حاکم شرع
حاكم شرع حاكم منصوب از جانب خدا به طور مستقيم يا با واسطه است، بيشترين كاربرد عنوان حاكم شرع در كلمات فقها، فقیه جامع شرایط است. از حدود ولایت حاکم شرع در باب تجارت سخن گفته‌اند.
پدر و جدّ پدری طفل در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند، امّا وصیّ پدر و وصیّ جدّ پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد.
عنوان مسئله:
پدر و جدّ پدری طفل در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند، امّا وصیّ پدر و وصیّ جدّ پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا حاکم شرع در صورتی که پدر و جدّ مرده باشند یا زندهاند امّا در دسترس نیستند، ولایت دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] به فرض اینکه پدر و مادری جوان در یک حادثه رانندگی هر دو نفر با هم فوت کرده و از بین رفته باشند و از مرحومین، طفلی دختر، سه سال و نیمه باقی مانده باشد همچنین پدر بزرگها و مادر بزرگهای پدری و مادری طفل در قید حیات باشند و به فرض اینکه:الف - مادر طفل مذکور معلم شاغل در مدارس خارجش هر بوده و طفل خود را از بدو تولد و در غیبت خود تحت مراقبت مادر خود (جده مادری طفل) قرار میداد و این طفل اکثر عمر خود را تا زمان مرگ پدر و مادرش در خانه جد مادری و در دامان جده مادری نشو و نمو نموده و به جده مادری و اقربای مادری خود مأنوس است و وابستگی شدیدی دارد.ب - این طفل بطور مشهود و مستند نسبت به جد و جده و اقربای پدری خود مأنوس نبوده و گرایشی ندارد و از رفتن به خانه جد پدری خود بسیار ناراضی میباشد و از رفتن امتناع دارد.ج - جد پدری طفل بدون توجه به غبطه و مصلحت طفل و بدون توجه به ضررهای روحی و جسمی که هر لحظه نسبت به طفل پیش بینی می‌شود صرفاً به عنوان ولی قهری او را به زیستن در خانه خود مجبور مینماید و حق ملاقات با طفل را از جد و جده مادری و اقربای مادری طفل سلب مینماید. لذا با عنایت به فرضیات موارد مذکور، استدعا دارد بیان فرمایید: آیا عمل جد پدری مذکور در بند (ج) بر پایه شرع مقدس است؟ و اقربای مادری هیچگونه حق و مسئولیتی در قبال طفل ندارند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا دادگاه اسلامی (قاضی) میتواند پس از بررسیهای لازم و تشخیص نهائی به استناد به مصلحت و غبطه طفل و عاریت حال طفل که میت به جد و جده پدری ندارد حق حضانت او را به طور موقت یا دائم از ولی قهری گرفته و به دیگری (مثلاً جد و جده مادری) واگذار نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا حاکم شرع میتواند دختری که پدر و جدّ او معلوم نیست و دختری که به سنّ بلوغ نرسیده را تزویج کند؟ اگر نتواند نماینده حاکم شرع صیغه عقد را بخواند آیا باطل است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی قسم خورده، آیا پدر تنها میتواند قسم فرزند را به هم بزند، جدّ و حاکم شرع چطور؟ همچنین آیا شوهر میتواند قسم زن را به هم بزند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر سارق، پدر صاحب مال، یا جدّ پدری وی باشد، آیا سرقت مذکور تنها حدّ ندارد، یا هیچ مجازاتی، و لو تعزیر، بر وی جاری نمی شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر سارق، پدر صاحب مال، یا جدّ پدری وی باشد، آیا سرقت مذکور تنها حدّ ندارد، یا هیچ مجازاتی، و لو تعزیر، بر وی جاری نمی شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] دختر باکره بدون اجازه پدر یا جدّ پدری شوهر میکند شرعاتکلیف چیست، آیا عقد باطل است یا اجازه پدر را حاصل کند، در صورتی که اجازه پدر حاصل شود آیا آثار زوجیّت مستقرّ است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان به حمل (در شکم مادر) چیزی را هبه نمود؟ اگر هبه ی مذکور امکان پذیر است، چه کسی باید آن را قبول کند؟ آیا پدر یا جدّ پدری قبل از تولد، بر طفل در شکم مادر ولایت دارد؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد، آیا اهلیّت تملّک حمل، منوط به زنده متولّد شدن آن است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدری بخاطر ولایت شرعیه ای که بر فرزند نابالغ خود دارد، معامله ای با مال پسر بکند و پسر بعد از بلوغ مدعی غبن در معامله شود و پدر بگوید مصلحت بود که معامله کردم و غبنی صورت نگرفته، قول کدام یک مقدم است.حکم صورتی را که پدر مرحوم شده باشد بیان فرمایید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- پدر و جدّ پدری و حاکم شرع (اگر پدر و جدّ پدری نباشند) می‌توانند برای محرم شدن، زنی را به عقد پسر کوچک خود درآورند، و نیز می‌توانند دختر کوچک خود را برای محرم شدن بهعقد کسی در آورند، چه عقد دائم و چه عقد موقّت.
- پدر و جد پدری دیوانه اگر مصلحت باشد می‌توانند زن او را طلاق بدهند امّا اگر همسر دائمی برای صغیر عقد کرده باشند نمیتوانند او را طلاق دهند.
- پدر و جدّ پدری می‌توانند برای فرزند غیر رشید خود همسر اختیار کنند و بعد از آنکه آن طفل رشید گردید نباید آن را به هم بزند مگر اینکه مفسدهای داشته باشد، و مخارج و مهریّه زن به عهده پسر میباشد، ولی اگر در حال عقد، طفل مالی نداشته باشد، مهر به عهده ولیّ اوست.
- هرگاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کردهاند به طوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند خوف آن برود که مال یا جانی تلف شود می‌توانند آن مال را بفروشند و به مصرفی که به مقصود وقف کننده نزدیکتر است برسانند.
- دختری که رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص میدهد، چنانچه باکره باشد، باید با اجازه پدر ازدواج نماید، ولی اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و پدر مخالفت کند، اجازه او شرط نیست. همچنین اگر به پدر یا جدّ پدری دسترسی نباشد یا دختر قبلاً شوهر کرده و بکارتش از بین رفته باشد، اجازه پدر لازم نیست. عیوبی که بخاطر آن میتوان عقد را بر هم زد:
- اگر مسجد خراب شود فروختن آن و درب و پنجره و چیزهای دیگر آن بدون اذن حاکم شرع جایز نیست و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد می‌توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه می‌توانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- مالی را که انسان در صندوق شخصی خود پیدا میکند اگر شک داشته باشد که مال خود اوست یا نه، مال خود اوست و اگر یقین داشته باشد که مال خود او نیست مجهول المالک است و باید با اذن حاکم شرع به مصرف برسد، و در صندوق بانکها و مانند آن چنانچه مبلغی زیاد بیاید، اگر معلوم باشد که از غیر بانک است و مالک آن معلوم نباشد نیز مجهول المالک است که باید با اذن حاکم شرع به مصرف برسد.
- استفاده از مال کسی که انسان میداند دزد یا رباخوار است یا خمس نمیدهد و مانند اینها، در صورتی که نداند چیزی که در آن تصرّف میکند از مال حرام است اشکال ندارد، و اگر بداند چیزی که در آن تصرّف میکند از مال حرام است تصرّف او جایز نیست، بنابراین زن و اولاد یا مهمان کسی که لاابالی در مال مردم است می‌توانند از مال او استفاده کنند، مگر اینکه بدانند آن مال حرام است، و اگر مجبور باشند که از آن استفاده کنند باید از حاکم شرع اجازه بگیرند.
- اگر کسی بگوید که میّت وصیّت کرده فلان مبلغ به من بدهند یا بگوید من وصی میّتم که مال او را به مصرفی برسانم یا میّت مرا قیّم بچههای خود قرار داده، چنانچه از گفته او اطمینان حاصل شود باید به او بدهند و اگر اطمینان حاصل نشود باید مراجعه به حاکم شرع شود.
- اگر میّت اولاد داشته باشد، هر کدام از پدر و مادر یک ششم مال را میبرند مگر در سه صورت: اوّل: صورتی که وارث میّت پدر و مادر و یک دختر باشد که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را میبرد به شرطی که میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مال را شش قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت میبرد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت میکنند یک قسمت را پدر و سه قسمت را دختر میبرد. دوّم: صورتی که وارث میّت پدر یا مادر و یک دختر باشند که در این صورت مال را چهار قسمت میکنند یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر میبرد. سوّم: صورتی که وارث میّت فقط پدر یا مادر و چند دختر باشند که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند یک قسمت را پدر یا مادر و چهار قسمت را دخترها به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند. ارث دسته دوّم: جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ و برادر و خواهر میّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث میبرند، در صورتی که از دسته اوّل کسی نباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پدر و جدّ پدری طفل در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند امّا وصی پدر و وصی جدّ پدری و مجتهد جامع الشرائط فقط در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] پدر و جدّ پدری طفل د رصورتی می توانند مال طفل را بفروشد که برای او مفسده نداشته باشد بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند امّا وصیّ پدر و وصیّ جدّ پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می توانند مال طفل را بفروشد که مصلحت طفل درآن باشد .
- [آیت الله سبحانی] پدر و جد پدری طفل در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که برای او مصلحتی باشد و همچنین است وصی پدر و وصی جد پدری و حاکم شرع در صورتی می توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد.
- [آیت الله بهجت] پدر و جد پدری طفل، در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .پدر و جدّ پدری , در صورتی می توانند با مال طفل داد و ستد کنند که برای او مفسده نداشته باشد, هرچند رعایت مصلحت بهتر است. وصیّ پدر, نیز وصیّ جدّ و حاکم شرع , فقط در صورت مصلحت طفل , می‌توانند با مال وی معامله کنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . پدر و جد پدری طفل اگر برای طفل مفسدهای نداشته باشد، و نیز وصی پدر و وصی جد پدری اگر برای طفل مصلحت باشد، می‌توانند مال طفل را بفروشند، مجتهد عادل هم با نبودن ولیّ و با رعایت مصلحت میتواند مال دیوانه یا طفل یتیم یا مال کسی را که غایب است بفروشد.
- [آیت الله بروجردی] پدر و جد پدری طفل و نیز وصی پدر و وصی جد پدری می‌توانند مال طفل را بفروشند، مجتهد عادل هم میتواند مال دیوانه یا طفل یتیم یا مال کسی را که غائب است بفروشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] پدر و جد پدری طفل و نیز وصی پدر و وصی جد پدری طفل که او را قیم بر صغیر قرار داده اند می توانند مال طفل را بفروشند و بنابر احتیاط واجب معامله به مصلحت طفل باشد و مجتهد عادل هم در صورت نبودن پدر و جد پدری و وصی ان دو می تواند مال یتیم را در صورتی که به مصلحت او باشد بفروشد و همچنین مال دیوانه و غایب را در صورتی که ضرورت اقتضا کند
- [آیت الله سیستانی] پدر وجدّ پدری طفل ، و نیز وصیّ پدر و وصیّ جدّ پدری بر طفل می‌توانند مال طفل را بفروشند ، و در صورت نبودن همه آنها مجتهد عادل هم در صورتی که مصلحت اقتضا کند میتواند مال دیوانه ، یا طفل یتیم ، یا مال کسی را که غائب است بفروشد .
- [آیت الله اردبیلی] پدرِ طفل، جدّ پدری او و وصیّ آنها و همچنین حاکم شرع در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد. حکم دیوانهای که قبل از بلوغ دیوانه بوده و جنون او تا بعد از بلوغ ادامه داشته است نیز همین است.