کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
در روزه‌ی مستحب و روزه‌ی واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه‌ی کفّاره اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا مردد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند، روزه‌ی او صحیح است.
عنوان مسئله:
در روزه‌ی مستحب و روزه‌ی واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه‌ی کفّاره اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا مردد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند، روزه‌ی او صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هر گاه شخصی نذر کرده باشد که روز معیّنی روزه بگیرد و اتّفاقاً در آن روز مسافرت کند و خیال کند که روزه نذری در مسافرت صحیح است، بعد معلوم شود که صحیح نیست، بلکه باید برای گرفتن روزه قصد اقامه کند، آیا در این صورت روزه او چه صورت دارد؟ در (توضیح المسائل) در صفحه 250 مسأله 1579 نوشته شده: اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، روزهاش باطل می‌شود. اگر از قصدی که کرده توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، آیا در این صورت قضای آن روز را باید بگیرد یا خیر؟ و در صورت وجوب قضا، کفّاره، یا عدم وجوب، باید کفّاره بدهد یا خیر؟
- شخص در ماه رمضان پس از نیّت روزه و طلوعِ فجر، مسافرت نمود و مفطری به جا نیاورد و قبل از ظهر از سفر برگشت به وطن خود، تکلیفش چیست؟
- هر گاه شخص پیش از ظهر چهار فرسخ برود و همان روز پیش از ظهر برگردد در صورتی که منافاتِ صوم را به عمل نیاورده نیّت روزه کند، روزه او صحیح است یا خیر؟
- نیّت قطع یا قاطع را که مفطر روزه میدانید، اگر به عذر هم نیّت قطع قاطع کند روزه باطل می‌شود یا خیر؟ مثل آن که شخصِ روزهدار دلش درد میگیرد قصد می‌کند برود خانه آب داغی درست کند بخورد دردِ دلش ساکت شود، وقتی که میرود خانه بدون خوردن آبِ گرم، دلش خوب می‌شود، آیا در این صورت با این قصد روزه باطل می‌شود یاخیر؟
- چه میفرمایید دربارهی کسی که در حال اختیار موقع احرام بستن عزم نشستن در اتومبیل سر پوشیده را دارد و حال آن که از جمله اشیای محرمّه برمُحرِم، تظلیل در حال حرکت است، آیا صدور قصد قربت و نیّت از چنین شخصی - که در حال نیّت قصد تظلیل و دادن کفّاره برای تقصیر خود دارد - ممکن و صحیح است یا خیر؟ و آیا حج چنین شخصی - که فقط به منظور آسایش خود در اتومبیل سرپوشیده حرکت می‌کند در صورتی که اتومیل سر باز هم برای او ممکن است و قوّه بدنی هم دارد که با اتومبیل سر باز حرکت کند - با این حال، در حال نیّت عازم برتقصیر و دادن کفّاره است، صحّت این حج چه صورت دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا صحیح است شخصی که مشغول گرفتن روزه واجب، مثل روزه نذر معیّن یا غیر معیّن یا روزه کفّاره است و در همان روز، روزه استحبابی هم وارد شده، هم نیّت روزه واجب کند و هم روزه مستحب تا ثواب بیشتری ببرد؟
- [آیت الله مظاهری] کسی در غیر ماه رمضان نیت کرده که اگر روزه واجبی بر عهده من باشد، این روزه قضای آن و در غیر این صورت، روزه مستحبی باشد. اولاً، آیا چنین نیتی صحیح است؟ ثانیاً، اگر بعد از ظهر همان روز عمداً روزه خود را افطار کرد، حکم روزه او چیست و آیا وظیفهای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] کسی در غیر ماه رمضان نیت کرده که اگر روزة واجبی بر عهدة من باشد، این روزه قضای آن و در غیر این صورت، روزة مستحبی باشد. اولاً، آیا چنین نیتی صحیح است؟ ثانیاً، اگر بعد از ظهر همان روز عمداً روزة خود را افطار کرد، حکم روزة او چیست و آیا وظیفهای دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر روزه قضا را در هنگام اعتکاف واجب بگیرد و سپس روزه خود را در بعد از ظهر باطل کند، چند کفاره بر او واجب است؟ اگر اعتکاف مستحب باشد حکم چگونه است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر قبل از دخول وقت نماز، وضو را به نیّت نماز واجب بگیرد، آیا می توان با این وضو بعد از دخول وقت نماز واجبی یا هر کاری که نیاز به وضو دارد را به جا آورد؟
- [سایر] فرموده اید که وقت نیت روزه قضای روزه رمضان تا قبل از ظهر می باشد حال اگر کسی مثلا درساعت 8 صبح و در حالی که نیت گرفتن روزه قضا داشته است بدون اختیار چیزی وارد گلوی او شود و بعد در ساعت 10 نیت روزه قضاکند آیا چنین روزه ای صحیح است؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیداند روزه ماه رمضان مسافر باطل است، اگر روزه گرفت و سفر کرد و تا افطار، کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام نداد، روزة او صحیح است یا باید قضا کند؟ آیا فرقی می‌کند که قبل از افطار بفهمد که روزهاش باطل است یا بعد از افطار؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] روزه داری که روزه قضا گرفته و وقت آن ضیق باشد مثل اینکه آخر شعبان است و قبل از ظهر روزه اش را بشکند ، آیا کفّاره دارد؟
- [سایر] خانمی با دیدن خون در وقت خودش و یا با دیدن خون در غیر وقت خودش که البته با صفات بوده است و با یقین به حیض، نیت روزه نمی کند و وارد صبح می شود و لکن قبل از ظهر خون او قطع می شود اگر این خانم نیت روزه کند و روزه بگیرد آیا صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کرده بود در وقت معین روزه بگیرد. ولی در آن روز روزه نگرفت و زمان دیگر انجام داد، آیا کفاره دارد و چقدر است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بداند که روزه است و عمداً برای غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه‌ی او مثل روزه‌ی رمضان واجب معین باشد، روزه و غسل هر دو باطل است و اگر روزه‌ی مستحب باشد یا روزه‌ی واجبی باشد که مثل روزه‌ی کفّاره وقت معینی ندارد، غسل صحیح و روزه باطل می‌باشد.
- اگر برای روزه‌ی واجب غیر معیّنی مثل روزه‌ی کفاره عمداً تا نزدیک ظهر نیت نکند اشکال ندارد، بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند، روزه‌ی او صحیح است.
- اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، باید نیت کند و روزه‌ی او صحیح است و اگر کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد، یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است، روزه‌ی او باطل می‌باشد؛ ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید.
- اگر غیر از روزه‌ی ماه رمضان روزه‌ی معین دیگری بر انسان واجب باشد مثلاً نذر کرده باشد که روز معینّی را روزه بگیرد چنانچه عمداً تا اذان صبح نیت نکند، روزهاش باطل است و اگر نداند که روزه‌ی آن روز بر او واجب است، یا فراموش کند و پیش از ظهر یادش بیاید، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و نیت کند، روزه‌ی او صحیح و گرنه باطل می‌باشد.
- اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه‌ی واجبی بگیرد که مثل روزه‌ی رمضان وقت آن معین است، باید تیمّم نماید و بنا بر احتیاط واجب تا اذان صبح بیدار بماند و اگر بخواهد روزه‌ی مستحب یا روزه‌ی واجبی بگیرد که مثل روزه‌ی کفاره وقت آن معین نیست، نمیتواند با تیمّم روزه بگیرد.
- اگر در روزه‌ی واجبی غیر روزه‌ی رمضان و قضای آن، تا اذان صبح جنب بماند ولی از روی عمد نباشد، چنانچه وقت آن روزه معین است مثلاً نذر کرده که آن روز را روزه بگیرد روزهاش صحیح است و اگر مثل روزه‌ی کفاره وقت آن معین نیست، احتیاط واجب آن است که غیر از آن روز، روز دیگری را روزه بگیرد.
- وقت نیت روزه‌ی مستحبی از اوّل شب است تا موقعی که به اندازهی نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد، که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و نیت روزه‌ی مستحبی کند، روزه‌ی او صحیح است.
- اگر در روزه‌ی واجب معینّی مثل روزه‌ی رمضان مردّد شود که روزه‌ی خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، روزهاش باطل می‌شود، اگر چه از قصدی که کرده توبه نماید و باید کاری هم که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد.
- کسی که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت روزه کند، روزه‌ی او صحیح است، چه روزه‌ی او واجب باشد چه مستحب و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمیتواند نیت روزه‌ی واجب نماید.
- اگر زنی شوهرِ روزهدار خود را مجبور کند که جماع نماید، یا کاری دیگری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، واجب نیست کفّارة روزه‌ی شوهر را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفاره اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردد شود که به جا آورد یا نه چنان چه به جا نیاورد و در روزه واجب پیش از ظهر و در مستحب تا پیش از مغرب دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] در روزة مستحب و روزة واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزة کفاره ، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد ، یا مردد شود که بجا آورد یا نه چنانچه بجا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند ، روزة او صحیح است . چیزهائی که روزه را باطل می کند:
- [آیت الله سیستانی] در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفّاره، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا مردّد شود که بجا آورد یا نه، چنانچه بجا نیاورد و در روزه واجب پیش از ظهر، و در روزه مستحب پیش از غروب دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] در روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفّاره، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردّد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است و در روزه مستحب اگر تا غروب کاری که روزه باطل می کند انجام ندهد، نیت کند، روزه او صحیح است. چیزهائی که روزه را باطل می کند
- [امام خمینی] در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفاره، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردد شود که به جا آورد یا نه،چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در روزه مستحب، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا مردّد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه بجا نیاورد و پیش از مغرب دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست (مانند روزه قضا) اگر قصد کند یکی از مبطلات روزه را انجام دهد یا مردد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت کند روزه اش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] انچه در مساله قبل گذشت که روزه واجب معین را باطل می کند در روزه واجبی که وقت ان معین نباشد مانند روزه کفاره یا نذر غیر معین مبطل نیست و چنانچه پیش از ظهر دوباره به نیت خود برگردد روزه او صحیح است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای روزهای که واجب است وروز آن معیّن نیست مثل روزه کفّاره عمداً تا ظهر نیّت نکند اشکال ندارد بلکه اگر پیش از نیّت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیّت کند، روزه او صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای روزه واجب غیر معیّنی مثل روزه کفّاره، عمدا تا نزدیک ظهر نیّت نکند، اشکال ندارد بلکه اگر پیش از نیّت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه و یا قصد کند عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد یا مردّد شود که آن عمل را بجا آورد یا نه، چنانچه عملی که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیّت کند، روزه او صحیح است و چنانچه تا پیش از ظهر نیّت نکند، بنابر احتیاط واجب دیگر نمیتواند آن روز را به نیّت روزه واجب غیر معیّن روزه بگیرد.