احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است ، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان ، به چهار طرف نماز بخواند.
عنوان مسئله:
اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است ، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان ، به چهار طرف نماز بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در رو به قبله کردن حیوان روش خاصی وجود دارد؟ اگر جواب منفی است بهترین روش آن که موافق با احتیاط باشد، کدام است؟
- با توجه به اینکه غسل جنابت به خودی خود مستحب است، اگر انسان بدون اینکه جنب باشد و فقط به عنوان غسل مستحبی غسلِ جنابت انجام دهد، میتواند بدون وضو نماز بخواند یا خیر؟
- الف - کسی که نذر کرده، دو رکعت نماز به نام یکی از امامان علیهم السلام بخواند چگونه باید نماز را بخواند آیا مثل نماز یومیه است؟
- آیاغسل جنابت فی نفسه و به خودی خود مستحب است یا خیر؟ و اگر مستحب است آیا میتوان با آن نماز خواند؟
- آیا در وقت اختصاصی نماز ظهر یا مغرب یا غیره می‌شود نماز مستحبی بخوانیم یا خیر؟
- شخصی در نماز عصر یادش میافتد که نماز احتیاط ظهر را نخوانده است وظیفه او چیست؟
- بیماری که ایستاده نماز میخواند ناگاه در بین نماز احساس سرگیجه و عجز میکند آیا میتواند بقیه نماز را به حالت نشسته یا خوابیده بخواند؟
- آیا امام جماعت میتواند نماز استیجاری را به جماعت بخواند؟ و اقتدا نمودن به امام جماعتی که نماز استیجاری میخواند صحیح است؟
- آیا روحانی کاروان که نماز طواف را به صورت فرادا خوانده میتواند همان نماز را همانند نمازهای یومیّه با نیت جماعت برای افراد کاروان بخواند یا خیر؟
- آیا روحانی کاروان که نماز طواف را به صورت فرادا خوانده میتواند همان نماز را همانند نمازهای یومیّه با نیت جماعت برای افراد کاروان بخواند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار بعد از شکی که برای آن، نماز احتیاط لازم است، گمان پیدا کند و طبق گمان عمل کند؛ آیا نماز احتیاط بخواند یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر نمازگزار به طرفی که یقین داشت قبله است نماز خواند و پس از نماز فهمید پشت به قبله یا به طرف راست یا چپ قبله نماز خوانده است، در این صورت نمازش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در جایی که بعد از شکّ، گمان به رکعت پیدا کند مثلاً بعد از شکّ سه و چهار، گمان پیدا کرد که چهار رکعت خوانده است ، آیا می تواند برای امتثال امر واقعی، نماز احتیاط بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مکلّف، در حال خواندن نماز گمان پیدا کند که قبله در جهتی غیر از آن جهتی است که به سوی آن نماز میخواند، آیا میتواند جهت خود را به سوی طرفی که گمان پیدا کرده، تغییر دهد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که گمان قوی دارد که مسافت لازم برای شکسته شدن نماز ر طی میکند، ولی یقین به آن ندارد، نمازش را بعد از گذشتن از حدّ ترخّص، کامل بخواند یا شکسته؟
- [آیت الله بهجت] اگر برای فرد میهمان از گفته ی صاحب خانه در مورد جهت قبله، یقین حاصل نشود؛ آیا می تواند در آن جهتی که صاحب خانه گفته نماز بخواند یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] اهمیت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانی قرار داشتی که جهت قبله مشخص نبود و راهی برای یافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً (چند روز بعد) متوجه شدی که جهت قبله اشتباه بوده باید چه کرد؟ ج) بطور کلّی کسی که هیچ راهی برای یافتن قبله ندارد و گمانش هم به هیچ طرف نمی رود، بنابر احتیاط واجب باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً برخلاف وظیفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفی که نماز خوانده اشتباه بوده است، باید بنابر احتیاط نماز خود را اعاده نماید.س: کسی که در حال اضطرار نمی تواند به طرف قبله نماز بخواند، آیا جهات غیر از قبله برایش یکسان است؟
- [آیت الله اردبیلی] گاهی تعیین قبله توسط نمازگزار، موافق با جهت قبله در محرابها و قبرهای آن منطقه نیست. آیا نمازگزار، میتواند به طرف قبلهای که خودش تعیین کرده، نماز بخواند؟
- [آیت الله جوادی آملی] در حکم به نجاست شیء، یقین لازم است یا گمان غالب و ظاهر نیز کفایت میکند؟
- [آیت الله جوادی آملی] دربارهی حکم به نجاست چیزی، آیا یقین لازم است یا گمان غالب و ظاهر کفایت میکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حکم گمان در رکعتهای نماز حکم یقین است ، مثلاً اگر در نماز چهار رکعتی انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده ، نباید نماز احتیاط بخواند ، ولی اگر در غیر رکعتها گمان کند باید به احتیاط عمل نماید و دستور در هر موردی ، طور مخصوصی است که در کتابهای مفصل گفته شده .
- کسی که یقین به قبله ندارد ، اگر بخواهد غیر از نماز کاری کند که باید رو به قبله انجام داد ، مثلاً بخواهد سر حیوانی را ببرد ، باید به گمان عمل نماید و اگر گمان ممکن نیست به هر طرف که انجام دهد ، صحیح است . پوشانیدن بدن در نماز
- اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد ، یا با اینکه کوشش کرده ، گمانش به طرفی نمی رود ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازة چهار نماز وقت ندارد ، باید به اندازه ای که وقت دارد ، نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازة یک نماز وقت دارد ، باید یک نماز به هر طرفی که می خواهد بخواند . و باید نماز ها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده یا اگر از قبله کج بوده به طرف دست راست و دست چپ قبله ، نرسیده است .
- اگر امام جماعت در شمارة رکعتهای نماز شک کند ، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت ، چنانچه ماموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است ، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست . و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و ماموم در شمارة رکعتهای نماز شک کند ، باید به شک خود اعتنا ننماید و به آنچه که امام یقین دارد ، عمل نماید . 6-شک در نماز مستحبی
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده مثلاً در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند ، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده ، چنانچه بعد از نماز احتیاط ، کاری که نماز را باطل می کند انجام داده ، مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند .
- کسی که می خواهد نماز بخواند ، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین کند که قبله کدام طرف است ، و می تواند به گفته دو شاهد عادل یا یک عادل که از روی نشانه های حسی شهادت می دهند یا به قول کسی که از روی قاعدة عملی قبله را می شناسد و محل اطمینان است عمل کند و اگر اینها ممکن نشد باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راههای دیگر پیدا می شود عمل نماید ، حتی اگر از گفتة فاسق یا کافری که به واسطة قواعد علمی قله را می شناسد گمان به قبله پیدا کند ، کافی است .
- کسی که گمان به قبله دارد ، اگر بتواند گمان قوی تری پیدا کند نمی تواند به گمان ضعیف عمل نماید ، مثلاً اگر میهمان از گفتة صاحب خانه ، گمان به قبله پیدا کند ولی بتواند از راه دیگر گمان قوی تری پیدا کند نباید به حرف او ، عمل نماید .
- نماز مستحبی را می شود در حال راه رفتن و سواری خواند و اگر انسان در این دو حال ، نماز مستحبی بخواند ، لازم نیست رو به قبله باشد .
- کسی که باید نماز رابشکند ، اگر نماز را تمام کند معصیت کرده ولی نماز او صحیح است اگر چه احتیاط مستحب آن است که دوباره بخواند .
- اگر یقین دارد وقت به اندازه ای است که می تواند حَدِّاَقَلْ واجب آن را در تَحَقُّقِ دو خطبه ودو رکعت نماز بجا آورد ، بین نماز جمعه وظهر مُخَیَّرْ است .واگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست باید نماز ظهر را بخواند واگر شک دارد ، نماز جمعه صحیح است ؛ ولی در صورتی که پس از نماز معلوم شود که حتّی برای یک رکعت هم وقت باقی نبوده ، باید نماز ظهر را بجا آورد ، گر چه احتیاط مستحبّ آن است که اگر تنها یک رکعت آن هم در وقت واقع شده ، نماز ظهر را بخواند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یقین کند که قبله در یکی ازدو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحبّ آن است که در صورت گمان به اینکه قبله در یکی از دو طرف است به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است؛ بنا بر احتیاط باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] حکم گمان در شماره رکعتهای نماز مثل حکم یقین است، مثلاً اگر انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده، نباید نماز احتیاط بخواند و حکم گمان در افعال هم مثل یقین است پس اگر گمان کند فعلی را آورده باید نماز را تمام کند و بنابر احتیاط مستحبّ اعاده نماید و اگر بعد از تجاوز محلّ گمان کند که فعل را نیاورده است باید برگردد و آن فعل را بیاورد و بنابر احتیاط مستحبّ نماز را اعاده نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است و وسیلهای که بتواند قبله را مشخص کند نداشته باشد به هر یک از آنها نماز بخواند، کافیست و احتیاط مستحب آن است که به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است ، باید به هر دو طرف نماز بخواند .
- [آیت الله خوئی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.