نصف یا ثلث حاصل و مثل اینها، بنابراین اگر شرط کنندکه نوعی از حاصل مخصوص به یکی و نوع دیگر مخصوص به دیگری باشد، یا شرط کنند حاصل فلان قسمت از زمین مال یکی و حاصل قسمت دیگر مال دومی باشد صحیح نیست و نیز اگر صاحب زمین بگوید این زمین را زراعت کن و هرچه می خواهی به من بده باطل است.4 باید مدتی را که زمین در اختیار زارع است معین کنند و به اندازه ای باشد که به دست آمدن حاصل در آن مدت ممکن شود. 5 زمین باید قابل زراعت باشد ولی اگر زمین آماده نیست اما می توان کاری کرد که آماده زراعت شود مزارعه صحیح است. 6 نوع زراعت را باید معین کند، مگر این که زراعت هر چه باشد تفاوتی در نظر آنها و نظر توده مردم نداشته باشد و یا این که معلوم باشد که این زمین برای چه زراعتی مناسب است. 7 باید زمین معین باشد، بنابراین اگر کسی چند قطعه زمین دارد و بگوید یکی از آنها را به مزارعه دادم در صورتی که زمینها در مرغوبیت متفاوت باشد مزارعه باطل است، ولی اگر آن زمینها یکسان است و مثلاً بگوید مقدار پنج هکتار از این زمین را به تو واگذار می کنم مانعی ندارد و نیز ممکن است زمین را بدون این که زارع دیده باشد با اوصاف برای او بیان کند. 8 مخارج زراعت و همچنین بذر و مانند آن را باید معین کنند که بر عهده چه کسی است; ولی اگر مخارجی را که هر کدام باید بکنند میان مردم آن محل معلوم باشد کافی است.
- زن از تمام اموال منقول شوهر ارث می برد، ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، خواه زمین خانه باشد یا باغ، یا زمین زراعتی و مانند آن و نیز از خود هوایی ساختمان ارث نمی برد، مثل بنا و درخت، اما باید هوایی را قیمت کنند و از قیمت آن سهم ارث او را بدهند.
- هرگاه درخت انگور یا خرما را بخرد قیمت آن مسلماً جزء مخارج نیست و اگر خرما یا انگور را پیش از رسیدن بخرد احتیاط واجب آن است که پول آن را نیز از محصول کم نکند، همچنین پولی را که برای خرید زمین می دهد جزء مخارج نیست.
- (مزارعه) آن است که صاحب زمین، زمین خود را در اختیار زارع بگذارد تا زراعت کند و سهم معینی از حاصل را به مالک دهد. قرارداد مزارعه ممکن است با صیغه لفظی باشد، مثلاً بگوید: (من این زمین را در برابر یک سوم حاصل آن برای مدت دو سال در اختیار تو می گذارم و زارع بگوید: قبول کردم)، یا بدون آن که صیغه ای بخواند زمین را برای زراعت در اختیار او بگذارد و او تحویل بگیرد (البته گفتگوهای لازم درباره مدت و مقدار حصه و مانند آن باید قبلاً شده باشد).
- خرید و فروش خرمایی که زرد یا سرخ شده، یا میوه ای که گل آن ریخته و دانه آن بسته، به طوری که معمولاً از آفت گذشته باشد صحیح است و همچنین فروختن غوره بر درخت اشکال ندارد، البته مقدار آنها باید به وسیله تخمین کارشناس معلوم شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بخواهند میوه‌ای را که بر درخت است، پیش از آن که دانه ببندد و گلش بریزد بفروشند، باید او را به تبع چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها بفروشند، و همچنین است حکم بنابر احتیاط لازم اگر میوه بیش از یک سال را بفروشند. بلی، اگر با مشتری شرط کنند که میوه را پیش از دانه بستن بچیند، بدون ضمیمه معامله صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است، پیش از آنکه گُلش بریزد بفروشند، باید چیزی از حاصل زمین مانند سبزی ها را با آن بفروشند یا میوه دو سال و یا بیشتر را مورد معامله قرار دهند و یا درخت ها را اجاره دهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بخواهند میوه‌ای را که بر درخت است، پیش از آن که دانه ببندد و گلش بریزد (به طوری که در مسأله پیش ذکر شد) بفروشند، باید چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها را با آن بفروشند.
- [آیت الله بروجردی] اگر بخواهند میوه‌ای را که بر درخت است، پیش از آن که دانه ببندد و گلش بریزد بفروشند، باید چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها را با آن بفروشند، یا با مشتری شرط کنند که میوه را پیش از دانه بستن بچیند، یا میوه‌ی بیشتر از یک سال را به او بفروشند.
- [آیت الله خوئی] فروختن میوه‌ای را که بر درخت است پیش از آنکه دانه ببندد و گلش بریزد نیز جائز است، و بهتر آن است که چیزی را از حاصل زمین مانند سبزیها با آن بفروشند، یا با مشتری شرط کنند که میوه را پیش از دانه بستن بچیند، یا میوة بیشتر از یکسال را به او بفروشند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بخواهند میوه‌ای را که بر درخت است پیش از آنکه گُل آن بریزد بفروشند باید چیزی از حاصل زمین که به تنهایی قابل فروختن است مانند سبزیها را با آن بفروشند یا میوه بیش از یکسال را بفروشند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] فروختن میوه ای را که بر درخت است پیش از آنکه دانه ببندد و گلش بریزد جایز نیست و چنانچه چیزی از زمین مانند سبزیها را با آن بفروشند؛ یا با مشتری شرط کنند که میوه را پیش از دانه بستن بچیند؛ یا میوه بیشتر از یک سال را به او بفروشند اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] فروختن میوه یک سال قبل از ظهور ان بدون ضمیمه جایز نیست و فروختن میوه دو سال یا بیشتر از ان و همچنین فروختن میوه یک سال با ضمیمه جایز است و بعد از ظهور ان پیش از ان که دانه ببندد و گلش بریزد احتیاط مستحب ان است که چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها یا مال دیگری با ان بفروشند و یا میوه بیشتر از یک سال را به او بفروشند
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است، پیش از آن که گلش بریزد بفروشند، باید چیزی که دارای مالیت و قابل فروش جداگانه و ملک فروشنده باشد با آن ضمیمه نمایند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بخواهند میوه‌ای که بر درخت است، پیش از آن که دانه ببندد وگلش بریزد بفروشند، باید چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها را با آن بفروشند، یا میوه بیشتر از یک سال را با آن بفروشند یا با مشتری شرط چیدن در همان زمان را بنماید.