بستگان
خویشاوندان نسبی انسان را اولوا الارحام گویند.
دفاع از جان خود و بستگان جایز و بلکه گاهی واجب است، هرچند احتمال دهد یا یقین کند که در این راه کشته می‌شود؛ ولی در دفاع از مال اگر یقین به کشته شدن داشته باشد، دفاع واجب نیست، بلکه احتیاط در ترک آن است.
عنوان مسئله:
دفاع از جان خود و بستگان جایز و بلکه گاهی واجب است، هرچند احتمال دهد یا یقین کند که در این راه کشته می‌شود؛ ولی در دفاع از مال اگر یقین به کشته شدن داشته باشد، دفاع واجب نیست، بلکه احتیاط در ترک آن است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا پذیرفتن هدیه از کسی که یقین داریم خمس اموالش را نمیپردازد، جایز است؟ در صورت جواز، پرداخت خمسش واجب است یا نه؟
- اگر مرجع تقلید، عملی را به احتیاط واجب نهی کرده باشد و ما بدانیم که در میان مراجع زنده دیگر، کسی هست که این عمل را جایز میداند، ولی آن مرجع را مشخصا نشناسیم، آیا میتوانیم در این مسأله به مرجعِ غیر مشخص رجوع کنیم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر یک طایفه از شیعیان بر طایفه دیگر حمله مسلحانه نماید بطوری که خوف جان، مال و ناموس عدّه ای در آن باشد، آیا بر طایفه دیگر دفاع واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اگر کسی با دزدی که وارد خانه اش شده درگیر شود و به او اسیب برساند باید به او (دزد) دیه بپردازد؟ اگر اینطور است پس تکلیف این حکم (دفاع از جان و مال و ناموس واجب است) چه می‌شود؟ آیا با این حکم دزدان تشو یق نمیشوند؟
- [آیت الله سیستانی] آیادر اختیار قرار دادن کامپیوتر برای نوجوانان در صورتی که احتمال مفسده توسط سایت های خلاف اخلاقی برود جایز است یا خیر ؟ ( این احتمال اکنون به یقین تبدیل شده است )
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی طبق فتوای مرجع تقلید در حال احرام مرتکب کار حرام یا ترک واجب می شود ولی احتمال می دهیم مقلد مرجع دیگری است که آن کار را جایز می داند آیا امر به معروف یا نهی از منکر او جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینکه احتیاط واجب ترک لبیک پنجم است، با اینکه می توانند رجاءا" بگویند، منافات ندارد ؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در موردی که شخص احتمال نمی دهد امر به معروف تاثیر قوی و کامل داشته باشد اما احتمال می دهد موقتا باعث انجام معروف یا ترک منکر گردد، آیا در فرض احتمال اثر موقت نیز امر به معروف و نهی از منکر واجب خواهد بود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در موردی که شخص احتمال نمی دهد امر به معروف تاثیر قوی و کامل داشته باشد اما احتمال می دهد موقتا باعث انجام معروف یا ترک منکر گردد، آیا در فرض احتمال اثر موقت نیز امر به معروف و نهی از منکر واجب خواهد بود؟
- [آیت الله نوری همدانی] زنی میخواهد وضع حمل کند متخصص تشخیص داده که باید یا مادر و یا بچه به وسیله جراحی یا طریقه دیگر کشته شود تا یکی از آنها سالم بماند ولی بدون عمل جراحی هر دو میمیرند و با عمل، احتمال زیاد یکی از آنها زنده میماند در این صورت عمل جراحی جایز است یا خیر؟ بر فرض جواز زنده ماندن کدام اولی است؟
- [سایر] با توجه به اینکه شیعه توسل را واجب نمی داند و سنی ها حرام می داند، احتیاط در ترک توسل نیست؟
- [آیت الله خوئی] چیست حکم کسی که ترک کند یک امر احتیاط وجوبی را یا واجب بود بر او اتیان به آن علی الاحوط، و نیاورد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دزدی به قصد بردن مال انسان یا بستگان او هجوم آورد، انسان حق دارد با رعایت مراتب دفاع کند، هرچند به کشته شدن مهاجم بینجامد.
- اگر انسان مورد تهاجم قرار گیرد و نتواند به تنهایی از جان و ناموس خود دفاع کند، واجب است از دیگران کمک بگیرد، هرچند از ستمکاران باشند.
- اگر دشمن بر سرزمین مسلمانان و سرحدّات آن هجوم نماید، بر همه مسلمانان واجب است به هر وسیله ممکن و نثار جان و مال از آن دفاع کنند و در دفاع، به اجازه حاکم شرع نیازی نیست.
- شکستن نماز واجب از روی اختیار بنابر احتیاط جایز نیست، ولی برای حفظ مال و جان و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد.
- بنابر احتیاط واجب به کسی که آشکارا مرتکب معصیت کبیره مانند ترک نماز و یا شرابخواری می‌شود، نمیتوان زکات داد، هرچند زکات را در معصیت مصرف نکند.
- وکالت برای دفاع از متّهم در دادگاه اشکال ندارد، ولی چنانچه وکیل یقین به مُحِق نبودن شخص متّهم از نظر شرعی داشته باشد، وکالت برای دفاع از او جایز نیست، مگر این که به نحوی به حقوق او تجاوز شده باشد که در این صورت دفاع از حقوق مشروع او اشکال ندارد، بلکه در بعضی از موارد واجب می‌باشد.
- کسی که مرد بیگانهای را با همسر، دختر یا یکی از زنان خویشاوند خود بیابد، چنانچه او قصد تجاوز به آنان را داشته باشد، باید به هر شیوه ممکن از حریم آنان دفاع نماید، هرچند به کشته شدن تجاوزگر بینجامد؛ بلکه در صورت تجاوز به ناموس مسلمانان دیگر هم باید از آنان دفاع کند و در هر حال رعایت مراتب دفاع لازم است و با رعایت مراتب، انسان ضامن خسارت وارده بر متجاوز نیست؛ ولی اگر با وجود مراتب پایینتر دست به کار شدیدتر بزند، بنابر احتیاط ضامن است.
- اگر کسی به انسان یا ناموس یا خویشان و بستگان او یا به مسلمان دیگری به قصد کشتن یا تجاوز هجوم آورد، بر انسان واجب است به هر صورت ممکن در حدّ دفع تهاجم و مناسب با آن دفاع نماید، هر چند منجر به کشته شدن مهاجم شود، ولی باید سعی کند تا وقتی که راه خفیفتر یا فرار میسّر است، دست به کار شدید و خشن نزند.
- به هم زدن اعتکافِ واجب جایز نیست؛ ولی میتواند اعتکافِ مستحب را در دو روز اوّل آن باطل نماید، هرچند این عمل خلاف احتیاط است و پس از گذشتن دو روز، ماندن روز سوم در مسجد واجب است.
- اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن چیزی از گلو بیرون میآید، بنابر احتیاط واجب نباید عمدا آروغ بزند؛ ولی اگر احتمال بدهد، آروغ زدن اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند به تنهایی از جان و ناموس خود دفاع کند واجب است از دیگران کمک بگیرد هرچند از ظلمه باشند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به خود انسان، یا ناموس، یا خویشان و بستگان او یا به مسلمانی دیگر به قصد کشتن یا تجاوز هجوم آورد، بر او واجب است به هر نحو که ممکن است دفاع کند هرچند منجر به کشتن مهاجم شود، ولی باید سعی کند تا وقتی که راه خفیفتر یا فرار میسر است دست به کار شدید و خشن نزند. و همچنین است اگر دزدی به قصد بردن مال انسان یا بستگان او هجوم آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عمل کردن به فتوای مجتهد مرده ابتداءً جایز نیست هرچند اعلم باشد بنابر احتیاط واجب.
- [امام خمینی] اگر دشمن بر بلاد مسلمانان و سرحدات آن هجوم نماید، واجب است بر جمیع مسلمانان دفاع از آن به هر وسیلهای که امکان داشته باشد از بذل جان و مال. و در این امر احتیاج به اذن حاکم شرع نیست.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف میتواند در بیرون مسجد زیر سایه راه برود هرچند احتیاط مستحب ترک آن است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . درجه چهارم از امر به معروف و نهی از منکر آن است که معصیتکار، از درجات مذکوره، ترک معصیت نکند و مصر باشد. در این صورت، اگر بداند به زدن، ترک میکند و یا اقلاً احتمال عقلایی باشد که زدن، مؤثر است، و از ضرر به جان و مال و عرض خود یا مسلمان دیگری ایمن باشد، واجب است زدن به مقداری که ترک معصیت کند به شرط آن که منجر به جرح و قتل نشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر اعراضنمودن وترک معاشرت با گناهکار موجب تخفیف معصیت می‌شود یا احتمال تخفیف دادهشود، واجب است اعراض شود; هرچند بداند که گناهکار معصیت را بطور کلی ترک نخواهد کرد. واین امر در صورتیاست که با مراتب دیگر نتواند از معصیت جلوگیری کند. مرتبه دوم امر به معروف ونهیاز منکر را با زبان انجام دهد; پس با احتمال تأثیر ووجود دیگر شرایط واجب است گنهکار را از انجام گناه نهی کند، وبه کسی که واجب را ترک کرده به انجام آن دستور دهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] ساختن مجسمه جان دار و نقاشی آن جایز است و خرید و فروش آن مانعی ندارد اگرچه احوط ترک است.
- [آیت الله مظاهری] اگر دشمن بر شهرهای مسلمانان و مرزهای آن هجوم آورد، دفاع از آن به هر وسیلهای که امکان داشته باشد، از بذل جان و مال، بر تمام مسلمانان واجب است. و در صورت امکان در این امر اذن حاکم شرع لازم است و همچنین است در سایر مسائل دفاع که بعداً ذکر می‌شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .در صورت ادای دو کلمه (االله اکبر ) به عربی صحیح، اتصال آن به دعای قبل یا ذ کر و دعای بعد جایز است , هرچند احتیاط در ترک اتصال آن به سابق و لاحق است.