اجتناب
اجتناب: به معنای دورى گزیدن است.اجتناب از عناوین کلّى است که در همه ی فقه، کاربرد دارد و در این جا، به اجمال، به مباحث آن اشاره مى‌شود.
بچة ممیزی که خوب و بد را می فهمد اگر چه تکلیفش هم نزدیک است ، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم دوباره باید ان را آب کشید ، ولی اگر بگوید چیزی که در دست اوست نجس است ، احتیاط واجب آن است که از آن اجتناب کنند .
عنوان مسئله:
بچة ممیزی که خوب و بد را می فهمد اگر چه تکلیفش هم نزدیک است ، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم دوباره باید ان را آب کشید ، ولی اگر بگوید چیزی که در دست اوست نجس است ، احتیاط واجب آن است که از آن اجتناب کنند .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- احتراما به نظر حضرت عالی می رسانیم که از طرف اهالی روستایمان به علّت داشتن مشکلات فراوان مخصوصا مشکل نبود آب که زن و بچه هایمان از 3 کیلومتری روستا آب می آورند و امسال تصمیم گرفته ایم با توفیق خداوند دست به دست همدیگر بدهیم و به روستا آب بیاوریم و لذا اجازه مصرف زکاه فطره را در این مورد تقاضامندیم .
- در روزنامه ها و مجلات در حال حاضر آیات زیادی از قرآن مجید و نام خداوند متعال و اسماء انبیاء و ائمه علیهم السلام و آرم جمهوری اسلامی که همان الله است به چشم می خورد و بسیاری از مردم به طور اجتناب ناپذیر با آنها سرو کار دارند و اجناس را در آن می پیچند و زیر دست و پا در محل های نجس و کثیف که توهین است می اندازند و این مطلب در کاغذهای اداری نیز به چشم می خورد که معمولا رعایت در حفظ احترام آن نمی گردد ... به طور مثال با عدم طهارت آنها را دست می زنند ، آیا وظیفه داریم که به متصدیان تذکر بدهیم تا فکری کنند و خلاصه حکم چیست .؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر چیز نجس به گونه ای باشد که به علل گوناگون آب کشیدن آن مشکل باشد، آیا برای پاک کردن آن می توان سه بار با دست یا شی ء خیس، روی آن چیز نجس کشید؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بچه ممیّزی که آشنای به احکام است، چیز نجسی را آب بکشد، تطهیر دوباره لازم است یا همان تطهیر اول، کافی است؟
- [آیت الله بهجت] آیا مُهری که نجس شده است را می شود آب کشید و با آن نماز خواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیز نجسی به گونه ای باشد که به علل گوناگون آب کشیدن آن مشکل باشد آیا برای پاک کردن آن می توان سه بار با دست و یا شیء خیس، روی آن چیز نجس کشید؟
- [آیت الله بهجت] در صورتی که روی پا نجس باشد و نشود آن را آب کشید، وظیفه ما برای مسح چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر قبل از مسح کردن در وضو، کف دست نجس شود، آیا میتوان دست را آب کشید و خشک کرد و سپس با گرفتن رطوبت از اعضای دیگر، مسح را انجام داد یا بعد از رفع نجاست باید دوباره وضو گرفت؟
- [آیت الله اردبیلی] طبق مسأله 194 توضیح المسائل، اگر آب انگور، خود به خود جوش بیاید، خوردن آن حرام و احتیاط واجب، اجتناب از آن است. آیا این حرمت و وجوب اجتناب، در صورتی که آب انگور جوش آمده، مست کننده هم نباشد، ثابت است؟
- [سایر] اگر جایی مثل میز، کمد، کامپیوتر و ... نجس شود در حالی که نمی توان آن را با آب لوله کشی آب کشید چگونه می توان آن را با آب قلیل آب کشید؟ با توجه به اینکه جمع آوری غساله آن بسیار مشکل و بعضا غیر ممکن است؟ آیا آب حتما باید روی محل ریخته شود یا با پارچه و امثال آن هم می توان محل را آب کشید؟
- [سایر] آیا در غسل واجب می توان ظرف آبی تهیه کرد و دست خود را در آن فرو برده و فقط همان دست خیس را بر اعضای غسل کشید؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر عضوی از وضو را که سالم و نجس است، نتوان آب کشید، وظیفه ما در این حال، تیمّم است یا وضوی جبیرهای؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- عرق شتر نجاستخوار نجس است و احتیاط واجب آن است که از عرق حیوانات نجاستخوار دیگر نیز ، اجتناب کنند . راه ثابت شدن نجاست :
- اگر بدن حیوان به عین نجس مثل خون ، یا متنجس مثل آب نجس ، آلوده شود ، چنانچه آنها بر طرف شوند بدن آن حیوان پاک می شود . و همچنین است باطن بدن انسان ، مثل توی دهان و بینی ، مثلا اگر خونی از لای دندان بیرون آید و در آب دهان از بین برود ، آب کشیدن توی دهان لازم نیست . ولی اگر دندان عاریه در دهان نجس شود ، باید آن را آب کشید به احتیاط واجب .
- اگر آفتابه ای را که ته آن سوراخ است ، روی زمین نجس بگذارند چنانچه آب طوری زیر آن جمع گردد که با آب آفتابه یکی حساب شود ، آب آفتابه نجس می شود ، بلکه اگر آب بر زمین جاری شود یا فرو رود ، در صورتی که سوراخ آفتابه به زمین نجس متصل باشد ، باز هم بنابر احتیاط واجب باید از آب آفتابه اجتناب کرد ، ولی اگر سوراخ آن به زمین نجس متصل نباشد و آب زیر آفتابه هم با آب داخل آن یکی حساب نشود ، آب آفتابه نجس نمی شود .
- احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن دست اوست ، در صورت امکان از او بگیرند .
- شرابی که از انگور نجس درست کنند ، به سرکه شدن پاک نمی شود ، بلکه اگر نجاستی هم از خارج به شراب بر سد احتیاط واجب ان است که بعد از سرکه شدن از آن اجتناب نمایند .
- اگر نمی شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد ، باید آب را به روی زخم برساند ، و اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته نجس است ، چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم بدون زحمت و مشقت ممکن باشد ، باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند ، و در صورتی که آب برای زخم ضرر دارد ، یا آنکه رساندن آب به روی زخم ممکن نیست ، یا زخم نجس است و نمی شود ، آن را آب کشید ، باید اطراف زخم را بشوید و اگر جبیره پاک است روی آن را مسح کند ، و اگر جبیره نجس است یا نمی شود روی آن را دست تر کشید ، مثلاً دوائی است که به دست می چسبد ، پارچة پاکی را بطوری که جزء جبیره حساب شود ، روی آن بگذارد و دست تر آن بکشد ، و اگر این هم ممکن نیست احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید .
- ظرف نجس را با آب دو جور می شود آب کشید : یکی آنکه سه مرتبه پر کنند و خالی کنند .دیگر آنکه سه دفعه قدری آب در آن بریزند و در هر دفعه آب را طوری در آن بگردانند که به جاهای نجس آن برسد و بیرون بریزند .
- زنی که پرستار بچه است و بیشتر از یک لباس ندارد ، هرگاه شبانه روزی یک مرتبه لباس خود را آب بکشد ، اگر چه تا روز دیگر لباس به بول بچه نجس شود ، می تواند با آن لباس نماز بخواند ولی احتیاط واجب آن است که لباس خود را در شبانه روز یک مرتبه برای اولین نمازی که لباسش پیش از آن نجس شده آب بکشد ، و نیز اگر بیشتر از یک لباس دارد ولی ناچار است کخ همة آنها را بپوشد ، چنانچه شبانه روزی یک مرتبه به دستوری که گفته شده همه آنها را آب بکشد ، کافی است . چیزهائی که در لباس نماز گزار مستحب است
- کسی که یک لباس دارد ، اگر بدن و لباسش نجس شود و به اندازة آب کشیدن یکی از آنها آب داشته باشد ، چنانچه بتواند لباسش را بیرون آورد ، باید بدن را آب بکشد و نماز را به دستوری که برای هنگان گفته شد بجا آورد و اگر به واسطة سرما یا عذر دیگر نتواند لباس را بیرون آورد ، در صورتی که نجاست هر دو مساوی باشد ، مثلاً هر دو بول یا خون باشد یا نجاست بدن شدیدتر باشد ، مثلاً نجاستش بول باشد که باید دو مرتبه آن را آب کشید ، احتیاط واجب آن است که بدن را آب بکشد ، و اگر نجاست لباس بیشتر یا شدیدتر باشد هر کدام از بدن یا لباس را بخواهد می تواند آب بکشد .
- مستحب است بچه ممیز را یعنی بچه ای که خوب وبد را می فهمد به نماز خواندن و عبادت های دیگر عادت دهند ، بلکه مستحب است او را به قضای نماز هم وادار نمایند . نماز قضای پدر ومادر که بر پسر بزرگتر واجب است:
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] بچه ممیّزی که خوب و بد را می فهمد اگر چه زمان تکلیفش هم نزدیک باشد ، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم ، باید دوباره آن را آب کشید مگر اینکه انسان بداند آن را درست آب کشیده است . ولی اگر بگوید چیزی که در اختیار اوست نجس است ، احتیاط واجب آن است که از آن اجتناب کنند .
- [آیت الله اردبیلی] بچه ممیزی که خوب و بد را میفهمد، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم، بنابر احتیاط دوباره باید آن را آب کشید و اگر بگوید چیزی که در دست اوست نجس است، احتیاط آن است که از آن اجتناب کنند.
- [آیت الله سبحانی] بچه ممیّزی که خوب و بد را می فهمد، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم در صورت وثوق، آب کشیدن مجدد لازم نیست و اگر بگوید چیزی که در دست اوست نجس است در صورت وثوق باید از آن اجتناب کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بچّه ممیزی که خوب و بد را می فهمد بگوید چیزی که در دست او است نجس است و یا بگوید: آن چیز را آب کشیدم، بعید نیست حرف او معتبر باشد.
- [آیت الله مظاهری] بچهای که خوب و بد را میفهمد اگر بگوید چیزی را آب کشیدم لازم نیست دوباره آن را آب بکشند و اگر بگوید چیزی که در دست اوست نجس است باید از آن اجتناب کنند.
- [آیت الله بروجردی] اگر بچّه بگوید چیزی نجس است یا چیزی را آب کشیده، نباید حرف او را قبول کرد، ولی بچهای که تکلیفش نزدیک است، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم حرف او قبول می‌شود و اگر بگوید چیزی نجس است احتیاط مستحب آن است که از آن اجتناب کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] نگاه کردن به عورت دیگری حتی به عورت بچه ممیزی که خوب و بد را می فهمد حرام است اگرچه از پشت شیشه یا در ایینه یا اب صاف و مانند اینها باشد و زن و شوهر می توانند به تمام بدن یکدیگر نگاه کنند و نظر به عورت کافر بنابر احتیاط واجب جایز نیست
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بچه بگوید چیزی نجس است یا چیزی را آب کشیده، قبول او مشکل است در صورتی که با خبر دادن او اطمینان حاصل نشود، ولی بچهای که تکلیفش نزدیک است، اگر بگوید چیزی را آب کشیدم حرف او قبول می‌شود و همچنین است اگر بگوید چیزی نجس است.
- [آیت الله سبحانی] فرزندان کافر بسان خود او محکوم به نجاست هستند، مگر فرزند ممیّزی که به اسلام اعتراف کند. و فرزندان مسلمان هرچند تنها پدرش مسلمان باشد پاک هستند ولی اگر تنها مادر، مسلمان باشد احتیاط اجتناب است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بچه بگوید چیزی نجس است یا چیزی را اب کشیده نمی شود حرف او را قبول کرد ولی بچه ای که ممیز است اگر بگوید چیزی را اب کشیدم در صورتی که ان بچه ثقه باشد و ظن بر خلاف گفته او نباشد حرف او قبول می شود و همچنین اگر بگوید چیزی نجس است