احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده، گمانش به طرفی نمی‌رود، نماز خواندن به یک طرف کافی است، و احتیاط مستحب آن است که چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند.
عنوان مسئله:
اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده، گمانش به طرفی نمی‌رود، نماز خواندن به یک طرف کافی است، و احتیاط مستحب آن است که چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اهمیت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانی قرار داشتی که جهت قبله مشخص نبود و راهی برای یافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً (چند روز بعد) متوجه شدی که جهت قبله اشتباه بوده باید چه کرد؟ ج) بطور کلّی کسی که هیچ راهی برای یافتن قبله ندارد و گمانش هم به هیچ طرف نمی رود، بنابر احتیاط واجب باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً برخلاف وظیفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفی که نماز خوانده اشتباه بوده است، باید بنابر احتیاط نماز خود را اعاده نماید.س: کسی که در حال اضطرار نمی تواند به طرف قبله نماز بخواند، آیا جهات غیر از قبله برایش یکسان است؟
- [سایر] آیا اگر در حین خواندن نماز وقت بگذرد و قضا شود نماز قضا محسوب می‌شود یا فقط کافی است هنگام نیت ،قضا نشده باشد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیه با آنها، کافی است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر انسان در وضعیتی باشد که اصلاً جهت قبله را نداند و گمانش نیز به هیچ طرف نرود، وظیفه اش نسبت به نماز چیست، یعنی به کدام جهت نماز بخواند؟
- [آیت الله بهجت] در نماز جماعت ظهر و عصر وقت کافی برای خواندن نوافل ظهر و عصر نیست، اگر کسی بخواهد آن ها را به جا آورد؛ چه وقت و با چه نیتی به جا آورد؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که از خون حیض پاک شده و میخواهد نماز بخواند، ولی آب کافی برای غسل و وضو ندارد، بلکه آب، برای انجام دادن یکی کافی است، چه کند؟ اگر آب کافی دارد، ولی وقت انجام دادن هر دو را ندارد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] آیا ممکن است که انسان نماز وحشت را در هر زمانی برای میت بخواند؟ آیة الکرسی در نماز وحشت تا علی عظیم است یا هم فیها خالدون؟ آیا خواندن نماز وحشت یک نفر برای میت کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که در اواخر وقت نماز، از خون حیض پاک شده و نمیداند که آیا فرصت کافی برای تحصیل طهارت و خواندن نماز دارد یا نه، چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مکلّف، در حال خواندن نماز گمان پیدا کند که قبله در جهتی غیر از آن جهتی است که به سوی آن نماز میخواند، آیا میتواند جهت خود را به سوی طرفی که گمان پیدا کرده، تغییر دهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی در تنگی وقت مسلمان شده باشد و فرصت کافی برای یادگرفتن الفاظ عربی نماز نداشته باشد، آیا می تواند ترجمه ی نماز را به زبان دیگر بخواند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی با هواپیما مسافرت کرد و خواست نماز خود را در هوا بخواند، چنان‌چه بتواند نماز را رو به قبله و با دیگر شرایط بهجا آورد، نماز او صحیح است و اگر نتواند در هوا نماز را رو به قبله بهجا آورد، اگر وقت نماز به اندازهای وسعت دارد که پس از پیاده شدن میتواند نماز را رو به قبله بهجا آورد، در این صورت نماز خواندن در هواپیما صحیح نیست و اگر وقت نماز تنگ شده باشد و تا موقع پیاده شدن وقت آن تمام می‌شود واجب است نماز را در هواپیما به آن طرفی که علم دارد قبله در ان طرف باشد بهجا آورد و اگر علم نداشته باشد به هر طرفی که گمان دارد قبله باشد نماز را بخواند و اگر گمان هم نداشته باشد، میتواند به هر طرفی که بخواهد نماز را بخواند اگرچه احتیاط مستحب آن است که در چنین حال به چهار طرف نماز بخواند و اگر اصلًا متمکن از خواندن نماز در هوا به سوی قبله نمیباشد این شرط از او ساقط است.
- کسی که دو لباس دارد، اگر بداند یکی از آنها نجس است و نداند کدام یک از آنها نجس است، چنان‌چه وقت دارد، باید با هر دو لباس نماز بخواند، مثلًا اگر میخواهد نماز ظهر و عصر بخواند، باید با هر کدام یک نماز ظهر و یک نماز عصر بخواند، ولی اگر وقت تنگ است، با هر کدام نماز بخواند کافی است.
- وقتی انسان وارد مسجد می‌شود، مستحب است دو رکعت نماز به قصد تحیت و احترام مسجد بخواند، و اگر نماز واجب یا مستحب دیگری هم بخواند کافی است.
- کسی که یقین دارد آب پیدا نمیکند، چنان‌چه دنبال آب نرود و با تیمم نماز بخواند، و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو میکرد آب پیدا میشد، چنان‌چه وقت وسعت داشته باشد، لازم است وضو گرفته و نماز را اعاده نماید.
- اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعتهای نمازش کم بوده، چنان‌چه کاری که نماز را باطل میکند انجام نداده، باید آنچه را از نماز نخوانده بخواند و برای سلام بیجا دو سجدة سهو بنماید، و اگر کاری که نماز را باطل میکند، انجام داده، مثلًا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بهجا آورد.
- هرگاه انسان عذری دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند، ناچار است با تیمم نماز بخواند، چنان‌چه بداند عذر او تا آخر وقت باقی است، میتواند در اول وقت نماز بخواند ولی اگر احتمال دهد عذر او از بین میرود، باید صبر کند تا عذرش برطرف شودو چنان‌چه عذر او بر طرف نشد، در آخر وقت نماز بخواند، و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد بلکه اگر برای مستحبات نماز نیز مانند اذان و اقامه و قنوت اگر وقت دارد میتواند تیمم کند و نماز را با آن مستحبات بهجا آورد و در عذرهای دیگر غیر از موارد تیمم اگر احتمال بدهد که عذر او باقی باشد جایز است اول وقت نماز بخواند، ولی چنان‌چه در اثناء وقت عذرش برطرف گردد لازم است اعاده نماید.
- کسی که مسافر است اگر تا مغرب به انداز خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند، و اگر تا نصف شب به انداز خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند. و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند، و بعداً مغرب بهجا آورد، و چنان‌چه بعد از خواندن عشا معلوم شود که از وقت به مقدار یک رکعت یا بیشتر به نصف شب مانده است، باید فوراً نماز مغرب را به نیت ادا بهجا آورد.
- اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو کند و آب پیدا نکند و تا وقت نماز دیگر در همانجا بماند، چنان‌چه احتمال دهد که آب پیدا می‌شود احتیاط مستحب آن است که دوباره در جستجوی آب برود.
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلًا در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنان‌چه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل میکند انجام داده، مثلًا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند، و اگر کاری که نماز را باطل میکند انجام نداده، نماز احتیاطش محسوب است، و یک رکعت کسری نمازش را بهجا آورد و نمازش صحیح است و برای زیادی هر یک از سلام در اصل نماز، و نماز احتیاط دو سجدة سهو بهجا آورد.
- کسی که حمد و سوره و چیزهای دیگر نماز را به خوبی نمیداند و میتواند یاد بگیرد، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد، باید یاد بگیرد و اگر وقت تنگ است در صورتی که ممکن باشد، باید نمازش را به جماعت بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد یا با اینکه کوشش کرده گمانش به طرفی نمی‌رود خواندن نماز به یک طرف کافی است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده گمانش به طرفی نمی‌رود، نماز خواندن به یک طرف که احتمال میدهد قبله است کافیست و احتیاط مستحب آن است که چنان‌چه وقت وسعت دارد، چهار نماز به چهار طرف بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد؛ یا با اینکه کوشش کرده؛ گمانش به طرفی نمی رود؛ نماز خواندن به یک طرف کافی است و احتیاط مستحب آن است که چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد چهار نماز به چهار طرف بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده، گمانش به طرفی نمی‌رود، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد، بنابر احتیاط واجب چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد، باید به اندازهای که وقت دارد نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازه یک نماز وقت دارد باید یک نماز ظهر به هر طرفی که میخواهد بخواند و باید نمازها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده، یا اگر از قبله کج بوده، به طرف دست راست و چپ قبله نرسیده است.
- [آیت الله بروجردی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده گمانش به طرفی نمی‌رود، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد، باید چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازهی چهار نماز وقت ندارد، باید به اندازهای که وقت دارد نماز بخواند، مثلاً اگر فقط به اندازهی یک نماز وقت دارد، باید یک نماز به هر طرفی که میخواهد بخواند و باید نمازها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده، یا اگر از قبله کج بوده، به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسیده است.
- [آیت الله بهجت] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با اینکه کوشش کرده، گمانش به طرفی نمی‌رود، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد باید از روی احتیاط چهار نماز به چهار طرف بخواند، اگرچه بعید نیست فقط یک نماز به یکی از چهار طرف که بخواند کافی باشد و سه نماز دیگر مستحب و از روی احتیاط باشد؛ و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد، باید به اندازهای که وقت دارد نماز بخواند، مثلاً اگر فقط به اندازه یک نماز وقت دارد، باید یک نماز به هر طرفی که میخواهد بخواند. و در مواردی که نماز متعدد میخواند باید نمازها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده، یا اگر از قبله کج بوده به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسیده است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد یا با این که کوشش کرده گمانش به طرفی نمی رود نماز خواندن به یک طرف کفایت می کند و احتیاط مستحب ان است که در وسعت وقت چهار نماز به چهار طرف بخواند
- [آیت الله نوری همدانی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد ، یا با اینکه کوشش کرده ، گمانش به طرفی نمی رود ، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازة چهار نماز وقت ندارد ، باید به اندازه ای که وقت دارد ، نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازة یک نماز وقت دارد ، باید یک نماز به هر طرفی که می خواهد بخواند . و باید نماز ها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده یا اگر از قبله کج بوده به طرف دست راست و دست چپ قبله ، نرسیده است .
- [امام خمینی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد، یا با اینکه کوشش کرده گمانش به طرفی نمی رود، چنان‌چه وقت نماز وسعت دارد، باید چهار نماز به چهار طرف بخواند. و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد، باید به اندازه ای که وقت دارد نماز بخواند. مثلا اگر فقط به اندازه یک نماز وقت دارد، باید یک نماز به هر طرفی که می خواهد بخواند. و باید نمازها را طوری بخواند که یقین کند یکی ازآنها رو به قبله بوده، یا اگر از قبله کج بوده، به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسیده است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای نداشته باشد یا با این که کوشش کرده گمان او به هیچ جهتی تمایل پیدا نکرده باشد، بنابر احتیاط چهار نماز به چهار طرف میخواند، اگرچه بعید نیست خواندن یک نماز به هر جهتی که خواست، کافی باشد.