فی سبیل الله
فی سَبیلِ اللَّه یعنی هر کاری که راه خدا برای خدا انجام شود.
آیا پدر می‌تواند زکات نه‌گانه را به فرزند خود از بابت فی سبیل الّله بدهد و فرزند هم این زکات را برای کفّارات خود مصرف کند یعنی کفّارات بدهکار است آن را بپردازد؟
دادن زکات بعنوان سهم سبیل الّله جهت نفقه فرزند مشکل است ولی برای پرداخت بدهی و لو کفّاره باشد، پس از تملّک مانعی ندارد.
دادن زکات بعنوان سهم سبیل الّله جهت نفقه فرزند مشکل است ولی برای پرداخت بدهی و لو کفّاره باشد، پس از تملّک مانعی ندارد.
عنوان سوال:
آیا پدر می‌تواند زکات نه‌گانه را به فرزند خود از بابت فی سبیل الّله بدهد و فرزند هم این زکات را برای کفّارات خود مصرف کند یعنی کفّارات بدهکار است آن را بپردازد؟
پاسخ:
دادن زکات بعنوان سهم سبیل الّله جهت نفقه فرزند مشکل است ولی برای پرداخت بدهی و لو کفّاره باشد، پس از تملّک مانعی ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در رساله عملیّه فرمودهاید: اگر پسر به کتابهای علمی دینی محتاج باشد، پدر می‌تواند به او زکات دهد، حال آیا می‌تواند از سهم فی سبیل الّله به پسر زکات بدهد و اگر از زکات به پسر داد و پسر به جای آن که کتاب بخرد بدهکاریهای خود را داد، آیا جایز است؟
- آیا مردم میتوانند پول مبلّغ را از باب زکات چون فقیر است و یا فی سبیل الّله به او بدهند؟
- شخصی بدهکار است و توان پرداخت بدهی خود را ندارد آیا می‌تواند از پدر خود زکات بگیرد؟
- اگر کسی اهل دادن زکات نیست، آیا فرزند می‌تواند بدون آن که پدر بفهمد، زکات را جدا کند و به مستحقّ برساند؟
- پدری زمینی را به مساحت 170 متر به فرزندش به مبلغ 170 هزار تومان فروخته و قولنامه نوشتهاند، و لکن پدر 70 هزار تومان را فی المجلس گرفته است و 100 هزار تومان باقی مانده را بابت سهم ارث حساب نموده که بعد از فوت، فرزند این مقدار ارثی خود را تحویل بگیرد، یعنی بعد از مرگ پدر که به فرزند ارث میرسد آن را نگیرد و در عوض ذمّه پسر بری شود، اکنون فرزند آن زمین را فروخته تا خانه بخرد ولی پدر میگوید، مقدار باقی مانده مرا بده، آیا بر فرزند لازم است باقی را بدهد یا خیر؟
- آیا پدر می‌تواند مخارج تحصیل فرزند ذکور یا اناث خود را از باب زکات به سعه، زکات فطره، سهم سادات اگر فرزند سیّد باشد و یا ردّ مظالم و سهم امام 7 البتّه با اجازه مجتهد بدهد و در صورت مثبت بودن تمامی صدر مذکور، اطّلاع فرزندان لازم است یا پدر خودش خرج کند ولی نیّت وجوه منطبقه کند، در صورت لزوم اطفال صغار که متوجّه اینگونه مسائل نمیشوند با اجازه مجتهد حلّ می‌شود یا نه؟
- آیا سهم امام 7، سهم سادات، زکات، ردّ مظالم، کفّارات و سایر چیزهائی که باید بدست مجتهد برسد پس از رسیدن به دست او، می‌تواند قرض بدهد یا خیر؟
- اگر کسی بابت اجاره کار، خرما عوض اجرت به او بدهند اگر این خرما به حدّ نصاب برسد آیا باید زکات آن را بپردازد یا خیر؟
- مردی با زنی ازدواج کرد که از شوهر قبلی خود دارای فرزندی است که فاقد مال است آیا این شوهر می‌تواند زکات فطره خود و سایرین را به آن فرزند بدهد در صورتیکه خرج او بعهدهاش نباشد؟
- شخصی قسم خورده، آیا پدر تنها می‌تواند قسم فرزند را به هم بزند، جدّ و حاکم شرع چطور؟ همچنین آیا شوهر می‌تواند قسم زن را به هم بزند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا پدر می‌تواند زکات فطره را به فرزند خود که محتاج است، بدهد؟
- [سایر] آیا پدر می‌تواند زکات فطره را به فرزند دانشجوی خود که محتاج است، بدهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی بدهکار خمس یا زکات باشد، و قرض هم داشته باشد، بدهیهایی از بابت کفّاره و نذر و مانند آن نیز بر او واجب شده باشد، چنان چه نتواند همه آنها را بپردازد تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بدهکار ی های مختلفی از جمله بابت خمس یا زکات داشته و قرض هم دارد و اموالی از باب کفاره و نذر و مانند آن نیز بر گردنش باشد، چنانچه نتواند همه آنها را بپردازد، تکلیف چیست؟
- [سایر] این حدیث از کیست و توضیح دهید: (الشاخص فی طلب العلم، کالمجاهد فی سبیل الله)؟
- [آیت الله مظاهری] آیا پدر خانوادهای که وضع مالی خوبی ندارد، می‌تواند کفاره خود را به فرزندش بپردازد؟
- [آیت الله نوری همدانی] با سلام آیا پدر می تواند به فرزند فقیر یا فرزند به پدر فقیر زکات فطره بدهد؟ آیا فقیر می تواند فطریه را خرج درمان نماید؟
- [آیت الله خوئی] در فرع فوق چنانچه فرزند، پدر را نصیحت و ارشاد کرده و بوی تذکر داده که اگر نماز خود را اصلاح نکردی پس از مرگ، نماز قضا جهت آن پدر نخواهد خواند، ولی متأسفانه آن پدر گوش به ارشاد فرزند ندهد، در این صورت تکلیف این فرزند چیست؟
- [سایر] چه نوع انتظاری برترین عبادت و مصداق کامل جهاد فی سبیل الله است؟
- [آیت الله بهجت] نظر به این که کمبود فضاهای آموزشی در اکثر نقاط کشور از مشکلات عمده ی دولت و ملّت به حساب می آید و با عنایت به این که یکی از موارد مصرف زکات "فی سبیل اللّه " می باشد، مستدعی است نظر مبارک را در خصوص تخصیص این مورد از زکات به امر مقدّس مدرسه سازی مرقوم فرمایید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهکاری خود را بدهد، اگرچه فقیر نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکاْ حساب کند.
- اگر کسی بزور بدهکار را از دست طلبکار رها کند، چنانچه طلبکار دسترسی به او نداشته باشد، کسی که بدهکار را رها کرده، باید او را به دست طلبکار بدهد یا بدهی او را به طلبکار بپردازد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است وکفّاره ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، چنانچه نتواند همه آنها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکاْ آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس وزکاْ بدهد و اگر از بین رفته باشد، می‌تواند خمس یا زکاْ را بدهد یا کفّاره ونذر وقرض ومانند اینها را ادا نماید.
- پدر می‌تواند به پسرش زکاْ بدهد که برای خود زن بگیرد، پسر هم می‌تواند برای آن که پدرش زن بگیرد زکاْ خود را به او بدهد.
- کسی که باید برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد، می‌تواند کفّاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
- اگر پدر و مادر فقیر باشند و نتوانند کاسبی کنند یا کسب مطابق شأن آنها نباشد و مراد از فقر در اینجا نتوانستن ادامه زندگی است، فرزند آنان اگر بتواند باید خرجی آنان را بدهد، اگر متکفّل نفقه آنها کسی دیگر نباشد ولو از بابت وجوه شرعیّه.
- اگر کسی با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهی او را بدهد، می‌تواند مقداری را که ضامن شده از او مطالبه نماید ولی اگر به جای جنسی که بدهکار بوده جنس دیگری به طلبکار او بدهد، نمیتواند چیزی را که داده از او مطالبه نماید، مثلاً اگر ده من گندم بدهکار باشد وضامن ده من برنج بدهد، نمیتواند برنج را از او مطالبه نماید، امّا اگر خودش راضی شود که برنج بدهد اشکال ندارد.
- فقیر نمیتواند زکاْ را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکاْ قبول نماید، یا زکاْ را از مالک بگیرد و به او ببخشد مگر آن که بخشیدن فقیر از طیب نفس ورضای خاطر باشد، پس در این صورت می‌تواند فقیر ببخشد ومالک بگیرد ولی کسی که زکاْ زیادی بدهکار است وفقیر شده ونمیتواند زکاْ را بدهد، چنانچه بخواهد توبه کند، فقیر می‌تواند زکاْ را از او بگیرد و به او ببخشد.
- اگر پیش از آن که زکاْ بر او واجب شود، چیزی بابت زکاْ به فقیر بدهد، زکاْ حساب نمیشود و بعد از آن که زکاْ بر او واجب شد، اگر چیزی را که به فقیر داده از بین نرفته باشد و آن فقیر هم به فقر خود باقی باشد، می‌تواند چیزی را که به او داده بابت زکاْ حساب کند.
- جائز است که بانک در مقابل عمل انجام حواله کارمزد وحقّ العمل از حواله کننده بگیرد، چون حق دارد از انجام عمل حواله خودداری کند، پس جائز است که برای تنازل از این حق وانجام حواله، کارمزد دریافت بدارد، ولیدر صورتی که از طرف بدهکار دستوری به بانک داده نشده بود وخود بانک بدهی او را پرداخت ووفا کرده است، جائز نیست کارمزد بگیرد چون جائز نیست بدهکار چیزی بابت وفأ دین خود در محلّ خود بگیرد، ولی چنانچه بدهکار پولینزد بانکی که به او حواله کرده نداشته باشد وبانک بدهی او را بپردازد، چون در ذمّه بانک چیزی نداشته، جائز است که بانک در مقابل قبولی حواله، کارمزد دریافت کند وچون قبول حواله بر بانک واجب نبوده و میتوانست از آن خودداری کند، بنابراین می‌تواند در مقابل تنازل از این حق وانجام عمل حواله مبلغی کارمزد بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر به کسی که بدهکار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد ، زکات بدهد ، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده ، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد می‌تواند آنچه را که به او داده ، بابت سهم فقرا حساب کند .
- [آیت الله بروجردی] اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، می‌تواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند، ولی احتیاط واجب آن است که اگر از آن معصیت توبه نکرده، چیزی را که به او داده بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد از سهم بدهکاران زکات بدهد، و بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، می‌تواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند، ولی احتیاط واجب آن است که اگر از آن معصیت توبه نکرده، چیزی را که به او داده بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که زکات میگیرد، باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر به گمان این که کسی شیعه دوازده امامی است به او زکات بدهد و بعد معلوم شود شیعه نبوده، حکم آن مانند حکمی است که در مسأله 2056 گذشت و در صورتی که مصلحت دینی اقتضا کند، از بابت سهم فی سبیل اللّه می‌تواند به غیر شیعه دوازده امامی هم زکات بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] پدر نمیتواند برای آن مقدار از مخارج تحصیل فرزند که بر وی واجب است، از زکات مالش به او بپردازد؛ ولی برای مخارج تحصیل زاید بر آن مقدار، چنانچه فرزند احتیاج به تحصیل داشته باشد، می‌تواند به وی از زکات مالش بدهد؛ بلکه در صورتی که تحصیل فرزند دارای منفعت عمومی برای مسلمین باشد هرچند فرزند خود احتیاج به تحصیل نداشته باشد و یا این که مخارج تحصیل را داشته باشد می‌تواند مخارج تحصیل زاید بر مقداری را که بر خودش پرداخت آن واجب است، از زکات و به عنوان سهم سبیل اللّه به او بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان می‌تواند بدهی کسی را که نمیتواند بپردازد از زکات بدهد (اگر چه مخارج او بر انسان واجب باشد) مگر در صورتی که پرداخت بدهی کسی بر انسان واجب باشد که نمیتوان از بابت زکات بدهی را پرداخت کرد، مثلاً اگر پدر بدهی داشته باشد و به جهت عدم پرداخت آن در مشقّت شدید قرار گرفته است، بر فرزند وی لازم است بدهی او را بپردازد که در این صورت نمیتواند از بابت زکات بدهی او را پرداخت کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به کسی که بدهکار و مقروض است و نمی تواند بدهی خود را بدهد زکات بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد می تواند آنچه را به او داده بابت زکات حساب کند ولی اگر از آن معصیت توبه نکرده باشد بنابر احتیاط واجب چیزی را که به او داده، بابت زکات حساب نکند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد، اگر چه فقیر نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکات حساب کند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که بدهکار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد ، اگر چه فقیر نباشد ، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد ، بابت زکات حساب کند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که بدهکار است، نتواند بدهی خود را بدهد، اگرچه فقیر نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکات حساب کند.