اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد، و اگر شرط نکند می‌تواند او را به همان مقداری که اجاره کرده است،... - رساله آیت الله مظاهری

رساله عملیه آیت الله مظاهری
آدرس: http://www.almazaheri.org

اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد، و اگر شرط نکند می‌تواند او را به همان مقداری که اجاره کرده است، به دیگری اجاره دهد.

عنوان مسئله:

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

کسی‌ که‌ خودش‌ روزه قضا دارد آیا می‌تواند برای‌ گرفتن‌ روزه میّت‌ اجیر شود؟
زنی که همسرش عمداً روزه نمی‌گیرد، آیا می‌تواند برای او ناهار درست کند؟ و آیا این کار اشکال شرعی دارد و اعانت بر اثم به حساب می‌آید یا می‌تواند از این کار سر باز زند؟
اگر انسان به کسی قول دهد که برای او کاری را انجام دهد و آن کار هم مستحب یا نهایتاً مباح باشد، ولی پدر وی او را از انجام آن کار منع نماید، در اینجا باید از حرف پدر اطاعت کند و خلف وعده کند یا اینکه به حرف پدر توجهی نکند و قول و وعده اش را عملی سازد ؟
اگر انسان از پیش‌گویی منجّمین اطمینان حاصل کند که فردا اول ماه است، آیا می‌تواند به این اطمینان عمل نماید؟
چگونه انسان می‌تواند قلباً درک کند، کاری را که دارد انجام می‌دهد، خیر است و رضای خدا در آن است؟
اگر زنی‌ پولی‌ به‌ دست‌ آورد در اثر کار کردن‌، آیا خمس‌ آن‌ را همان‌ موقع‌ باید بدهد یا این‌ که‌ می‌تواند تا پایان‌ سال‌ خمسی‌ صبر کند؟
منظور از تقدیرات الهی چیست و تسلیم بودن در برابر تقدیرات الهی چگونه است؟ آیا تقدیرات الهی برای انسان ثابت است یا انسان می‌تواند با دعا تقدیرات الهی را تغییرداده و آن را آن گونه که خود بخواهد رقم بزند؟!
اگر کسی بخواهد در خارج از شهر خود اعتکاف کند؛ به طور مثال در مکه مکرمه و از ساکنین مکه نباشد و قصد ده روز هم نکند، آیا حتماً باید نذر روزه کرده باشد؟ یا به صورت دیگری می‌تواند معتکف شود؟
شخصی مقداری کفّاره روزه بدهکار است، آیا می‌تواند مبلغ کفاره را بر اساس پول گندم محاسبه کند و با آن پول، مرغ، گوشت و یا خوراکی دیگری که فقیر به آن نیاز دارد بخرد و به فقیر بپردازد؟
اگر مادر یا پدر انسان امر به کاری کردند آیا باید ابتدا آن کار را انجام داد یا نماز اول وقت را به جا آورد؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله سبحانی] آیا می توان در ضمن عقد اجاره شرط نمود که اگر اجیر در فلان مدت کار را به اتمام نرساند مبلغ یک میلیون تومان را به موجر قرض الحسنه بدهد؟
[آیت الله خامنه ای] آیا انسان می‌تواند برای ختم قرآن به نیابت از میّت اجیر شود در حالی که قبل از اجاره بخشی از آن را بدون نیت قرائت کرده و از این به بعد نسبت به قبل و بعد، نیت نیابت کند؟
[آیت الله مکارم شیرازی] اگر مستأجر در ضمن عقد اجاره (مثلاً یک ساله) شرط کند که پس از پایان مدّت اجاره، موجر مبلغ اجاره را افزایش ندهد، و حقّ اخراج او را نداشته باشد، و هر ساله آن محل را به مبلغ مذکور به وی اجاره دهد؛ بفرمایید : الف) آیا این شرط صحیح است؟ یا چون مطابق این شرط، مستأجر پس از پایان مدّت اجاره در هر سال، می‌تواند موجر را ملزم به ایجاب برای سال بعد کند و معلوم نیست مستأجر تا چند بار می‌خواهد مالک را ملزم به این کار کند، شرط مذکور به نوعی مجهول و فاسد است؟ ب) در صورت صحیح بودن شرط، آیا با توجّه به نرخ بالای تورّم و سقوط قابل توجّه ارزش پول، خصوصاً پس از گذشت سال‌های متمادی؛ آیا مالک می‌تواند در قرارداهای بعدی به میزان تورّم، بر اجاره بیافزاید، یا این که شرط مذکور مانع است؟
[سایر] آیا زن می‌تواند در ضمن عقد ازدواج، شرط کند که شوهر او همسر دوم اختیار نکند؟
[سایر] آیا زن می‌تواند در ضمن عقد ازدواج، شرط کند که شوهر او همسر دوم اختیار نکند؟
[آیت الله مکارم شیرازی] آیا فوت مستاجر یا اجیر در اجاره ی نفس قبل از اتمام مدت اجاره تاثیری در عقد اجاره دارد؟
[آیت الله مکارم شیرازی] اجاره ی مجدد عین مستاجره توسط مستاجر و اجاره ی مجدد عمل توسط اجیر صحیح است؟
[سایر] کسی که مقداری روزه قضا دارد و نمی‌تواند آنها را به جا آورد، می‌تواند در این مورد کسی را اجیر کند؟
[آیت الله نوری همدانی] کسی که برای حجّ اجیر می‌شود، اگر شرط کند که مثلاً برای طواف نساء یا یک عمل دیگری که نیابت بردار نیست نایب می‌گیرم، آیا شرط نافذ است و می‌تواند عمل نماید یا خیر؟
[آیت الله نوری همدانی] کسی که برای حجّ اجیر می‌شود، اگر شرط کند که مثلاً برای طواف نساء یا یک عمل دیگری که نیابت بردار نیست نایب می‌گیرم، آیا شرط نافذ است و می‌تواند عمل نماید یا خیر؟

مسائل مرتبط از این مرجع

اگر چیزی را اجاره کند و صاحب آن با او شرط کند که فقط خود او از آن استفاده نماید، مستأجر نمی‌تواند آن را به دیگری اجاره دهد، و اگر شرط نکند می‌تواند آن را به دیگری اجاره دهد. ولی اگر بخواهد به زیادتر از مقداری که اجاره کرده آن را اجاره دهد، باید در آن کاری - مانند تعمیر و سفیدکاری - انجام داده باشد.
اگر با اجیر شرط کنند که عمل را به طور مخصوصی انجام دهد، اجیر باید همانطور به جا آورد و اگر طبق شرط عمل نکند ذمّه میّت بری می‌شود امّا اجیر حقّ گرفتن اجرت را ندارد.
اگر ولی یا قیّم بچّه مال او را اجاره دهد، یا خودِ او را اجیر دیگری نماید اشکال ندارد، و اگر مدّتی از زمان رشید شدن او را جزو مدّت اجاره قرار دهد، بعد از آنکه بچّه رشید شد می‌تواند بقیّه اجاره را به هم بزند، ولی هرگاه طوری بوده که اگر مقداری از زمان رشید بودن بچّه را جزو مدّت اجاره نمی‌کرد بر خلاف مصلحت بچّه بود، نمی‌تواند اجاره را به هم بزند.
چیزی را که منفعتش مال انسان است، مثلاً آن را اجاره کرده، می‌تواند عاریه بدهد، ولی اگر آن چیز تلف شود ضامن است، مگر اینکه شرط کرده باشند که بتواند آن را به دیگری بدهد.
اگر با اجیر شرط نکنند که نماز را با چه مقدار از مستحبّات آن بخواند، باید مقداری از مستحبّات نماز را که معمول است به جا آورد.
جعاله آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام می‌دهند مال معیّنی بدهد. مثلاً بگوید هر کس گمشده مرا پیدا کند ده تومان به او می‌دهم، و به کسی که این قرار را می‌گذارد جاعل، و به کسی که کار را انجام می‌دهد عامل می‌گویند، و فرق بین جعاله و اینکه کسی را برای کاری اجیر کنند این است که در اجاره بعد از قرارداد، اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده، اجرت را به او بدهکار می‌شود ولی در جعاله عامل می‌تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهکار نمی‌شود.
کسی را که برای انجام عملی مثلاً نمازهای میّت اجیر کرده‌اند اگر پیش از تمام کردن نماز بمیرد، اجاره باطل می‌شود و باید به مقداری که آن عمل را انجام نداده است، ورثه از اصل مال اجیر به موجر بدهند و اگر مال نداشته باشد چیزی بر ورثه نیست و همچنین است اگر اجیر خودش هم نماز قضا داشته باشد.
اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار می‌گیرد به عمله بدهد زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد. ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد زیادی آن بر او حلال می‌باشد.
انسان می‌تواند برای بعضی از کارهای مستحبّی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان‌علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود و نیز می‌تواند کار مستحبّی را انجام دهد به نیابت زندگان یا مردگان و یا ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
انسان می‌تواند مقداری پول به کسی بدهد که در شهر دیگر کمتر بگیرد ولی عکس آن )یعنی مقداری پول بدهد که در شهر دیگر زیادتر بگیرد( جایز نیست.

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله سیستانی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند ، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد ، مگر به نحوی که در مسأله قبلی گذشت ، و اگر شرط نکند ، می‌تواند او را به دیگری اجاره دهد ، ولی چیزی که بابت اجاره او می‌گیرد باید در قیمت بیشتر از اجرتی که برای اجیر قرار داده است نباشد . و همچنین است اگر خودش اجیر کسی شود و برای انجام آن عمل ، شخص دیگری را به کمتر اجاره نماید ، ولی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد ، می‌تواند دیگری را به کمتر اجاره نماید .
[آیت الله بروجردی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد، نباید زیادتر بگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می‌تواند زیادتر بگیرد.
[آیت الله خوئی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد مگر به نحوی که در مسألة قبلی گذشت. و اگر شرط نکند، چنان‌چه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد باید زیادتر نگیرد، و اگر به چیز دیگری اجاره دهد می‌تواند زیادتر بگیرد. و همچنین است اگر خودش اجیر کسی شود و برای انجام آن عمل شخص دیگری را به کمتر اجاره نماید ولی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد می‌تواند دیگری را به کمتر اجاره نماید.
[آیت الله علوی گرگانی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند، چنانکه او را به چیزی که اجرت او قرار داده‌اجاره دهد، باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می‌تواند زیادتر بگیرد.
[آیت الله اردبیلی] در (اجاره اشخاص) کسی که اجاره می‌کند (مستأجر) و کسی که مورد اجاره قرار می‌گیرد (اجیر) و مال التّجاره (اجرت) نام دارد؛ حال اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند و اطلاق اجاره هم منصرف به این نباشد که برای خود انسان کار کند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرارداده اجاره دهد، باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می‌تواند زیادتر بگیرد.
[آیت الله نوری همدانی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای انسان کار کند ، نمی شود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند ، باید به زیادتر از آنچه که او را اجاره کرده اجاره ندهد ، خواهد به همان جنس اجاره دهد یا بغیر جنسی که اجاره کرده .
[آیت الله فاضل لنکرانی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند یا اجاره منصرف به این معنی باشد نمی شود او را به دیگری اجاره داد، و اگر شرط نکند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد، نباید زیادتر بگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می تواند زیادتر بگیرد.
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر اجیر با مستأجر شرط کند که تنها اجیر او باشد، مستأجر نمی‌تواند او را به دیگری اجاره دهد و اگر شرط نکند، می‌تواند؛ ولی اگر مال‌الاجاره دوم از همان جنس مال‌الاجاره اوّل باشد نباید زیادتر بگیرد؛ بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر به چیز دیگری هم اجاره دهد نباید ارزش بیشتری داشته باشد. همچنین است کسی که انجام عملی مانند دوختن یک لباس را برای دیگری تعهّد کرده است در صورتی که از نظر اجاره‌کننده خصوصیتی در کار این اجیر نباشد می‌تواند دیگری را برای انجام این کار اجیر کند؛ ولی نمی‌تواند او را به کمتر اجاره نماید، بلی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد می‌تواند برای اتمام کار، دیگری را به کمتر اجاره نماید و اگر اجاره‌کننده به جهت امتیازی که در دوختن این خیاط معتقد بوده پارچه را نزد او آورده، خیاط نمی‌تواند کار را به دیگری واگذار کند.
[آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند؛ نمی شود او را به دیگری اجاره داد مگر به نحوی که در مسأله قبلی گذشت و اگر شرط نکند؛ چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد؛ باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد؛ می تواند زیادتر بگیرد و همچنین است اگر خودش اجیر کسی شود و برای انجام آن عمل شخص دیگری را به کمتر اجاره نماید؛ ولی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد می تواند دیگری را به کمتر اجاره نماید.
[آیت الله وحید خراسانی] اگر غیر خانه و دکان و کشتی و اجیر و همچنین بنابر احتیاط واجب اطاق و اسیاب چیز دیگری را اجاره کند و مالک با او شرط نکند که به غیر اجاره ندهد اگر چه به بیشتر از مقداری که اجاره کرده ان را اجاره دهد اشکال ندارد

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین