اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز فراموش کرده که مشغول نماز است و خوابیده، نماز او صحیح است.
عنوان مسئله:
اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز فراموش کرده که مشغول نماز است و خوابیده، نماز او صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فردی که در نماز، حالت خواب او را فرا گرفته و بعد از بیدار شدن از خواب شک میکند که در بین نماز خوابیده یا بعد از اتمام نماز، چه وظیفه‌ای دارد؟
- نمازگزاری در رکعات نماز شک میکند و بنا را بر رکعت بیشتر گذاشته، نماز را تمام میکند؛ ولی بعد از سلام نماز، فراموش میکند که شک او بین سه رکعت و چهار رکعت بود تا یک رکعت نماز احتیاط بخواند یا شک بین دو و چهار بود تا وظیفه‌اش خواندن دو رکعت نماز احتیاط باشد. در این موقع، نماز احتیاط را به چه صورتی بخواند تا نمازش صحیح شود؟
- چرا وقتی در نماز شک میکنیم، باید رکعت بیشتر را اختیار کنیم و سپس نماز احتیاط بخوانیم؟ در صورت امکان، دلیلش را بیان نمایید.
- شخصی در نماز ظهر شک میکند و بعد از سلام نماز، به جای خواندن نماز احتیاط، از روی فراموشی مشغول نماز عصر میشود. اگر در بین نماز عصر به یاد آورد که نماز احتیاط را نخوانده است، وظیفه او چیست؟
- کسی در بین نماز شک میکند کاری را که در نماز انجام داده، صحیح به جا آورده یا نه. آیا این فرد باید به شکّ خود اعتنا کند و وظیفه‌ای برعهده‌اش آمده است یا نباید به شکّ خود اعتنا کند؟
- آیا میتوانیم بر خاکی که در پاکی و نجاست آن شک داریم، تیمّم کنیم یا نه؟ اگر دو خاک در اختیار داریم که نمیدانیم کدام یک نجس شده است، تیمّم با آنها صحیح است یا خیر؟
- کسی که به عنوان مثال برایش در نماز، شک بین سه و چهار پیش میآید و بعد از سلام نماز، مشغول به نماز احتیاط میشود، اگر در بین نماز احتیاط اطمینان یا یقین به یکی از دو طرف شک (سه رکعت یا چهار رکعت) پیدا کند، نمازش را چگونه به پایان برساند؟
- با توجه به این که معمولاً برای افراد مختلف، شک و سهو در نماز پیش میآید، آیا نماز کسی که در یاد گرفتن احکام شک و سهو سستی به خرج میدهد، صحیح است؟
- کسی که بعد از نماز شک میکند که نماز را در داخل وقت خوانده یا قبل از داخل شدن وقت، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- اگر لازمه نماز خواندن این باشد که دستور واجبی ترک شود، آیا این گونه نماز خواندن صحیح است یا خیر (مثل وقتی که طلبکار، طلب خود را تقاضا میکند، ولی او مشغول نماز میشود)؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] شخصی سلام نماز را فراموش کرده و بدون فاصله به نماز واجب دیگر مشغول شده اثناء نماز یادش آمد تکلیف را بیان فرمائید.
- [آیت الله خوئی] کسی که در حال نماز است یک وقت شک میکند مشغول نماز مستحبی است یا نماز واجب چگونه نماز را تمام کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که غسل حیض را فراموش کرده و نماز خوانده البتّه وضو هم می‌گرفته، آیا نماز او صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] لطفاً شک بعد از سلام را توضیح دهید خصوصاً اگر بعد از سلام فراموش کنیم که چند رکعت نماز خوانده ایم؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار نزدیک غروب مشغول نماز ظهر شود و در نماز ظهر بین رکعت 3 و 4 شک کرده و احتیاج به نماز احتیاط دارد؛ و اگر نماز احتیاط را بخواند نماز عصرش قضا می شود؛ تکلیف چیست؟
- [آیت الله خوئی] در بین نماز اگر کسی شک کند که در ابتدای نماز نیت کرده‌ام یا خیر آیا شک بعد از محل محسوب میشود که نمازش صحیح باشد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] قیام متصل به رکوع برای کسی که نماز را خوابیده می خواند چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که می تواند نشسته، همراه با تکیه گاه نماز بخواند می تواند خوابیده هم نماز بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز ظهر بین رکعت سوم و چهارم شک کردم و یک رکعت نماز احتیاط بر من واجب شد، اما فراموش کردم آن را بخوانم. در رکعت چهارم نماز عصر متوجه (آن یک رکعت نماز احتیاط فراموش شده) شدم. تکلیف من چیست؟
- [آیت الله بهجت] زن مستحاضه اگر بداند از وقتی که مشغول وضو یا غسل شده خونی از او بیرون نیامده وتا بعد از نماز هم خون در داخل فرج نیست وبیرون نمی آید، می تواند خواندن نماز را تأخیر بیندازد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی که نشسته یا خوابیده نماز می‌خواند، هنگامی که حمد یا تسبیحات را می‌خواند، شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر پیش از آن که مشغول حمد یا تسبیحات شود، شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه، باید آن را بجا آورد.
- اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و رکن بعد از آن را بجا آورد، مثلاً حمد را فراموش کند و مشغول رکوع شود، نماز او صحیح است.
- اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه یا شک کند آن را درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده باشد یا به کاری مشغول شود که عرفا بگویند از نماز خارج شده و به کار دیگری مشغول شده، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر پیش از آنها شک کند، باید سلام را بگوید.
- اگر اطمینان کند وقت نماز فرا رسیده و مشغول نماز شود و در بین نماز شک کند که وقت داخل شده یا نه، نماز او صحیح نیست؛ ولی اگر در بین نماز اطمینان داشته باشد که وقت فرا رسیده و شک کند که آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه، نماز او صحیح است.
- اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در آن حال با قصد اقتدا مشغول انجام وظیفه مأموم باشد، نماز او به جماعت صحیح است، وگرنه باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید.
- اگر بعد از نماز بداند که وضوی او باطل شده است ولی شک کند که قبل از نماز وضوی او باطل شده یا بعد از نماز، نمازی که خوانده صحیح است.
- اگر بعد از آن که مشغول بخشی از اعمال تیمّم شد، شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه و یا شک کند که آن را درست به جا آورده یا نه، اگر احتمال بدهد در حال عمل متوجه بوده، نباید اعتنا کند و تیمّم او صحیح است.
- اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده بجا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز گذشته باشد، به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت نماز نگذشته باشد، در صورتی که مشغول کار دیگری نشده و از جای نماز برنخاسته و عملی مثل رو گرداندن از قبله که نماز را باطل میکند نیز انجام نداده باشد، باید نماز احتیاط را بخواند و اگر مشغول عمل دیگری شده یا عملی که نماز را باطل میکند، بجا آورده یا بین نماز و شک او زیاد فاصله شده باشد، بنا می‌گذارد که نماز احتیاط را بجا آورده و نماز او صحیح است.
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده باشد، نباید به شک خود اعتنا کند؛ مثلاً اگر هنگامی که مشغول خواندن سوره است، شک کند که حمد را خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر بعد به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده باشد، نماز او صحیح است؛ بنابر این اگر مثلاً در قنوت به خاطر آورد که حمد را نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع به خاطر آورد، وظیفه‌ای ندارد و نماز او صحیح است.
- شک‌هایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرارند: اوّل:شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته باشد، مثل آن که در حال خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه.دوم: شک بعد از سلام واجب نماز.سوم: شک بعد از گذشتن وقت نماز.چهارم: شک کثیرالشّک؛ یعنی کسی که زیاد شک میکند. پنجم: شک امام در شماره رکعت‌های نماز در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعت‌های نماز را بداند و شک در افعال نماز نیز همین حکم را دارد.ششم: شک در نماز مستحبّی؛ و توضیح آنها، بدین قرار است:
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بداند با اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده، یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده، نمازش صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده، یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده نمازش صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده، نمازش صحیح است.
- [امام خمینی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده نمازش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده نمازش صحیح است
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از هر نماز بوده ، یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده نمازش صحیح است .
- [آیت الله بروجردی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده، یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده، نمازش صحیح است.
- [آیت الله خوئی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده، یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده نمازش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده ، و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده ، نمازش با شرطی که در مسأله پیش گفته شد ، صحیح است .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده؛ یا در بین نماز یادش رفته که مشغول نماز است و خوابیده؛ نمازش صحیح است و اگر احتمال دهد خوابش در اثناء نماز عمدا و با التفات به نماز بوده؛ باید دوباره بخواند.