احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزامآور را احتیاط مستحب گویند.
اگر از غیر کسب مالی بدست آورد ؛ مثلاً چیزی به او ببخشند واجب نیست خمس آن را بدهد ، اگر چه احتیاط مستحّب آن است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید ، خمس آن را هم بدهد .
عنوان مسئله:
اگر از غیر کسب مالی بدست آورد ؛ مثلاً چیزی به او ببخشند واجب نیست خمس آن را بدهد ، اگر چه احتیاط مستحّب آن است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید ، خمس آن را هم بدهد .
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا به سیدی که بیش از مخارج سالش داشته باشد، میتوان خمس داد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی اتومبیل داشته که سرمایه کسبش بوده وسط سالش میفروشد که تبدیل به اتومبیل دیگر نماید سر سال خمس آن میرسد با توجه به آنکه مقداری از پول ماشین مطابق خرج سالش جزو سرمایه نموده چون مورد احتیاج بوده، حال که فروخته باید خمس بدهد یا نه؟ با آن که احتیاج به وسیله کسب دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پولی را که فقیر بابت زکات دریافت کرده، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی صدقه مستحبّی دریافت کند و از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا حکم خمس آن، مانند حکم خمس هدیهای است که انسان دریافت میکند؟
- [سایر] اگر کسی در بانک یا در جایی، مقداری پول واجب الخمس، مثلاً حاصل از کسب و غیر واجب الخمس داشته باشد، آیا میتواند هنگام استفاده، نیت کند از پولی که از کسب بدست آمده هزینهاش حساب شود؟
- [آیت الله بهجت] با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- [آیت الله بهجت] پولی که فقیر بابت زکات دریافت کرده اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا خمس دارد؟ پولی را که بابت ردّ مظالم گرفته چه طور؟
- [سایر] آیا به جوان نابالغ که سرمایهای داشته و از آن منافعی بدست آورده، خمس واجب است؟
- [سایر] ادله وجوب خمس ارباح مکاسب(سود کسب و کار) چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا سهم امام 7، سهم سادات، زکات، ردّ مظالم، کفّارات و سایر چیزهائی که باید بدست مجتهد برسد پس از رسیدن به دست او، میتواند قرض بدهد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقة مستحّبی گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید ، واجب نیست خمس آن را بدهد . ولی اگر از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد مثلاً از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای بدست آورد چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگهداشته باشد ، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد .
- کسی که دیگری مخارج او را می دهد ، باید خمس تمامی مالی را که بدست می آورد بدهد . ولی اگر مقداری از آن را خرج زیارت و مانند آن را کرده باشد فقط باید خمس باقیمانده را بدهد .
- خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان بدون فرو رفتن در دریا می گیرد در صورتی واجب است که برای کسب بگیرد و به تنهائی یا منفعتهای دیگر ، کسب او از مخارج سالش زیاد تر باشد .
- اگر از کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد ؛ مالی بدست انسان بیاید ؛ واجب نیست خمس آن را بدهد .
- کسی که از کسب و تجارت فائده ای برده ، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست مانند مالی که به او هبه کرده اند یا آن را از راه ارث بردن بدست آورده است می تواند مخارج سال خود را فقط از فائدة کسب حساب کند .
- کسی که کسبش غوّاصی یا بیرون آوردن معدن است ؛ اگر خمس آنها را بدهد و چیزی از مخارج سالش زیاد بیاید ، لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد .
- مِهری را که زن می گیرد خمس ندارد و همچنین است ارثی که به انسان می رسد . ولی اگر مثلاً با کسی خویشاوندی دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد ، احتیاط مستحّب آن است خمس ارثی را که از او می برد ، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید ، بدهد .
- کسی که زنش سیدّه است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند ، ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد ، جائز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند .
- هرگاه انسان از تجارت یا صنعت ؛ یا کسبهای دیگر مالی بدست آورد ، اگر چه مثلاً نماز و روزة میّتی را بجا آورد و از اجرت آن ، مالی تهیّه کند ، چنانچه از مخارج سال خود او و عیالاتش زیاد بیاید ، باید خمس یعنی پنج یک آن را به دستوری که بعداً گفته می شود بدهد .
- اگر در آب فرو رور و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخود طلا یا بیشتر باشد ، باید خمس آن را بدهد . و چنانچه از روی آب یا از کنار دریا بدست آورد ، اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد در صورتی که این کار کسبش باشد و به تنهائی یا با منفعتهای دیگر او از مخارج سالش زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر از غیر کسب مالی به دست آورد، مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب نیست خمس آن را بدهد، اگر چه احتیاط مستحب است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.
- [امام خمینی] اگر غیر از کسب، مالی به دست آورد، مثلا چیزی به او ببخشند، واجب نیست خمس آن را بدهد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از غیر کسب مالی به دست آورد مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب است خمس آن را بدهد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید.
- [آیت الله سیستانی] اگر از غیر کسب مالی بدست آورد بجز مواردی که در مسائل بعد استثنا میشود مثلاً چیزی به او ببخشند ، چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید ، خمس آن را باید بدهد .
- [آیت الله خوئی] اگر غیر از کسب، مالی بهدست آورد، مثلًا چیزی به او ببخشند، چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از غیر کسب مالی به دست اورد مثلا چیزی به او ببخشند در صورتی که ان بخشیده شده قدر و قیمت معتنا بهی نزد مردم داشته باشد و از مخارج سالش زیاد بیاید خمس ان را باید بدهد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از غیر کسب، مالی به دست آورد، مثلاً چیزی به وصیت به او بدهند یا ببخشند یا هدیه کنند یا جایزه دهند اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم باید بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از غیر کسب؛ مالی به دست آورد؛ مثلا چیزی به او ببخشند؛ چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید و آن هدیه چیز کم یا کوچکی حساب نشود؛ خمس آن را باید بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی را که فقیر به عنوان خمس و زکات گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید واجب نیست خمس آن را بدهد ولی اگر از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای بدست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید، حکم نماء ارث را دارد که قبلا گفته شد، و در مالی که فقیر به عنوان صدقه مستحبی گرفته احتیاط واجب آن است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاْ گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط مستحبّ باید خمس آن را بدهد امّا صدقه مستحبّه بنابر احتیاط واجب خمس دارد.