اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
آیا میتوانیم بر خاکی که در پاکی و نجاست آن شک داریم، تیمّم کنیم یا نه؟ اگر دو خاک در اختیار داریم که نمیدانیم کدام یک نجس شده است، تیمّم با آنها صحیح است یا خیر؟
در مورد اول، جایز است به همان خاکی که شک در نجاست و طهارت آن دارد، تیمّم کند و در مورد دوم، حکم مسأله این است که به هر دو تیمّم کند و احتیاط این است که پس از تیمّم اول، خاک و غبار را از اعضای تیمّم پاک کند و سپس تیمّم دوم را انجام دهد و اعضا را باز از خاک و غبار پاک نماید و نماز بخواند.
در مورد اول، جایز است به همان خاکی که شک در نجاست و طهارت آن دارد، تیمّم کند و در مورد دوم، حکم مسأله این است که به هر دو تیمّم کند و احتیاط این است که پس از تیمّم اول، خاک و غبار را از اعضای تیمّم پاک کند و سپس تیمّم دوم را انجام دهد و اعضا را باز از خاک و غبار پاک نماید و نماز بخواند.
عنوان سوال:
آیا میتوانیم بر خاکی که در پاکی و نجاست آن شک داریم، تیمّم کنیم یا نه؟ اگر دو خاک در اختیار داریم که نمیدانیم کدام یک نجس شده است، تیمّم با آنها صحیح است یا خیر؟
پاسخ:
در مورد اول، جایز است به همان خاکی که شک در نجاست و طهارت آن دارد، تیمّم کند و در مورد دوم، حکم مسأله این است که به هر دو تیمّم کند و احتیاط این است که پس از تیمّم اول، خاک و غبار را از اعضای تیمّم پاک کند و سپس تیمّم دوم را انجام دهد و اعضا را باز از خاک و غبار پاک نماید و نماز بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در نجاست آب پاکی که در اختیار ما بوده است، شک کردهایم. آیا میتوانیم با آن آب، غسل و وضو به جا آوریم یا ازاله نجاست کنیم؟
- با شخصی که نمیدانیم کافر است یا مسلمان، از جهت نجاست و پاکی چگونه برخورد کنیم؟
- در مواردی که استعمال چیزی مشروط به طهارت آن است و شک در طهارت آن چیز داریم و به راحتی میتوانیم به پاک یا نجس بودن آن پی ببریم، آیا جستجو کردن از پاکی و نجاست آن واجب است یا میتوانیم بنا را بر پاکی گذاشته و آن چیز را مورد استفاده قرار دهیم؟
- آیا میتوان بر روی زمین مرطوب یا خاک مرطوبی که هنوز به گِل تبدیل نشده است، تیمّم کرد؟ اگر زمین خشک یا خاک خشک در اختیار ما باشد، تیمّم بر خاک مرطوب چه حکمی دارد؟
- دو ظرف آب داریم که یکی از آنها نجس است؛ ولی نمیدانیم که کدام یک نجس است و آب دیگری هم نداریم. در این صورت باید وضو بگیریم یا تیمّم کنیم؟
- فردی مدتی با غبار تیمّم نموده، در صورتی که خاک، سنگ و... وجود داشته است. آیا اعمال او صحیح است؟
- وجود زخمی که آب برای آن ضرر ندارد، ولی خون آن هم بند نمیآید و در اعضای وضو واقع شده و در صورت گرفتن وضو به طور معمول باعث نجاست اعضای وضو می‌شود، آیا باعث وجوب تیمّم می‌شود یا راهی برای وضوی صحیح وجود دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر چیزهایی مثل خاک، گچ، سنگ که تیمم بر آنها صحیح است، به دیوار چسبیده باشند، آیا تیمم بر آنها صحیح است یا آنکه حتماً باید بر روی زمین باشند؟
- [آیت الله خوئی] میفرمایید برای تیمم چون کف هر دو دست را به خاک بزنند بعد مستحب است که تکانی بدهند، آن چه دیده شده کف هر دو دست را به هم میزنند، برای تکان دادن قیل: (که این کف هر دو دست به هم زدن، خاک تیمم با هم مخلوط می‌شود، این صحیح نیست) آیا حرف این قیل صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] معمولاً در زیر قالی که در اتاق پهن است گرد و خاکهایی جمع می‌شود آیا تیمم با این نوع خاک صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تیمّم در زمینهایی که زمین شهری از صاحبانشان میگیرد و در اختیار دیگران میگذارد، صحیح است؟
- [سایر] بنده در یکی از شبهای رمضان جنب شدم....ولی نتوانستم غسل کنم و امکان تیمم هم برایم وجود نداشت؛ چون نمیدانستم چه خاکی مناسب تیمم است. من صبح همان روز به نیّت روزه از خواب بیدار شده و در اولین فرصت غسل کردم. آیا روزهام صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا نماز خواندن در لباسی که شک در نجس بودن آن دارم، صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا بر کسی که آب و چیزی که تیمم بر آن صحیح است، در اختیار ندارد (فاقد الطهورین)، نماز واجب است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی می داند یکی از دو لباسی که در اختیار دارد نجس است ولی نمی داند کدام یک نجس و کدام یک پاک می باشد، آیا راه حلی وجود دارد که او مطمئن شود نمازی که خوانده صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی است که زیاد شک می کند و همه چیز را نجس می داند، در مهمانی ها غذا را نجس می داند، در و دیوار را نجس می داند، و... آیا چنین عقیده و رویّه ای صحیح است؟
- [سایر] سلام علیکم بنده چند وقتیه به شدت دچار وسواس راجع به نجسی و پاکی شده ام. همه چیزو شک میکنم نجس شده است بیا پاک است. نمازهام چند باره شده. قضای حاجتم گاهی اوقات 20 دقیقه طول میکشد. تقریبا طهارت برایم بی معنا شده. نماز خواندن با این شرایط آنچنان عذابی شده برایم که وقتی زمان نماز می‌شود غم عالم به دلم میاد.... چکار کنم؟ من توی مسائلی که باید یقین کنم شک میکنم.... همین مسئله داغونم کرده لطفا کمکم کنید
مسائل مرتبط از این مرجع
- تیمّم بر دیوار گِلی صحیح است و احتیاط مستحب آن است که با بودن زمین یا خاک خشک، بر زمین یا خاک نمناک تیمّم نکند.
- چیز نجسی که انسان شک دارد پاک شده یا نه، نجس است و اگر شک کند چیز پاکی نجس شده یا نه، پاک است و حتی اگر بتواند نجس یا پاک بودن آن را بفهمد، لازم نیست وارسی کند.
- اگر چیزی مانند کاه که تیمّم بر آن باطل است با خاک و ریگ مخلوط شود، نمیتواند بر آن تیمّم کند؛ ولی اگر آن چیز به قدری کم باشد که در خاک یا ریگ از بین رفته حساب شود، تیمّم بر آن خاک و ریگ صحیح است.
- تیمّم بر سنگ گچ، سنگ آهک، سنگ مرمر و سایر اقسام سنگها صحیح است، ولی تیمّم بر جواهر، مثل سنگ عقیق و فیروزه، باطل میباشد و بنا بر احتیاط واجب با بودن خاک یا چیزهای دیگری که تیمّم بر آنها صحیح است، نمیتوان بر گچ و آهک پخته تیمّم کرد.
- اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمّم کرده یا نه، چنانچه احتمال بدهد که در حال عمل متوجه بوده، تیمّم او صحیح است.
- اگر چیز پاکی به چیز نجس برسد و انسان شک کند که هر دو یا یکی از آنها تر بوده یا نه و یا شک کند که رطوبت یکی از آنها به دیگری سرایت کرده یا نه، آن چیز پاک، نجس نمیشود.
- چیزی که بر آن تیمّم میکند باید پاک باشد و اگر چیز پاکی که تیمّم بر آن صحیح است نداشته باشد، بنا بر احتیاط واجب باید آن نماز را بدون وضو و تیمّم بخواند و بعدا قضای آن را نیز بجا آورد.
- اگر بعد از آن که مشغول بخشی از اعمال تیمّم شد، شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه و یا شک کند که آن را درست به جا آورده یا نه، اگر احتمال بدهد در حال عمل متوجه بوده، نباید اعتنا کند و تیمّم او صحیح است.
- اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند که بعد از نماز بوده یا در بین نماز فراموش کرده که مشغول نماز است و خوابیده، نماز او صحیح است.
- اگر خاک، ریگ، کلوخ و سنگ پیدا نشود، باید بر گرد و غباری که روی فرش و لباس و مانند آنهاست، تیمّم نماید و اگر غبار در لای لباس و فرش باشد، تیمّم بر آن صحیح نیست، مگر آن که اوّل کاری کند که غبار به سطح آن بیاید و بعد بر آن تیمّم کند و چنانچه گرد و غبار پیدا نشود، باید بر گِل تیمّم کند و اگر گِل نیز پیدا نشود، احتیاط واجب آن است که نماز را بدون تیمّم بخواند و بعدا قضای آن را نیز بجا آورد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] چیزی که بر آن تیمّم میکند ومکان آن چیز، باید غصبی نباشد، پس اگر بر خاک غصبی تیمّم کند، یا خاکی را که مال خود اوست بیاجازه در ملک دیگری بگذارد وبر آن تیمّم کند تیمّم او باطل میباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] چیزی که بر ان تیمم می کند و مکان ان چیز باید غصبی نباشد پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند یا خاکی را که مال خود اوست بی اجازه در ملک دیگری بگذارد و بر ان تیمم کند تیمم او باطل است و اما غصب نبودن مکان تیمم کننده در صحت تیمم معتبر نمی باشد
- [آیت الله مظاهری] چیزی که بر آن تیمّم میکند باید پاک باشد و اگر چیز پاکی که تیمّم به آن صحیح است ندارد، باید بر چیز نجس تیمّم کند و نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] تیمم با دیوار گلی صحیح است ، و احتیاط مستحب آن است که با بودن زمین یا خاک خشک ، با زمین یا خاک نمناک تیمم نکند .
- [آیت الله بروجردی] تیمّم به دیوار گلی صحیح است و احتیاط مستحب آن است که با بودن زمین یا خاک خشک به زمین یا خاک نمناک تیمّم نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] تیمم بر دیوار گلی صحیح است و احتیاط مستحب آن است که با وجود زمین یا خاک خشک بر زمین یا خاک نمناک تیمم نکند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] چیزی که بر آن تیمم می کند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد؛ پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند؛ یا خاکی را که مال خود او است بی اجازه در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمم کند؛ تیمم او باطل می باشد.
- [آیت الله بروجردی] چیزی که بر آن تیمّم میکند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد، پس اگر بر خاک غصبی تیمّم کند، یا خاکی را که مال خود اوست بیاجازه در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمّم کند، تیمّم او باطل است.
- [آیت الله خوئی] چیزی که بر آن تیمم میکند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند، یا خاکی را که مال خود او است بیاجازه در ملک دیگری بگذارد، و بر آن تیمم کند تیمم او باطل میباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] تیمم به دیوار گلی صحیح است و احتیاط مستحب ان است که با بودن زمین یا خاک خشک به زمین یا خاک نمناک تیمم نکند