اشاره
حرکت سر و دست و مانند آن برای نشان دادن یا فهماندن مطلبی را اشاره گویند. از آن در بابهای صلات، صوم، حج، تجارت، اجاره، وصیّت، نکاح، طلاق، لعان و قضاء سخن رفته است.
وصیت لازم نیست مکتوب یا شفاهی باشد. لذا به هر صورت وصیت کند و آن را به وصی بفهماند حتی اگر با اشاره باشد صحیح است و باید طبق آن عمل شود.
عنوان مسئله:
وصیت لازم نیست مکتوب یا شفاهی باشد. لذا به هر صورت وصیت کند و آن را به وصی بفهماند حتی اگر با اشاره باشد صحیح است و باید طبق آن عمل شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه وصی مصرف وصیت را فراموش کند، وظیفه اش چیست؟
- متوفی با اینکه پدرش زنده است، شخص امینی را وصیّ خود قرار داده، پدرش می گوید پدر ولایت بر فرزند دارد، لذا وصیتنامه قابل اجرا نیست و وصیّ حق دخالت ندارد، حکم شرعی چیست؟
- زنی در حال صحت و ثبات عقل وصیت کرده که برادرم وصی من است و شوهرم وکیل که وصایای مرا بر طبق وصیت نامه عمل کند. وکیل که شوهر زن است می گوید چون من اطلاع نداشتم و بی خبر من وصیت کرده من این وصیت را قبول ندارم و این وصیت باطل است، تکلیف چیست؟
- شخصی وصیت کرده که قرآن او را، به قصد تبرک، همراه او در قبر بگذارند، آیا چنین وصیتی صحیح و لازم العمل است؟
- شخصی زمینی را مورد وصیت قرار داده که وصی با آن حج به جا آورد و وصی حج را به جا آورده است. ولی ورثه از دادن زمین مذکور به وصی امتناع می کنند. تصرف آنان در زمین مذکور چه حکمی دارد؟ و آیا واجب است اجرت مدتی را که دست آنها بوده است بدهند؟
- شخصی وصیت کرد که ثلث مال او را در نماز و روزه و رد مظالم و برگزاری مراسم ترحیم خرج کنند. ولی وصی مقداری بیش از 41 ثلث آن را صرف مراسم ترحیم کرده است. آیا برئ الذمه است یا خیر؟ و آیا وصی یا ناظر می توانند مقداری از ثلث را به عنوان اجرت کاری که می کنند بردارند؟
- دو نفر شریک بوده اند که یکی وصی دیگری بوده است. بعد از فوت شریک که وصی دیگری هم داشته است، شریک ادعا می کند بنابر وصایت سهم متوفی را خریده است. آیا این معامله صحیح است؟
- اگر شخص وصیت کند بعد از مرگ تا زمانی که همسرش زنده است ترکه او را تقسیم نکنند، و بر این اساس وصیت نامه هم تنظیم شده باشد، آیا عمل به این وصیت لازم است؟
- اینجانب وصی برادرم هستم که محصول زمین او را در امور خیریه مصرف کنم. وی سفارش کرده که من نیز همینطور وصیت کنم. ولی خوف آن می رود که به وصیت من عمل نکنند. آیا می توانم آن زمین را فروخته و در امور خیر مصرف کنم؟
- آیا وصیت لازم است در نوشته و امضا باشد، یا زبانی هم کافی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی به صورت شفاهی وصیّ و ناظری برای خود مشخّص نموده، امّا وصیّت نامه کتبی ندارد. آیا اموال او ثلث می‌شود؟ اگر ثلث نمی‌شود، آیا ورثه می‌توانند برای ذخیره اخروی پدر، بخشی از اموال را ثلث قرار دهند؟
- [آیت الله بهجت] کسی به اولاد و دوستان و آشنایان خود وصیّت کرده و مطالبی را شفاهی در زمان حیات گفته از قبیل دفن در مکان معیّن و غیره... و وصیّ معیّن نکرده است. آیاعمل به آن واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] موصی در وصیّت مکتوب خود علاوه بر نصب وصی برای اجرای وصیّت هایش، فردی را هم به عنوان ناظر تعیین کرده، ولی تصریح به اختیارات او نکرده است یعنی مشخص نیست که آیا نظارت او بر کار وصی فقط برای اطلاع از کارهای اوست تا بر خلاف آنچه موصی مقرّر کرده عمل نکند یا آنکه نسبت به اعمال وصی دارای رای و نظر است و کارهای او باید طبق نظر و صلاحدید ناظر صورت بگیرد، اختیارات ناظر در این صورت چگونه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی وصیّت کرد زید وصیّ اوست تا مادامی که فرزند کوچکش بالغ شود، آیا این وصیّت صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] پدرم وصیت نامه ای مکتوب نموده پس از فوت وی دیگر وراث مدعی هستند که وصیت نامه توسط محضر رسمی تنظیم نشده است از این جهت قابل عمل نمی باشد آیا گفتار آنان از نظر شرع صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] د - آیا اگر وصیت شفاهی شرعاً صحیح است باید حتماً به صیغه وصیت آمده باشد یا به هر لفظی که دال بر انتقال خانه برای پس از مرگ به دخترها باشد کافی است؟
- [سایر] آیا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وصیت نامه مکتوب داشتند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی را وصیّ خود کند و بگوید اگر او بمیرد فلان شخص دیگر وصیّ من باشد آیا این وصیت صحیح است ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر میّت تعیین وصی نموده، اما وصیّت به ثلث ننموده باشد، آیا لازم است ثلث او را در کارهای خیر مصرف کنند؟
- [آیت الله بهجت] اگر میّت تعیین وصیّ نموده، امّا وصیّت به ثلث ننموده باشد، آیا لازم است ثلث او را در کارهای خیر مصرف کنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نمی تواند حرف بزند، اگر با اشاره بفهماند که ملک را اجاره داده یا اجاره کرده صحیح است.
- اگر انسان بفهمد کسی او را وصی کرده، چنانچه به اطلاع وصیت کننده برساند که برای انجام وصیت او حاضر نیست، لازم نیست بعد از مردن او به وصیت عمل کند. ولی اگر پیش از مردن او نفهمد که او را وصی کرده، یا بفهمد و به او اطلاع ندهد که حاضر نیست به وصیت عمل کند، باید وصیت او را انجام دهد و اگر وصی به او اطلاع دهد که حاضر به قبول و حمایت نیست ولی او نتواند به دیگری وصیت کند احتیاط مستحب آن است که وصیت را قبول نماید.
- وصی باید بالغ و عاقل و مورد اطمینان باشد. و اگر وصیت کننده مسلمان باشد چنانچه عمل به وصیت موجب استیلاء بر ورثه ای که در این فرض طبعاً مسلمان خواهند بود باشد، لازم است مسلمان باشد.
- اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولیّ، کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولیّ و آن کس هردو اجازه بدهند. و اگر میت وصیت کند و فرزند خود را وصی قرار دهد بنابر احتیاط واجب بر فرزند لازم است طبق وصیت پدر عمل کند و نمی تواند آن را قبول نکند. امّا اگر غیر از فرزند خود کسی را وصی قرار دهد اگر او مطلع شود و در حال حیات و وقتی که او می توانسته وصی دیگر انتخاب کند به او اطلاع دهد که حاضر نیست طبق وصیت او عمل کند مانعی ندارد و الاّ باید طبق وصیت او عمل کند.
- موصی می تواند بعد از وصیت آن را به هم بزند و صریحاً وصیت اول را لغو کند و همچنین می تواند وصیت دیگری در همان مورد بکند مثلاً بعد از آن که در وصیت اول گفته مالی را به کسی بدهند یا فردی را قیّم بچه های خود قرار داده وصیت کند آن مال را به فرد دیگری بدهند یا شخص دیگری قیم باشد ولو به وصیت اول اشاره نکرده باشد وصیت اول باطل و وصیت دوم صحیح است. و همین طور موصی می تواند کاری کند که نافی وصیت قبل باشد مثلاً بعد از وصیت به این که مالی را به شخصی بدهند آن را بفروشد.
- در وکالت لازم نیست صیغه بخوانند، و اگر انسان به دیگری بفهماند که او را وکیل کرده و او هم بفهماند قبول نموده، مثلا مال خود را به کسی بدهد که برای او بفروشد و او مال را بگیرد وکالت صحیح است.
- 1 قسم را باید با زبان و لفظ صریح بیان کرد. 2 قسمی اعتبار دارد که یکی از اسماء خداوند متعال باشد مثل خدا یا الله. 3 اگر به برخی از اوصاف خدای سبحان قسم بخورد که معمولاً از آن صفت خدای سبحان اراده می شود یا قرینه ای به کار ببرد که مراد او را بفهماند قسم صحیح است. 4 شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد قسم او صحیح است ولی کسی که می تواند سخن بگوید قسم او با اشاره صحیح نیست. 5 قسم به مقدسات دیگر مثل قرآن و پیامبر و ائمه اطهار(علیهم السلام) احکام قسم را ندارد.
- اگر امانتدار نشانه های مرگ را در خود ببیند چنانچه ممکن است باید امانت را به صاحب آن یا وکیل او برساند و اگر ممکن نیست باید آن را به مجتهد جامع الشرائط بدهد و در صورتی که وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد، لازم نیست وصیت کند و گر نه باید وصیّت کند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیّات مال و محل آن را بگوید.
- اگر کسی که وصیت کرده بمیرد، وصی نمی تواند دیگری را برای انجام کارهای میت معین کند و خود آن را انجام ندهد، ولی اگر بداند مقصود میت این نبوده که خود وصی آن کار را انجام دهد، بلکه مقصودش فقط انجام کار بوده، می تواند دیگری را از طرف خود وکیل نماید.
- اگر در نماز آیه سجده را بشنود و به اشاره سجده کند نمازش صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نمی تواند حرف بزند اگر با اشاره مقصود خودرا بفهماند برای هرکاری می تواند وصیت کند بلکه کسی هم که می تواند حرف بزند اگر با اشاره ای که مقصودش را بفهماند وصیت کند صحیح است
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که نمی‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره یا کتابت مقصود خود را بفهماند برای هر کاری می‌تواند وصیّت کند، بلکه کسی هم که می‌تواند حرف بزند اگر با کتابت یا اشاره‌ای که مقصودش را بفهماند وصیّت کند صحیح است.
- [آیت الله خوئی] کسی که نمی‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره مقصود خود را بفهماند، برای هر کاری می‌تواند وصیت کند، بلکه کسی هم که می‌تواند حرف بزند اگر با اشاره‌ای که مقصودش را بفهماند وصیت کند صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نمی‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره مقصود خود را بفهماند، برای هر کاری می‌تواند وصیّت کند، بلکه کسی هم که می‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره‌ای که مقصودش را بفهماند وصیّت کند، صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] کسی که نمی‌توانند حرف بزند، اگر با اشاره مقصود خود را بفهماند، برای هر کاری می‌تواند وصیت کند و کسی هم که می‌تواند حرف بزند، اگر در کارهای کوچک و کم ارزش با اشاره‌ای که مقصودش را بفهماند وصیت کند صحیح است، ولی در کارهای بزرگ مثل آن که بخواهد وصیت کند مبلغ زیادی به کسی بدهند، اشاره فائده ندارد.
- [آیت الله سبحانی] کسی که می خواهد وصیت کند با اشاره ای که مقصودش را بفهماند می تواند وصیت کند اگرچه لال نباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که می خواهد وصیّت کند با اشاره ای که مقصودش را بفهماند می تواند وصیّت کند ، اگر چه لال نباشد .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نمی‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره مقصود خود را بفهماند، برای هر کاری می‌تواند وصیّت کند و کسی هم که می‌تواند حرف بزند، اگر در کارهای کوچک وکم ارزش با اشاره‌ای که مقصودش را بفهماند وصیّت کند صحیح است بلکه در کارهای بزرگ هم مثل آن که بخواهد وصیّت کند مبلغ زیادی‌به کسی بدهند اگر اشاره او دلالت بر مقصودش بکند، کفایت می‌کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نمی تواند حرف بزند، اگر با اشاره مقصود خود را بفهماند، برای هر کاری می تواند وصیت کند، ولی کسی که می تواند حرف بزند، بنابر احتیاط اکتفا به اشاره یا نوشته نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که می خواهد وصیت کند می تواند با گفتن یا نوشتن مقصود خود را بفهماند و اگر قادر به سخن گفتن و نوشتن نباشد می تواند با اشاره ای که مقصودش را برساند وصیت کند.