تکبیره‌الاحرام
نخستین جزء واجب از افعال نماز را تکبیرةالإحرام گویند که به نامهای تکبیرةالافتتاح و تکبیرةالاستفتاح هم نامیده میشود و از عنوان یاد شده در باب صلات سخن رفته است.
اگر بعد از گفتن تکبیرة‌الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
عنوان مسئله:
اگر بعد از گفتن تکبیرة‌الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- یکی از شک‌هایی که نباید به آن اعتنا کرد، شک در رکعات نماز مستحبّی است. سؤال این است که اگر در نماز مستحبّی شک پیش آمد، عمل کردن به چه صورت افضل است؟
- میدانیم که شخص کثیر الشک نباید به شک خود اعتنا کند. آیا این مطلب فقط مربوط به نماز است یا در غسل و تیمّم و وضو هم باید رعایت شود؟
- در رساله‌های عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک می‌کنم و گاه کثیرالشک می‌شوم، حالت‌های مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمی‌دانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرموده‌اید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرموده‌اید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم می‌رسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا می‌تواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- در رساله‌های عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک می‌کنم و گاه کثیرالشک می‌شوم، حالت‌های مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمی‌دانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرموده‌اید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرموده‌اید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم می‌رسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا می‌تواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- اگربعد ازغسل انسان احتمال دهد که به جایی ازبدن آب نرسانده آیا غسل صحیح است؟ وآیا شک درغسل مستحبی همان حکم شک در غسل واجب را دارد؟
- با توجه به قیام متصل به رکوع آیا می‌توان بلافاصله بعد از سوره یا قنوت یا تسبیحات اربعه و نیز بعد از تکبیره‌الاحرام (در جماعت)، به رکوع رفت یا اینکه باید کمی مکث کرد؟
- اگر بعد از اتمام وضو شک کنیم که بعضی از کارهای وضو را صحیح انجام داده‌ایم یا نه، چه کنیم؟ اگر در بین وضو نسبت به کارهای قبلی، این شک پیش آمد، وظیفه ما چیست؟
- با توجه به این که معمولاً برای افراد مختلف، شک و سهو در نماز پیش میآید، آیا نماز کسی که در یاد گرفتن احکام شک و سهو سستی به خرج میدهد، صحیح است؟
- کسی که بعد از نماز شک میکند که نماز را در داخل وقت خوانده یا قبل از داخل شدن وقت، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- نمازگزاری در رکعات نماز شک میکند و بنا را بر رکعت بیشتر گذاشته، نماز را تمام میکند؛ ولی بعد از سلام نماز، فراموش میکند که شک او بین سه رکعت و چهار رکعت بود تا یک رکعت نماز احتیاط بخواند یا شک بین دو و چهار بود تا وظیفه‌اش خواندن دو رکعت نماز احتیاط باشد. در این موقع، نماز احتیاط را به چه صورتی بخواند تا نمازش صحیح شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از سلام نماز سه رکعتی شک کنم در صورتی که یک طرف شک صحیح نباشد، [مثلاً در نماز مغرب شک بین 2 و 4]؛ آیا نباید به آن اعتنا کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] نسبت به نمازهایی که میخوانم زیاد شک می‌کنم البته نه شک در رکعات و یا رکنهای نماز بلکه شک در این که آیا تمام قسمتهای نماز را صحیح اداء کردهام یا خیر؟ آیا باید به این شکها اعتنا کنم؟
- [آیت الله بهجت] آیا کثیر الشکّ، در شک سوم نباید به شک خود اعتنا کند یا در شک چهارم؟
- [آیت الله خامنه ای] در مورد شک کردن زیاد در نماز و وضو و... تکلیف چیست، در مورد شک در ارکان نماز چطور، آیا شخص کثیر الشک می تواند به شک در ارکان نماز هم اعتنا نکند لطفاً به تفصیل و به طور کامل توضیح دهید؟
- [سایر] اگر در حین نماز شک کنیم که مسح پا کشیده ایم یا نه به شک اعتنا کنیم یا نه؟
- [آیت الله بهجت] شکّ در نماز در اثر ضعف حافظه؛ آیا حکم شک های ذکر شده در رساله را دارد [منظور شک های مبطل است] یا نباید به آن اعتنا کند؟
- [آیت الله مظاهری] در جایی که میفرمائید وسواسی یا کثیرالشّک به شک یا وسوسه خود اعتنا نکند، منظور چیست؟ آیا اگر همیشه بنا را بر نفع خود بگذارد درست است یا آن شک و وسوسه را هر چند به نفع خود باشد باید اهمیّت ندهد؟
- [آیت الله سبحانی] شخص روزه دار در هنگام استحمام به خاطر بزرگ بودن دوش آب، شک می کند آبی که از دوش می آید تمام سرش را می گیرد یا نه، وظیفه اش چیست؟ و اگر به شک خود اعتنا نکند و زیر دوش بایستد حکم روزه اش چیست؟
- [آیت الله بهجت] فردی در حالت قرائت سوره ی نماز واجب وقتی شروع به خواندن اوّلین آیه ی سوره کرده، شک می کند که آیا "بسم اللّه " را به قصد همین سوره گفته یا نه! آیا برگردد و دوباره بسم اللّه بگوید یا به شکّ خود اعتنا نکند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر کسی در طواف حج واجب شک کند که 6 دور طواف کرده یا 7 دور ولی همسرش که به همراه او طواف میکند بگوید7 دور بوده است. آیا می‌تواند بنا را بر صحبت همسرش بگذارد و به شک خود اعتنا نکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شک کند که تکبیرة‌الاحرام را گفته یا نه، چنانچه بعد از آن مشغول خواندن چیزی شده باشد، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده باشد، باید تکبیر را بگوید.
- اگر بعد از سلام نماز احتیاط شک کند که یکی از اجزاء یا شرایط آن را بجا آورده یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
- اگر کسی که زیاد شک میکند، شک کند چیزی را که رکن نیست بجا آورده یا نه و اعتنا نکند و بعد به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، چنانچه وارد رکن بعدی نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اگر وارد رکن بعدی شده باشد، نماز او صحیح است؛ مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند، چنانچه در قنوت به خاطر آورد که حمد نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع به خاطر آورد، نماز او صحیح است.
- اگر انسان شک کند که کثیرالشک شده یا نه، باید به دستور شک عمل نماید و کثیرالشّک تا وقتی یقین نکند که به حال مردم عادی برگشته، نباید به شک خود اعتنا کند.
- هنگام گفتن تکبیرة‌الاحرام، بدن باید آرام باشد و اگر عمدا در حالی که بدن او حرکت دارد تکبیرة‌الاحرام را بگوید، احتیاطا باید نماز را پس از اتمام آن اعاده کند، ولی چنانچه سهوا حرکت کند، نماز او صحیح است.
- کسی که در یک قسمت از نماز زیاد شک میکند، چنانچه در قسمتهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند که سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، به شک خود اعتنا نکند.
- اگر کسی در سه نماز متوالی که بجا میآورد، به طور مداوم حداقل در یکی از آنها شک کند، (کثیرالشک) است و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، نباید به شک خود اعتنا کند و چنانچه کثیرالشک در سه نماز متوالی شک نکند، حکم کثیرالشک از او برطرف میشود.
- اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است و اگر بعد از آغاز به شستن طرف چپ، در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست، در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید، به شک خود اعتنا نکند.
- مستحب است انسان علاوه بر تکبیرة‌الاحرام شش تکبیر دیگر نیز بگوید و می‌تواند هر کدام از آنها را که خواست به عنوان تکبیرة‌الاحرام تعیین کند.
- اگر کسی که زیاد شک میکند، شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه و اعتنا نکند، ولی بعد به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، چنانچه مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده باشد، نماز او باطل است؛ مثلاً اگر شک کند رکوع کرده یا نه و اعتنا نکند، چنانچه پیش از سجده به خاطر آورد که رکوع نکرده، باید رکوع کند و اگر در سجده به خاطر آورد، نماز او باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .هر گاه پس از گفتن تکبیرة‌الاحرام شک کند که آن را صحیح ادا کرده یا نه، بنا را بر صحّت بگذارد و به شکّ خود اعتنا نکند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند. 3 - قیام
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از گفتن تکبیره الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند . قیام (ایستادن )
- [آیت الله سبحانی] اگر بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند. قیام (ایستادن)
- [امام خمینی] اگر بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شک کند که تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن حمد شده است به شک خود اعتنا نکند واگر چیزی نخوانده باید تکبیر را بگوید و هرگاه می داند تکبیرة الاحرام را گفته اما شک دارد که صحیح گفته است یا نه، اگر این شک بعد از گفتن تکبیر پیدا شود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از آنکه وارد قسمتی از تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه ، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است و نیز اگر بعد از بجا آوردن هر جزء شک کند که درست بجا آورده یا نه اعتنا نکند و تیمم او صحیح است .
- [آیت الله مظاهری] اگر بعد از آنکه وارد تیمّم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه، اعتنا نکند و تیمّم او صحیح است، و نیز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شک کند که درست به جا آورده یا نه اعتنا نکند و تیمّم او صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از آن که وارد تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است، و نیز اگر بعد از بجا آوردن هر جزء شک کند که درست بجا آورده یا نه اعتنا نکند و تیمم او صحیح است.
- [امام خمینی] اگر بعد از آنکه وارد تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است. و نیز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شک کند که درست به جا آورده یا نه، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است.