کفاره تاخیر
كفاره‌ای كه به سبب تأخير قضای روزه بايد پرداخت شود.
اگر قضای چند روز از ماه رمضان بر او واجب باشد، لازم نیست در نیّت تعیین کند که قضای کدام روز را می‌گیرد؛ ولی چنانچه برخی از آنها قضای رمضان سال قبل باشد و برخی قضای رمضان‌های پیش از آن، برای آن که قضای رمضان سال آخر حساب شود، باید آن را در نیّت تعیین کند و چنانچه در نیّت تعیین نکند که روزه‌ای که می‌گیرد از کدام رمضان است، از رمضان آخر محسوب نمی‌شود. بنابراین چنانچه برخی از روزه‌های قضا تا رسیدن رمضان سال بعد باقی بماند و آنها را به جا نیاورد، باید کفّاره تأخیر قضای رمضان را بپردازد.
عنوان مسئله:
اگر قضای چند روز از ماه رمضان بر او واجب باشد، لازم نیست در نیّت تعیین کند که قضای کدام روز را می‌گیرد؛ ولی چنانچه برخی از آنها قضای رمضان سال قبل باشد و برخی قضای رمضان‌های پیش از آن، برای آن که قضای رمضان سال آخر حساب شود، باید آن را در نیّت تعیین کند و چنانچه در نیّت تعیین نکند که روزه‌ای که می‌گیرد از کدام رمضان است، از رمضان آخر محسوب نمی‌شود. بنابراین چنانچه برخی از روزه‌های قضا تا رسیدن رمضان سال بعد باقی بماند و آنها را به جا نیاورد، باید کفّاره تأخیر قضای رمضان را بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مکلّفی توانایی روزه گرفتن در روزه‌ای گرم و بلند تابستان را ندارد و گرفتن روزه را به روزه‌ای کوتاه و خنک پاییز و زمستان موکول میکند؛ ولی قبل از رسیدن آن ایّام از دنیا میرود. آیا قضا کردن روزهها از طرف او واجب است یا خیر؟ اگر وصیت کرده باشد که این روزهها را به نیّت قضای روزه ماه رمضان از طرف من به جا آورید، چه حکمی دارد؟
- یک نفر چندین سال مریضی مستمر داشته و روزه نگرفته و کفّاره آن را پرداخت کرده است. سپس به پزشک مراجعه میکند و پزشک میگوید که خوب شدهای و میتوانی روزه بگیری و مریض شک میکند که احتمالاً در ماه رمضان گذشته هم میتوانستهام روزه بگیرم، ولی خیال میکردم که توانایی آن را ندارم. آیا در این فرض، قضای روزه ماه رمضان گذشته بر او لازم است یا همان کفّاره کافی است؟ اگر از گفته پزشک، یقین یا اطمینان عادی پیدا کند که در رمضان گذشته میتوانسته روزه بگیرد، چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] کسی که در ماه رمضان مسافرت کرده، آیا علاوه بر قضا، باید کفّاره هم بدهد؟ج) خیر، تنها قضای روزه ها واجب است و کفّاره ندارد؛ ولی اگر قضای روزه ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر اندازد، به جهت تأخیر، باید برای هر روز یک مد طعام کفّاره بدهد.س2: آیا می شود در ماه رمضان، برای فرار از روزه مسافرت کرد؟
- [سایر] کسی که به واسطه بیماری نتوانسته روزه‌های ماه رمضان را بگیرد، اگر چند سال قضای آن را به تأخیر اندازد، تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی نداند که قضای ماه رمضان را باید تا رمضان بعد گرفت و گرنه کفّاره ی تأخیر دارد، در این صورت (ندانستن حکم)، اگر شخصی تا رمضان بعد روزه ی قضا را نگرفت، آیا کفاره ی تأخیر واجب می شود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا قضا و کفاره روزه، واجب فوری است یا میتوان آن را تا قبل از ماه مبارک رمضان سال بعد به تأخیر انداخت؟
- [سایر] در سال 92 چند روز روزه از من قضا شد که کفاره آنها را دادم، اما تا امروز قضایشان را نگرفتم، در سال 93 نیز چند روزه از من قضا شد. حال با توجه به اینکه تا رمضان آینده چند ماه باقی است و من هم تعدادی روزهی قضا گرفتهام، این روزهها برای چه سالی حساب می‌شود؟ اگر برای سال اخیر حساب می‌شود، آیا دیگر کفاره تأخیر ندارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر در ماه رمضان، انسان عملی را که روزه را باطل می کند بجا نیاورد ولی نیّت روزه نکند ، یا ریاء کند و یا قصد کند که روزه نباشد ، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، آیا علاوه بر قضا کفّاره نیز واجب است یا فقط قضا واجب است؟
- [سایر] زنی که در ماه رمضان بچه شیر میدهد و روزه گرفتن برای خود یا بچه اش ضرر دارد و تا رمضان سال آینده به علت شیردهی نتوانسته روزه هایش را قضا کند. حال: 1. آیا بر چنین زنی در دو سالی که شیر میدهد غیر از کفاره شیردهی، کفاره تأخیر نیز واجب است؟ 2. آیا بر این زن بعد از دو سال شیردهی که عملاً میتوانست روزه هایش را قضا کند و تا رمضان آینده قضا نکرد کفاره تأخیر واجب است؟ و باید دو کفاره پرداخت کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی بر اثر جهل به وجوب قضای روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضای روزه هایش را به تأخیر اندازد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی در ماه مبارک رمضان به علت ضعف و بیماری، روزه نگرفته است و بلافاصله بعد از ماه مبارک رمضان، به خدمت سربازی رفته و تا سال بعد که در سربازی بوده است، نتوانسته روزه‌های خود را قضا نماید. البته اگر سرباز نبود، ممکن بود بتواند قضا کند، ولی در سربازی امکان چنین کاری را نداشته است. حال وظیفه او در قبال قضا و کفاره روزه‌های سال قبل چیست؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که یقین دارد تا ماه رمضان آینده قدرت گرفتن قضای روزة رمضان گذشته را نخواهد داشت آیا می تواند کفّاره را بدهد؟ و یا باید تا آخر شعبان منتظر بماند و در روز آخر شعبان به وظیفه ی کفّاره عمل نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بخواهد غیر از روزه رمضان، روزه دیگری بگیرد، باید آن را معیّن نماید، مثلاً نیّت کند که روزه قضا یا روزه کفّاره می‌گیرد، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیّت کند که روزه رمضان می‌گیرد و اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیّت کند، روزه ماه رمضان محسوب می‌شود.
- باقی ماندن بر جنابت در روزه رمضان و بقیه روزه‌های واجب معیّن، چنانچه از روی عمد نباشد، باعث باطل شدن روزه نمی‌شود؛ ولی کسی که میخواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگرچه از روی عمد نیز نباشد، روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب حکم بقیه روزه‌های واجب غیر معیّن (مثل روزه کفّاره) نیز مثل قضای روزه رمضان است.
- واجب نیست انسان روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان، روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمیتواند نیّت روزه رمضان کند؛ ولی اگر نیّت روزه قضا و مانند آن را بنماید، چنانچه بعد معلوم شود اوّل رمضان بوده، روزه رمضان حساب می‌شود.
- اگر بیماری انسان چند سال طول بکشد، چنانچه پس از بهبود یافتن تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت داشته باشد، باید قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از روزه‌های سالهای پیش یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.
- در روزه رمضان و قضای آن اگر جنب عمدا تا اذان صبح غسل نکند یا اگر وظیفه او تیمّم است عمدا تیمّم ننماید، روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب، حکم بقیه روزه‌های واجب نیز همین است.
- اگر به واسطه بیماری روزه رمضان را نگیرد و بیماری او تا رمضان سال بعد ادامه یابد، قضای روزههایی که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری، مثلاً برای مسافرت، روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزههایی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط مستحب آن است که برای هر روز یک مُد طعام نیز به فقیر بدهد.
- روزه‌ای که در حال اعتکاف گرفته می‌شود، لازم نیست که برای خود اعتکاف باشد، بلکه میتواند هر روزه‌ای (مثل روزه قضا یا کفّاره) را در حال اعتکاف =============================================================================== 1 و 2 من لا یحضره الفقیه،ج2،ص120 - 122. بگیرد؛ ولی احتیاط واجب آن است که اگر برای خود اعتکاف کرده است، روزه‌ای که می‌گیرد برای کس دیگر نباشد (مثلاً قضای روزه پدرش را به جا نیاورد) و همچنین اگر به نیابت از شخص دیگری اعتکاف کرده باشد، روزه را نیز به نیابت از وی بگیرد.
- چنانچه در روزه ماه رمضان، روزهدار از روی عمد و اختیار چیزی بخورد یا بیاشامد یا جماع کند و یا استمنا نماید، باید علاوه بر قضای آن روز، کفّاره نیز بپردازد و اگر از روی عمد و اختیار دود، گرد و غبار و بخار غلیظ به حلق خود برساند و یا سر را در آب فرو برد و یا نسبت دروغ به خدا، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم و جانشینان آن حضرت علیهمالسلام بدهد، بنابر احتیاط واجب باید روزه خود را قضا کرده و کفاره نیز بپردازد و چنانچه عمدا تا اذان صبح بر جنابت باقی بماند، باید روزه خود را قضا کرده و کفّاره بپردازد؛ ولی اگر کسی پس از جنابت و قبل از غسل کردن بخوابد، باید به تفصیلی که در مسائل 1707 تا 1710 گفته شد، عمل نماید.
- اگر در ماه رمضان به واسطه عذری روزه نگیرد و در قضای روزه کوتاهی کند تا وقت تنگ شود و در تنگی وقت عذری پیدا کند، باید قضا را بگیرد و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، بلکه چنانچه عذری که در رمضان داشته ادامه پیدا کند و تصمیم داشته باشد که بعد از برطرف شدن آن عذر روزه‌های خود را قضا کند، ولی پیش از آن که قضا نماید در تنگی وقت عذر دیگری پیدا کند، باید قضای آن را بگیرد و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مُدّ طعام نیز به فقیر بدهد.
- کسی که در شب ماه رمضان برای هیچکدام از غسل و تیمّم وقت ندارد، اگر خود را جنب کند، روزه او باطل است و قضا و کفّاره بر او واجب می‌شود؛ امّا اگر برای تیمّم وقت داشته باشد، چنانچه خود را جنب کند گناهکار است و باید تیمم کند و علاوه بر روزه آن روز، احتیاطا قضای آن را نیز بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند روزه‌ای را که می‌گیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اوّل حساب می‌شود.
- [آیت الله بروجردی] اگر قضای روزهی چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه‌ای را که می‌گیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اوّل حساب می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند، روزه‌ای را که می‌گیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اوّل حساب می‌شود.
- [آیت الله خوئی] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد، و در نیت معین نکند روزه‌ای را که می‌گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای سال آخری حساب نمی‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معیّن نکند، روزه‌ای را که می‌گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای سال آخر حساب نمی‌شود، بلکه از سالهای قبل حساب می‌شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند که قضای سال آخری است، قضای آن سال حساب نمی شود و کفاره تأخیر آن از او ساقط نمی گردد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای سال اوّل حساب می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر قضای روزة چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند ، روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است ، قضای سال اول حساب می شود .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام ماه رمضان است؛ قضای سال آخری حساب نمی شود.
- [امام خمینی] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد، و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اول حساب می شود.