جعاله
التزام به پرداخت عوضی معلوم در ازای انجام دادن کاری را جُعاله میگویند.جعاله، عنوان بابی مستقل در فقه است که از احکام آن در این باب به تفصیل سخن گفتهاند.
پیش از آنکه عامل شروع به کار کند ، جاعل و عامل می توانند جعاله را بهم بزند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی شرط کند اگر کاری برایش پیش آمد اعتکاف خود را (اگر چه در روز سوم) بهم بزند آیا می‌تواند در روز سوم اعتکاف خود را بهم بزند و آیا قضای آن لازم می‌آید یا نه؟
- اگر کسی شرط کند اگر کاری برایش پیش آمد اعتکاف خود را (اگر چه درروز سوم باشد) بهم بزند آیا می‌تواند در روز سوم اعتکاف خود را بهم بزند و آیا قضای آن لازم می‌آید یا نه؟
- کسی که در حین اعتکاف مریض بشود می‌تواند روز سوم اعتکاف خود را بهم بزند؟
- کسی که در حین اعتکاف مریض بشود می‌تواند روز سوم اعتکاف خود را بهم بزند؟
- اگر کسی در نیت خود شرط رجوع کند آیا بدون بروز مانع می‌تواند اعتکاف را در روز سوم بهم بزند؟
- اگر صاحب سرمایه، سرمایه خود را از عامل طلب نماید ولی عامل سرمایه او رإ؛ظط ظظ به صورت جنس در دست داشته باشد و در همین حال عامل از شخص ثالثی پول جهت انجام کار دریافت نماید و همان پول را به شخص اول بدهد و جنس را به حساب شخص ثالث بگذارد چه حکمی دارد؟
- صاحب پول به عامل وکالت می‌دهد که پول را در هرگونه معامله شرعی که صلاح می‌داند به کار برد و ماهیانه مبلغ مشخصی از سود به وی بپردازد و اضافه بر آن را به عنوان حق الوکاله، خود بردارد؟
- در ازدواج دختر و پسری پدر داماد مبلغی به پدر عروس بعنوان شیر بهاء داده و این کار بعد از آن که به محضر رفته بودند انجام شده است امّا قبل از آزمایش بنا به عللی برنامه بهم می‌خورد، آیا این پول به صاحب اصلی یعنی پدر داماد می‌رسد یا خیر؟
- در مراکز آموزشی درمانی و پزشکی دولتی ، دستیاران بویژه در سالهای نخست باید با حضور و راهنمایی اساتید خود اقدام به عمل جراحی نمایند در صورتی که دستیار با اجازه استاد خود با این امید که استاد می گوید ( شما کار را شروع کنید من هم حضور می یابم ) ولی حاضر نمی شود . و به تنهایی یا با همراهی سایر دستیاران ، عمل جراحی را به پایان می رساند و آسیبی به بیمار وارد می شود که ناشی از عدم حضور استاد است . مسئول کیست ؟
- اگر در وضعیت اضطراری، چنان که سیلی به طرف خانه شخص مضطر در جریان است، شخص مضطر در خانه و ملک خود دست به اقدامی بزند که مسیر سیل را به سمت خانه همسایه منحرف سازد و باعث ضرر به همسایه گردد، آیا چنین اقدامی از سوی شخص مضطر جایز است یا خیر؟ در حالیکه این شخص مضطر نیازمند به چنین تصرف خاصی در ملک خود می‌باشد، به طوری که اگر آن کار را نکند زیان می‌بیند و در این حالت بین دو قاعده معتبر فقهی (لاضرر) و (تسلیط) تعاض ایجاد می‌شود و جایز نبودن اقدام شخص مضطر، حرج و تضییقی برای اوست، در حایکه مطابق قاعده فقهی (لاحرج)، حرجی بر شخص مضطر نیست. النهایه، این تعارض چگونه می‌بایست مرتفع شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] هرگاه جاعل، جعاله را فسخ کند و عامل کارهای مقدماتی را انجام داده باشد آیا مستحق اجرت المثل است ؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه عامل در اثناء جعاله عام یا خاص عمل را ترک و جعاله را فسخ کند آیا دوباره می تواند به همان کار مشغول شود؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه عامل پیش از اطلاع از قراردادی که جاعل تعیین کرده، آن کار را انجام دهد مستحق اجرت می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر جاعل در قالب جعاله خاص ،با فرد یا افراد معینی قرار داد جعاله بگذارند،اگر فردی خارج از آن جمع به انجام مورد جعاله مبادرت کند آیا از او پذیرفته می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله علوی گرگانی] در وامهای جعاله که قانونابانک موظف است مورد قرارداد را انجام دهد بانک فقط پول در اختیار جاعل قرار می‌دهد و از او میخواهد که به وکالت از طرف بانک کار خود را انجام دهد و بعداعلاوه بر پول دریافتی مبلغی به عنوان حقّ الجعاله به بانک بپردازد که در حقیقت جاعل شخصامورد جعاله را با پول بانک به انجام رسانده و حقّ الجعاله را بانک دریافت میدارد بفرمائید اینگونه قرارداد صورت شرعی دارد یا خیر؟
- [سایر] در عقد جعالهای که با بانک بسته می‌شود، آیا اگر بانک که عامل میگردد در جعالهی دوم خودِ شخص را تماما عامل قرار دهد، این جعاله صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه جاعل از اجرتی که اعلان کرده بود به اجرت کمتر عدول کند و عامل اطلاع نداشته باشد مستحق چه مقدار اجرت می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بعد از انکه عامل شروع به کار کند ، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشکال دارد .
- اگر عامل کار را ناتمام بگذارد ، چنانچه آن کار مثل پیدا کردن اسب است که تا تمام نشود ، برای جاعل فائده ندارد ، عامل نمی تواند چیزی مطالبه کند وهمچنین است اگر جاعل مزد را برای تمام کردن عمل قرار بگذارد مثلاً بگوید هر کس لباس مرا بدوزد ده تومان به او می دهم ، ولی اگر مقصودش این باشد که هر مقدار از عمل انجام گیرد ، برای آن مقدار مزد بدهد ، جاعل باید مزد مقداری که انجام شده به عامل بدهد ، اگر چه احتیاط آ ن است که بطور مصالحه ، یکدیگر را راضی نمایند.
- جُعالَه آن است که انسان قرار بگذارد د رمقابل کاری که برای او انجام می دهند مال معیّنی بدهد ، مثلاً بگوید هرکس گمشدة مرا پیدا کند ، ده تومان به او می دهم و کسی که که این قرار را می گذارد جاعل و به کسی که کار را انجام می دهد عامل می گویند ، و فرق بین جُعاله و اینکه کسی را برای کاری اجیر کنند ، این است که در اجاره بعد از خواندن صیغه ؛ اجیر باید عمل را انجام دهد و حقّ ندارد که از آن سر باز زند و عمل نکند و کسی هم که او را اجیر کرده بعد از انعقاد اجاره اجرت را به او بدهکار می شود ، ولی درجُعاله پس از انعقاد جُعاله عامل می تواند مشغول عمل نشود و تا عمل او را انجام نداده است ، جاعل بدهکار نیست و پس از انجام عمل بدهکار می شود .
- اگر بعد از معامله عیب مال را بفهمد و فوراً معامله را بهم نزند ، دیگر حقّ بهم زدن معامله را ندارد مگر اینکه جاهل به مسأله باشد که در این صورت وقتی فهمید می تواند معامله را بهم بزند .
- عامل عمل را ناتمام بگذارد ، ولی اگر تمام نکردن عمل اسباب ضرر جاعل شود ؛ باید آ ن را تمام نماید . مثلاً اگر کسی بگوید هر کس چشم مرا عمل نماید فلان مقدار به او می دهم ودکتر جرّاحی شروع به عمل کند ، چنانچه طوری باشد که اگر عمل را تمام نکند ، چشم معیوب می شود ؛ باید آن ر ا تمام نماید ودر صورتی که ناتمام بگذارد حقّی به جاعل ندارد وضامن عیبی که حاصل می شود وضرری نیز که به وجود امده است می باشد .
- هرگاه بعد از خریدن جنس عیب آن را بفهمد ؛ اگر چه فروشنده حاضر نباشد ؛ می تواند معامله را بهم بزند .
- اگر بعد از معامله وپیش از تحویل گرفتن مال عیبی در آن پیدا شود ، خریدار می تواند معامله را بهم بزند و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن ، عیبی پیدا شود ، فروشنده می تواند معامله را بهم بزند ، ولی اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند اشکال دارد .
- تا وقتی خریدار و فروشنده از مجلس معامله متفّرق نشده اند می توانند معامله را بهم بزنند . و نیز اگر مشتری حیوانی را بخرد ، تا سه روز حقّ بهم زدن معامله را دارد و همچنین اگر پول جنسی را که نقد خریده تا سه روز ندهد و جنس را تحویل نگیرد ، فروشنده می تواند معامله را بهم بزند ، ولی کسی که مالی را صلح می کند در این سه صورت حقّ بهم زدن صلح را ندارد و در هشت صورت دیگر که در احکام خرید و فروش گفته شد می تواند صلح را بهم بزند .
- پدر وجدّ پدری می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانة خود که به حال دیوانگی بالغ شده است وهمچنین اگر دیوانگی بعداز بلوغ بوده ، ازدواج کنند وبعد از آنکه آن طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید ، اگر ازدواجی که برای او کرده اند مفسده ای نداشته ، نمی تواند آن را بهم بزند واگر مفسده ای داشته ، می تواند آن را بهم بزند .
- مالی را که قرار می گذارد به عامل بدهد معتبر نیست که مثل باب اجاره از همه جهت معیّن باشد ، ولی باید این اندازه معیّن باشد که بعداً موجب غَرَر و مشاجره میان جاعل و عامل نشود مثلاً اگر بگوید هر کس کیف مرا که محتوی پول بوده است و گم شده است پیدا کند یک چهارم آن پول را به او می دهم ، صحیح است .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد ، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشکال دارد ، مگر اینکه با عامل به توافق برسند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] پیش از آنکه عامل شروع به کار کند؛ جاعل می تواند جعاله را به هم بزند.
- [آیت الله خوئی] پیش از آن که (عامل) شروع به کار کند، (جاعل) میتوانند (جعاله) را به هم بزند.
- [آیت الله بروجردی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل میتوانند جعاله را به هم بزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل می تواند جعاله را به هم بزند.
- [آیت الله بروجردی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد؛ اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.