خیار عیب
خیار عیب از انواع خیارات در بیع است. از آن در باب تجارت سخن گفته اند.
ششم ان که در جنس یا عوض ان عیبی باشد و ان را خیار عیب گویند
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی مبلغی ارز به فردی بدهد که عوض ان را به قیمت دولتی یا ازاد پول ایرانی بگیرد چه حکمی دارد
- شخصی در حج به عوض تقصیر در عمره تمتع یک مو از بدن کنده است و الان که متوجه شده است ایا حج او اشکال دارد یا نه و در صورتی که مرتکب خلاف شده باشد تکلیف چیست
- کسی در شوط ششم طواف نجاستی در بدن دیده و یقین کرده که از شوط های قبل این نجاست در بدن او بوده است بدون توجه به مساله طواف را تکمیل کرده و بعدا بدن را تطهیر نموده و طواف را اعاده کرده است و عمره را تمام کرده است ایا عمل او صحیح است یا خیر
- زنی با شوهرش که یک دور طواف را انجام داده بود نیت طواف کرد و با او ادامه داد و بعد از شوط اخر مرد که شوط ششم زن است او به جای این که یک شوط دیگر بیاورد تا طوافش کامل شود طواف را از سر گرفت ایا طواف اول و دوم زن چگونه است
- کسی بعد از اتمام شوط ششم سعی در صفا گمان تمام شدن هفت شوط را کرد و تقصیر نمود ولی فورا به او گفتند که باید یک شوط دیگر بیاوری او هم انجام داد و بعد بار دیگر تقصیر نمود ایا عمل او صحیح است یا خیر و کفاره دارد یا نه
- کسی که در شوط ششم طواف خود را رها کرد و نتوانست ادامه دهد و دیگری بجای او بقیه را بجا اورد ولیکن نماز طواف را خودش خواند و بعدا متوجه شد که استراحت در خلال طواف به طواف ضرر نمی رساند و او با استراحت می توانست خودش طواف خود را تمام نماید اکنون تکلیف او چیست
- زنی که عادت ماهانه اش مثلا شش روز بوده است در حال عادت زنانه برای عمره تمتع محرم می شود و در روز هشتم ذی حجه که روز ششم عادت او است پاک می گردد و غسل می کند و اعمال عمره تمتع را انجام می دهد و برای حج تمتع محرم می شود ولی ظهر روز نهم در عرفه لک می بیند و نمی داند که ایا ادامه دارد تا پس از ده روز تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلی او صحیح باشد یا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع می شود تا حکم حیض را داشته باشد وظیفه او چیست و در همین فرض اگر در مشعر لک دید چه کند
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] خیار عیب چیست و چه کاربردی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که مشتری از عیب کالا مطلع بوده ولی هنگام خرید آن را فراموش نماید آیا خیار عیب دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا اسقاط خیار، عیب خارج از حد متعارف را نیز شامل می شود؟
- [آیت الله بهجت] دختری که هنگام عقد نقص و عیبی دارد غیر عیوبی که موجب فسخ می شود و زوج نمی دانسته و ضمن عقد، سلامت از آن عیب ذکر نشده، هر چند عقد مبنی بر سلامت از این عیوب است که شرط لبّی است ، آیا زوج حقّ خیار فسخ دارد؟
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی را به واسطه عیبی در او هست در نزد شخصی که عیب او را میداند غیبت کنند آیا این غیبت حرام است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در خیار عیب، هرگونه تغییر یا تصرفی موجب سقوط حق رد است یا تصرف و تغییری که موجب نقص مالیت یا کاهش رغبت شود؟
- [آیت الله سیستانی] اگر عوض در بیع کاملا بدست بایع نرسد آیا خیار دارد یا خیر ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی زمین خود را برای کسی هبه میکند به شرط عوض، موهوب له عوض را تأدیه نمیکند آیا وارث واهب حقّ خیار فسخ را دارد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر جنسی را نقداً مصالحه کند چنانچه در پرداختن عوض تأخیر نماید آیا می تواند از خیار تاخیر استفاده کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا بعد از ظاهر شدن عیب در جنس فروخته شده، خریدار می تواند جنس را به قیمت معیب از فروشنده مطالبه کند؟ و اگر در این معامله فروشنده دروغ بگوید یا قسم دروغ بخورد، معامله چه صورتی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در چهار صورت خریدار به واسطه عیبی که در مال است نمی تواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت بگیرد اول ان که موقع خریدن عیب مال را بداند دوم ان که به عیب مال راضی شود سوم ان که در وقت معامله بگوید اگر مال عیبی داشته باشد پس نمی دهم و تفاوت قیمت هم نمی گیرم چهارم ان که فروشنده در وقت معامله بگوید این مال را با هر عیبی که دارد می فروشم ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید مال را با این عیب می فروشم و بعد معلوم شود عیب دیگری هم دارد خریدار می تواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد و در صورتی که نتواند پس دهد تفاوت قیمت بگیرد
- اگر فروشنده بفهمد در عوض مشخص خارجی که مالش را به ان فروخته عیبی است چنانچه ان عیب پیش از معامله در عوض بوده و او نمی دانسته می تواند معامله را به هم زده و ان عوض را به صاحبش برگرداند و چنانچه از جهت تغییر یا تصرف مانع از رد نتواند برگرداند می تواند تفاوت قیمت سالم و معیوب را به دستوری که در مساله پیش گذشت بگیرد
- اگر مرد بعد از عقد بفهمد که زن یکی از هفت عیبی را که ذکر می شود دارد می تواند عقدرا به هم بزند اول دیوانگی دوم مرض خوره سوم مرض برص پیسی چهارم کوری پنجم زمین گیر یا شل بودن مگر این که شلی او طوری باشد که عرفا عیب شمرده نشود ششم افضاء یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غایط او یکی شده باشد هفتم ان که گوشت یا استخوانی در فرج او باشد که مانع نزدیکی شود
- هرگاه بعد از خریدن جنس عیب ان را بفهمد اگر چه فروشنده حاضر نباشد می تواند معامله را به هم بزند و همچنین است حکم در سایر خیارات
- اگر بعد از معامله و پیش از تحویل دادن مال عیبی در ان پیدا شود خریدار می تواند معامله را به هم بزند و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل دادن عیبی پیدا شود فروشنده می تواند معامله را به هم بزند ولی اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند جایز نیست
- اگر طلا یا نقره را چه پول باشد و چه غیر پول سلف بفروشد و عوض ان را طلا یا نقره بگیرد چه پول باشد و چه غیر پول معامله باطل است ولی اگر جنس یا پولی را که از جنس طلا و نقره نیست سلف بفروشد و عوض ان را جنس یا طلا یا نقره بگیرد چه پول باشد و چه غیر پول معامله صحیح است
- دوم ان که طرف معامله در بیع یا غیر ان مغبون شده باشد و این خیار را خیار غبن گویند
- هفتم ان که معلوم شود مقداری از جنسی را که معامله نموده اند مال دیگری است که اگر صاحب ان به معامله راضی نشود طرف دیگر می تواند معامله را به هم بزند یا عوض ان مقدار را چنانچه پرداخته باشد پس بگیرد و این دو صورت دارد ان که ان مقدار کسر مشاع باشد و این صورت مورد خیار شرکت است ان که ان مقدار مفروز جدا باشد و این صورت مورد خیار تبعض صفقه است
- معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد در مال خودش باطل است و اگر معامله با ولی باشد و بچه نابالغ ممیز فقط صیغه معامله را جاری سازد معامله صحیح است و اگر جنس یا پول مال دیگری باشد و ان بچه وکاله از صاحبش ان مال را بفروشد یا به ان پول چیزی بخرد معامله صحیح است هر چند بچه ممیز مستقل در تصرف باشد و اگر طفل فقط وسیله باشد که جنس و عوض ان را به دو طرف معامله برساند اگر چه ممیز نباشد اشکال ندارد ولی باید فروشنده و خریدار یقین یا اطمینان داشته باشند که طفل جنس یا عوض را به صاحب ان می رساند
- اگر پیش از تمام شدن ماه یازدهم گاو و گوسفند و شتری را که دارد با چیز دیگر عوض کند یا نصابی را که دارد با مقدار نصاب از همان جنس عوض نماید مثلا چهل گوسفند بدهد و چهل گوسفند دیگر بگیرد زکات بر او واجب نیست
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، نمیتواند معامله را به هم بزند، یا تفاوت قیمت بگیرد: اوّل: موقع خریدن عیب مال را بداند. دوم: به عیب مال راضی شود. سوم: در وقت معامله بگوید اگر مال عیبی داشته باشد، پس نمیدهم و تفاوت قیمت هم نمیگیرم. چهارم: فروشنده در وقت معامله بگوید این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم ولی اگر عیبی را معیّن کند و بگوید مال را با این عیب میفروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معیّن نکرده مال را پس دهد و در صورت تغییر تفاوت قیمت بگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در چهار صورت اگر مال عیبی داشته باشد نمی توان معامله را بهم بزند، یا تفاوت قیمت بگیرد: اول: موقع خریدن، عیب مال را بداند. دوّم: به عیب مال راضی شود. سوم: در وقت معامله بگوید: اگر مال عیبی داشته باشد، پس نمی دهم و تفاوت قیمت هم نمی گیرم. چهارم: فروشنده در وقت معامله بگوید: این مال را با هر عیبی که دارد می فروشم ولی اگر عیبی را معیّن کند و بگوید مال را با این عیب می فروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار می تواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد یا تفاوت بگیرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در چهار صورت خریدار به واسطه عیبی که در مال است، نمیتواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت بگیرد: اول آنکه موقع خریدن عیب مال را بداند. دوم به عیب مال راضی شود. سوم در وقت معامله بگوید: اگر مال عیبی داشته باشد پس نمیدهم، و تفاوت قیمت هم نمیگیرم. چهارم فروشنده در وقت معامله بگوید: این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم، ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید: مال را با این عیب میفروشم؛ و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد، و اگر پسدادن آن ممکن نیست، تفاوت قیمت بگیرد.
- [آیت الله مظاهری] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد نمیتواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت بگیرد: اوّل: موقع خریدن عیب مال را بداند. دوّم: به عیب مال راضی شود. سوّم: در وقت معامله بگوید اگر مال عیبی داشته باشد پس نمیدهم و تفاوت قیمت هم نمیگیرم. چهارم: فروشنده در وقت معامله بگوید این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم، ولی اگر عیبی را معیّن کند و بگوید مال را با این عیب میفروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معیّن نکرده مال را پس دهد یا تفاوت بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، نمیتواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت را بگیرد: اوّل:آن که هنگام خریدن، عیب مال را بداند. دوم:به عیب مال راضی شود. سوم:در وقت معامله بگوید: (اگر مال عیبی داشته باشد پس نمیدهم و تفاوت قیمت هم نمیگیرم). چهارم:فروشنده در وقت معامله بگوید: (این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم)؛ ولی اگر عیبی را معیّن کند و بگوید: (مال را با این عیب میفروشم) و معلوم شود عیب دیگری نیز دارد، خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معیّن نکرده، مال را پس بدهد یا تفاوت بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، نمیتواند معامله را به هم بزند، یا تفاوت قیمت بگیرد:اوّل:آن که موقع خریدن عیب مال را بداند.دوم:به عیب مال راضی شود.سوم:در وقت معامله بگوید:اگر مال عیبی داشته باشد، پس نمیدهم و تفاوت قیمت هم نمیگیرم.چهارم:فروشنده در وقت معامله بگوید:این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم، ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید:مال را با این عیب میفروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده، مال را پس دهد، یا تفاوت قیمت بگیرد.
- [امام خمینی] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد نمی تواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت بگیرد: اول: آنکه موقع خریدن عیب مال را بداند. دوم: به عیب مال راضی شود. سوم: در وقت معامله بگوید اگر مال عیبی داشته باشد پس نمی دهم و تفاوت قیمت هم نمی گیرم. چهارم: فروشنده در وقت معامله بگوید این مال را با هر عیبی که دارد می فروشم، ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید مال را با این عیب می فروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار می تواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد یا تفاوت بگیرد.
- [آیت الله بهجت] در چهار صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، نمیتواند معامله را بههم بزند، یا تفاوت قیمت بگیرد: 1 موقع خریدن، عیب مال را بداند؛ 2 به عیب مال راضی شود؛ 3 در وقت معامله بگوید، اگر مال عیبی داشته باشد، پس نمیدهم و تفاوت قیمت هم نمیگیرم؛ 4 فروشنده در وقت معامله بگوید، این مال را با هر عیبی که دارد میفروشم؛ ولی اگر عیبی را معین کند و بگوید مال را با این عیب میفروشم و معلوم شود عیب دیگری هم دارد، خریدار میتواند برای عیبی که فروشنده معین نکرده مال را پس دهد، یا تفاوت بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن جنس، عیبی در آن پیدا شود، مشتری می تواند معامله را فسخ کند، همچنین اگر در عوض آن جنس بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن عیبی پیدا شود فروشنده می تواند معامله را به هم زند.
- [آیت الله بهجت] اگر فروشنده بفهمد در عوضی که گرفته عیبی هست، چنانچه آن عیب پیش از معامله در عوض بوده و او نمیدانسته، میتواند معامله را بههم بزند، یا مابهالتفاوت قیمت سالم و معیوب را بگیرد.