تکبیر
تکبیر، در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند، به بزرگی یادکردن و اللّه اکبر گفتن است و تنها یک بار در قرآن ذکر شده است.
اگر پیش از خواندن قنوت شک کند که تکبیر قبل از آن را گفته یا نه و یا پیش از گفتن تکبیر شک کند که قنوت قبل از آن را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نماید و آن قنوت یا تکبیری را که شک در به جا آوردن آن دارد، به جا آورد.
عنوان مسئله:
اگر پیش از خواندن قنوت شک کند که تکبیر قبل از آن را گفته یا نه و یا پیش از گفتن تکبیر شک کند که قنوت قبل از آن را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نماید و آن قنوت یا تکبیری را که شک در به جا آوردن آن دارد، به جا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی در بین نماز شک میکند کاری را که در نماز انجام داده، صحیح به جا آورده یا نه. آیا این فرد باید به شکّ خود اعتنا کند و وظیفهای برعهدهاش آمده است یا نباید به شکّ خود اعتنا کند؟
- آیا غلط خواندن قنوت و یا ذکرهای مستحبّی نماز، مبطل نماز است؟
- اگر در رکوع و سجود، افزون بر ذکر واجب صحیح، دعا و ذکر غلط خوانده شود، آیا به نماز صدمه میزند؟ اگر در قنوت، ذکر و دعای اشتباه خوانده شود، چه حکمی دارد؟
- کسی که در قنوت نماز این دعا را میخواند: (فاصفح عنّی بحسن توکّلی علیک) و بعد شک میکند که درست خوانده یا نه؟! الف. آیا میتواند (إلیک) بگوید، به این نیّت که هر کدام ((علیک) یا (إلیک)) درست است، همان محسوب شود؟
- مکلّفی پس از شک در نماز و بنا گذاشتن بر رکعت بیشتر و سلام دادن نماز، میایستد و آماده خواندن نماز احتیاط میشود، اما قبل از شروع به نماز احتیاط، یقین میکند که به اندازه رکعت کمتر، نماز خوانده، مثلاً پس از شک در دو و چهار و آماده شدن برای نماز احتیاط، میفهمد که دو رکعت خوانده نه چهار رکعت. حکم این نماز چیست؟
- یکی از شکهایی که نباید به آن اعتنا کرد، شک در رکعات نماز مستحبّی است. سؤال این است که اگر در نماز مستحبّی شک پیش آمد، عمل کردن به چه صورت افضل است؟
- کسی که در مورد اصل خواندن نماز، زیاد شک میکند، آیا باید به شکّ خود توجه کند یا نه؟
- آیا خواندن دعاهایی که به هنگام طواف خوانده میشود، واجب است یا مستحب؟
- اگر کسی در اثنای سعی یا بعد از آن شک کند که نماز طواف خوانده یا نه، چه حکمی دارد؟
- آیا در قنوت، خواندن شعری که دارای مضامین دعا و مناجات است، جایز است؟ و در صورت جواز، عربی بودن در آن شرط است یا به هر زبانی باشد، مانعی ندارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا رمز تکبیری درهنگام آوردن آب بین حضرت عباس واهل حرم وجودداشته یاخیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی در تعداد قنوتهای نمازهای عید سعید فطر و قربان شک کند که آیا پنج قنوت خوانده یا چهار قنوت، نمازش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر یک تکبیر از پنج تکبیر نماز میت فراموش شود و خوانده نشود چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار احتمال دهد که با آرام خواندن و به جا آوردن مستحبات نماز مقداری از نماز در خارج از وقت خوانده می شود؛ وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار در هنگام گفتن "سمع اللّه " شک کند که رکوع را انجام داده یا نه؛ تکلیفش چیست؟ هم چنین اگر در حال قنوت شک کند که حمد و سوره را خوانده یا نه؛ چه کار باید بکند؟
- [آیت الله بهجت] آیا کثیر الشکّ، در شک سوم نباید به شک خود اعتنا کند یا در شک چهارم؟
- [آیت الله بهجت] چه ذکری در قنوت مستحب است خوانده شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نمازگزار در هنگام گفتن (سمع الله) شک کند که رکوع را انجام داده یا نه تکلیفش چیست؟ و همچنین اگر در حال قنوت شک کند که حمد و سوره را خوانده است یا خیر، شک او شک بعد از محل است یاخیر؟
- [آیت الله سیستانی] اگر قنوت نمازی که باید با صدای بلند خوانده شود به صورت اهسته خوانده شود چه حکمی دارد ؟
- [آیت الله بهجت] خواندن قنوت در نماز جمعه واجب است یا مستحب؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در حال خواندن قنوت در گفتن تکبیرها و یا خواندن قنوتهای قبلی شک کند و یا در حال گفتن تکبیر در خواندن قنوتها و یا گفتن تکبیرهای قبلی شک نماید، نباید به شک خود اعتنا کند.
- اگر شک کند که تکبیرةالاحرام را گفته یا نه، چنانچه بعد از آن مشغول خواندن چیزی شده باشد، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده باشد، باید تکبیر را بگوید.
- اگر وقت نماز به قدری تنگ باشد که به واسطه بجا آوردن بعضی از اعمال مستحب نماز، مقداری از آن بعد از وقت خوانده شود، باید آن اعمال مستحب را بجا نیاورد؛ مثلاً اگر به واسطه خواندن قنوت مقداری از نماز بعد از وقت خوانده شود، نباید قنوت را بخواند.
- نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد و در رکعت دوم بعد از خواندن حمد و سوره، چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع، دو سجده و تشهّد بجا آورد و نماز را سلام دهد.
- اگر بعد از گذشتن وقت شک کند که نماز را درست خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند.
- اگر در بین خواندن آیهای شک کند که آیه پیش از آن را خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند؛ ولی اگر وقتی که آخر آیه را میخواند شک کند که اوّل آن را خوانده یا نه، بنابر احتیاط واجب باید آن را دوباره بخواند.
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرارند: اوّل:شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته باشد، مثل آن که در حال خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه.دوم: شک بعد از سلام واجب نماز.سوم: شک بعد از گذشتن وقت نماز.چهارم: شک کثیرالشّک؛ یعنی کسی که زیاد شک میکند. پنجم: شک امام در شماره رکعتهای نماز در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعتهای نماز را بداند و شک در افعال نماز نیز همین حکم را دارد.ششم: شک در نماز مستحبّی؛ و توضیح آنها، بدین قرار است:
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند، نباید به شک خود اعتنا نماید و این حکم در افعال نماز، مثل تعداد سجدهها نیز جاری است.
- اگر پیش از رفتن به رکوع در تعداد تکبیرهای نماز یا قنوتهای آن شک کند، مثلاً شک کند که سه تکبیر گفته یا بیشتر، بنا را بر کمتر بگذارد و بقیه قنوتها و تکبیرها را به جا آورد و اگر بعد معلوم شود که گفته بوده، اشکال ندارد و اگر پس از رفتن به رکوع شک کند، به شک خود اعتنا ننماید.
- کسی که در یک قسمت از نماز زیاد شک میکند، چنانچه در قسمتهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند که سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، به شک خود اعتنا نکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر شک کند که تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی شده، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده باید تکبیر را بگوید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شک کند که تکبیره الاحرام را گفته یا نه ، چنانچه مشغول خواندن چیزی شده ، به شک خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده باید تکبیر را بگوید .
- [امام خمینی] اگر شک کند که تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی شده به شک خود اعتنا نکند. و اگر چیزی نخوانده، باید تکبیر را بگوید.
- [امام خمینی] نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعداز قنوت پنجم تکبیری بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد، و در رکعت دوم چهار مرتبه تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شک کند که تکبیرْ الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی شده، به شکّ خود اعتنا نکند و اگر چیزی نخوانده، باید تکبیر را بگوید احتیاطاً.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شک کند که تکبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن حمد شده است به شک خود اعتنا نکند واگر چیزی نخوانده باید تکبیر را بگوید و هرگاه می داند تکبیرة الاحرام را گفته اما شک دارد که صحیح گفته است یا نه، اگر این شک بعد از گفتن تکبیر پیدا شود اعتنا نکند.
- [امام خمینی] کسی که زیاد شک می کند اگر شک کند چیزی را که رکن نیست بجا آورده یا نه و اعتنا نکند و بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته باید آن را بجا آورد و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است، مثلا اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند چنانچه در قنوت یادش بیاید که حمد نخوانده باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از گفتن تکبیرة الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه باید به شک خود اعتنا نکند ولی اگر بعد از تکبیر و قبل از خواندن چیزی شک کند که آنرا صحیح خوانده، مستحب است نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در بین خواندن ایه ای شک کند که ایه پیش را خوانده یا نه یا وقتی که اخر ایه را می خواند شک کند که اول ان را خوانده یا نه باید به شک خود اعتنا نکند
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در بین خواندن آیه ای شک کند که آیه پیش از آن را خوانده یا نه و یا وقتی آخر آیه را می خواند شک کند که اول آن را خوانده یا نه باید به شک خود اعتنا نکند.