جعاله
التزام به پرداخت عوضی معلوم در ازای انجام دادن کاری را جُعاله می‌گویند.جعاله، عنوان بابی مستقل در فقه است که از احکام آن در این باب به تفصیل سخن گفته‌اند.
هرگاه عامل در اثناء جعاله عام یا خاص عمل را ترک و جعاله را فسخ کند آیا دوباره می تواند به همان کار مشغول شود؟
بسمه تعالی: در جعاله خاص عقد باطل می شود ولی در جعاله عام فسخ اثری ندارد . والله العالم
بسمه تعالی: در جعاله خاص عقد باطل می شود ولی در جعاله عام فسخ اثری ندارد . والله العالم
عنوان سوال:
هرگاه عامل در اثناء جعاله عام یا خاص عمل را ترک و جعاله را فسخ کند آیا دوباره می تواند به همان کار مشغول شود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه جاعل، عقد جعاله را فسخ کند ولی عامل مطلع نشود و عمل را انجام دهد آیا عامل مستحق اجرت می باشد؟
- هرگاه جاعل، جعاله را فسخ کند و عامل کارهای مقدماتی را انجام داده باشد آیا مستحق اجرت المثل است ؟
- هرگاه حصول ربح نزدیک باشد آیا مالک می تواند به قصد اضرار به عامل، مضاربه را فسخ کند؟
- هرگاه موکل یا وکیل از حق فسخ خود سوء استفاده کند و وکالت را در اثناء عمل فسخ کند آیا خسارتی را که به هر یک از آنان وارد می شود باید جبران شود مثلاً وکیل برای خرید منزل به شهر دیگر برود و موکل، وکالت را فسخ کند هزینه بازگشت به عهده کیست؟
- هرگاه عامل پیش از اطلاع از قراردادی که جاعل تعیین کرده، آن کار را انجام دهد مستحق اجرت می باشد؟
- هرگاه برای تجارت مضاربه صورت گیرد ولی عامل با آن سرمایه، کار تولیدی انجام دهد آیا سود بر اساس قرارداد تقسیم می شود؟
- همسرم بدون اجازه و رضایت بنده منزل را ترک کرده و مشغول به کار شده است. آیا عمل او جایز است؟
- کارگری در شرکتی مشغول به کار شده است پس از بازنشستگی به علت سرطان ریه فوت می کند و پزشکی قانونی علت فوت را ابتلاء به سرطان ریه به علت استنشاق مواد کارخانه اعلام کرده است دادگاه مدیر عامل را محکوم به پرداخت دیه می نماید آیا حکم صادره صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا حاجت خواستن از مردگان (خاص یا عام) کار درستی است ؟ اعتقاد بعضی افراد به این مسئله درست است یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نوعی از تسهیلات در نظام بانکی کشور ما وجود دارد تحت عنوان وام جعاله که در ادامه روش فعالیت آنرا ذکر می نمایم؛ حال سوال این است که آیا این وام با این کیفیت و تحت این عنوان،شرعا صحیح است؟ عقد جعاله در نظام بانکی کشور ما نام یک نوع از تسهیلات بانکی " وام جعاله " است که به موجب آن جاعل یا کارفرما در مقابل انجام عمل معین (طبق قرارداد) ملزم به ادای مبلغ یا اجرت معلوم ومشخص می شود. نحوه اجرای عقد جعاله در بانک: نحوه اجرای عقد جعاله در مواردی که بانک عامل باشد به این صورت است که بانک ضمن انعقاقرارداد با متقاضی، انجام کار مشخصی را قبول می کند. سپس با توجه به شرایط خاص موضوع قرارداد، بانک برحسب مورد تمام یا قسمتی از عملیات اجرایی کار پذیرفته شده را طبق قرارداددوم به دیگری (شخص حقیقی یا حقوقی) واگذار و به این ترتیب ایفای تعهد می نماید.این عقد معمولا در بخش های صنعت و معدن، کشاورزی، مسکن و ساختمان، بازرگانی و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد. جعاله ای که هم اکنون در نظام بانکی ما معمولا رایج است، جعاله تعمیر مسکن است که طبق آن فردی که می خواهد منزلش را تعمیر کند به بانک مراجعه می کن تا بانک در مقابل مبلغی که او آن را به صورت اقساطی در آینده به بانک پرداخت می کند، منزل اورا تعمیر کند. منتها بانک مستقیم این کار را انجام نمی دهد بلکه مبلغ را به خود فرد می دهد تافرد به وکالت از بانک منزل خود را تعمیر کند و در آینده هزینه های مصرفی آن را به صورت اقساطی به بانک بپردازد.
- [آیت الله نوری همدانی] زنی قبل از ازدواج خود را دوشیزه سالم معرفی مینماید و پس از ازدواج بعد از مدتی معلوم می‌شود که از نظر جسمانی (قبل از عقد) مریض بوده است، با توجه به ماده 1128 قانون مدنی: (هرگاه در یکی از طرفین، صفت خاص شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مزبور در عقد تصریح شده باشد یاعقد مبنیاً علیه واقع شود)، آیا در مورد فوق حق فسخ برای زوج می‌باشد؟
- [سایر] هرگاه در منطقه یا محیطی، رسم بر این باشد که هنگام برخورد با یکدیگر مصافحه میکنند (حتی زنان با مردان ) و اگر این کار را ترک کنند، اهانت و اسائه ادب نسبت به طرف مقابل محسوب می‌شود ؛ حکم دست دادن زن و مرد با این فرض چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] باغی را اینگونه وقف کرده اند که اگر از خاندان فرد خاصی کسی روحانی شود و چنانچه در فلان مسجد مشغول تبلیغ باشد به مقدار نیاز از درآمد و یا محصول آن استفاده کند و مابقی را به مصرف فقرا برساند. حال سوال این که: 1. آیا این وقف خاص است و یا وقف عام؟ 2.در هر دو صورت اگر روحانی که متولی این باغ شده تخلفی کند و صلاحیت تولیت موقوفه رانداشته باشد تکلیف چیست؟ 3. سوال دیگر محدوده نیاز روحانی و یا موقف علیه در چه حدی می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] وقفی وجود دارد که قسمتی از آن خاص و قسمتی از آن عام است و واقف راجع به تولیت آن اینگونه گفته است:(بعد از فوت هر یک، تولیت وقف بر عهده فرد اکبر واصلح از اولاد ذکور نسلا بعد نسلٍ و عقبا بعد عقبٍ با تقدم نسل اول بر نسل دوم است.) در این صورت اگر در بین افراد یک طبقه، شخص جامع الشرایطی باشد، ولی از پذیرش تولیت وقف امتناع بورزد ولی با تولیت فرزند کوچکتری که او را اصلح و شایسته برای این کار می داند، موافقت نماید، آیا جایز است فرزند کوچکتر در صورتی که سایر شرایط در او باشد، تولیت آن وقف را قبول کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] این جانب که صاحب کارخانه ای بودم برای استفاده از تمام ظرفیت کارخانه قرارداد مضاربه ای با یک مؤسسه دولتی بستم و قرار شد که اگر ضرر به سبب عوامل غیرمترقبه حاصل شد ضرر بالمناصفه باشد و اگر در اثر تقصیر عامل حاصل شد، عامل 25% مال خود را بلاعوض پرداخت کند. بعد از دو ماه در اثر تنش های سیاسی جنس تولید شده صادر نشد و باعث ضرر شد مضارب که اطلاع داشت درخواست اصل پول و سود تضمینی را کرد و چون قادر به پرداخت نبودم ناچار به فروش کارخانه به آن‌ها شدم. لطفاً با فرض مذکور سؤالات زیر را جواب دهید. 1) با توجه به فسخ یکطرفه قرارداد توسط مضارب بدلیل احتمال ضرر آیا مضارب می تواند سود تضمینی را مطالبه کند؟ 2) اگر مضارب قبل از زمان مقرر تقاضای پول خود را بکند و عامل مجبور به فروش اجناس برای دادن پول مضارب به کمتر از مبلغ خرید شود و در نتیجه ضرر کند. آیا مضارب می تواند خود را در ضرر شریک نداند؟ 3) چنانچه در مضاربه ضرر حاصل شود و عامل قدرت پرداخت اصل سرمایه را نداشته باشد، آیا مضارب می تواند مایملک و ابزار کار عامل را مصادره و به فروش برساند؟
- [آیت الله اردبیلی] ما کارگرانی هستیم که در محلّی مشغول به کار هستیم. سعودیها تعدادی از ما را به عمره بردند و بعد از مُحرم شدن در میقات، ما را سوار بر اتوبوسها کردند و به مکه بردند. هیچ یک از ما نمیدانست که تظلیل در حالت احرام، حرام است و کسی هم به ما تذکّر نداد و بر فرض تذکّر هم ترک تظلیل ممکن نبود؛ چون سفر باید با شرایط آن‌ها انجام می‌شد. آیا در این صورت کفّاره دادن یک گوسفند بر عهده ما آمده است یا خیر؟ در صورتی که عمره ما باطل شده باشد، آیا کفّاره ساقط است؟
- [سایر] با سلام و خسته نباشید من عادت بسیار بدی دارم که اعصابم را به هم میریزد و آن این است که دائم در حال خاراندن سرم هستم بدون اینکه کوچکترین خارشی داشته باشد،قبل از این عادت داشتم با ناخن به دندانهایم ضربه میزدم به سختی این عادت را ترک کردم ولی این عادت جایگزین آن شد.این مساله هنگام کتاب خواندن چند برابر می‌شود. از علل پیدایش این عادت به دو عامل میتوانم اشاره کنم :یکی اینکه تو بچگی مامانم با موهام بازی میکرد و من آرامش میگرفتم و راحت میخوابیدم و دیگر اینکه یکی از دوستان من این عادت را داشت و من خیلی بدم میامد به همین دلیل فکر من را مشغول کرده بود. لطفا من را راهنمایی کنید
- [سایر] این جانب در یکی از کارخانجات قم مشغول به کارم، مشکلی که دارم این است که من یکی از اعضای کمیته انضباطی آن شرکت هستم، اما گاهی اوقات در تصمیم گیری ها دچار تردید می شوم و می ترسم ناحقی در مورد کسی صورت گیرد، از طرفی قوانین کار را یک چارچوب کاملا صحیح نمی دانم و می ترسم از اصحاب دوزخ شوم! چکاره کنم؟ آیا بهتر نیست کارم را ترک کنم و به دنبال کار دیگری بروم. فکر کنم به خاطر حقوق خوب تا به حال دوام آوردم. ضمناً خیلی مواقع موفقیت هایی به حول و قوه الهی به دست آمد و برخی ها را از تصمیمات نا بجا رهانیده (در اثر دفاع من حقیر و گناهکار) ولی بعضی مواقع نمی توانم کاری کنم. نظر شما چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پیش از آنکه عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل می توانند جعاله را به هم بزنند.
- بعداز آنکه عامل شروع به کار کند، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال ندارد، ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
- هرگاه در عقد مضاربه، تجارت با کالای مشخصی معین شود مثلاً قرار بگذارند که عامل به وسیله سرمایه به خرید و فروش فرش بپردازد در این صورت عامل حق ندارد سرمایه را در مورد دیگر به کار گیرد.
- جعاله آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام می دهند مال معینی بدهد، مثلاً بگوید هر کس گمشده مرا پیدا کند، هزار تومان به او می دهم و به کسی که این قرار را می گذارد جاعل و به کسی که کار را انجام می دهد عامل می گویند، و فرق بین جعاله و اینکه کسی را برای کاری اجیر کنند، این است که در اجاره بعد از خواندن صیغه; اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده اجرت را به او بدهکار می شود، ولی در جعاله عامل می تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهکار نمی شود.
- هرگاه برای انجام کار لازمی مسجد را ترک گفت، و ناخواسته آن قدر طول کشید که صورت اعتکاف به هم خورد، اعتکاف او باطل می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل میتوانند جعاله را به هم بزنند.
- [آیت الله اردبیلی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل میتوانند جعاله را به هم بزنند.
- [آیت الله مظاهری] پیش از آنکه عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل میتوانند جعاله را به هم بزنند.
- [آیت الله بروجردی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل میتوانند جعاله را به هم بزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل هر یک میتوانند جعاله را به هم بزنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] پیش از آنکه عامل شروع به کار کند؛ جاعل می تواند جعاله را به هم بزند.
- [آیت الله سیستانی] پیش از آنکه عامل شروع به کار کند ، جاعل می‌تواند جعاله را بهم بزند .
- [آیت الله خوئی] پیش از آن که (عامل) شروع به کار کند، (جاعل) میتوانند (جعاله) را به هم بزند.
- [آیت الله سیستانی] بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد ، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشکال دارد ، مگر اینکه با عامل به توافق برسند .
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال ندارد لکن اگر رجوع نماید در بین عمل کردن عامل، باید اجرت مقداری که عامل کار کرده است بدهد.