دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفته‌اند.
بچه نابالغ صدمه جانی به کسی می رساند. آیا ولیِّ آن بچه ضامن است یا نه؟ و همچنین اگر دیوانه صدمه ای بکسی بزند، تکلیف چیست؟
بچه اگر ممیّز باشد و صدمه مالی و یا جانی کمتر از موضحه به کسی وارد کند، خود او ضامن است و اگر صدمه جانی، موضحه و بالاتر باشد، دیه بر عاقله بچه است، و اگر ممیّز نیست، کسی ضامن نیست. مگر مستند به تقصیر و عدم حفظ متصدی و حافظ طفل باشد. که در این صورت او ضامن است.دیوانه اگر ضرری وارد آورد کسی ضامن نیست. مگر آنکه شخصی سبب شده باشد، که در این صورت آن شخص ضامن است.
بچه اگر ممیّز باشد و صدمه مالی و یا جانی کمتر از موضحه به کسی وارد کند، خود او ضامن است و اگر صدمه جانی، موضحه و بالاتر باشد، دیه بر عاقله بچه است، و اگر ممیّز نیست، کسی ضامن نیست. مگر مستند به تقصیر و عدم حفظ متصدی و حافظ طفل باشد. که در این صورت او ضامن است.دیوانه اگر ضرری وارد آورد کسی ضامن نیست. مگر آنکه شخصی سبب شده باشد، که در این صورت آن شخص ضامن است.
عنوان سوال:
بچه نابالغ صدمه جانی به کسی می رساند. آیا ولیِّ آن بچه ضامن است یا نه؟ و همچنین اگر دیوانه صدمه ای بکسی بزند، تکلیف چیست؟
پاسخ:
بچه اگر ممیّز باشد و صدمه مالی و یا جانی کمتر از موضحه به کسی وارد کند، خود او ضامن است و اگر صدمه جانی، موضحه و بالاتر باشد، دیه بر عاقله بچه است، و اگر ممیّز نیست، کسی ضامن نیست. مگر مستند به تقصیر و عدم حفظ متصدی و حافظ طفل باشد. که در این صورت او ضامن است.دیوانه اگر ضرری وارد آورد کسی ضامن نیست. مگر آنکه شخصی سبب شده باشد، که در این صورت آن شخص ضامن است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر بچه یا دیوانهای برای انجام حجّ استحبابی به مکه برود و در حج، بچه نابالغ، بالغ شود و یا دیوانه، عاقل شود، آیا برای این که حجّ آنها مجزی از حَجّة الاسلام باشد، استطاعت شرط است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخص نابالغ بالغی را زد، دیه را چه کسی باید بدهد خود جانی یا عاقله البتّه در صورت موضّحه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا غذای نجس را میتوان به بچّه نابالغ داد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی پس از بلوغ با پسر بچه ای نابالغ لواط کرده بعد خواهر او را گرفته پس از ازدواج متوجه می شود که ازدواج با او حرام بوده اکنون تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر کارگر هنگام کار از جایی بیفتد و صدمه ای ببیند، بدون این که افتادن مستند به تقصیر صاحب کار باشد، آیا صاحب کار ضامن است؟
- [آیت الله مظاهری] پوشش دختر بچّه نابالغ که او را محرم میکنند در طواف و سعی چقدر باید باشد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا بچه نابالغ می تواند نماز و روزه نیابتی انجام دهد؟
- [آیت الله بهجت] آیا اگر سر حیوان را بچه نابالغ یا زن ببرد، کافی است؟
- [آیت الله بهجت] اگر دندانپزشکی دندان فردی را نتواند خوب درست کند و حتی صدمه به آن ها بزند، آیا ضامن است یا خیر؟ و اگر پزشک بر اثر اشتباهش باعث شود شخص چند روز درد بکشد و نتواند کار کند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در صورت تشخیص پزشک مبنی بر خطر جانی حامله شدن برای مادر و لزوم بستن لوله رحم، تکلیف شرعی چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دیوانه یا بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولیّ او باید اعلان نماید. و پس از آن برای او تملّک و یا از طرف صاحبش صدقه بدهد امّا اگر برای صغیر مصلحت دارد بهتر است تملّک نماید.
- اگر از دست بچه یا دیوانه چیزی را که مال آنها است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد. و اگر بدست آن بچّه یا دیوانه بدهد و از بین برود ضامن است.
- اگر از بچه ای چیزی را به طور امانت قبول کند اگر آن چیز مال خود بچه است و ولیّ در امانت گذاشتن بچّه اجازه نداده باشد لازم است آن مال را به ولیّ او برساند و چنانچه در رساندن مال به آنان کوتاهی کند و تلف شود باید عوض آنرا بدهد ولی اگر برای این که مال از بین نرود آن را از بچه گرفته چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد ضامن نیست و همچنین است اگر امانت گذار دیوانه باشد.
- پدر و جدّ پدری می توانند برای فرزند پسر یا دختر نابالغ یا دیوانه خود که با حال دیوانگی بالغ شده است همسر بگیرند، و بعد از آنکه آن طفل بالغ شد، یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی که برای او کرده اند مصلحت داشته باشد، نمی تواند آن را بهم بزند و اگر مفسده ای داشته باشد عقد فضولی است و می تواند آن را امضاء کرده یا عقد را بهم بزند، ولی چنانچه برای آنها مصلحت نداشته و مفسده هم نداشته باشد در صحت عقد اشکال است، و احتیاط ترک نشود.
- ضامن و طلبکار باید مکلّف و عاقل باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه نباشند که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف کنند. و کسی که بواسطه ورشکستگی مجتهد جامع الشرائط او را از تصرّف در اموالش جلوگیری کرده بابت طلبی که دارد، نمی تواند ضامن کسی شود، ولی این شرطها در بدهکار نیست. مثلا اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه یا دیوانه یا سفیه را بدهد و طلبکار قبول کند، ضمانت صحیح است.
- معامله با بچه نابالغ باطل است، اگر چه پدر یا جدّ آن بچه به او اجازه داده باشند که معامله کند، ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچّه ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد، و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند، یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند، چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند معامله صحیح است، ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر از بچه نابالغ یا دیوانه یا سفیه چیزی را که مال او است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر آن را به ولیّ ندهد یا به دست آن بچه یا دیوانه یا سفیه بدهد و از بین برود، ضامن است.
- [آیت الله بهجت] اگر بچه نابالغ یا دیوانه چیزی را پیدا کند، ولیّ او باید وظایفی را که گفته شد، انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و جدّ پدری میتوانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود که در حال دیوانگی بالغ شده است در صورتی که به مصلحت بچّه یا دیوانه باشد همسر اختیار کنند و بعد از آن که طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی که برای او صورت دادهاند به مصلحت او بوده، نمیتواند آن را به هم بزند و اگر به مصلحت او نبوده، میتواند آن را به هم بزند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] امانتدار و کسی که مال را امانت می گذارد هر دو باید (بالغ) و (عاقل) باشند، بنابراین اگر بچه نابالغ یا دیوانه مالی را نزد کسی امانت بگذارد صحیح نیست، همچنین نمی توان مالی را نزد بچه نابالغ یا دیوانه امانت گذارد، ولی اگر ممیز باشد و ولی او اجازه دهد می تواند امانت را قبول کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسیآسیب برساند، ضامن است و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان بسوار خود، یا به کس دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.
- [آیت الله خوئی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، ضامن است. و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود یا به کس دیگر صدمه بزند ضامن میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، ضامن است و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود، یا به کسی دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، ضامن است، و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود یا به کس دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که سوار حیوان است؛ اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند؛ ضامن است. و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود؛ یا به کسی دیگر صدمه بزند؛ آن کننده کار ضامن می باشد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، ضامن است و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود، یا به کس دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.