حق خیار
خیار از الفاظی است که در بیع کاربرد زیادی دارد. از این عنوان در باب تجارت سخن رفته است.
دختری که هنگام عقد نقص و عیبی دارد غیر عیوبی که موجب فسخ می شود و زوج نمی دانسته و ضمن عقد، سلامت از آن عیب ذکر نشده، هر چند عقد مبنی بر سلامت از این عیوب است که شرط لبّی است ، آیا زوج حقّ خیار فسخ دارد؟
در خیار فسخ تأمل است و اگر پس از فهمیدن زوج به آن راضی شد، دیگر حقّ ردّ ندارد.
در خیار فسخ تأمل است و اگر پس از فهمیدن زوج به آن راضی شد، دیگر حقّ ردّ ندارد.
عنوان سوال:
دختری که هنگام عقد نقص و عیبی دارد غیر عیوبی که موجب فسخ می شود و زوج نمی دانسته و ضمن عقد، سلامت از آن عیب ذکر نشده، هر چند عقد مبنی بر سلامت از این عیوب است که شرط لبّی است ، آیا زوج حقّ خیار فسخ دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زوج و زوجه ای که مدّت هشت سال است با هم زندگی نموده اند، ولی تاکنون بچّه دار نشده اند و به تشخیص پزشکان عیب از جانب زوج است و اکنون زوجه ادعا دارد که شوهرش بدون خصیتین است و زوج هم معترف است و علّت عدم بارداری وی هم همین مسأله است. آیا عیب ذکر شده از جمله عیوبی است که باعث فسخ عقد می گردد؟ و از آن جایی که زوجه تاکنون جاهل بر حکم بوده نمی دانسته که حقّ فسخ دارد، آیا در صورت داشتن حقّ فسخ لازم است صیغه ی طلاق جاری شود؟
- شخصی خانه ای را فروخته و ضمن صیغه ی عقد بیع، شرایطی را برای خریدار شرط نموده و ضمنا اسقاط کافه ی خیارات را هم ذکر کرده است. در صورت تخلّف شرط از ناحیه ی خریدار، آیا فروشنده می تواند خیار فسخ، به خاطر تخلّف شرط ضمن عقد را استفاده نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مقصود از دیوانگی در عیوب موجب فسخ عقد نکاح چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا عیوبی که موجب فسخ عقد ازدواج دائم است، شامل عقد موقّت نیز می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر عیوب موجب فسخ نکاح، پس از عقد عارض گردد آیا فسخ نکاح به واسطه آنها جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مورد عیوب موجب فسخ نکاح در زنان، در حال حاضر بیماریهای جدیدی بوجود آمده که خطر آنها ممکن است به مراتب از بیماریهای ذکر شده بیشتر باشد، به عنوان مثال: بیماری ایدز و یا بیماری سلّ و بیماریهای دیگر، حال سؤال این است که با توجّه به مطالب فوق می‌شود موارد و مصادیق دیگری از عیوب و بیماریها را هم شمارش کرد و جزو عیوبی آورد که موجب فسح نکاح است؟ ملاک این بیماریها برای قابل فسخ بودن نکاح چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در خیار عیب، هرگونه تغییر یا تصرفی موجب سقوط حق رد است یا تصرف و تغییری که موجب نقص مالیت یا کاهش رغبت شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] عیوبی که موجب فسخ عقد نکاح می شوند مثل برص، کوری، خصاء و جبّ را تعریف بفرمایید؟
- [آیت الله نوری همدانی] در عیوب موجب فسخ نکاح اگر عیب از جانب مرد باشد و زن قبل از دخول نکاح را فسخ نماید آیا نصف مهریه به زن تعلق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] آیا شرط خیار نسبت به مهر در عقد موقت موجب بطلان عقد می شود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در حال حاضر بعضی از عیوب موجب فسخ نکاح قابل درمان است. آیا به محض اطلاع از این عیوب در یکی از زوجین، طرف دیگر می تواند نکاح را فسخ کند یا به شخص دارای عیب فرصت داده می شود خود را درمان کند؟
- [آیت الله سبحانی] در عقد با زوج شرط نمودم که برای من منزلی بخرد و مهریه ام چهارده سکه می باشد، لکن زوج به شرط خود عمل نکرده است. آیا می توانم عقد را فسخ کنم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] در چهار صورت با وجود عیب نمی تواند معامله را فسخ کند یا تفاوت قیمت را بگیرد: 1 در صورتی که موقع خریدن عیب مال را بداند. 2 در صورتی که بعداً راضی شود. 3 فروشنده موقع معامله بگوید این مال را با هر عیبی که دارد می فروشم، ولی اگر عیب معیّنی را ذکر کند و بگوید با این عیب می فروشم بعد معلوم شود عیب دیگری دارد خریدار می تواند معامله را فسخ کند. 4 خریدار در موقع معامله بگوید اگر مال عیبی داشته باشد فسخ نمی کنم و تفاوت قیمت هم نمی گیرم.
- [آیت الله اردبیلی] حقّ به هم زدن عقد در موارد نام برده غیر از مورد عنّین بودن مرد، فوری است؛ پس اگر زن یا مرد بر یکی از عیوب ذکر شده اطّلاع پیدا کند و عقد را به هم نزند، بنابر احتیاط واجب حقّ او ساقط می‌شود، مگر این که به اصل حق فسخ یا به فوریّت آن جاهل بوده باشد که در این صورت پس از آگاهی و اطّلاع، باز هم حقّ فسخ او فوری است.
- [آیت الله وحید خراسانی] چنانچه عقد بیمه به صورت صلح به شرط تحمل خسارت یا به صورت هبه به شرط تحمل خسارت باشد و بیمه کننده در صورت پیش امد خسارتی بر بیمه شونده از جبران ان خودداری کند و به شرط عمل ننماید بیمه شونده خیار تخلف شرط دارد و می تواند صلح یا هبه را فسخ کند و انچه از اقساط بیمه پرداخت کرده پس بگیرد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] صلح یک عقد لازم است و هیچ یک از طرفین نمی تواند به تنهایی آن را به هم بزند بلی در تمام مواردی که در احکام خرید و فروش بیان شد یکی از طرفین مصالحه حق فسخ مصالحه را دارد مگر در موارد زیر: 1 خیار مجلس در خیار صلح جاری نیست یعنی بعد از انجام مصالحه حتی اگر مجلس را ترک نکرده باشند حق به هم زدن آن را ندارند. 2 خیار حیوان یعنی اگر مصالحه بر روی حیوانی انجام شود حق فسخ مصالحه را تا سه روز ندارند. 3 خیار تأخیر یعنی اگر در مصالحه جنس را تحویل نگیرد و پول را تا سه روز ندهد مصالحه کننده حق فسخ مصالحه را با شرایطی که در بیع بیان شد ندارد. ولی اگر در پرداخت مال المصالحه از حد متعارف تأخیر کند یا شرط شده باشد که مال المصالحه را نقد بدهد و به شرط عمل نکند دیگری می تواند صلح را به هم بزند.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه بر طبق عرف و عادات یک محل، شرایط خاصّی برای طرفین عقد وجود داشته باشد به نحوی که عرفا عقد را با توجه و مبنی بر آن جاری سازند مثل باکره بودن برای دختر اگر بعد از عقد بفهمند که آن شرایط موجود نبوده است، طرف مقابل می‌تواند عقد را فسخ نماید، هرچند به هنگام عقد با لفظ، تصریح به آن شرط نشده باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شوهر در عقد شرط کند که زن باکره باشد و بعد از عقد معلوم شود و یا به اقرار زن یا بینه ثابت شود که بکارتش قبل از عقد به نزدیکی از بین رفته هرچند ثبوت خیار فسخ برای مرد خالی از وجه نیست ولی احتیاط واجب ان است که اگر فسخ کرد طلاق هم بدهد و مرد می تواند با ملاحظه نسبت تفاوت بین مهر باکره و غیر باکره را از مهری که قرار داده اند بگیرد چه عقدرا فسخ کند یا بر ان باقی بماند
- [آیت الله مکارم شیرازی] حق به هم زدن معامله را (خیار فسخ) می گویند و خریدار و فروشنده در یازده صورت می توانند معامله را فسخ کنند: 1 خیار مجلس: در صورتی که از مجلس معامله متفرق نشده باشند. 2 خیار غبن: در صورتی که یکی از دو طرف مغبون شده باشد. 3 خیار شرط: در صورتی که شرط کنند که هر دو یا یکی از آن دو تا مدت معینی حق فسخ دارد. 4 خیار تدلیس: در صورتی که خریدار یا فروشنده تقلب کند و مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد. 5 خیار تخلف از شرط: در صورتی که فروشنده یا خریدار شرط کند کاری را برای طرف مقابل انجام دهد، یا جنس طرز مخصوصی باشد، سپس به آن شرط عمل نکند، در این صورت طرف مقابل می تواند معامله را فسخ کند. 6 خیار عیب: در صورتی که یکی از دو جنس یا هر دو معیوب باشد و قبلاً اطلاع نداشته باشند. 7 خیار شرکت یا خیار تبعض صفقه: در صورتی که معلوم شود مقداری از جنسی را که فروخته اند مال دیگری است که اگر صاحب آن راضی به معامله نشود خریدار می تواند معامله را به هم بزند، یا معامله را در مقداری که مال فروشنده بوده قبول کند و پول بقیه را پس بگیرد. 8 خیار رؤیت: در صورتی که فروشنده جنس معینی را که مشتری ندیده با بیان صفات بفروشد بعد معلوم شود آن طور که گفته نبوده است، در این صورت مشتری می تواند معامله را به هم بزند، همین حکم در مورد عوض نیز وجود دارد. 9 خیار تأخیر: در صورتی که مشتری پول جنسی را که نقداً خریده تا (سه روز) ندهد و فروشنده هم جنس را تحویل نداده باشد، فروشنده می تواند معامله را به هم بزند (مگر اینکه مشتری شرط کرده باشد دادن پول را تا مدت معینی تأخیر بیندازد) و اگر جنسی که فروخته شده مثل بعضی از میوه ها و سبزیها باشد که اگر یک روز بر آن بگذرد ضایع می شود چنانچه تا شب پول آن را ندهد فروشنده می تواند معامله را به هم بزند. 10 خیار حیوان: در صورتی که حیوانی را خریده باشد خریدار می تواند تا سه روز معامله را به هم بزند. 11 خیار تعذر تسلیم: در صورتی که فروشنده نتواند جنسی را که فروخته تحویل دهد مشتری می تواند معامله را فسخ کند.
- [آیت الله مظاهری] دختری که رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص میدهد، چنانچه باکره باشد، باید با اجازه پدر ازدواج نماید، ولی اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و پدر مخالفت کند، اجازه او شرط نیست. همچنین اگر به پدر یا جدّ پدری دسترسی نباشد یا دختر قبلاً شوهر کرده و بکارتش از بین رفته باشد، اجازه پدر لازم نیست. عیوبی که بخاطر آن میتوان عقد را بر هم زد:
- [آیت الله اردبیلی] اگر هر یک از طرفین پیش از عقد دارای عیب یا نقصی باشد که نزد عرف قابل توجه است و با سخن یا عمل خود، به گونهای آن را بپوشاند که طرف مقابل متوجه آن نگردد مثل این که قدرت سخن گفتن نداشته باشد و آن را مخفی کند و یا در ضمن عقد شرط کنند که طرف دیگر دارای مشخصات خاصی باشد و بعدا معلوم شود که فاقد آن مشخصات بوده است مثل این که شرط کنند سیّد باشد و بعد معلوم شود سیّد نبوده است طرف مقابل حق فسخ عقد را دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مرد بعد از عقد بفهمد که زن یکی از هفت عیبی را که ذکر می شود دارد می تواند عقدرا به هم بزند اول دیوانگی دوم مرض خوره سوم مرض برص پیسی چهارم کوری پنجم زمین گیر یا شل بودن مگر این که شلی او طوری باشد که عرفا عیب شمرده نشود ششم افضاء یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غایط او یکی شده باشد هفتم ان که گوشت یا استخوانی در فرج او باشد که مانع نزدیکی شود