اجیر
به کسی که خود را برای انجام کاری مانند بنّایی و خیّاطی اجاره میدهد، اجیر گفته میشود. از این رو، این عنوان، به اجارۀ اعمال اختصاص دارد و در باب اجاره از آن سخن رفته است.
اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد باید فطره او را هم بدهد، ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد مثلًا پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.
عنوان مسئله:
اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد باید فطره او را هم بدهد، ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد مثلًا پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر وکیل مرجع تقلیدی خمس یک چیز را بگیرد و معلوم شود که در آن چیز خمس واجب نبوده آیا جایز است آن مقداری که به عنوان خمس گرفته شده از او مطالبه نمود؟ و آیا بر وکیل واجب است که این مقدار را پس بدهد؟ و آیا قبل از آنکه مالکش مطالبه آن چیز را بنماید برگرداندنش واجب است یا اینکه بعد از مطالبه پس دادنش واجب میشود؟
- عدهء از دانشجویان یا کارمندان دولتی، مثل معلمین مقدار دو سال نه بیشتر از دو سال در شهری که از وطن آنان به مقدار مسافت شرعیه فاصله دارد، برای تحصیل یا تعلیم میمانند با توجه به این که ایّام تابستان که سه ماه میشود، به وطن خود برمیگردند بالنتیجه در این دو سال اقامت، هر سالی 9 ماه بیشتر در محل اقامت خود بیشتر نیستند، آیا این محل اقامت با وصف کذایی در حکم وطن است که در تمامیت صلاة و وجوب صوم عشره دخیل نیست یا آن که حکم اقامت مسافر را دارد؟ در پارهای از استفتائات اعتبار اقلاً بقاء دو سال را شرط کرده بودید.
- شاگردی در یک سال از حقوقش سرمایهای پسانداز کرده که آخر سال که خواست در سال آتیه برای خودش کاسبی کند احتیاج به آن سرمایه دارد تا بتواند مؤونه سالیانهاش را فراهم کند، آیا خمس بر او واجب نیست یا این سرمایه مذکور باید منفعتی باشد که یک مرتبه به انسان رسیده باشد، و مقتضی است که بفرمائید اگر از سرمایه مذکور در سؤالهای فوق خمس را بدهد باز هم با بقیه آن میتواند کاسبی کند اینجا هم تخمیس واجب است یا نه؟
- زیدی از مجتهدی تقلید میکرده که خمس نموّ متصله شجره مثمره را واجب نمیدانستهاند، و بعد از رحلت آن بزرگوار مقلد حضرت عالی میباشد ولی مسئله شماره 28 کتاب خمس منهاج را نمیدانسته، یعنی در سؤال کردن کوتاهی کرده و جاهل مقصر است، بفرمائید آیا این زید باید خمس تمام نموّهای متصله این درخت میوه را بدهد، یا خمس همان مقدار از سالی که مقلد حضرت عالی شده و شما قائل به خمس میباشید؟
- زیدی مقداری از زمین منزل مسکونی خود را یک یا دو باب اطاق ساخته که بعداً خود در آن کاسبی کند و یا به دیگری به اجاره بدهد اما سال خمس زید به آخر رسیده و این دکان درب و پنجره ندارد و از لحاظ دکان قابل استفاده نیست ولی از جهت گذاردن لوازم اضافی خانهء زید، قابل استفاده و مثل انبار او میباشد بفرمائید آیا این مقدار از ساختمان با این وصف خمس دارد یا نه؟ و بر فرض وجوب خمس مصالح و آهن و آجر و غیره که در این بنا به کار رفته متعلق خمس است یا ارزش روز؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا هزینه سفر حجّ واجب زن که توسط شوهرش پرداخت میشود، جزء مخارج سال شوهر حساب میشود و از خمس معاف است یا خیر؟ اگر زن، خودش مستطیع باشد و شوهرش مخارجش را بدهد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- [سایر] اگر زن به جهت نیاز شوهر، در تأمین مخارج زندگی کمک کند؛ چه کسی باید زکات فطره آنها را بدهد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر زن به جهت نیاز شوهر، در تأمین مخارج زندگی کمک کند؛ چه کسی باید زکات فطره آنها را بدهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میشود انسان به نوه خود، زکات فطره بدهد؟
- [آیت الله نوری همدانی] پدری که فرزندش در شهر دیگری است حال یا سرباز یا دانشجو و غیره است و مخارجش را پدر میدهد اگر آن فرزند فطره خویش را بدهد کافی است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] مقصود از غنی بودن که شرط وجوب زکات فطره است چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] میهمانی که فقط شب عید فطر به خانه انسان بیاید، تکلیف فطره اش چه می شود؟ ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نیست. س: اگر میهمان فطره خودش را بدهد، آیا از عهده صاحب خانه ساقط می شود؟ ج) در فرضی که نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده میزبان ساقط می شود. س: اگر انسان شب عید فطر میهمان داشته باشد و صبح متوجه شود که عید بوده؛ آیا فطره آنها بر او واجب است؟
- [سایر] با سلام میزان کفاره عمد یک روز روزه چه مقدار است (میزان پولی) و همچنین حداقل زکات فطره را چقدر باید پرداخت کرد؟ با تشکر مرجع: آیت الله خامنه ای
- [آیت الله بروجردی] مالک زمین اجیری میگیرد برای عمل زراعت و علاوه بر اجرت، خوراک و پوشاک آن را هم میدهد و مخارجات لازمه دیگر میکند، آیا باید اجرت اجیر و مخارج خوراک و پوشاک و سایر مخارج دیگر زراعت و بذر آن را خارج و موضوع نماید و از بقیّه زکات بدهد، یا خارج و موضوع نکرده باید زکات بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زنی که شوهرش مخارج او را نمیدهد، چنان‌چه نانخور کس دیگر باشد، فطرهاش بر آن کس واجب است و اگر نانخور کس دیگر نیست، در صورتی که فقیر نباشد باید فطرة خود را بدهد.
- زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران میتوانند به او زکات بدهند، ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد در صورتی که مخارج آن زن را بدهد، نمیشود به آن زن زکات داد.
- انسان اگرچه مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد باید فطرة آنان را از مال حلال بدهد.
- به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سید را بدهد یا دارد و نمیدهد، میشود خمس داد.
- اگر انسان به خیال این که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، چنان‌چه مالی را که به او داده از بین نرفته باشد، باید پس بگیرد و به مستحق بدهد، و اگر نتواند بگیرد، باید از مال خودش فطره را بدهد، و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرند فطره میدانسته یا احتمال میداده آنچه را که گرفته فطره است باید عوض آن را بدهد و اگر نمیدانسته، دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید دوباره فطره بدهد.
- اگر انسان مالی داشته باشد که قیمتش از فطره بیشتر است، چنان‌چه فطره را ندهد و نیت کند که مقداری از آن مال برای فطره باشد اشکال دارد.
- انسان نمیتواند مخارج کسانی را که مثل اولاد خرجشان بر او واجب است از زکات بدهد، ولی اگر مخارج آنان را ندهد، دیگران میتوانند به آنان زکات بدهند.
- اگر فطرة انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد بر خود انسان واجب نمیشود.
- کسی که دیگری باید فطرة او را بدهد، واجب نیست فطرة خود را بدهد.
- کسی که زنش سیده است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد، جایز است انسان خمسش را به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند و همچنین است دادن خمس به او که در نفقات غیر واجبهاش صرف نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد در صورتی که به شرط خود عمل کند و نان خور او حساب شود باید فطره او را هم بدهد ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد و مثلا پولی برای مخارجش بدهد،دادن فطره او واجب نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد؛ باید فطره او را هم بدهد؛ ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد مثلا پولی برای مخارجش بدهد؛ واجب نیست فطره او را بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان کسی را اجیر کند و شرط کند که مخارج او را بدهد، باید فطره او را هم بدهد، ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد و مثلاً پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد باید فطره او را هم بدهد، ولی چنان چه شرط کند که مقداری از مخارج او را بدهد و مثلاً پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان کسی را اجیر نماید وشرط کند که مخارج او را بدهد باید فطره او را هم بدهد در صورتی که عرفاً صدق عائله بر او بکند، ولی چنان‌چه شرط کند که مقداری از مخارج او را بدهد ومثلاً پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست که فطره او را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد، باید فطرهی او را هم بدهد، ولی چنان‌چه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد و مثلاً پولی برای مخارجش بدهد، واجب نیست فطرهی او را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد (مانند خدمتکار) در صورتی که بشرط خود عمل کند و نانخور او حساب شود باید فطره او را هم بدهد ولی چنان‌چه شرط کند که مقداری از مخارج او را بدهد و مثلا پولی هم برای دیگر مخارجش بدهد، دادن فطره او واجب نیست مانند کارگران در کارخانه ها و مهمانخانه ها که معمولا کارکنان، غذای خود را همانجا می خورند فطره آنها بر خودشان است نه بر صاحبکار.
- [آیت الله بهجت] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد در صورتی که به شرط خود عمل کند و اجیر نانخور او حساب شود، باید فطره او را هم بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان کسی را برای کاری اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد، در صورتی که به شرط خود عمل کند و عرفا نانخور او حساب شود، باید فطره او را بپردازد؛ ولی اگر اجیر در زندگی مستقل باشد نظیر کارمندان ادارات و کارگران کارخانهها باید زکات فطره را خود او بدهد و بنابر احتیاط واجب حکم سربازان پادگانها نیز همین است.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان کسی را که اجیر مینماید مانند بنّا ، و نجّار ، و خادم ، مخارج او را بدهد بطوری که نان خور او محسوب شود ، باید فطره او را هم بدهد ، ولی چنان‌چه فقط مزد کارش را بدهد ، واجب نیست فطره او را بدهد .