دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفتهاند.
اگر از بچه یا دیوانه چیزی را که مال آنها است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
عنوان مسئله:
اگر از بچه یا دیوانه چیزی را که مال آنها است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا جایز است برای والدین تصرف نمودن در مال بچه غیر بالغ خود به طوری که در آن تصرف مصلحتی برای او ندارد یا آنکه واجب است بر آن دو حفظ نمایند آن مال را برای او بعد از بلوغ به او رد نمایند؟
- زن بدون اذن شوهر می‌تواند بچه غیر را شیر دهد یا خیر؟ و آیا زن در خانه شوهر می‌تواند برای خود کار کند مثل خیاطی و کارهای مشابه آن و ضمناً از دست رنج خود به امور خیریه کمک نماید یا صدقه بدهد در صورتی که در هر دو فرض حقوق شوهر را کاملاً مراعات نماید و ضرری به حق استمتاع او نرساند؟
- میتی که اهل دادن خمس بوده اگر ما یملک خود را بین ورثه‌اش به نحو وصیت تقسیم کند، و احیاناً بعض ورثه را نسبت به بعض دیگر امتیازی از مال قرار دهد یعنی به بعضی بیشتر از حصه مفروضه شرعاً بدهد، آیا این گونه فایده که به وصیت نصیب وارث شده است خمس دارد، یا میراث است که خمس نداشته باشد، یا در مسئله تفصیل بین ثلث مال میت و زاید بر ثلث است؟
- زید مبلغی به مرور سالها جمع‌آوری نموده، و این مبلغ به حدی رسیده که اگر خمس تعلق نمی‌گرفت، این شخص مستطیع بود و چنانچه خمس این مال را بدهد از استطاعت می‌افتد، قیل که باید حج برود و خمس را دست‌گردان کند، هر گاه قدرت پیدا کرد بدهد، آیا این حرف قیل، صحیح است یا خیر؟ جواب مرقوم فرموده بودید در فرض مزبور دادن خمس آن لازم است، در اینجا به عرض می‌رسد که خمس آن لازم است یعنی این شخص فعلاً مستطیع نیست یا اینکه چیزی است که ما درک نمی‌کنیم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی جنسی را از کسی غصب و تلف کند. بعد پشیمان شود و بخواهد عوض آن را بدهد، آیا قیمت زمان تلف را بپردازد یا زمان پرداخت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] غسل دادن بچه ای که از زنا متولّد شده و همچنین بچه ای که دیوانه است چه حکمی دارد؟
- [سایر] غصب مال مسلمان چه پیامدی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه مال غصب شده توسط شخص دیگری غصب شود و تلف گردد، صاحب مال از چه کسی می تواند مطالبه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه مال غصب شده توسط شخص دیگری غصب شود و تلف گردد، صاحب مال از چه کسی می تواند مطالبه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت تلف شدن مال غصب شده ای که در مدت غصب افزایش یا کاهش قیمت داشته، غاصب قیمت زمان غصب را ضامن است یا قیمت زمان تلف، یا بیشترین قیمت زمان غصب تا زمان تلف را؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بچه نابالغ صدمه جانی به کسی می رساند. آیا ولیِّ آن بچه ضامن است یا نه؟ و همچنین اگر دیوانه صدمه ای بکسی بزند، تکلیف چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی مال دیگری را به طور فضولی بفروشد و پول آن را گرفته و برای احتیاجات خود مصرف نماید و سپس بعد از گذشت مدّت زیادی بخواهد عوض آن را به صاحب مال بدهد، آیا باید همان مبلغی را که از فروش مال او بدست آورده است به او بدهد یا قیمت آن را در آن زمان و یا در زمان پرداختِ عوض به او بپردارد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا در پرداخت قیمت مال غصبی ، قیمت روز ملاک است یا قیمت هنگام غصب یا بالاترین قیمت از زمان غصب تا زمان پرداخت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه غاصب تغییراتی در مال غصب صورت دهد، آیا غاصب می تواند برای زحمت خود مزدی از صاحب مال بگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از بچه‌ای چیزی را بدون اذن صاحبش به طور امانت قبول کند، باید آن را به صاحبش بدهد و اگر آن چیز مال خود بچه است و ولی در امانت گذاشتن بچه اجازه نداده باشد لازم است آن مال را به ولی او برساند و چنانچه مال به آنان کوتاهی کند و تلف شود، باید عوض آن را بدهد و همچنین است حال اگر امانت گذار دیوانه باشد.
- اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به‌دست آید مثلًا از گوسفندی که غصب کرده بره‌ای پیدا شود، مال صاحب مال است، و نیز کسی که مثلًا خانه‌ای را غصب کرده، اگرچه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
- اگر صاحب مال دیوانه شود، کسی که امانت را قبول کرده باید فوراً امانت را به ولی او برساند، و یا به ولی او خبر دهد و اگر بدون عذر شرعی مال را به ولی او ندهد و از خبر دادن هم کوتاهی کند و مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد.
- اگر انسان چیزی را غصب کند باید به صاحبش برگرداند و اگر آن چیز از بین برود باید عوض آن را به او بدهد.
- ضامن و طلبکار باید مکلف و عاقل باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه و مفلس نباشند، ولی این شرطها در بدهکار نیست مثلًا اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه یا دیوانه یا سفیه را بدهد صحیح است.
- اگر دیوانه و بچه و مفلس و سفیه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، اما اگر ولی بچه مصلحت بداند مال کسی را که بر او ولایت دارد عاریه دهد اشکال ندارد و همچنین است اگر خود بچه با اجاز ولی مال خود را عاریه دهد.
- مالی را که نزد کسی گرو گذاشته‌اند، اگر دیگری غصب کند، هر یک از صاحب مال و طلبکار می‌تواند چیزی را که غصب کرده، از او مطالبه نماید، و چنانچه آن چیز را از او بگیرد، باز هم در گرو است، و اگر آن چیز از بین برود و عوض آن را بگیرند، آن عوض هم مثل خود آن چیز گرو می‌باشد.
- اگر دیوانه یا بچة نابالغی میت را مس کند، بعد از آن که آن دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد باید غسل مس میت نماید.
- کسی که زکات چند مال بر او واجب شده، اگر مقداری زکات بدهد و نیت هیچ کدام آنها را نکند، چنانچه چیزی را که داده هم جنس یکی از آنها باشد، زکات همان جنس حساب می‌شود، و اگر از قسم پول بدهد که هم جنس هیچ کدام آنها نباشد، به هم آنها قسمت می‌شود، پس کسی که زکات چهل گوسفند و زکات پانزده مثقال طلا بر او واجب است، اگر مثلًا یک گوسفند از بابت زکات بدهد و نیت هیچ کدام آنها را نکند، زکات گوسفند حساب می‌شود ولی اگر مقداری پول نقره یا اسکناس بدهد به زکاتی که برای گوسفند و طلا بدهکار است تقسیم می‌شود.
- اگر مالی را که می‌داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده‌ای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال و عوض استفاده‌ای را که عاریه‌کننده برده، از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند و اگر از عاریه‌کننده بگیرد، او نمی‌تواند چیزی را که به مالک می‌دهد از عاریه‌دهنده مطالبه نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را که مال آنها است غصب کند؛ باید آن را به ولی او بدهد و اگر از بین رفته؛ باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را که مال اوست غصب کند ، باید آن را به ولیّ او بدهد ، و اگر از بین رفته باید عوض آن را بدهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولی او بدهد، و اگر از بین رفته باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از بچّه یا دیوانه چیزی را غصب کند ، باید آن را به ولیّ او بدهد واگر از بین رفته ، باید عوض آن را بدهد .
- [امام خمینی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر از بچّه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته باشد، باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولی او بدهد و اگر از بین رفته باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین برود باید عوض آن را بدهد.