کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد چنان‌چه نتواند هم آن‌ها را بدهد اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد می‌تواند خمس یا زکات را بدهد یا کفاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید.
عنوان مسئله:
کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد چنان‌چه نتواند هم آن‌ها را بدهد اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد می‌تواند خمس یا زکات را بدهد یا کفاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شاگردی در یک سال از حقوقش سرمایهای پسانداز کرده که آخر سال که خواست در سال آتیه برای خودش کاسبی کند احتیاج به آن سرمایه دارد تا بتواند مؤونه سالیانهاش را فراهم کند، آیا خمس بر او واجب نیست یا این سرمایه مذکور باید منفعتی باشد که یک مرتبه به انسان رسیده باشد، و مقتضی است که بفرمائید اگر از سرمایه مذکور در سؤالهای فوق خمس را بدهد باز هم با بقیه آن می‌تواند کاسبی کند اینجا هم تخمیس واجب است یا نه؟
- زیدی که فقیر شرعی می‌باشد پولی از کسی قرض کرده مثلاً یا جنسی را مثلاً نسیه خریده و چون سر مدت دین را ادا نکرده و یا نداشته که بدهد، طلبکار ربح و نزول روی طلب خود کشیده، و بعد از مدتی مثلاً یک صد تومان شاید پنج یا ده برابر شده، و از مدیون هم سفته یا مدرک دولتی گرفته، و در وصول طلب خود سختگیری مینماید، و بدهکار را ممکن است به زندان هم بیندازد با این تفصیل بفرمائید برای استخلاص و حفظ آبروی این فقیر شرعی از وجوه منطبقه میتوانند برادران ایمانی به او بدهند یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بدهکار ی های مختلفی از جمله بابت خمس یا زکات داشته و قرض هم دارد و اموالی از باب کفاره و نذر و مانند آن نیز بر گردنش باشد، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بپردازد، تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی خرج سالش را نتواند فراهم نماید و به سختی زندگی را بگذارند، یا قرض دارد و نتواند قرضش را ادا کند و مقداری زکات هم بر او واجب شده باشد، باید زکات بدهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا سهم امام 7، سهم سادات، زکات، ردّ مظالم، کفّارات و سایر چیزهائی که باید بدست مجتهد برسد پس از رسیدن به دست او، می‌تواند قرض بدهد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی مبلغی را قرض بگیرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا کند، آیا پرداخت خمس آن بر عهده قرض دهنده است یا قرض گیرنده؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پدر می‌تواند زکات نهگانه را به فرزند خود از بابت فی سبیل الّله بدهد و فرزند هم این زکات را برای کفّارات خود مصرف کند یعنی کفّارات بدهکار است آن را بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی که بدهکار است فوت کند و مالی داشته باشد که زکات بر آن واجب شده است، آیا مال زکوی را می توان از بابت پرداخت بدهی طلب کاران، بابت قرض او پرداخت نمود؟
- [سایر] آیا شخص می‌تواند خمس را به ذمه بگیرد و خود را بدهکار اهل خمس بداند؛ آن گاه در تمام مالی که سر سال خمسی آن رسیده تصرف کند؟
- [آیت الله بهجت] اگر پول مخمّس (خمس داده شده) قرض داده شود و مقترض (بدهکار) از منافع کسب سالش قرض را ادا کند و یا از پول غیر مخمّس پرداخت کند، آیا طلب کار بعد از وصول باید خمس آن را پرداخت کند؟ آیا اساسا لازم است در این خصوص تفحص و تحقیق شود یا نه؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی نذر کند ایام معینی را معتکف شود و از آن تخلف کند، آیا علاوه بر کفاره، قضای آن نیز واجب است یا صرفاً باید کفاره عمل نکردن به نذر را بدهد ؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که خمس و زکات بدهکار است و مالی را به او میبخشند، آیا رفتن به حج را باید مقدّم کند یا پرداخت خمس و زکات را؟ در صورتی که پس از حج بتواند خمس و زکات را پرداخت کند، حکمش چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خمس یا زکات بدهکار است و حجة الاسلام بر او واجب است و قرض هم دارد، اگر بمیرد و مال او برای هم آن‌ها کافی نباشد چنان‌چه مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات را بدهند و بقی مال او را بر حج و قرض قسمت نمایند، و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد باید مال او را صرف حج بنمایند و درصورتی که چیزی باقی باشد به خمس و زکات و قرض قسمت نمایند.
- کسی که بدهکار است و مالی هم دارد که زکات آن واجب شده اگر بمیرد باید اول تمام زکات را از مالی که زکات آن واجب شده بدهند بعد قرض او را ادا نمایند.
- اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنان‌چه آن بدهکار فقیر باشد، می‌تواند آنچه را که به او داده بابت زکات حساب کند.
- کسی که نشانههای مرگ را در خود میبیند، اگر خمس و زکات و مظالم بدهکار است، باید فوراً بدهد و اگر نمیتواند بدهد، چنان‌چه از خودش مال دارد، یا احتمال میدهد کسی آن‌ها را ادا نماید، باید وصیت کند، و همچنین است اگر حج بر او واجب باشد.
- کسی که زکات چند مال بر او واجب شده، اگر مقداری زکات بدهد و نیت هیچ کدام آن‌ها را نکند، چنان‌چه چیزی را که داده هم جنس یکی از آن‌ها باشد، زکات همان جنس حساب می‌شود، و اگر از قسم پول بدهد که هم جنس هیچ کدام آن‌ها نباشد، به هم آن‌ها قسمت می‌شود، پس کسی که زکات چهل گوسفند و زکات پانزده مثقال طلا بر او واجب است، اگر مثلًا یک گوسفند از بابت زکات بدهد و نیت هیچ کدام آن‌ها را نکند، زکات گوسفند حساب می‌شود ولی اگر مقداری پول نقره یا اسکناس بدهد به زکاتی که برای گوسفند و طلا بدهکار است تقسیم می‌شود.
- کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد اگرچه مخارج سال خود را داشته باشد، می‌تواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد، ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد.
- اگر فقیر شتر و گاو و گوسفند و طلا و نقره را بابت زکات بگیرد، چنان‌چه شرطهایی که برای واجب شدن زکات گفته شد در آن‌ها جمع شود، باید زکات آن‌ها را بدهد.
- حجی که بر میت واجب است و بدهکاری و حقوقی را که مثل خمس و زکات و مظالم، ادا کردن آن‌ها واجب می‌باشد، باید از اصل مال میت بدهند اگرچه میت برای آن‌ها وصیت نکرده باشد.
- اگر در ماه دوازدهم پول طلا و نقره را آب کند، باید زکات آن‌ها را بدهد، و چنان‌چه به واسطة آب کردن، وزن یا قیمت آن‌ها کم شود، باید زکاتی را که پیش از آب کردن بر او واجب بوده بدهد.
- اگر مالی را که قرض کرده از بین نرفته باشد و صاحب مال، آن را مطالبه کند احتیاط مستحب آن است که بدهکار همان مال را به او بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است، و کفّاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد، و اگر از بین رفته باشد مخیّر است می تواند خمس یا زکات را بدهد یا کفّاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید ولی بهتر است بین آن‌ها تقسیم کند.
- [آیت الله سبحانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد، مخیّر است می تواند خمس یا زکات را بدهد، یا کفاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید.
- [امام خمینی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد می تواند خمس یا زکات را بدهد یا کفاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید.
- [آیت الله سیستانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است ، و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد ، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد ، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد ، باید خمس و زکات را بدهد ، و اگر از بین رفته باشد ، دادن زکات و خمس و قرض ، بر دادن کفاره و نذر مقدم است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنان چه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس و زکات را بدهد. و اگر از بین رفته باشد احتیاط لازم آن است که اگر نذر دارد نذر را مقدم بدارد و اگر نذر ندارد می تواند خمس یا زکات را بدهد، یا کفاره و قرض و مانند اینها را ادا نماید و احوط توزیع بر این موارد است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که خمس یا زکاه بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد؛ چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد؛ اگر مالی که خمس یا زکاه آن واجب شده از بین نرفته باشد؛ باید خمس و زکاه را بدهد و اگر از بین رفته باشد؛ می تواند خمس یا زکاه را بدهد؛ یا کفاره و نذر و قرض و مانند اینها را ادا نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفّاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنان‌چه نتواند، همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد، هر مقداری از اینها را که می‌تواند میدهد و در چگونگی ادا کردن، اختیار دارد می‌تواند تمامی توانایی خود را در پرداخت یکی از موارد فوق صرف کند و می‌تواند از هر یک از آن‌ها، مقداری را ادا کند و بهتر است توانایی خود را در موارد فوق تقسیم کند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مظالم هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید دادن خمس و زکات را بر بقیه مقدم کند و اگر از بین رفته باشد، پرداخت واجبات دیگر غیر از نذر و کفّاره را بر آن دو مقدّم میکند و بنابر احتیاط واجب مال را به نسبت بین آن‌ها تقسیم نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد چنان‌چه نتواند همه انها را بدهد اگر مالی که خمس یا زکات به ان تعلق گرفته از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد مال را بنابر احتیاط واجب بر قرض و خمس و زکات به نسبت تقسیم کند و ادای اینها را بر ادای کفاره و ادای مالی را که نذر کرده مقدم بدارد
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است وکفّاره ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، چنان‌چه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکاْ آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس وزکاْ بدهد و اگر از بین رفته باشد، می‌تواند خمس یا زکاْ را بدهد یا کفّاره ونذر وقرض ومانند اینها را ادا نماید.