احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
.عورت نمازگزار باید در تمام حالتهای نماز پوشیده باشد و اگر لباسی در بردارد که فقط در برخی حالتها آن را میپوشاند, نه در حالت دیگر، چنانچه در حالت دیگر با وسیله جداگانه پوشیده شود , نماز صحیح است, هر چند احتیاط مستحب, آن است که با جامه کامل, نماز را اقامه کند.
عنوان مسئله:
.عورت نمازگزار باید در تمام حالتهای نماز پوشیده باشد و اگر لباسی در بردارد که فقط در برخی حالتها آن را میپوشاند, نه در حالت دیگر، چنانچه در حالت دیگر با وسیله جداگانه پوشیده شود , نماز صحیح است, هر چند احتیاط مستحب, آن است که با جامه کامل, نماز را اقامه کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا گفتن اذان و اقامه، در نمازهای مستحبّی یا در غیر حالت نماز، باز هم مستحب است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا حکم صحیح بودن نماز در متنجسی که کافی برای پوشش عورت محسوب نمی شود، اختصاص به صورت نسیان و جهل نمازگزار به حکم یا موضوع دارد و یا شامل شبهه حکمیه و موضوعیه هم می شود؟
- [آیت الله بهجت] میّت در جایی گذاشته شده بوده که یک پرده آویزان بوده و به دلیل حرکت پرده به وسیله باد، پرده دایم بین نمازگزار و میّت حایل می شد، آیا نماز میّت صحیح است یا باید اعاده شود؟
- [سایر] سلام علیکم؛ در برخی از سایت های پاسخگویی و در باب غسل های واجب نوشته شده است که: کسی که عمداً نماز آیات را نخوانده است، برای اقامه قضای نماز، به احتیاط واجب باید غسل کند آیا چنین چیزی صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] در رسالههای عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک میکنم و گاه کثیرالشک میشوم، حالتهای مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمیدانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرمودهاید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرمودهاید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم میرسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا میتواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] در رسالههای عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک میکنم و گاه کثیرالشک میشوم، حالتهای مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمیدانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرمودهاید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرمودهاید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم میرسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا میتواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] این جانب دختری 23 ساله ،ساکن قم ، دارای مدرک کارشناسی در رشته ریاضی از دانشگاه تهران و بزرگ شده در خانواده ای مذهبی هستم و البته چند ماهی است که نامزد کرده ام . قبلا از راهنمایی و کمک شما نهایت تشکر و سپاس را دارم . اما مادرم اگرچه شخصی است که مسائل پاکی و نجسی را به دقت مراعات می کند ، اما به هیچ وجه در این زمینه وسواس ندارد و اگر جایی یا چیزی نجس باشد به سرعت و البته به طور صحیح آن را آب می کشد و هیچ وقت در این زمینه سخت گیری نمی کند . خود من هم تا قبل از ورود به دانشگاه و قرار گرفتن در محیط خوابگاه وضعی شبیه مادرم داشتم . یعنی خیلی به خوبی و به دقت این مسائل را رعایت می کردم و اگر چیزی نجس می شد یا برای مثال قسمتی از بدنم نجس بود ، خیلی به راحتی و به سرعت آن را آب می کشیدم و به هر حال در برخورد با این مسائل راحت بودم و به هیچ وجه وسواس نداشتم . اما زمانی که وارد دانشگاه شدم و در محیط خوابگاه قرار گرفتم ، همه چیز عوض شد . در خوابگاه با کسانی هم اتاق شدم که افرادی بی بند و بار بودند و اصلا اهل نماز و روزه نبودند و به طور کلی می دیدم که مسائل مربوط به نجاست و پاکی را به هیچ وجه رعایت نمی کنند . همین موضوع باعث شد که از آنها کناره گیری کنم . برای مثال تا جایی که امکان داشت با آنها هم غذا نمی شدم و اگر هم با آنها غذا می خوردم ، حتما دهانم را آب می کشیدم . چون به چشم خودم می دیدم که اصلا این مسائل برایشان مهم نیست و رعایت نمی کنند یا تا جایی که امکان داشت در خوابگاه لباس نمی شستم و اگر هم گاهی مجبور می شدم در خوابگاه لباس بشویم ، روی بندی که آنها لباسهایشان را پهن می کردند ، لباسهایم را پهن نمی کردم . همین طور برای وضو گرفتن و ظرف شستن همیشه مشکل داشتم . چون با خودم می گفتم آنها هم از همین ظرف شویی ها و دست شویی ها استفاده می کنند و لذا صد در صد اینها نجس هستند و مثلا اگر موقع وضو گرفتن از داخل دست شویی به لباسم آب می پاشید ، دیگر آن لباس را نجس می دانستم و یا موقع نماز خواندن در خوابگاه اگر چه روی سجاده نماز می خواندم ، اما از پرزها و موهایی که به هر حال به چادر نمازم می چسبید اجتناب می کردم و به طور کلی اگر لباسی نجس باشد خیلی با احتیاط آن را جا به جا می کنم و از پرزهای آن و یا حتی اگر ذرات گرد و غباری روی آن باشد از آن دوری می کنم .در دانشگاه هم وضعیتم تا حدود زیادی به همین شکل بود و چون این افراد در دانشگاه هم رفت و آمد می کردند آن جا را هم نجس می دانستم و مثلا موقع وضو گرفتن در دانشگاه هم همین مشکل را داشتم . همین طور موقع غذا خوردن در دانشگاه ؛ برای مثال اگر گوشه ای از میز غذا کمی خیس بود و آستین مانتویم به آن برخورد می کرد ، آستین مانتویم را آب می کشیدم و .... و البته من هر هفته روزهای آخر هفته به قم ( خانه ) می آمدم و زمانی که به خانه می آمدم تمام بدن و لباس ها و حتی گاهی اوقات کیف و کفش و مداد و خودکارهایم را هم آب می کشیدم . اما باز هفته بعد وضع به همین منوال بود و دوباره وقتی به خانه می آمدم همه چیز را آب کشی می کردم . اما اواخر سال دوم بود که پدر و مادرم فهمیدند که دچار وسواس شده ام . خلاصه به یک مرکز مشاوره در قم که البته وابسته به حوزه بود مراجعه کردم . در آن جا مرا به یک متخصص اعصاب و روان معرفی کردند . ایشان هم قرص های فلوکستین را برایم تجویز کرد . حدود یک سال این قرص ها را مصرف کردم . در طول مدتی که قرص ها را مصرف می کردم احساس کردم که وضعیتم خیلی بهتر شده و هم به نظر خودم و هم به نظر پدر و مادرم دیگر حالت وسواس در من وجود نداشت و حالتی شبیه گذشته پیدا کرده بودم و دیگر این مسائل تقریبا برایم عادی بود و وسواس نداشتم . خلاصه بعد از یک سال که دوباره به پزشک مراجعه کردم ، ایشان از من خواست تا چند ماه دیگر هم مصرف قرص ها را ادامه دهم و اگر هم چنان وضعیتم خوب بود ، قرص ها را قطع کنم . من هم مدتی مصرف قرص ها را ادامه دادم و البته زودتر از موعدی که دکتر گفته بود ، آنها را قطع کردم . بعدا از قطع قرص ها تا حدود 2-3 ماهی وضعیتم مانند قبل بود، اما بعد از 2-3 ماه احساس کردم که دوباره همان حالات دارد به سراغم می آید و همین اتفاق هم افتاد و به تدریج وسواس در من شدید تر شد . البته چون باز هم با محیط خوابگاه و دانشگاه سروکار داشتم فکر می کردم با تمام شدن درسم و نبودن در محیط خوابگاه و دانشگاه مشکلم هم حل خواهد شد اما الان حدود یک سالی است که درسم تمام شده و دیگر با محیط خوابگاه و دانشگاه در ارتباط نیستم ؛ اما هم چنان مشکل وسواس در من وجود دارد و حتی نسبت به قبل شاید شدیدتر هم شده باشد . البته من در خانه خودمان خیلی راحت ترم . چون در خانه خودمان همه چیز و همه جا پاک است . مثلا دست شویی خانه ما کاملا پاک است ؛ به طوری که اگر برای مثال گوشه لباسم به زمین برخورد کند و تر شود ؛ نمی گویم نجس است . به هر حال در خانه خودمان وضعیتم خیلی بهتر است و خیلی راحت تر هستم و به همه جا دست تر می زنم و اصلا احساس بدی ندارم . البته در آب کشیدن جای نجس یا لباس نجس خیلی مشکل دارم و هم وقت زیاد و هم آب زیادی برای این کار صرف می کنم و در آخر هم انواع و اقسام سوالات برایم پیش می آید که آیا لباسم کاملا پاک شد ؟ آیا به فلان جا آب نپاشید ؟ آیا آن قسمت را آب کشیدم ؟ و هزاران سوال دیگر و خلاصه ذهنم به شدت مشوش می شود . به طوری که همان طور که گفتم اگر لباس نجسی را بشویم و بعد بخواهم لباس و به هر حال زمینی را که لباس را آن جا شسته ام و یا به آن جا آب پاشیده است آب بکشم ، معمولا اضطراب دارم و وقت بسیار زیادی و هم چنین آب زیادی صرف این کار می کنم وگاهی آخر سر هم خیلی اطمینان به پاک شدن آن پیدا نمی کنم و انواع سوالات به ذهنم خطور می کند و ذهنم را مشوش می کند . و یک مسئله دیگر هم که برای من به شدت ایجاد مشکل کرده مسئله برفی است که در زمستان گذشته آمد . با توجه به این که در زمستان گذشته برف شدیدی آمد و من بارها دیدم که افراد مسائل پاکی و نجسی را رعایت نمی کنند و مثلا روی برف گوسفند می کشتند و خونش را رها می کردند و گاهی آدم در جایی قرار می گرفت که مجبور می شد روی این خون ها هم پا بگذارد و خلاصه با این کفش به همه جا می رفت و همه جا به این ترتیب نجس می شد . حتی چند بار اتفاق افتاد که در حالی که برف آمده بود ، از داخل کوچه یمان سگ رد شده بود و به هر حال بعد هم که خواستیم از خانه بیرون برویم ته کفش ها و لاستیک های ماشین با این برف ها برخورد کرد و خلاصه جاهای دیگر را هم نجس کرد و همین طور خیلی اوقات این برف ها و آب و گلی که در خیابان جمع می شد به لباسهایم می پاشید و خلاصه وضعیت طوری بود که همه جا نجس می شد و اگر انسان واقعا می خواست رعایت کند ، خیلی سخت بود و یا حتی غیر ممکن . البته من و هم چنین پدر و مادرم تا جایی که امکان داشت مراقب بودیم و رعایت می کردیم ؛ اما دیگران که مثل ما رعایت نمی کردند و در واقع این برای من مشکل ساز بود . البته زمانی هم که من نامزد کردم زمانی بود که وضعیتم خیلی بهتر شده بود و فکر نمی کردم که دوباره این مشکل برایم ایجاد شود ؛ وگرنه اگر در آن زمان هم مشکلم به این شکل و به این شدت بود مطمئنا ازدواج نمی کردم . چون من اصلا دوست ندارم که با این کارم باعث ناراحتی و سختی دیگران شوم. لطفا در این زمینه مرا راهنمایی بفرمایید .
مسائل مرتبط از این مرجع
- .اقامه نماز مستحب در درون کعبه و بر بام آن منعی ندارد . اقامه نماز واجب یا مستحب بر بام کعبه باید به گونه ای باشد که در تمام حالت نماز، مقداری از فضای بام کعبه روبه روی نمازگزار باشد.
- .اگر کسی میداند چه چیزی نجس است و میداند نماز در جامه نجس باطل است, ولی نمیداند لباس او نجس است و با آن نماز را اقامه کند و بعد از آن بفهمد که جامه او نجس بوده است، نماز او صحیح است , هرچند احتیاط مستحب, اعاده آن است.
- .اگر برای مرد هیچ ساتری در دسترس نیست، م یتواند در حالت ناچاری عورت ها را با گِل و مانند آن بپوشاند و نماز را اقامه کند و احتیاط مستحب , آن است که نماز را با ایماء و اشاره به جای رکوع و سجود، اعاده نماید.
- .کسی که هیچ وسیله پوشاندن عورت, لباس, برگ, کاغذ و مانند آن, ندارد و نامحرمی نیست تا به او نگاه کند, میتواند ایستاده و با اشاره به رکوع و سجود، نماز را اقامه کند و احتیاط مستحب, اعاده آن با رکوع و سجود عادی است و اگر نامحرمی او را میبیند, باید نماز را نشسته اقامه کند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد و برای سجود, سر را قدری پایینتر آورد.
- .اگر آب دهان، آب بینی، عرق، اشک و رطوبت دیگری از حیوان حرام گوشت, مانند گربه , بر بدن یا لباس نمازگزار باشد , د ر حالت تَر بودن، نمیتوان با آن نماز را اقامه کرد و در حالت خشک شدن و برطرف شدن عین آن، نماز صحیح است.
- .زیاد رفتن به مسجد و اقامه نماز در مسجدی که نمازگزار ندارد, مستحب است و نماز همسایه مسجد در غیر مسجد بدون عذر, مکروه است.
- .کسی که ناچار است روی وسیله نقلیه, اعم از حیوان، اتومبیل، چرخ و مانند آن , نماز را اقامه کند، نیز نماز مستحبّی را در حال سوار بودن بخواند, باید آن وسیله غصبی نباشد; وگرنه نماز او باطل است.
- .نمازگزار باید تمام کلمات واجب , اعم از قرائت و ذکر را , صحیح ادا نماید . کسی که قادر بر تلفّظ صحیح نیست , به هر صورتی که میتواند اکتفا نماید و احتیاط مستحب , آن است که نماز را به جماعت اقامه کند, هرچند تسبیحات اربع و ذکرهای واجب دیگر را برابر با عجز خود ادا نماید.
- .مکان نمازگزار نباید به نجاستی آلوده باشد که موجب سرایت به لباس یا بدن وی می شود, به گونه ای که با آن نجاست نمی توان نماز را اقامه کرد، پس اگر مکان نمازگزار نجس شده بود, ولی خشک است و سبب سرایت به بدن یا لباس نمی شود یا اگر سرایت کرده, سبب بطلان نماز نمیشود, مانند خون کمتر از درهم, غیر از خونهایی که ذرّهای از آنها نماز را باطل میکند, یا آلوده شدن دستکش یا جوراب، اقامه نماز در آن مکان اشکال ندارد و احتیاط مستحب آن است که مکان نمازگزار پاک باشد.
- .مکان نماز باید موجب حرکت محسوس نمازگزار نباشد , بنابراین اقامه نماز در هواپیمای سریع که حرکت آن محسوس نیست, با رعایت قبله, صحیح است . اقامه نماز در مکان متحرّک یا لرزان , مانند خرمن گندم و تلّ شن که اضطراب آن محسوس است، نیز در اتومبیل، کشتی، ترن و مانن د آن که مانع آرامش بدن نمازگزارند, باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] چهارم، هرگاه دستمال یا لباس نجسی که می توان با آن عورت را پوشانید در جیب نمازگزار باشد نماز او صحیح است و همچنین سایر اشیاء نجس، ولی احتیاط مستحب اجتناب از آن است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است و از آن جمله است: پوشیدن لباس سیاه و چرک و تنگ و لباس شرابخوار و لباس کسی که از نجاست پرهیز نمیکند و لباسی که تصویر موجود روحدار بر آن نقش بسته باشد و نیز باز بودن دکمههای تنها لباسی که پوشیده و باز بودن دکمههای تمام لباسهایی که پوشیده به طوری که قسمتی از بدن برهنه گردد و دست کردن انگشتری که تصویر موجود روحدار بر آن نقش بسته باشد. مکان نمازگزار مکان نمازگزار هفت شرط دارد: شرط اول: بنا بر احتیاط مستحب مباح باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در حال ایستاده، لباسش عورت او را می پوشاند ولی ممکن است در حال دیگر، مثلاً در حال رکوع و سجود نپوشاند. چنانچه موقعی که عورت او پیدا می شود به وسیله ای آن را بپوشاند نماز او صحیح است. ولی احتیاط مستحب آن است که با آن لباس نماز نخواند.
- [امام خمینی] اگر در حال ایستاده، لباسش عورت او را می پوشاند، ولی ممکن است در حال دیگر مثلا در حال رکوع و سجود نپوشاند، چنانچه موقعی که عورت او پیدا می شود به وسیله ای آن را بپوشاند، نماز او صحیح است. ولی احتیاط مستحب آن است که باآن لباس نماز نخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر لباس در حال ایستادن عورت را می پوشاند ولی ممکن است در حال دیگر مثلا در حال رکوع یا سجود نپوشاند چنانچه موقعی که عورت او پیدا می شود به وسیله ای ان را بپوشاند نماز او صحیح است ولی احتیاط مستحب ان است که با ان لباس نماز نخواند
- [آیت الله اردبیلی] اگر لباس نمازگزار در حال ایستاده عورت او را بپوشاند، ولی امکان داشته باشد که در حال دیگر مثلاً در حال رکوع و سجود نپوشاند، چنانچه قبل از آشکار شدن عورت به وسیلهای آن را بپوشاند، نماز او صحیح است، ولی احتیاط مستحب آن است که با آن لباس نماز نخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شخص در بین نماز بفهمد که عورت او پیداست باید فورا ان را بپوشاند و بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره اعاده نماید ولی اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز عورت او پیدا بوده نمازش صحیح است و همچنین است اگر در اثنای نماز بفهمد که قبلا عورتش پیدا بوده در صورتی که فعلا پوشیده باشد
- [آیت الله سیستانی] شرط دوم : لباس نمازگزار که با آن عورتین خود را میپوشاند باید بنابر احتیاط واجب مباح باشد ، و کسی که میداند پوشیدن لباس غصبی حرام است ، یا اینکه از روی تقصیر حکم مسأله را نداند ، اگر عمداً در آن لباس نماز بخواند ، بنابر احتیاط باطل است . ولی در چیزهائی که به تنهائی عورت را نمیپوشاند ، و همچنین چیزهائی که فعلاً نمازگزار آنها را نپوشیده ، مانند دستمال بزرگ ، یا لنگی که در جیب گذاشته شود اگر چه بشود عورت را با آنها پوشانید ، و همچنین چیزهائی که نمازگزار آنها را پوشیده ولی ساتر مباح دیگری دارد ، در تمام این صور غصبی بودن آنها به نماز ضرری ندارد ، هر چند احتیاط در ترک است .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در حال ایستاده لباسش عورت او را می پوشاند ولی ممکن است در حال دیگر ، مثلاً در حال رکوع و سجود نپوشاند ، چنانچه موقعی که عورت او پیدا می شود ، به وسیله ای آن را بپوشاند ، نماز او صحیح است . ولی احتیاط مستحب آن است که با آن لباس نخواند .
- [آیت الله وحید خراسانی] لباس نمازگزار که به ان ستر عورت می شود باید مباح باشد و کسی که می داند پوشیدن لباس غصبی حرام است یا این که در یاد گرفتن حرمت پوشیدن لباس غصبی کوتاهی کرده اگر عمدا به ان عورت خود را بپوشاند و نماز بخواند نمازش باطل است ولی چیزهایی که به تنهایی عورت را نمی پوشاند و همچنین چیزهایی که فعلا نمازگزار انها را نپوشیده مانند دستمال بزرگ یا لنگی که در جیب گذاشته شده اگر چه بشود عورت را با انها پوشانید در صورتی که به حرکات نماز گزار حرکت نکند غصبی بودن انها موجب بطلان نماز نمی شود هر چند احتیاط در ترک است ولی اگر به حرکات نمازگزار حرکت کند نماز با ان محل اشکال است وهمچنین است چیزهایی که نمازگزار انها را پوشیده ولی به انها ستر عورت نکرده است